tag:blogger.com,1999:blog-8644425728107617832024-02-19T09:21:37.501+01:00"Traces of our Ancestors""TRACES OF OUR ANCESTORS" ~ Oera Linda translations and sourcesOtharushttp://www.blogger.com/profile/08872620553034922705noreply@blogger.comBlogger160125tag:blogger.com,1999:blog-864442572810761783.post-67821913723388555772020-05-24T14:03:00.001+02:002020-05-24T14:03:33.232+02:00How did the OLB vowels sound?<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjIbRo2_rSB8rTcelfauIp8ktbrNpWy60iN4Q7rv36kF3grZ-GU9t3AuU53knm4YISfb8VDTyhnrJMGsR6EydOrtMMOrnxEm1nbYsF1VmyBCROQSMj7k90ZG5d_kKiapmSGcHlmZrCg4vI/s1600/grammatica.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="894" data-original-width="1029" height="173" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjIbRo2_rSB8rTcelfauIp8ktbrNpWy60iN4Q7rv36kF3grZ-GU9t3AuU53knm4YISfb8VDTyhnrJMGsR6EydOrtMMOrnxEm1nbYsF1VmyBCROQSMj7k90ZG5d_kKiapmSGcHlmZrCg4vI/s200/grammatica.jpg" width="200" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">personified grammar, <a href="http://hdl.handle.net/10934/RM0001.COLLECT.31511" target="_blank">c.1540</a></td></tr>
</tbody></table>
Reconstruction of how the 'Fryas' vowels may have sounded, based on related modern languages.<br />
(Fryskednis blog-posts of 2018, April 17 to 28.)<br />
<ol>
<li><a href="https://fryskednis.blogspot.com/2018/04/how-did-it-sound-1-single-v.html" target="_blank">the single V</a></li>
<li><a href="https://fryskednis.blogspot.com/2018/04/how-did-it-sound-2-double-v-or-w.html" target="_blank">the double V or W</a></li>
<li><a href="https://fryskednis.blogspot.com/2018/04/how-did-it-sound-3-a-a.html" target="_blank">A, Á, À</a></li>
<li><a href="https://fryskednis.blogspot.com/2018/04/how-did-it-sound-4-o-o-and.html" target="_blank">O, Ô and ʘ </a></li>
<li><a href="https://fryskednis.blogspot.com/2018/04/how-did-it-sound-5-u-varieties.html" target="_blank">U varieties </a></li>
<li><a href="https://fryskednis.blogspot.com/2018/04/how-did-it-sound-6-i-j-and-2-ys.html" target="_blank">I, J, Y and Í </a></li>
<li><a href="https://fryskednis.blogspot.com/2018/04/how-did-it-sound-7-e-and-e.html" target="_blank">E and É</a></li>
</ol>
Otharushttp://www.blogger.com/profile/08872620553034922705noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-864442572810761783.post-90993101940712400502020-05-22T06:11:00.002+02:002021-04-03T21:17:05.368+02:00Jensma 2004 thesis summary, English(<a href="https://www.academia.edu/619642/De_Gemaskerde_God._Franc_ois_HaverSchmidt_en_het_Oera_Linda-boek_Zutphen_Walburg_Pers_2004_" target="_blank">source</a>, p.364-371)<br />
<br />
<span style="font-size: large;"><i>Summary — The masked god.<br />François HaverSchmidt and the Oera Linda Book</i></span><br />
<br />
<i>1. The problem</i><br />
<br />
The subject of this study is the so-called Oera Linda Book, an enigmatic manuscript which turned up in 1867 as an heirloom in the house of Cornelis over de Linden (Enkhuizen 1811-Den Helder 1874). Over de Linden, who worked as a shipwright at the naval dockyard in the city of Den Helder, had allegedly inherited the manuscript from his aunt Aafje from the town of Enkhuizen.<br />
<br />
The book is presented as a chronicle, composed by Over de Linden’s ancestors from c. 600 BC until 50 BC. It was written in a sort of Old Frisian and in a peculiar script which resembles runes. The book deals with the history of the Frisians from c. 2200 BC onwards. It tells of an ancient Frisian, freedom-loving civilization which was led by women and which laid the foundations for the entire white Western European civilization to come. In the course of the centuries this Frisian empire was conquered and corrupted by Phoenicians, Gauls and other tribes, peoples and nations, some of which are known from classical historical sources.<br />
<br />
After it had been transcribed, translated and published in 1872 by the classical scholar Jan Gerhardus Ottema, as well as published in an English edition by William Sandbach (1876), this Oera Linda Book slowly revealed itself to be one of the most interesting hoaxes in the history of literature. The reason for this lies in the book itself as well as in its bizarre reception. From a scholarly point of view, the book has always been considered a forgery or a hoax, but although scholars agreed that the text was not what it purported to be, they continued to debate the exact intention and ponder the ‘whodunit’. Should the book be considered an awkward forgery or a cunning hoax? What could have been the motive? No one has ever yet come up with convincing, definitive answers to these questions. In the meantime another group of readers gave credit to the text. Initially these believers came from Frisian circles, but during the twentieth century the book acquired aficionados in Nazi Germany as well as from the postwar New Age movement.<br />
<br />
Unsolved cases like this can easily lead to legal casuistry and to the strained presentation of ‘direct’ evidence. In order to do justice to the case, I have instead chosen a broad cultural-historical approach. Which literary, historiographical, religious and biographic contexts render meaning and coherence to the Oera Linda Book?<br />
<br />
<i>2. The manuscript </i><br />
<br />
Scrutinizing the manuscript and the text itself is a far better starting point, at least from a methodological point of view, than a quest for the identity of the unknown author. Which intentions and contradictions are evident in the text itself? The manuscript, now in Leeuwarden, can after all be examined, whereas the unknown author cannot be interrogated. In the first part of my study, therefore, I went along with the fiction of the Oera Linda Book; i.e. I took the text at face value, while at the same time, examining those pretensions for their internal and external validity. I also placed them into a nineteenth-century cultural-historical context.<br />
<br />
In this textual analysis I considered the following subjects in turn: external characteristics, language, literary structure, historical content, use of sources, motive and genesis. In all of these respects, the text reveals itself as extremely ambivalent. It is a bizarre mix of clumsiness and scholarship, ignorance and consideration, illiteracy and professional skill. This quality logically implies that the Oera Linda Book, has to be considered as an ironic hoax rather than an unequivocal forgery. In each of the respects listed, an observant, inquiring reader notices that his first impression soon needs revision. The book is not written on parchment, but on machine-made paper, dating from after 1850. It has clearly been artificially browned; when torn, the inside of the paper turns out to be white. Although to a layman the script used may resemble runes, on further consideration the letters turn out to be easily readable roman majuscules. The way in which these letters are presented reveals professional linguistic scholarship.<br />
<br />
In a similar way the language of the book – ‘OLB-ian’ – is not what it seems to be. It is not an as yet unknown variant of Old Frisian, but rather nineteenth-century Dutch masquerading as Old Frisian. This artificial language is formed according to two basic principles, which more or less balance one another: an Old Frisian profile (in the choice and forms of words) and comprehensibility (by means of modern syntax). The author’s choice to write the book in this artificial language may be understood as a parody of a Frisian purist movement at the time. Some Frisian writers from the so-called Frysk Selskip (Frisian Society) considered modern Frisian to be a corrupted form of Old Frisian and they subsequently tried to purify the Frisian language through the reintroduction of older forms and orthography. The ‘OLB-ian’ and this so-called ‘Iduna’-Frisian resemble one another.<br />
<br />
The same Frisian nationalism may also have provoked the author to parody certain forms of historiography. The literary structure of the book (a frame story in which Over de Linden’s ancestors function as storytellers) and the historical staging are a clear-cut parody of what is known as medieval and sixteenth-century humanist fantastic Frisian historiography. This parody does not allude to specific historical sources, as has been suggested by some, but challenges the fantastic image of Frisian antiquity that was still widespread in the nineteenth century. The parody mainly exists in crazy exaggeration of the medieval and humanist fantasies of the alleged former greatness and nobility of the Frisians. This grotesque, exaggerating character makes the book elusive because it forms an obstacle to an exact, consistent and logical interpretation.<br />
<br />
However, this grotesque parody is also an illusion for the reader to see through – hidden behind it is a more seriously meant, religious content. The theology of the ancient Frisians, which is described at great length in the book, exclusively resembles the theological modernism which emerged in the 1850s and 1860s, especially at the University of Leiden. A comparison of the Oera Linda Book with the views of J.H. Scholten, a leading professor of theology in Leiden, clearly reveals these resemblances. Modernism and the Oera Linda Book have in common the same image of God, the same monistic world view and the same outlook on human nature and on the development of religious consciousness throughout the history of mankind.<br />
<br />
Not only the specifically religious passages, however, but the entire text can be understood from this viewpoint. The language in particular, the ‘OLB-ian’, lends itself to a plethora of double meanings concerning the central notions in the text. Free-thinking, modernist believers hide behind the Old Frisian, fighting the ‘Fins’ and ‘Magíars’ (a pun on the ‘fijnen’, a derogatory term for orthodox Protestants, who are said to believe in ‘magic’). The book at this point refers to the so-called ‘Richtingenstrijd’, a denominational struggle between orthodoxy and free-thinking modernism which broke out at the end of the 1850s inside the Dutch Reformed church as well as in Dutch society as a whole. Thus, in the end, once all of the reader’s illusions have been punctured, the Oera Linda Book as a whole can best be characterised as an allegory of this denominational struggle, written from a modernist point of view and which uses historical parody as its vehicle.<br />
<br />
Finally, after examining the genesis of the manuscript, I conclude that the text was produced shortly before or after 1860 and by more than one person, one of whom was an uneducated layman, namely the individual who did the final copying of the book, while another person, the editor, contributed scholarship and erudition. I also reason that the final text (now in the form of a chronicle of the Over de Linden family) was preceded by an allegorical text characterized by a greater unity of time and place. This text was subsequently cut into pieces and reassembled into the chronicle/frame story. This primal version was very probably assembled by a third contributor. To a certain extent this specific process accounts for the inconsistencies of the text as well as for the occurrence of many badly written, tedious extracts in the second half of the book.<br />
<br />
All in all, the way in which the book is composed reveals that the authors deliberately tried to evoke a series of initial illusions of authenticity, which on closer examination would, one after another, be shattered. Almost all of the formal elements contribute towards this effect and thus the book turns out to be an avant-garde historical novel, at least as this genre was understood in the nineteenth century. In two additional respects the book is remarkably unconventional. First, because it was not composed by one author but by a consortium and second, even more unusually, because the book seems to have been deliberately corrupted in form and in content.<br />
<br />
<i>3. The reception: believers and inquirers </i><br />
<br />
The intention of the author of the Oera Linda Book, as stated in the first part of this study, is at odds with the reception. The illusions were not seen through. The main reason for this lies in the efforts of the classical scholar Jan Gerhardus Ottema (Doetinchem 1804-Leeuwarden 1879). In 1870 Ottema literally became a ‘believer’ in the text, and spent the rest of his life defending its authenticity. Thus, in the process of reception the book became something quite different from what the author must have intended. Just like Ottema, many ‘believers’ did not perceive the illusionary, ironical, ambiguous character of the text, whilst others – the ‘inquirers’ – although convinced of its spuriousness, tried to identify its author but did not examine the text as a literary product.<br />
<br />
What in the text itself had originally been connected turned out to be separated in the reception and also became associated with different social groups. The ‘inquirers’ were usually recruited from scholarly circles, whilst the believers were (and still are) pre-eminently to be found amongst ‘laymen’. The dynamics of the debate were partly determined by the contempt which both parties felt for one each another.<br />
<br />
Social and cultural relationships also played an important role in the reception by the ‘inquirers’. By treating the text as a clumsy forgery written by Cornelis over de Linden, the text was – socially speaking – rendered harmless. Others, for example De Jong in his <i>Het geheim van het Oera Linda-boek</i> (The secret of the Oera Linda Book), opted for an interpretation of the book as a hoax written by a member of the intellectual and social elite (namely Eelco Verwijs). The discussions between both parties were coloured and determined by sentiments of honour and pride; the elite intellectuals could not accept a vision implying that one of its own members had hoodwinked them in such a manner.<br />
<br />
The reception of the Oera Linda Book as a serious, religious text shows that over the course of time the Frisian character of the text became less important. The religious interest in the text also proves to be more frequent than is often suggested. Between the First and Second World Wars the book attracted widespread attention in Nazi Germany, and nowadays it is a much-read text in Anglo-Saxon New Age circles. Using the book as a yardstick it is possible to raise the question of the continuity between German popular science in the inter-war years and the New Age movement. Both have a similar Weltanschauung that is related to theosophy and that can also be linked surprisingly well to nineteenth-century modernist monism. A further reason for the ongoing interest in the book are a number of popular themes that feature in it: matriarchy, lost civilisations, Atlantis and also the preeminence of a northern civilisation above the classical. The ‘believers’ seem to sense the religious, modernist undertone of the book, without, however, doubting its authenticity. An additional explanation for this is that all non-Dutch editions are based upon Ottema’s unambiguous, straightforward translation.<br />
<br />
<i>4. The authors </i><br />
<br />
The authentication by Jan Gerhardus Ottema (Doetinchem 1804-Leeuwarden 1879) and his at times fraudulent defence of the book can only partially be explained as expressions of specific biographical circumstances or psychological characteristics. His behaviour must also be understood as a typical mix of historiographical positions and religious preferences. Ottema was a scion of a historiographical tradition that was much more speculative than the historical-critical school which emerged in the Netherlands around 1860 and which advocated strict source criticism. This historiographical position did not preclude his belief in the book. However, for him too the religious undertone proved pivotal for his own submission to the Oera Linda Book as well as for the success that he achieved with it in his own lifetime. He mainly gained support among the adherents of the so-called ‘Groninger Richting’, a theological movement which preceded modernism.<br />
<br />
Shortly after 1900, Johan Winkler (Leeuwarden 1840-Haarlem 1916), a doctor from the Frisian capital Leeuwarden, presented a new view on the case. He was convinced that Cornelis over de Linden had not written the book alone, as was generally assumed at that time, but that it was a joint product of François HaverSchmidt, a modernist vicar and poet, Eelco Verwijs, an archivist and librarian, and the shipwright Cornelis over de Linden. He also argued that HaverSchmidt, whom he assumed to be the main author, had written the book in order to prove, from his own modernist point of view, the spuriousness of the Holy Bible.<br />
<br />
Winkler’s views fit the results of my own textual analysis. I, too, state that more than one and probably three different individuals must have worked on the text and that the book at its core is about modernist theology. I additionally suggest that Winkler’s view of the case originated from an anonymous informant from the Over de Linden family and that for this reason it may be considered to be more reliable than has usually been assumed. I take these two circumstances as an argument to support the use of Winkler’s views as a hypothesis in the rest of this study.<br />
<br />
In the three lengthy, biographical chapters of this study, I discuss the possible roles and contributions of Over de Linden, Verwijs and HaverSchmidt, respectively.<br />
<br />
Over de Linden was a far more complex man than one would conclude from his occupation. He was a gifted, passionate autodidact who nevertheless had his limitations, a freethinker who was obsessed by the phenomenon of religion and who – in endless disquisitions – tried to rationalise away the orthodox belief that had been forced upon him in his youth. A close comparison of his writings with the Oera Linda Book resulted in the following conclusions. First of all it can be proved that the story Over de Linden told about the provenance of the book was a complete fabrication. Moreover, Over de Linden appears to have been too unlettered to have been able to write the book all by himself. On the other hand, he proves to have been well informed about the exact contents of the book and that means that he can be considered an accessory to the case without any reservations. Finally, the type of mistakes that he makes in his own writings prove to be similar to those made in the Oera Linda Book and this unmasks Over de Linden as the individual who transcribed the final copy into the OLB-ian runes. One consequence of Over de Linden’s involvement, not previously stressed enough in the available literature, is the enormous scale of deception and fraud in this case. Towards Ottema, with whom he corresponded very frequently, as well as towards his own children and towards the public at large, Over de Linden played the innocent. He probably believed in the book in his own way, not because he thought it was authentic but because he considered it to be a free-thinkers’ ‘bible’.<br />
<br />
Over de Linden’s lack of education caused the corruptions, mistakes and inaccuracies in the manuscript; on the other hand, the linguistic wit that also characterizes the text was probably mainly the work of Eelco Verwijs (Deventer, 1830-Arnhem, 1880). In his day he was one of the most outstanding editors of Middle Dutch texts and an analysis of his work shows that he was thoroughly acquainted with the form and content of old manuscripts. One remarkable aspect of Verwijs’s expertise, I suggest, was his perception that Over de Linden’s mistakes could only make the Oera Linda Book seem more ‘authentic’.<br />
<br />
Verwijs was a man with contradictory qualities. He was a shrewd, learned, diligent philologist and cultural historian, but with a bad character; he had a habit of insulting people and often behaved hypocritically and without restraint. This set of qualities most certainly does not exclude the possibility that Verwijs was the person who, with cunning and guile, launched the Oera Linda Book. For over three years, from 1867 until 1870, he pretended to have doubts about whether the manuscript was authentic or spurious, an attitude totally incompatible with his own expertise and skills. On the other hand, Verwijs’s behaviour during the introduction meant that he deliberately took the risk of jeopardizing his reputation and possibly his career should the hoax ever be exposed: through his office as provincial archivist he involved the provincial government of Friesland in the affair and he also drew in his unsuspecting friend, preceptor and later superior Matthijs de Vries.<br />
<br />
One plausible explanation for this behaviour, other than Verwijs’s character, lies in the extremely intricate way that the book was launched, when compared to other forgeries and hoaxes. I suggest that the path from Over de Linden to Ottema, in the space of three years the manuscript passed through the hands of as many as five different people, covers up two different attempts to launch the book.<br />
<br />
An important element in the co-operation between Verwijs and Over de Linden is the way they represented themselves as people with conflicting interests, by means of a correspondence that was part of the hoax. The learned Verwijs made it appear as if the simple shipwright would not yield the manuscript because of the honour of his family, whilst Over de Linden for his part represented Verwijs as lazy and indifferent. Later, when the affair had to be covered up for the sake of their careers and reputations, this same strategy could be continued.<br />
<br />
One consequence of this cover-up is that the last of the authors named by Johan Winkler, i.e. François HaverSchmidt (Leeuwarden 1835-Schiedam 1894) was never exposed. The possibility of his authorship has never been examined systematically in the literature. Nothing is more plausible, however, than that it was he who was the instigator of the book. His literary style resembles the Oera Linda Book much more closely in many respects than that of his intimate friend Verwijs. Furthermore, HaverSchmidt meets the necessary condition that, as a vicar in Den Helder, he must have known Over de Linden, at the very least as a member of his congregation.<br />
<br />
The Oera Linda Book fits the way that HaverSchmidt’s literary career developed. As a schoolboy, attending grammar school in his hometown Leeuwarden, he had already experimented with literary forms similar to the Oera Linda Book. Moreover, there are also resemblances in literary content. He had, for instance, an amazingly thorough knowledge of the ancient Frisian fantastic historiography, which was so indispensable for the realisation of the Oera Linda Book. In his published literary oeuvre, for example in the well-known Snikken en grimlachjes (allegedly written by his fictitious alter ego Piet Paaltjens), ‘Friesland’ and ‘ye olde Friesland’ are parodied, just as is the case in the Oera Linda Book. A comparison of a number of HaverSchmidt’s texts with extracts and themes from the Oera Linda Book produced surprising results. In the Oera Linda Book, for example, I came across a caricature of the Frisian village of Foudgum, where HaverSchmidt served as a vicar from 1859 until 1862. Another text, dating from the same time, must be characterized as an allegory of the ‘Richtingenstrijd’, just like the Oera Linda Book.<br />
<br />
In addition, I was also able to interrelate HaverSchmidt’s modernist theological outlooks and the Oera Linda Book. One of the most striking aspects of HaverSchmidt’s oeuvre is a conservative type of irony, which seems to be intended to bridge the gap between science and belief. The historical critical method, for instance, which had proved that the Frisian fantastic historiography was fiction, was at odds with HaverSchmidt’s fascination with these same fantasies. The same irony was also effective in a theological respect. The desire to believe in God in a childlike, self-evident way was at odds with the modernist theology that HaverSchmidt had adhered to since his studies in Leiden. Modernism attempted to reconcile theology and natural science, and as a consequence it did not accept miracles, and it no longer considered the Bible to be God’s Holy Word. Instead, it viewed nature and history as if they were riddles that God wants man to solve. These are exactly the views shared by Scholten and HaverSchmidt and which appear in the Oera Linda Book. The essence of HaverSchmidt’s irony is that he considered the multiplicity and diversity of the world around him as appearances behind which an essential unity – God – was hidden. He considered it to be his duty to unmask this God in the world as well as in himself. The intention of the allegory of the ‘Richtingenstrijd’ is an expression of this. Behind the diversity of beliefs one has to search for the one true belief.<br />
<br />
HaverSchmidt, I would suggest, wrote the primal version of the Oera Linda Book in Foudgum. There he, an inhibited young, unmarried, modernist vicar, served in a mainly orthodox environment. I reason that his motive for writing the Oera Linda Book lies in his awareness of this antithesis. If the public at large saw through the illusions in the book, then he would be able to step forward – according to Winkler – to tell them that the case of the Bible was no different.<br />
<br />
After becoming acquainted with Over de Linden in den Helder some years later, and with the help of Verwijs and Over de Linden, the book was given its definitive form. Additionally, I would suggest that the book was not yet finished in 1867 but that the second half was somewhat hastily written in the summer of 1869.<br />
<br />
After Ottema had unexpectedly committed himself to the manuscript and therewith made it impossible for the authors to come forward, Verwijs and Over de Linden kept out of trouble by continuing to lie through their teeth. HaverSchmidt, on the other hand, mobilized his literary alter ego. When denying his involvement he used the fictitious Piet Paaltjens to bridge the gap between confession and repudiation. He thus confessed and repudiated at one and the same time. In <i>Snikken en grimlachjes</i>, the volume of poetry that was allegedly written by Piet Paaltjens, HaverSchmidt had used the very same literary device. He was Piet Paaltjens and yet he was not. Paaltjens creates an illusion of authenticity in the same way as the Oera Linda Book does, with this one difference, that although the public has always tacitly assumed that HaverSchmidt did indeed write <i>Snikken en Grimlachjes</i>, no-one ever dared to imagine that, in a similar way, he was also responsible for the Oera Linda Book.Otharushttp://www.blogger.com/profile/08872620553034922705noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-864442572810761783.post-73144423245505376622020-02-15T09:45:00.007+01:002023-06-26T06:55:44.346+02:00Historical notes and clarifications to Oera Linda (Ottema, 1878) English translationFor pages of original brochure, see <a href="https://aldfryas.blogspot.com/2020/01/ottema-1878-tweede-uitgave.html" target="_blank">here</a>. Original on Google books <a href="https://books.google.nl/books?id=2QEzAQAAMAAJ&pg=PP9#v=onepage&q&f=false" target="_blank">here</a>.<br />
<br />
In the translation, I have replaced Ottema's referring system to the page-numbering of his own OLB edition, by mine, which is based on the actual page numbers of the original manuscript as well as line numbers. I also use my own transliteration. For example: where Ottema has "Bl. 2 r. 3. <i>verléden jér</i>" (<i>Bl.</i> means <i>page</i>, <i>r.</i> means <i>line</i>), I use "[00a/05] <b><span style="font-size: x-small;">VRLÉDEN JÉR</span></b>"in my translation. Page numbers "p.1" in the right column refer to those of the original 1878 brochure. Where possible, I have corrected the information, for example of book titles referred to. In Ottema's version, I corrected some obvious spelling errors.<br />
<br />
English translation may be improved and more notes may be added.<br />
<br />
<a href="http://fryskednis.blogspot.com/2020/03/classical-sources-referred-to-by-ottema.html" target="_blank">List of links</a> to classical sources (most) referred to by Ottema (translation and original Latin or Greek).<br />
<br />
<table border="1" cellpadding="5" style="width: 100%;"><tbody>
<tr>
<td valign="top" width="38%"><div style="text-align: center;">
<b>Geschiedkundige</b></div>
<div style="text-align: center;">
<span style="font-size: large;"><b>Aantekeningen en Ophelderingen</b></span></div>
<div style="text-align: center;">
<b><span style="font-size: x-small;">bij</span></b></div>
<div style="text-align: center;">
<b>Thet Oera Linda Bok</b></div>
<div style="text-align: center;">
<br /></div>
<div style="text-align: center;">
<span style="font-size: x-small;">door</span></div>
<div style="text-align: center;">
<b>Dr. J.G. Ottema</b></div>
<div style="text-align: center;">
<br /></div>
<div style="text-align: center;">
<b>Tweede, vermeerderde uitgave</b></div>
<div style="text-align: center;">
<br /></div>
<div style="text-align: center;">
<span style="font-size: x-small;">Te Leeuwarden, bij </span></div>
<div style="text-align: center;">
H. Kuipers</div>
<div style="text-align: center;">
<b>1878</b></div>
</td>
<td valign="top" width="38%"><div style="text-align: center;">
<b>Historical</b></div>
<div style="text-align: center;">
<b><span style="font-size: large;">Notes and Clarifications</span></b></div>
<div style="text-align: center;">
<b>to</b></div>
<div style="text-align: center;">
<b>The Oera Linda-book</b></div>
<div style="text-align: center;">
<br />
<div style="text-align: center;">
<span style="font-size: x-small;">by</span></div>
<b>Dr. J.G. Ottema</b><br />
<br />
<b>Second, extended edition</b><br />
<br />
<span style="font-size: x-small;">Leeuwarden,</span><br />
Kuipers publishing<br />
<b>1878</b></div>
</td>
<td valign="top" width="24%"><br /></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div style="text-align: center;">
<b>Aantekeningen</b></div>
<br />
Bl. 2. Brief van Hiddo.<br />
<br />
<i>Nêi Atland svnken is</i>. Uit de door Hiddo opgegeven getallen (3449 <span class="st">–</span> 1256 = 2193) blijkt, dat zijne eerstgenoemde jaartelling aanvangt met het jaar 2193 vóór Christus. Dat zelfde jaar is ook het aanvangspunt eener jaartelling, die tot in onze dagen bewaard en bekend gebleven, in de Almanakken placht aangewezen te worden als het jaar na den Zondvloed; b.v. 1846 is het jaar 4039 na den Zondvloed. Hieruit volgt dat 4039 - 1846 = 2193 als jaar van den Zondvloed overeenstemt met het tijdstip, dat Atland svnken is. Dit komt evenwel niet overeen met de Bijbelsche tijdrekening, die vrij onzeker en onbestemd verschillende uitkomsten oplevert, volgens<br />
<br />
Dionysius Petavius 2329,<br />
Johannes Marsham 2342,<br />
Edwardus Simsonius 2344,<br />
Arthur Bedford 2352,<br />
<br />
dat is gemiddeld 150 jaren vroeger dan het verzinken van Atland. De vroegste Christenpredikers hebben dus die tijdrekening hier niet gebragt maar gevonden, en dewijl het verzinken van Atland hen aan den Noachisehen (Zond)vloed herinnerde, aan die Friesche jaartelling den naam van jaren na den Zondvloed gegeven. Opmerkelijk is het daarbij, dat die rekening bij jaren na den Zondvloed buiten Nederland bij geen volk bekend is geweest.</td>
<td valign="top"><div style="text-align: center;">
<b>Notes</b></div>
<br />
Hidde's letter.<br />
<br />
[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/168.html" target="_blank">00a/15</a>] <b><span style="font-size: x-small;">NÉI ÁTLAND SVNKEN IS</span></b>. The numbers given by Hidde show that his first-mentioned era began in the year 2193 BC (3449 <span class="st">–</span> 1256 = 2193), which is also the starting point of an era, preserved and known until today, as it used to be designated in the Almanacs as the year after the Flood. It follows that 2193 as the year of the Flood corresponds to the time that Atland sank. However, this does not correspond to the Biblical time account, which produces uncertain and indefinable results, according to<br />
<br />
Denis Pétau 2329,<br />
John Marsham 2342,<br />
Edward Simpson 2344,<br />
Arthur Bedford 2352,<br />
<br />
that is on average 150 years earlier than the sinking of Atland. The earliest Christian preachers, therefore, did not bring that account here, but found it, and as the sinking of Atland reminded them of the Biblical flood, gave that Frisian era the name of "years after the Flood". It is noteworthy that this year for the Flood was unknown to any people outside the Netherlands.</td>
<td valign="top">p.1 - 2193 BCE in 1836 Frisian almanac: <a href="https://fryskednis.blogspot.com/2016/09/proof-that-2200-bce-flood-was-known.html" target="_blank">blog post</a><br />
<br />
Pétau (1659) <i>History of the World</i> <a href="https://books.google.nl/books?id=_uG9TqoXu1IC&pg=PA4#v=onepage&q&f=false" target="_blank">p.4</a>;<br />
Marsham (1649) <i>Diatriba chronologica</i> <a href="https://books.google.nl/books?id=UlH9tZV8s9oC&pg=PA24#v=onepage&q&f=false">p.24</a>?;<br />
Simpson (1752) <i>Chronicon Historiam Catholicum</i> <a href="https://books.google.nl/books?id=B4dQAAAAcAAJ&pg=PA61#v=onepage&q&f=false">p.61</a>? (flood: 1656 anno mundi = 2347 BC);<br />
Bedford (1730) <i>The Scriptue Chronology</i> <a href="https://books.google.nl/books?id=IvhDAAAAcAAJ&pg=PP5#v=onepage&q&f=false" target="_blank">p.?</a><br />
<br />
<br /></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 2 r. 3. <i>verléden jér</i>, dit doelt op den watervloed van 1254. Zie van Hull, Geschiedenis der Hollandsche Duinen, bl. 87, waar in de XIIIe eeuw 32 watervloeden worden opgeteld; en Gabbema, Verhaal der Watervloeden.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/168.html" target="_blank">00a/05</a>] <b><span style="font-size: x-small;">VRLÉDEN JÉR</span></b> - this refers to the flood of 1254. See vd Hull <i>Over den oorsprong en de geschiedenis der Hollandsche duinen</i> , p.87, which lists 32 floods in the 13th century; and Gabbema <i>Nederlandse Watervloeden.</i></td>
<td valign="top">p.2 - W. van den Hull (<a href="https://books.google.nl/books?id=4nVNAAAAcAAJ&hl=nl&pg=PA87#v=onepage&q&f=false" target="_blank">1838</a>); S.A. Gabbema (<a href="https://books.google.nl/books?id=XldbAAAAQAAJ&pg=PP6#v=onepage&q&f=false" target="_blank">1703</a>)</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Blz. 2. Brief van Liko. Vergelijk met deze aanmaning tot zorgvuldige bewaring en geheimhouding het voorbericht van Vlytarp.<br />
<br />
Ocko Scharlensis verhaalt, dat van zijn oudoom Solcko Forteman de levens van de Friesche Koningen beschreven waren onder Radboud den laatsten koning;<br />
<br />
dat Forteman deswege door Radboud in de gevangenis geworpen, kort na zijne vrijlating gestorven is;<br />
<br />
dat zijne geschriften, na zijn dood zeer naauw bewaard, in handen gekomen zijn van Galthye Taykema, die hoorende, dat door de wreedheid des konings Radboud zoovele stukken over de beschrijving van Friesland <i>vernield </i>en <i>verbrand</i> waren, die geschriften gegeven heeft aan zijn zoon Ocko om nog te <i>behouden </i>dat er overgebleven was."<br />
<br />
Als mede: Histoire de la législation des anciens Germains par Garabed Artin Davoud Oghlou (Arménien) Berlin 1845. Introduction chap. III: Si nous ne possédons malheureusement législatif écrit de ces vieux peuples, datant d'une époque antérieure au contact avec les Romains, l'absence de pareils monuments ne prouve pas qu'ils n'ayent damais existé. Dans sa rage de détruire tout ce qu'il se plaisait à nommer idole, le Christianisme du moyen-àge ne les aurait-il point livrés aux flammes, en les proclamant diaboliques, écrits en caractères sorciers par des prètres de Baal? Tous ceux qui ont une idée du moyen-àge ne sauraient en douter."</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/00b_5.html" target="_blank">00b</a>] Liko's letter. This recommendation for careful preservation and secrecy is comparable to Vlytarp's introduction.<br />
<br />
Ocko Scharlensis narrates that his great-uncle Solcko Forteman had described the lives of the Frisian Kings under Redbad, the last king;<br />
<br />
that for that reason Forteman was thrown into prison by Redbad and died shortly after his release;<br />
<br />
that his writings, preserved after his death, came into the hands of Galthye Taykema, who, having heard that Redbad had brutally <i>destroyed </i>and <i>burned </i>so many Frisisan histories, gave the writings to his son Ocko in order to <i>preserve </i>what was still left.<br />
<br />
Also: <i>Histoire de la législation des anciens Germains</i> by G.A. Davoud Oghlou (Berlin, 1845). Introduction chapter III: "If (...) we sadly don't possess the written legislation of these old peoples, dating from an era prior to contact with the Romans, the absence of such monuments does not prove that they never existed. Would not Medieval Christianity, in its rage to destroy everything it chose to consider idol, have thrown them all into the flames, proclaiming them evil, written in wizard's script by Baal priests? All those who understand the Middle Ages will be sure of it."</td>
<td valign="top">Vlytarp (1597) i.e. 'Occo van Scharl' - see later edition (1742) <i>Chronyk en Waarachtige Beschryvinge van Friesland</i>: "<a href="https://books.google.nl/books?id=TRFcAAAAcAAJ&dq=Abraham%20Ferwerda%2C%20Leeuwarden%201742&pg=PP11#v=onepage&q&f=false" target="_blank">voorbericht aan den lezer</a>" (partial transcript in <a href="https://fryskednis.blogspot.com/2011/01/chronyk-van-friesland-transliteratie.html" target="_blank">blog post</a>)<br />
<br />
Davoud Oghlou (1845) <a href="https://books.google.nl/books?id=4N1eA9k1zxYC&pg=PR19#v=onepage&q&f=false" target="_blank">p.XIX</a><br />
<br />
<br /></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 2 r. 13 v.o. <i>poppakèningar</i>. <i>Poppe </i>is een nog in N. Holland bekend bijvoegelijk naamwoord, met de beteekenis van <i>vreemd</i>, <i>buitenlandsch</i>, b.v. een poppe paard voor een paard van buitenlandsch ras. Vandaar het bekende woord <i>poep</i>, een vreemdeling, buitenlander, waarvoor de Oost-Friesen even goed de Hollanders uitschelden, als wij de Duitschers. <i>Poppakèningar </i>moest dus eigenlijk vertaald worden <i>poepekoningen</i>.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/00b_5.html" target="_blank">00b/10</a>] <span style="font-size: x-small;"><b>POPPA KENINGGAR</b></span> - <i>Poppe </i>is an adjective still known in North Holland, meaning <i>strange, foreign</i>, e.g. for a horse of foreign breed. It explains the well known term <i>poop </i>for stranger or foreigner, used both by us for Germans as well as by East-Frisians for the Dutch. So <b><span style="font-size: x-small;">POPPA KENINGGAR</span></b> could be translated as <i>poop-kings</i>.</td>
<td valign="top">Pannekeet's Westfrisian dictionary (1984) has various compound words with <i>poepe-,</i> mostly having negative meanings, associated mith disorder and/or German seasonal workers.</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 2 r. 2 v.o. In de tijdbepaling van Liko heeft Hiddo zeker overgeslagen de woorden: <i>Nêi Atland svnken is thaet twya thusond njugon hvndred sex end njugontigoste jêr</i>.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/00b_5.html" target="_blank">00b/23</a>] At Liko's dating, Hidde probably skipped the words: <i>After Atland sank, the year 2996.</i></td>
<td valign="top">p.3 - 2996 - 2193 = 803</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 2. r. 2. v.o. <i>achthvndred aend thrju jêr nêi kersten bigrip</i>.<br />
<br />
De Christelijke jaartelling is ingevoerd in het jaar 526, en berekend door den geleerden abt Dionysius (exiguus) onder paus Felix IV. Daarom wordt zij de jaartelling van Dionysius (aera Dionysiaca) genoemd.<br />
<br />
De gewoonte van het jaar aan te duiden door de namen der Consuls had met het jaar 475, door den val van het westersch Romeinsch rijk, hare eigenlijke beteekenis verloren. Doch dewijl men te Rome van die gewoonte niet dadelijk afstand doen kon, bleef men den tijdelijken magistraat als Consuls beschouwen en op die wijze de lijst der Consuls voortzetten, waarop zelfs in het jaar 484 Theodorik de Koning der Gothen voorkomt. Zij werd ook zoo evenwel op den duur onhoudbaar, en als den laatsten Consul vindt men daarop vermeld Basilius V in het jaar 541, na de stichting van Rome 1294, of na de instelling van Consuls 1047.<br />
<br />
De Kerk of de Pausselijke regering is daarom in tijds bedacht geweest om die heidensche tijdrekening door eene Christelijke te vervangen. Die jaartelling van Dionysius is in Engeland nagevolgd door Beda Venerabilis in 720. De uit Engeland herwaarts overgekomen Evangeliepredikers Bonifacius en zijne medgezellen waren dus reeds met die Christelijke jaartelling bekend, en Liko Ovira Linda kon dus hierdoor alleen reeds weten dat die Kersten-leeraren eene nieuwe jaartelling gebruikten. Doch bovendien had Karel de groote ook reeds de tijdrekening van Dionysius in zijn geheele rijk officieel ingevoerd.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/00b_5.html" target="_blank">00b/23</a>] <span style="font-size: x-small;"><b>ACHT.HONDRED ÀND THRJU JÈR, NÉI KERSTEN BIGRIP</b></span>.<br />
<br />
The Christian calendar era was introduced in the year 526 by the scholar and abbot Dionysius Exiguus under pope Felix IV. That is why it is called Dionysius' era.<br />
<br />
The habit of indicating the year by the names of the Consuls had lost its true significance with the year 475, due to the fall of the Western Roman Empire. But since it was not possible in Rome to give up that habit at once, the temporary magistrate continued to be regarded as Consul and thus the list of Consuls continued, even referring to Theodoric King of the Goths in the year 484. However, in the long run it became untenable, and Basil V is mentioned as the last Consul in 541, after the foundation of Rome 1294, or after the establishment of Consuls 1047.<br />
<br />
The Church or Pontifical government has therefore replaced that pagan reckoning with a Christian one. The era of Dionysius was used in England by Beda Venerabilis in 720. The Gospel preachers Boniface and his companions, who came here from England, were therefore already familiar with that Christian era, and it was at least through them that Liko Ovira Linda could already know that those Christian teachers were using a new era. Moreover, Charlemagne had already officially introduced Dionysius' calendar into his entire empire.</td>
<td valign="top"><br /></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Zij heeft evenwel de oude Friesche tijdrekening niet kunnen verdringen. De Friezen lieten zich deze niet ontnemen en bleven haar, gelijk wij aan het voorbeeld van Liko en Hiddo zien, gebruiken nevens de nieuw ingevoerde, naar welke zij gedwongen werden zich te schikken. En zoo hebben zij gehandeld tot in onze dagen, tot in het midden der tegenwoordige eeuw.<br />
<br />
Als men b.v. een Frieschen Almanak van het jaar 1850 inziet, dan vindt men daar terstond opgegeven:<br />
<br />
<div style="text-align: center;">
<b>Tijdperken.</b></div>
Het jaar na de geboorte van Christus 1850.<br />
Grieksche jaartelling 7358.<br />
Wereldschepping 5799.<br />
Jaar der Joden 5611.<br />
Sedert den Zondvloed 4043.<br />
<br />
Dit laatste jaartal heeft tot aanvangspunt 4043 - 1850 = 2193 voor Christus, d.i. het jaar waarin Atland verzonken is, in overeenstemming met Hiddo's opgave 3449 - 1256 = 2193.</td>
<td valign="top">However, it has not been able to fully displace the old Frisian time account. The Frisians did not let themselves be deprived of this and continued to use it, as we saw in the example of Hidde, in addition to the newly introduced, to which they had to conform. And so they have acted until our days, until the middle of the present age.<br />
<br />
If, for example we open a Frisian Almanac of the year 1850, we will find:<br />
<br />
<div style="text-align: center;">
<b>Eras.</b></div>
After the birth of Christ 1850.<br />
Greek era 7358.<br />
World Creation 5799.<br />
Jewish year 5611.<br />
Since the Flood 4043.<br />
<br />
This last year has as its starting point 4043 - 1850 = 2193 BC, i.e. the year in which Atland was submerged, in accordance with Hidde's assignment 3449 - 1256 = 2193.</td>
<td valign="top">p.4 - Again: <a href="https://fryskednis.blogspot.com/2016/09/proof-that-2200-bce-flood-was-known.html" target="_blank">blog post</a> about Flood year in Frisian almanacs</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><strike>Bl. 4</strike> r. 20 v.b. <i>Upsalandum </i>d.i. Upland, Upsala in Zweden, <i>an skênlandis áfterkád</i>.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/003_5.html" target="_blank">003/05</a>] <b><span style="font-size: x-small;">VPSALÁNDUM</span></b> i.e. Uppland, Uppsala in Sweden</td>
<td valign="top">Ottema p.6, not 4.</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><strike>Bl. 4</strike> r. 20 v.b. Upsaland, Upsala, Upland in Zweden, het land der Finnen en Magiaren, over welke Saxo Grammaticus in het Ie boek spreekt: de gigantibus in Suetia; men moet weten, dat drieërlei soort van toovenaars of Magi ongehoorde wonderen door allerhande toovermiddelen uitvoerden enz.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/003_5.html" target="_blank">003/05</a>] Upsaland, Uppsala, Uppland in Sweden, the land of the Finns and Magyars, about whom Saxo Grammaticus wrote in book I: <i>de gigantibus in Suetia</i>; "it is worth the knowing that there were in old times three kinds of magicians who by diverse sleights practiced extraordinary marvels" etc.</td>
<td valign="top">Ottema p.6, not 4.<br />
<br />
Saxo Grammaticus I <a href="https://www.gutenberg.org/files/1150/1150-h/1150-h.htm#link2H_4_0022" target="_blank">here</a> and <a href="https://archive.org/details/firstninebookso00saxo/page/14/mode/2up" target="_blank">here</a></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 6 r. 4 v.b. <i>Mith vsa frya bàrn</i>. Tacitus Germ. 20. Den heer en den slaaf zoudt gij niet aan eenig verschil van opvoeding onderkennen.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/002_5.html" target="_blank">002/16</a>] <b><span style="font-size: x-small;">MITH VSA FRYA BÀRN</span></b>. Tac. Ger. 20. "The master is not distinguished from the slave by being brought up with greater delicacy."</td>
<td valign="top">Tacitus, <a href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0083%3Achapter%3D20" target="_blank"><i>Germania </i>20</a> "Dominum ac servum nullis educationis deliciis dignoscas" (<a href="https://www.thelatinlibrary.com/tacitus/tac.ger.shtml#20" target="_blank">Latin</a>)</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 6 r. 4 v.o. <i>ronddél</i>. Tacitus G. 16. Ieder heeft gaarne eene plek gronds rondom zijn huis.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/003_5.html" target="_blank">003/17</a>] <span style="font-size: x-small; font-weight: bold;">ROND.DÉL</span> <i>surrounding yard</i>. Tac. Ger. 16 "every person surrounds his dwelling with an open space"</td>
<td valign="top">p.5 - Tacitus, <a href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0083%3Achapter%3D16" target="_blank"><i>Germania </i>20</a> "suam quisque domum spatio circumdat" (<a href="https://www.thelatinlibrary.com/tacitus/tac.ger.shtml#20" target="_blank">Latin</a>)</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 8 r. 3. v.b. <i>longsyakte</i>. Over de ziekten van het Rundvee handelen: Vegetius, artis veterinariae L.III.45. <i>de passione pulmonis</i>. Columella, de re rustica, <strike>IV.14</strike>. <i>de pulmonis exulceratione</i>.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/003_5.html" target="_blank">003/25</a>] <span style="font-size: x-small;"><b>LVNG.SÍAKTE</b></span> <i>lung disease</i>. Sources about cow-deseases: Vegetius, <i>Artis Veterinariae</i> L.III.45. "de passione pulmonis"; Columella, <i>De Re Rustica</i>, VI.14.1 "de pulmonis exulcerationi".</td>
<td valign="top"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Publius_Flavius_Vegetius_Renatus" target="_blank">Vegetius</a> (1781) <a href="https://books.google.nl/books?id=KOBGAQAAMAAJ&dq=Vegetius%2C%20artis%20veterinariae&pg=PA223#v=onepage&q&f=false" target="_blank">p.223</a> "Pulmones ut integri praestant substantiam vitae..."; <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Columella" target="_blank">Columella</a> (<a href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A2008.01.0505%3Abook%3D6%3Achapter%3D14%3Asection%3D1" target="_blank">VI.14.1</a>) "Est etiam illa gravis pernicies, cum pulmones exulcerantur."</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 10. r. 11. v.b. <i>tha Linda vvrda</i> — <i>Linda hém</i>. Apol is grèvetman over ást flyland en over tha Linda wrda. Ast flyland, Friesland ten oosten van het Flie, heeft bestaan uit Westergoo, Oostergoo en Groningerland (van het Flie tot aan de Eems). De daaraan grenzende Lindaoorden bestonden dus uit hetgene nog in de Middeleeuwen het vierde Zeeland genoemd werd, t.w. de Zevenwouden (Schoterland, Lemsterland en de beide Stellingwerven), Drenthe en het Noorderdeel van Overijssel tot aan de Vecht. Nagenoeg midden door deze landstreek stroomt de Linde, voorheen eene aanzienlijke rivier, die met de Tjonger vereenigd bij Kuinre zich in zee uitstort. Deze Lindaoorden hebben zich eertijds veel verder uitgestrekt tot aan het meer Flevo, het Fliemeer, dus voorbij Urk en Schokland, welke beide eilandjes, bij het ontstaan der Zuiderzee, als het schamel overschot van dat verzonken land zijn overgebleven. Op deze plek hebben wij dus de voormalige burgt Linda-hêm te zoeken binnen den driehoek tusschen Urk, Schokland en Kuinre.<br />
<br />
Konereed schrijft daarvan bl. 194 <i>Linda hém is jeta wêi, tha Linda wrda far en dèl</i>.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/005_5.html" target="_blank">005/12</a>] <span style="font-size: x-small;"><b>LINDA.WRDA ... LINDA.HÉM</b></span>. Apol is reeve of <i>East Fleeland</i> and the <i>Linda regions</i>. <i>East Fleeland</i>, i.e. Frisia east of the Flee/ Vlie, consisted of Westergoa, Eastergoa and the Groningen Ommelanden (i.e. the land between Flee/Vlie and Ems). The adjoining <i>Linda </i><i>region</i><i>s</i> therefore consisted of what was still in the Middle Ages called the fourth Zeeland, viz. the Zevenwouden (Schoterland, Lemsterland and both Stellingwerven), Drenthe and Northern Overijssel to the Vecht. Almost in the middle of this region flows the Linde, formerly a considerable river, which joins the Tjonger and pours into the sea [now reclaimed land] near Kuinre. These Linda-territories once extended much further to lake Flevo or Flee lake, beyond Urk and Schokland, which both islands, when the Zuiderzee came into existence, remained as the meager surplus of that sunken land. This is where the burg <i>Lindaheim</i> will have been; within the triangle between Urk, Schokland and Kuinre.<br />
<br />
Konered reports of that [<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/143_5.html" target="_blank">143/12</a>] <i>Lindaheim is still lost, the Linda </i><i>region</i><i>s partially.</i></td>
<td valign="top"><br /></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 12. r. 18. v.b. <i>dráma, drám</i>, blijdschap, <i>gaudium</i>, J.H. Halbertsma, Lexicon Frisicum. Daventria 1872.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/006_5.html" target="_blank">006/29</a>] <span style="font-size: x-small;"><b>DRÁMA</b></span>, <strike>joy, delight</strike>, Halbertsma's Frisian dictionary.</td>
<td valign="top"><span style="font-size: x-small;">Not found in said dictionary (or any other) and I rather think it simply means <i>dreams</i>, which is in agreement with OF dictionaries and how Ottema himself translated it in both his OLB editions. </span></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 22. r. 8. v.b. <i>that hju than mith frêtho ga</i>. Verg. Jus Municipale Frisonum, Ed. Hettema. bl. 32.<br />
<br />
Dat di fader ne aegh sine dochter nennen man to jaen wr her willa.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/013_5.html" target="_blank">013/20</a>] <span style="font-size: x-small;"><b>THAT HJA THAN MITH FRÉTHO GÁ</b></span>. Compare <i>Jus Municipale Frisonum</i>, edition Hettema p. 32.<br />
<br />
<i>That the father shall not give his daughter a man against her will.</i></td>
<td valign="top">Hettema (<a href="http://images.tresoar.nl/wumkes/pdf/HaanHettemaMde_OudeFriescheWetten_21.pdf" target="_blank">1847</a>) p. 32<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgsecDGCSiwnAxAppUFIhOBgFPtRFupuj04tnFypE3O7irlcuERTj_glZJxNAEbzMvuKXSDqa2cnWqvgsJ7mfV-Q0g8qWbonKYv07YDoFmIVlUgrDz0WNOR8PbiYUE5q1VjgEp9_dmk8jg/s1600/Screenshot%25287%2529.png" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="152" data-original-width="461" height="65" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgsecDGCSiwnAxAppUFIhOBgFPtRFupuj04tnFypE3O7irlcuERTj_glZJxNAEbzMvuKXSDqa2cnWqvgsJ7mfV-Q0g8qWbonKYv07YDoFmIVlUgrDz0WNOR8PbiYUE5q1VjgEp9_dmk8jg/s200/Screenshot%25287%2529.png" width="200" /></a></div>
<br /></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 22. r. 7. v.o. <i>send hja uppa wêgar writ thaen send hja éwa</i>. Verg. Fivelgoër en Oldamster Landregt. Ed. Hettema. bl. 2. Keninges setma hat ma screven rjucht, sa hat ma ac ewa.<br />
<br />
en <strike>bl. 117</strike>. Als dat recht (Setma) screven is, soe heet men 't een ee (ewa).</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/014_5.html" target="_blank">014/14</a>] <span style="font-size: x-small;"><b>SEND HJA VPPA WÉGAR WRIT THAN SEND HJA ÉWA</b></span>. Compare <i>Fivelgoër en Oldamster Landregt,</i> ed. Hettema p. 2. <i>King's regulations are named written law, also named ewa.</i><br />
<i><br /></i>
and p.217 <i>When such regulation</i> (setma) <i>is written down, it is called an ee</i> (ewa).</td>
<td valign="top">p.6 - Hettema (1841) <a href="https://books.google.nl/books?id=IPpRAAAAcAAJ&lpg=PA27&dq=%22Het%20Fivelingo%C3%ABr%20en%20Oldampster%20Landregt%22&pg=PA2#v=onepage&q&f=false" target="_blank">p.2</a> and <a href="https://books.google.nl/books?id=IPpRAAAAcAAJ&lpg=PA27&dq=%22Het%20Fivelingo%C3%ABr%20en%20Oldampster%20Landregt%22&pg=PA217#v=onepage&q&f=false" target="_blank">p.117</a><br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEghF94IOlTmTbLXK53lv86j3-ld26OzfpYe8UJ_9ZGCaSSt1Z5DVjfSayomZTpG_AftnhbYzngETBac7OxR2u2F8ZSPr_UKhczD9EM3u6UUXzI2PnfRIDI2IwoYIWzxYTj5EjAxSHWqkXU/s1600/Screenshot%252840%2529.png" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="90" data-original-width="551" height="32" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEghF94IOlTmTbLXK53lv86j3-ld26OzfpYe8UJ_9ZGCaSSt1Z5DVjfSayomZTpG_AftnhbYzngETBac7OxR2u2F8ZSPr_UKhczD9EM3u6UUXzI2PnfRIDI2IwoYIWzxYTj5EjAxSHWqkXU/s200/Screenshot%252840%2529.png" width="200" /></a></div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiWdeg1nSPEFnX_27NgEJZw_HNlFIYpfSvUUV40k6fOzc0Uv00o7hyphenhyphen9kd2vztHcGBs7hkZZXZUhft6PJo_iqidzbcHih_4tFPJ67LYNH_1QahykCODDe57VOmbliLynQky9f0CI1FR9WS4/s1600/Screenshot%252841%2529.png" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="177" data-original-width="561" height="62" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiWdeg1nSPEFnX_27NgEJZw_HNlFIYpfSvUUV40k6fOzc0Uv00o7hyphenhyphen9kd2vztHcGBs7hkZZXZUhft6PJo_iqidzbcHih_4tFPJ67LYNH_1QahykCODDe57VOmbliLynQky9f0CI1FR9WS4/s200/Screenshot%252841%2529.png" width="200" /></a></div>
<br /></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 24. r. 10. v.b. <i>Moder</i>. Tacitus G. 8 van de priesteressen: Men gelooft dat haar eene heiligheid en voorwetenschap eigen is, en versmaadt hare raadgevingen en antwoorden niet."</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/015_5.html" target="_blank">015/06</a>] <b><span style="font-size: x-small;">MODER</span></b>. Tac. Ger. 8 on priestesses: "They even believe that the sex has a certain sanctity and prescience, and they do not despise their counsels, or make light of their answers."</td>
<td valign="top">Tacitus, <a href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0083%3Achapter%3D8" target="_blank"><i>Germania </i>8</a> "puellae quoque nobiles imperantur. inesse quin etiam sanctum aliquid et providum putant, nec aut consilia earum aspernantur aut responsa neglegunt." (<a href="https://www.thelatinlibrary.com/tacitus/tac.ger.shtml#8" target="_blank">Latin</a>)</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 24. r. 10. v.b. <i>foddik</i>, de lamp. In het Memoriale Linguae Frisicae van Johannes Cadovius Müller (Leer 1875), bl. 44, <i>foddick </i>eine Lampe, ein Krüsel (eene hangende lamp.) Verg. bl. 46. <i>inna tore hangt thiu foddik</i>.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/015_5.html" target="_blank">015/04</a>] <b><span style="font-size: x-small;">FODDIK</span></b>, the lamp. In Memoriale Linguae Frisicae by J.C. Müller (1875) p.44 <i>foddick</i> a (hanging) lamp; compare [<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/107_5.html" target="_blank">107/04</a>] <i>In the tower, the lamp hangs.</i></td>
<td valign="top">Mem. Lingua Frisicae <a href="https://books.google.nl/books?id=Jo1mAAAAcAAJ&dq=Memoriale%20Linguae%20Frisicae%20Johannes%20Cadovius%20M%C3%BCller%201875&pg=PA44#v=onepage&q&f=false" target="_blank">p.44</a><br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhTuD3NBgG1-jsUCIj3-5_YI1zQgdZcSbTPmNlhiScH6OnIneHDOqsW2_HAK9N0FmGVrLnnivv9mKsArj3iXc1O5DBLpsuW_1vJoz3tINsFAJqucwKusjf2hU1wV2ln_1SF2WAF6lOGbII/s1600/Screenshot%252842%2529.png" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="89" data-original-width="312" height="57" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhTuD3NBgG1-jsUCIj3-5_YI1zQgdZcSbTPmNlhiScH6OnIneHDOqsW2_HAK9N0FmGVrLnnivv9mKsArj3iXc1O5DBLpsuW_1vJoz3tINsFAJqucwKusjf2hU1wV2ln_1SF2WAF6lOGbII/s200/Screenshot%252842%2529.png" width="200" /></a></div>
<br /></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 26. r. 4. v.b. <i>thréhvndred</i>. Tacitus <strike>G. 7</strike>. Het getal is ook bepaald, honderd uit ieder dorp, en zoo noemen zij het ook onder zich (<i>hvndred</i>) en wat eerst slechts een getal was, is nu een naam en eeretitel."</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/016_5.html" target="_blank">016/07</a>] <b><span style="font-size: x-small;">THRÉ.HVNDRED</span></b> Tac. Ger. 6. "Their number is fixed, a hundred from each canton; and from this they take their name among their countrymen, so that what was originally a mere number has now become a title of distinction."</td>
<td valign="top">Tacitus, <a href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0083%3Achapter%3D6" target="_blank"><i>Germania </i>6</a> "definitur et numerus: centeni ex singulis pagis sunt, idque ipsum inter suos vocantur, et quod primo numerus fuit, iam nomen et honor est." (<a href="https://www.thelatinlibrary.com/tacitus/tac.ger.shtml#6" target="_blank">Latin</a>)</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 26. r. 5. v.o. §16. <i>rêd gêrt</i>. Tacitus Hist. IV.61. <i>Velleda</i>. Die maagd (burch fám), uit den stam der Bructeren, had een uitgebreid gezag. Volgens een oud gebruik der Germanen (Gêrtmanna) hielden zij die vrouwen (feminas, fàmma) voor profetessen en bij toenemend bijgeloof eerden zij haar als Godinnen (Matres Deae). Toen vooral was het gezag van Velleda groot, want zij had den voorspoed der Germanen en den ondergang der Legioenen voorspeld."<br />
<br />
en Hist. IV. 65. "Er zijn gezanten naar Velleda gezonden, doch het werd hun geweigerd voor Velleda te verschijnen en tot haar te spreken. Zelfs haar te zien werd hun ontzegd, om den eerbied voor haar te vergrooten. Zij zelve was gezeteld in een hoogen toren (burchtore), en een van hare dienaren bracht de vragen en antwoorden over, als een tolk der Godheid."</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/017_5.html" target="_blank">017/11</a>] <b><span style="font-size: x-small;">RÉD GÉRT</span></b>. Tac. Hist. IV.61 "... Veleda, a maiden of the tribe of the Bructeri, who possessed extensive dominion; for by ancient usage the <u>Germans</u> attributed to many <u>of their women</u> prophetic powers and, as the superstition grew in strength, even actual <u>divinity</u>. The authority of Veleda was then at its height, because she had foretold the success of the Germans and the destruction of the legions."<br />
<br />
and Hist. IV.65 "... ambassadors were sent with presents to Civilis and Veleda (...) They were not, however, allowed to approach or address Veleda herself. In order to inspire them with more respect they were prevented from seeing her. She dwelt in a <u>lofty tower</u>, and one of her relatives (...) conveyed, like the messenger of a divinity, the questions and answers."</td>
<td valign="top">Tacitus <i>Historiae </i>IV.61 (<a href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0079%3Abook%3D4%3Achapter%3D61" target="_blank">Latin</a>, <a href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0080%3Abook%3D4%3Achapter%3D61" target="_blank">English</a>) "... Veledae. ea virgo nationis Bructerae late imperitabat, vetere apud <u>Germanos</u> more, quo plerasque <u>feminarum</u> fatidicas et augescente superstitione arbitrantur <u>deas</u>. tuncque Veledae auctoritas adolevit; nam prosperas Germanis res et excidium legionum praedixerat."<br />
<br />
idem IV.65 (<a href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0080%3Abook%3D4%3Achapter%3D65" target="_blank">English</a>)</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Van de fámna bij de <i>Kaeltana folgar</i> bericht Plutarchus de Virt: Mulierum, Vol. II 246.<br />
<br />
"Voor dat de Kelten de Alpen waren overgetrokken en dat gedeelte, wat zij nu bewonen, bezet hadden, waren zij door eene onverzoenlijke tweedracht in een burgeroorlog vervallen. Doch de <i>vrouwen </i>(γυναῖϰες feminae, fâmna) tusschen de legers optredende, en de twist onderzocht hebbende, hebben die zoo onpartijdig beslecht, dat zij bij alle staten en stammen eene algemeene genegenheid verwierven. Daarom is bij hun de gewoonte bewaard om de <i>vrouwen </i>bij de beraadslagingen over vrede en oorlog te raadplegen, en door hare bemiddeling de opgerezen geschillen te beslechten. En daarom hebben zij ook in het verdrag, met Hannibal gesloten, geschreven, dat als de Kelten zich hadden te beklagen over de Karthagers, de uitspraak zoude verwezen worden aan de Karthaagsche bevelhebbers en rechters in Spanje, doch zoo de Karthagers beschuldigingen hadden in te brengen tegen de Kelten, aan de <i>Vrouwen </i>der Kelten."<br />
<br />
Het is duidelijk dat Plutarchus hier zaken verhaalt, die hij vernomen had, zonder ze te begrijpen; want hier kan niet van de <i>vrouwen </i>in het algemeen sprake zijn, maar γυναῖϰες staat hier als een ambts- of eeretitel dier rechtsprekende vrouwen.</td>
<td valign="top">Of the <i>maidens </i>from the <i>Kelta followers</i>, Plutarchus reports (Virt. Mul. ex. 6):<br />
<br />
"There arose a very grievous and irreconcilable contention among the Celts, before they passed over the Alps to inhabit that tract of Italy which now they inhabit, which proceeded to a civil war. The <u>women</u> (γυναῖϰες) placing themselves between the armies, took up the controversies, argued them so accurately, and determined them so impartially, that an admirable friendly correspondence and general amity ensued, both civil and domestic. Hence the Celts made it their practice to take <u>women</u> into consultation about peace or war, and to use them as mediators in any controversies that arose between them and their allies. In the league therefore made with Hannibal, the writing runs thus: If the Celts take occasion of quarrelling with the Carthaginians, the governors and generals of the Carthaginians in Spain shall decide the controversy; but if the Carthaginians accuse the Celts, the Celtic <u>women</u> shall be judges."<br />
<br />
It is clear that Plutarch narrates things he had heard but not understood; for this cannot have concerned <i>women</i> in general; γυναῖϰες will have referred to a dignitary title [like <i>folk mother</i> in OLB].</td>
<td valign="top">p.7 - Plutarch, <i>Mulierum virtutes</i>, <a href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A2008.01.0208%3Achapter%3D6" target="_blank">example 6</a>. Of the Celtic Women.</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 28. r. 8. v.b. <i>mêtrik</i>. <strike>Dit woord komt bij Richthofen niet voor.</strike> Hettema vertaalt het door <i>gelijke rijk</i>. Op bl. 186 vinden wij het nogmaals in het geschrift van Déla: Nimman is weldich alle maenniska mètrik to mâkjane aend elike luk to jân. Tha that is alra manniska plicht vmbe tha maenniska alsa mêtrik to maekjane aend sa felo nocht to jân as to bináka is.<br />
<br />
Eene gelijkheid van stand en bezitting is de grondslag van Fryas tex. (Zie bl. 20. art. 5.) Onderscheid van armen en rijken is er niet.<br />
<br />
Allen zijn dus rijk, <i>rik</i>, naar één bepaalden maatstaf méte. Alles wordt gelijkelijk verdeeld, êlika dèla. Indien iemand rijk was boven zijne medeburgers, dan zoude hij <i>vnmétrik </i>wezen, en de algemeene gelijkheid was verbroken.<br />
<br />
Het woord <i>vnmêtrik </i>komt niet voor, doch is wellicht overgebleven in onze uitdrukking <i>onmetelijk </i>rijk.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/017_5.html" target="_blank">017/30</a>] <b><span style="font-size: x-small;">MÉT.RIK</span></b>. Richthofen's dictionary translates <i>met rika</i> = <i>moderately rich</i>; Hettema has <i>metrike, mjitriike</i> = <i>evenly rich</i>. At [137/28] we find it again in Déla's writing: "‘No one’, he said, ‘is able to give everyone equal wealth (<span style="font-size: x-small;"><b>MÉT.RIK</b></span>) and happiness, but it is everyone's duty to make the people as equally wealthy (<span style="font-size: x-small;"><b>MÉT.RIK</b></span>) and to give them as much contentment as possible."<br />
<br />
Equality of class and possession is the foundation of Frya's tex (see [<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/012_5.html" target="_blank">012/10</a>]). There is no distinction between the rich and the poor.<br />
<br />
So all are rich (<b style="font-size: small;">RIK)</b> in equal measure (<b style="font-size: small;">MÉTE</b>). All is shared in equal parts. If someone was richer than his fellow men, he would be <b><span style="font-size: x-small;">VNMÉTRIK</span></b> which would break the general equality.<br />
<br />
The term <b><span style="font-size: x-small;">VNMÉTRIK</span></b> is not used, but perhaps lives forth in our expression <i>immeasurably</i> rich.</td>
<td valign="top">Richthofen (1840) <a href="https://books.google.nl/books?id=qhMGAAAAQAAJ&hl=nl&pg=PA926#v=onepage&q&f=false" target="_blank">p.926</a><br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhoRnpnUl8m86AYQl56rdAsIq78fQspH-m4fJmOlE-CWuLyfINkGkYd3io1RYjgYr8sy8fp2DsssfoL0ZPOcZumPydzM55NyBBPISxN7t-tjJNp_-pM9nXmDa2CoYEsSpXlLpFv0JovBNM/s1600/metrik+richthofen.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="230" data-original-width="435" height="105" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhoRnpnUl8m86AYQl56rdAsIq78fQspH-m4fJmOlE-CWuLyfINkGkYd3io1RYjgYr8sy8fp2DsssfoL0ZPOcZumPydzM55NyBBPISxN7t-tjJNp_-pM9nXmDa2CoYEsSpXlLpFv0JovBNM/s200/metrik+richthofen.jpg" width="200" /></a></div>
<br />
Hettema (1832) <a href="https://books.google.nl/books?id=Lo8MAQAAIAAJ&hl=nl&pg=PA54#v=onepage&q&f=false" target="_blank">p.54</a><br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgTBT74IyMPKTbIpDQ9O2qihzWwCrKzKXwGq15iODDRFXx3Va6D8eZV9roYEbIhGnSdgQrkZboH5atwwt84xn1eLmjFrd3v86YpgomTmTdw1fwRhUg5382R3kdCPEZBkG2iRzuvBb4WqLI/s1600/metrik+hettema.png" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="220" data-original-width="336" height="130" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgTBT74IyMPKTbIpDQ9O2qihzWwCrKzKXwGq15iODDRFXx3Va6D8eZV9roYEbIhGnSdgQrkZboH5atwwt84xn1eLmjFrd3v86YpgomTmTdw1fwRhUg5382R3kdCPEZBkG2iRzuvBb4WqLI/s200/metrik+hettema.png" width="200" /></a></div>
<br />
(2012 <a href="http://fryskednis.blogspot.com/2012/06/metrik-equally-wealthy.html" target="_blank">blog post</a>)</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 30. r. 11. v.b. <i>helddrvnk</i>. verg. Justinus XLIII.3. (ao. 600 v.Ch.) De vlootvoogden der Phocaeers waren Simes en Protis. Deze gingen tot den koning der Segobriers, met name Nanno, in wiens land zij eene stad wilden stichten, en verzochten zijne vriendschap. Toevallig was de koning dien dag bezig met toebereidselen voor het huwelijk van zijne dochter Gyptis, die hij volgens landsgebruik aan een gedurende de maaltijd gekozen schoonzoon ten huwelijk zoude geven. Toen nu alle mededingers tot de bruiloft genoodigd waren, wierden ook die Grieksche gasten bij het gastmaal gevraagd. De maagd werd binnengeleid. De vader beval haar <i>den beker te reiken</i> aan hem, dien zij tot echtgenoot uitkoos. Daarop ging zij alle anderen voorbij, wendde zich tot die Grieken en <i>bood den beker</i> aan Protis. En deze van gast schoonzoon geworden, verkreeg van zijn schoonvader eene plaats om eene stad te stichten. Zoo is Massilia (de vervallen Phenicische colonie) herbouwd nabij de mond van de Rhone."</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/019_5.html" target="_blank">019/15</a>] <span style="font-size: x-small;"><b>HELD.DRVNK</b></span> <i>‘hail-drink’</i>. Compare Justin 43.3 (600 BC): "Of the [Phocaean] fleet Simos and Protis were the captains, who applied to the king of the Segobrigii, named Nannus, in whose territory they were anxious to build a city, desiring his friendship. On that day, as it happened, the king was engaged in preparing for the nuptials of his daughter Gyptis, whom, after the custom of that people, he intended to give in marriage to a son-in-law to be chosen at the feast. The suitors having been all invited to the wedding, the Grecian strangers were also requested to join the festival. The maiden was then introduced, and being desired by her father <u>to give water to him whom she chose for her husband</u>, she overlooked all the rest, and turning to the Greeks, <u>held out water</u> to Protis, who, from the king’s guest becoming his son-in-law, was presented by his father-in-law with the ground for building a city. Marseilles was accordingly built near the mouth of the river Rhone, in a retired bay, and as it were in a corner of the sea."</td>
<td valign="top">p.8 - Marcus Junianus Justinus, <i>Historiarum Philippicarum</i> (<a href="http://www.forumromanum.org/literature/justin/english/trans43.html" target="_blank">XLIII, 3</a>)</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 30. r. 8. <i>hêmrik</i>, bij von Richthofen, Alt-Friesisch Wörterbuch, hamrike, hemrike, himrik, gemeine Dorfmark.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/020_5.html" target="_blank">020/01</a>] <b><span style="font-size: x-small;">HÉM.RIK</span></b> <i>common land</i>. Richthofen dictionary <i>, </i><i>hamreke, hemrike, etc.</i> = common land of a village.</td>
<td valign="top">Richthofen (1840) <a href="https://books.google.nl/books?id=qhMGAAAAQAAJ&hl=nl&pg=PA795#v=onepage&q&f=false" target="_blank">p.793</a><br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgI_fRuKObV9kgKXxYJHM9HPtfuQciIJXdWSt6b12SRKzW-5f5CteyxT8Up2EKNbuleeoEcb7Xhj1PwKdyuoXaQ_iO0tNXlk9AcXdmskNRI4B8L_z9-64D74t6MTXowngpK-kge-yx9lqo/s1600/hemrik.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="200" data-original-width="432" height="92" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgI_fRuKObV9kgKXxYJHM9HPtfuQciIJXdWSt6b12SRKzW-5f5CteyxT8Up2EKNbuleeoEcb7Xhj1PwKdyuoXaQ_iO0tNXlk9AcXdmskNRI4B8L_z9-64D74t6MTXowngpK-kge-yx9lqo/s200/hemrik.jpg" width="200" /></a></div>
</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 30. r. 8. v.o. <i>hêmrik</i>. Tacitus. G.26. "De bouwlanden worden naar het aantal der bebouwers door allen gezamenlijk bezeten, en dan onderling verdeeld. De ruimte van land maakt de verdeeling gemakkelijk. Jaarlijks verwisselen zij de akkers en er is nog land overig."<br />
<br />
Caesar Bell. Gall. VI.22. "Niemand heeft een bepaalde maat van akker of grond in eigendom; maar de overheden wijzen van jaar tot jaar aan elke familie zooveel land toe, als zij goed vinden, en verplichten haar het volgend jaar naar een anderen akker over te gaan."</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/020_5.html" target="_blank">020/01</a>] <b><span style="font-size: x-small;">HÉM.RIK</span></b>. Tac. Ger. 26: "Land proportioned to the number of inhabitants is occupied by the whole community in turn, and afterwards divided among them according to rank. A wide expanse of plains makes the partition easy. They till fresh fields every year, and they have still more land than enough".<br />
<br />
Caesar BG VI.22: "nor has any one a fixed quantity of land or his own individual limits; but the magistrates and the leading men each year apportion to the tribes and families, who have united together, as much land as, and in the place in which, they think proper, and the year after compel them to remove elsewhere."</td>
<td valign="top">Tacitus, <a href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0083%3Achapter%3D26" target="_blank"><i>Germania </i>26</a> "agri pro numero cultorum ab universis in vices occupantur, quos mox inter se secundum dignationem partiuntur; facilitatem partiendi camporum spatia praestant. arva per annos mutant, et superest ager." (<a href="https://www.thelatinlibrary.com/tacitus/tac.ger.shtml#26" target="_blank">Latin</a>)<br />
<br />
Julius Caesar, <i>Gallic War</i> <a href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0001%3Abook%3D6%3Achapter%3D22" target="_blank">VI.22</a> (<a href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0002%3Abook%3D6%3Achapter%3D22%3Asection%3D2" target="_blank">Latin</a>). "Neque quisquam agri modum certum aut fines habet proprios"etc.</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><span style="color: blue;">[Not in Ottema's notes, but added by me.]</span></td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/020_5.html" target="_blank">020/30</a>] <i>Those who come to the market are strictly forbidden to commit usury</i> (<span style="font-size: x-small;"><b>WOKERJA</b></span>). Compare Tac. Ger. 26: "Of lending money on interest and increasing it by compound interest they know nothing"</td>
<td valign="top">Tacitus, <a href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0083%3Achapter%3D26" target="_blank"><i>Germania </i>26</a> "Faenus agitare et in usuras extendere ignotum" (<a href="https://www.thelatinlibrary.com/tacitus/tac.ger.shtml#26" target="_blank">Latin</a>)</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 32. r. 2. v.b. <i>thatillifte</i>, lees <i>thaet illifte</i>, het elfde deel, met dien verstande dat de eigenaar tien deelen behoudt tegen één deel 't welk hij als marktgeld moet afgeven.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/020_5.html" target="_blank">020/15</a>] <b><span style="font-size: x-small;">THATILLIFTE</span></b> read <span style="font-size: x-small;"><b>THAT ILLIFTE</b></span>, the eleventh part; the owner keeps ten parts and hands over one part as market charges.</td>
<td valign="top">p.9 - I disagree here and think it should rather be <b><span style="font-size: x-small;">THA TILLIFTE </span></b><i>the twetfth</i>. See footnote on page [<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/020_5.html" target="_blank">020</a>].</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 32. r. 9. v.o. (<i>mith nôma ald lând that nw vnder-ne sê lèith</i>). Deze woorden zijn een invoegsel van een der latere afschrijvers. Het geboorteland van Finda is Asie, zie bl. 220; se gelavath thet Finda fon ut-et Himmellája berchte bern is."</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/021_5.html" target="_blank">021/17</a>] <i>namely Aldland, which lays under sea level now</i>. These words must have been inserted by one of the later copyists as Finda's land of birth is Asia; see [<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/164_5.html" target="_blank">164/01</a>] <i>(they believe) that Finda was born out of the Himalaya mountains</i></td>
<td valign="top">Other explanations are possible, e.g. the belief of the Fryas may have differed from that of the Hindus.</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 32. r. 3. v.o. <i>thérut tavlikt</i>. Verg. Jus. Mun. Fris. Ed. Hettema. bl. 20. Een godelic ende ene menschelick rjucht, een haet naturalic, dat oer is taulik.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/021_5.html" target="_blank">021/24</a>] <span style="font-size: x-small;"><b>THÉR.UT TAVLIKT</b></span>. Compare Jus. Mun. Fris. ed. Hettema. p. 20. "Divine and human laws, the first called natural, the other <i>taulik</i>" (established).</td>
<td valign="top">Hettema (<a href="http://images.tresoar.nl/wumkes/pdf/HaanHettemaMde_OudeFriescheWetten_21.pdf" target="_blank">1847</a>) p.20<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiaVWMcHG7IYnFuLpt4HOT-I-FdHCg2oDzBw1kcg5dAO3audPOxaiLKm2j0WTByUtrj6Y_xitn1e18uLZMc_jxEbudDFHzaVQI4GnMYVYiOUwfxO9vDp3NIsCP300R81aCFFwmBT6wsNrs/s1600/Screenshot%252880%2529.png" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="74" data-original-width="512" height="28" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiaVWMcHG7IYnFuLpt4HOT-I-FdHCg2oDzBw1kcg5dAO3audPOxaiLKm2j0WTByUtrj6Y_xitn1e18uLZMc_jxEbudDFHzaVQI4GnMYVYiOUwfxO9vDp3NIsCP300R81aCFFwmBT6wsNrs/s200/Screenshot%252880%2529.png" width="200" /></a></div>
<br /></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 34. r. 3. v.b. <i>Is hi bikvmen</i>. Tacitus G. 13. "Het is de gewoonte dat niemand de wapenen aangordt (in dienst treedt) voor dat de gemeente hem geschikt gekeurd heeft."</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/022_5.html" target="_blank">022/01</a>] <i>When he is skilled</i>. Tac. Ger. 13: "It is not, however, usual for anyone to wear arms till the state has recognised his power to use them."</td>
<td valign="top">Tacitus, <a href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0083%3Achapter%3D13" target="_blank"><i>Germania </i>13</a> "sed arma sumere non ante cuiquam moris quam civitas suffecturum probaverit." (<a href="https://www.thelatinlibrary.com/tacitus/tac.ger.shtml#13" target="_blank">Latin</a>)</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 34. r. 8. v.b. <i>hêrman jeftha kêning</i>. Tacitus G.12. In die zelfde vergadering worden ook de aanvoerders gekozen."</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/022_5.html" target="_blank">022/08</a>] <i>army leader or king</i>. Tac. Ger. 12 "In these same councils they also elect the chief magistrates"</td>
<td valign="top">Tacitus, <a href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0083%3Achapter%3D12" target="_blank"><i>Germania </i>12</a> "eliguntur in isdem conciliis et principes qui iura per pagos vicosque reddunt" (<a href="https://www.thelatinlibrary.com/tacitus/tac.ger.shtml#12" target="_blank">Latin</a>)</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 36. (art. 12.) <i>Sin jongste svn</i> enz. verg. Jancko Douwama, Boek der Partijen, <strike>bl. 30.</strike> So ist <i>van oldes</i> geweest, des wy, contrarie van alle andere nacien, voer een recht hebben, dat de jongste broeder behold de Heerlyke goederen syns faders."<br />
<br />
Verg. mede als voorbeeld hiervan: Eekhoff, Gesch. Beschr. van Leeuwarden, II. 397, het testament van Wytse van Cammingha in 1533.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/025_5.html" target="_blank">025/01</a>] <i>His youngest son</i> ... Compare J. Douwama, <i>Boek der Partijen</i>, p. 80. "In the old days, contrary to other nations, we had the rule that the youngest brother inherited his father's valuable goods."<br />
<br />
Compare also as an example of this: Eekhof, Gesch. beschr. Leeuwarden II p. 397, Camminga testament, 1533.</td>
<td valign="top"><i><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Jancko_Douwama" target="_blank">Jancko Douwama</a>'s Geschriften</i> (<a href="https://books.google.nl/books?id=_jzGXNkXmJkC&lpg=RA1-PA80&ots=eI61-IQl0i&dq=%22contrarie%20van%20alle%20andere%20nacien%22&pg=RA1-PA80#v=onepage&q&f=false" target="_blank">ed. 1849</a>) p.30.<br />
<br />
Eekhof, <i>Geschiedkundige beschrijving van Leeuwarden.</i><br />
<i>Deel 2</i> (<a href="http://images.tresoar.nl/wumkes/pdf/EekhoffW_GeschiedkundigeBeschrijvingLeeuwarden_2.pdf" target="_blank">1846</a>) p.397.<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiRj8nG4gGUxaAYr0YpnifZRUKxqPV7Cgk9ruTM9QGCyO_2ehw6t7hfzpBpGxu-tEKg3lH9ejVgsem_-NWmTkaLIXzM_k3TVEYNghKEjqm6EdSfACQCSjtGSHVMH62oTwQv4fm6JTI9U_g/s1600/Screenshot%252881%2529.png" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="342" data-original-width="500" height="136" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiRj8nG4gGUxaAYr0YpnifZRUKxqPV7Cgk9ruTM9QGCyO_2ehw6t7hfzpBpGxu-tEKg3lH9ejVgsem_-NWmTkaLIXzM_k3TVEYNghKEjqm6EdSfACQCSjtGSHVMH62oTwQv4fm6JTI9U_g/s200/Screenshot%252881%2529.png" width="200" /></a></div>
<br /></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 42. r. 10. v.b. <i>wèdve bilyva</i>. Tacitus G.19. Het gaat beter in die Staten, waar slechts de maagden huwen en de vrouwen hare wenschen en verwachtingen tot één huwelijk bepalen."</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/028_5.html" target="_blank">028/31</a>] <i>remain an honorable widow</i>. Tac Ger. 19: "Still better is the condition of those states in which only maidens are given in marriage, and where the hopes and expectations of a bride are then finally terminated."</td>
<td valign="top">p.10 - Tacitus, <a href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0083%3Achapter%3D19" target="_blank"><i>Germania </i>19</a> "melius quidem adhuc eae civitates, in quibus tantum virgines nubunt et cum spe votoque uxoris semel transigitur." (<a href="https://www.thelatinlibrary.com/tacitus/tac.ger.shtml#19" target="_blank">Latin</a>)</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 44. r. 14. v.b. <i>ut of landum</i>. Hier is het dus niet meer <i>néi tha tinlana</i>, zoo als het luidt in de straf bepalingen op bl. 60. Die <i>domar </i>zijn dus van oudere dagteekening dan <i>tha skrifta Minno's</i>. De verbanning naar de tinlanden moet opgehouden zijn, als onuitvoerbaar, sedert Kaelta (zie blz. 94) de Britten tot opstand aangezet, eene burgt, Kaeltas burch, gebouwd en zich daar tot <i>folksmoder </i>opgeworpen had. Door dien opstand was het land <i>an thaet weld thére Moder et Texland</i> onttrokken en had de kolonie zich onafhankelijk gemaakt. Uit de tijd-bepaling op bl. 86, 1630 v.Chr. blijkt, dat het bovenstaande gebeurd moet zijn omstreeks het jaar 1600 of tegen het einde der 17e eeuw voor Chr.<br />
<br />
Op bl. 57, blijkt het dat Minno zich te Athenia bevond tijdens het overlijden van Nyhellénja. Zijne reis naar Kreta en verblijf aldaar, en vervolgens zijne terugkeer naar het vaderland vallen dus voor omstreeks den zelfden tijd, en hij zal zijne geschriften hebben opgesteld te Lindahem na 1600 v. Chr.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/030_5.html" target="_blank">030/25</a>] <i>banished from the lands</i>. So here it is no longer <i>to the tin mines</i>, as it says in the penalties on p. [<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/042_5.html" target="_blank">042/03</a>]. Thus, the <i>penalties</i> (<b><span style="font-size: x-small;">DOMAR</span></b>) are older than <i>Minno's writings</i>. Banishment to the tin mines will have ceased, as no longer possible, since Kelta had (see [<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/067_5.html" target="_blank">067/18</a>]) incited the Brits to revolt, built her own burg and installed herself as <i>folk-mother</i>. As a result of the uprising, the land was no longer under the influence of the Mother at Texland, for the colony had become independent. The dating on p. [<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/062_5.html" target="_blank">062</a>], 1630 BC, indicates that the latter must have happened around the year 1600 or towards the end of the 17th century BC.<br />
<br />
On p. [<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/039_5.html" target="_blank">039</a>], it appears that Minno was at Athenia when Nyhellenia died. His journey to Crete and his residence there, followed by the return to his homeland, will therefore have taken place in the same period, so his writings at Lindahem must be dated after 1600 BC.</td>
<td valign="top"><br /></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 44. r. 3. v.o. <i>Wralda jeftha Alfoder</i>. Vollmer, <i>Wörterbuch der Mythologie</i>. <span style="font-size: xx-small;">ALFADUR</span>. Der höchste Gott des Nordischen Alterthums, und ein Beweis dasz jene Völker, welche Schweden und Norwegen, so wie die eine Hälfte von Deutschland bewohnten, die reinste Gottesverehrung als Basis ihrer Religion erkannt hatten, denn alle edlen Eigenschaften, welche die Mosaische Urkunde dem Unaussprechlichen, welche die Christliche Religion dem einzigen Gott beilegt, finden wir in diesen wieder, ohne irgend einen der Züge welche das hohe Bild Gottes entstellen, wie die menschlichen Leidenschaften, Zorn, Rachsucht, Eifer und Eifersucht. Er ist der Schöpfer, Ordner und Lenker des Weltalls, sein Hauch weht durch alle Zeiten, unerforschlich ist seine Grösze, seine Macht, und Niemand vermag sich ihn zu denken, vorzustellen, denn niemals hat er sich einem Sterblichen gezeigt, — und wenn sein Geist, sein Hauch auf der Erde weilt, so ist es im Schatten geheimniszvoller Haine, stiller, ihm geheiligter Wälder.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/031_5.html" target="_blank">031/08</a>] <i>Wralda — or Allfeeder </i>(<span style="font-size: x-small;"><b>AL.FODER</b></span>). Vollmer's dictionary of Mythology: <i>Alfadur</i>. The supreme god of Nordic antiquity, and proof that the peoples inhabiting Sweden, Norway and half of Germany had recognised the purest worship of God as the basis of their religion. For in him, we find back all noble qualities which the Mosaic tradition attached to the Unspeakable, and the Christian religion to the only God, without any of the features distorting the sublime image of God, such as human passions, anger, vengeance, zeal and jealousy. He is the creator, commander and navigator of the universe, his breath blows through all times. His greatness and his power are unexplainable, and no one can imagine him. For he has never shown himself to a mortal — and when his spirit, his breath dwells on Earth, it is in the shadows of mysterious groves, in quiet, sacred forests dedicated to him.</td>
<td valign="top">Ottema used Vollmer's second edition (<a href="https://books.google.nl/books?id=2ulXAAAAcAAJ&dq=Vollmer%2C%20W%C3%B6rterbuch%20der%20Mythologie&pg=PA76#v=onepage&q&f=false" target="_blank">1859, p.76</a>), which contained more information than the third edition of <a href="https://books.google.nl/books?id=sOcWAAAAYAAJ&dq=Vollmer%2C%20W%C3%B6rterbuch%20der%20Mythologie&pg=PA28#v=onepage&q&f=false" target="_blank">1874 (p.28)</a>.<br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgdssRm_1-duhBbiwj3WbWmwME4Z3xdpBbYAvv8KGkfbZQe5SDh_kqLsXEqTniVixxe2E6K2rQFNqi5Mo7y63zzRgxLxeiKH-H_I9ZhZpfUXNWqqROUSASQA_3ii1DMzV-XHFCmSCpxD7M/s1600/vollmer2.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="788" data-original-width="1200" height="131" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgdssRm_1-duhBbiwj3WbWmwME4Z3xdpBbYAvv8KGkfbZQe5SDh_kqLsXEqTniVixxe2E6K2rQFNqi5Mo7y63zzRgxLxeiKH-H_I9ZhZpfUXNWqqROUSASQA_3ii1DMzV-XHFCmSCpxD7M/s200/vollmer2.jpg" width="200" /></a></div>
<br /></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Sein Wille herrscht über Alles, und was nicht Er ist, das ist ihm unterthan, denn Alles ging (Menschen und Götter) aus seinem Schöpferwort hervor. Am besten gibt uns eine Stelle der Edda selbst eine Andeutung über jenes allmächtige Wesen, oder einen Begriff von der Vorstellung, die man sich zu Zeiten des Snorro Sturlason davon machte:<br />
<br />
<div style="text-align: center;">
Vom obersten Gott.</div>
<br />
Gangler machte nun folgende Frage: wer ist der Vornehmste unter allen Göttern? Har antwortete: er heiszt in unserer Sprache Alvater, im alten Asgard hatte er dagegen zwölf Namen: Alvater, Herein oder Heirian (Herr), Nikar oder Hnikar (Sieger), Nikur, Fjolnir (der alles Wissende), Oski, Orni (der Rauschende), Bifledi (der Schnelle), Vidrir (der Sieger), Swidrir (der Zerstörer), Swidor (der Verbrenner), und July oder Julkr.<br />
<br />
Gangler fragte wieder: Wo ist denn dieser Gott? was vermag er? was hat er Groszes ausgerichtet? Har antwortete: er lebt alle Zeit, beherrscht sein ganzes Reich und waltet über Alles, Groszes sowohl als Kleines. Jafnar erinnerte dasz er Himmel, Erde, Luft und Alles, was in ihnen ist, erschaffen habe. Thridje fügte hinzu: und was das Wichtigste ist, er bildete den Menschen, und gab ihm einen Geist, der leben und nie vergehen soll, wenn auch der Körper in staub zerfallt, oder zu Asche verbrannt wird. Alle Tugendhaften sollen leben und bei ihm seyn in Gimle oder Wingolf, böse Menschen hingegen fahren zur Hel und darnach in Nifleheim oder die neunte Welt."</td>
<td valign="top">His will rules over everything, and what is not He is subject to him, because everything (people and gods) emerged from his creating words. A fragment of the Edda itself provides the best idea of this almighty Being, or how people understood the concept in Snorri Sturluson's time:<br />
<br />
<div style="text-align: center;">
Of the supreme god.</div>
<br />
Gangleri began his questioning thus: "Who is foremost, or oldest, of all the gods?" Hárr answered: "He is called in our speech Allfather, but in the Elder Ásgard he had twelve names: one is Allfather; the second is Lord, or Lord of Hosts; the third is Nikarr, or Spear-Lord; the fourth is Nikudr, or Striker; the fifth is Knower of Many Things; the sixth, Fulfiller of Wishes; the seventh, Far-Speaking One; the eighth, The Shaker, or He that Putteth the Armies to Flight; the ninth, The Burner; the tenth, The Destroyer; the eleventh, The Protector; the twelfth, Gelding."<br />
<br />
Then asked Gangleri: "Where is this god, or what power hath he, or what hath he wrought that is a glorious deed?" Hárr made answer: "He lives throughout all ages and governs all his realm, and directs all things, great and small." Then said Jafnhárr: "He fashioned heaven and earth and air, and all things which are in them." Then. spake Thridi: "The greatest of all is this: that he made man, and gave him the spirit, which shall live and never perish, though the flesh-frame rot to mould, or burn to ashes; and all men shall live, such as are just in action, and be with himself in the place called Gimlé. But evil men go to Hel and thence down to the Misty Hel; and that is down in the ninth world."</td>
<td valign="top">Gylfaginning, <a href="https://www.sacred-texts.com/neu/pre/pre04.htm" target="_blank">p.15 III</a>. "Gangleri began his questioning thus ... <u>Allfather</u> ..."<br />
Original <a href="http://www.heimskringla.no/wiki/Gylfaginning" target="_blank">Norse</a>: "Gangleri hóf svá mál sitt ... <u>Alföðr</u> ..."</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 48. r. 2. v.o. <i>nam this nómo to-nêre nôme an</i>, t.w. Hellenen, van ἕλλην, <strike>φνόνιμος</strike> wijs, verstandig, bij Suidas.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/034_5.html" target="_blank">034/08</a>] <i>took this name as a name of honor</i>, i.e. Hellenes, from ἕλλην: φρόνιμος (wise, prudent) in Suda lexicon.</td>
<td valign="top">p.12 - Suidae Lexicon, edition Bekker (1854) <a href="https://archive.org/details/suidaelexiconexr00suid/page/352/mode/2up" target="_blank">p.353</a><br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiX48aCOZJlk6_0ZRMiOjSmKExPqHp_zxhRSc3qiNLm8-_wdnGkqrd_9_nBLuKV-6eC2qfyxZf86Wym_wyN6Qy4z8bmidSFRTAMnSTfPYOikBlRtLOsfvYyuy9MZuRmOSi-6RUlhefVnDU/s1600/helleen+suda.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="238" data-original-width="656" height="72" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiX48aCOZJlk6_0ZRMiOjSmKExPqHp_zxhRSc3qiNLm8-_wdnGkqrd_9_nBLuKV-6eC2qfyxZf86Wym_wyN6Qy4z8bmidSFRTAMnSTfPYOikBlRtLOsfvYyuy9MZuRmOSi-6RUlhefVnDU/s200/helleen+suda.jpg" width="200" /></a></div>
</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 50. r. 10. v.o. <i>vampyra</i>. In het Duitsch is vampyr nog gebruikelijk nevens <i>blutigel, bloedzuiger</i>. Het woord is zuiver Friesch en zamengesteld uit vam (wan) en <i>pyr </i>d.i. <i>worm</i>; de letterlijke beteekenis is dus: een boose pier, een gevaarlijke worm. In het Hollandsch ontmoet men het in de zegswijze: ik wil de kwade pier niet zijn.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/035_5.html" target="_blank">035/13</a>] <span style="font-size: x-small;"><b>VAMPÍRA</b></span>. In German, <i>vampyr</i> is still used as synonym of <i>blutigel</i> for <i>leech</i>. The word is purely Frisian, compound of <i>vam</i> (<i>wan</i>, Latin <i>vanus</i>) and <i>pyr</i> i.e. <i>worm</i>; the literal meaning is therefore: a harmful or dangerous worm. Compare the Dutch expression: I don't want to be the 'evil pier'.</td>
<td valign="top">I rather think the first part <i>vam</i> means belly (<i>wambe, womb</i>), so <span style="font-size: x-small;"><b>VAM-PÍR</b></span> is a belly-worm or thick worm, as opposed to the regular slim worms (<a href="http://fryskednis.blogspot.com/2016/03/vampira-leeches.html" target="_blank">blog post</a>).</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 50. r. 8. <strike>v.b.</strike> [v.o.] <i>Offerja</i>; van <i>offeren </i>is hier bij Fryas volk geen sprake, even min van priesters, wel bij Findas volk, Krekalanders en Golen. Dit komt overeen met hetgeen Caesar <strike>VI, 22</strike> van de Germanen zegt: "Zij hebben geene Druiden, om godsdienstige plechtigheden te besturen, en houden zich niet met offeranden op."<br />
<br />
Om deze reden mag men bij Tacitus, als hij in zijn Germania van <i>sacerdotes </i>spreekt, dit woord niet opvatten als <i>priesters</i>, maar alleen als <i>priesteressen</i>, in zoo verre het Latijn hem geen ander woord opleverde om het karakter van de <i>matres </i>en <i>feminae </i>(<i>modera </i>en <i>fámna</i>) aan te duiden, dewijl <i>mater </i>hier geen <i>maem </i>en <i>femina </i>geen <i>wif </i>mag beteekenen. Vergelijk: <i>brêf fon Rika thju ald fám</i>, bl. 228.</td>
<td valign="top">[035/16] <i>offerings to the gods</i>; this was not practiced by the Fryas, nor did they have priests, as opposed to the Findas, Greeks and Gols. This is in accordance with what Caesar says of the Germans (VI.21): "they have neither Druids to preside over sacred offices, nor do they pay great regard to sacrifices."<br />
<br />
For this reason, when Tacitus speaks of <i>sacerdotes </i>in his Germania, this should not be understood as priests, but only as <i>priestesses </i>[i.e. burg-maidens or folk-mothers]; Latin gave him no better word to explain the character of the <i>Mothers </i>and <i>Maidens </i>(<b><span style="font-size: x-small;">MODERA</span></b> and <span style="font-size: x-small;"><b>FÁMNA</b></span>), since <i>matres </i>and <i>feminae </i>would have confused with common mothers and women. Compare <i>Letter of Rika the elder maiden</i> [<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/198_5.html" target="_blank">189</a>].</td>
<td valign="top">Julius Caesar, <i>Gallic War</i> <a href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0001%3Abook%3D6%3Achapter%3D21" target="_blank">VI.21</a> (<a href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0002%3Abook%3D6%3Achapter%3D21%3Asection%3D1" target="_blank">Latin</a>). "Nam neque druides habent, qui rebus divinis praesint, neque sacrificiis student."<br />
<br />
<i>Sacerdos/ -tes</i> in Tacitus <a href="https://www.thelatinlibrary.com/tacitus/tac.ger.shtml#20" target="_blank"><i>Germania</i></a>: ch. 7, 10, 11, 40, 43.</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 56. r. 11. v.b. <i>wilda krêta</i>. Ook in het Grieksch is Κρήτη en Κρῆτες stamverwant met ϰράζω krassen als eene kraai, schreeuwen. Daar mede staat weder in verband de naam ϰορῆτες of ϰουρῆτες, de Cureten, die door hunne wapenkreeten en wapengedruisch het schreijen van het kind Zeus moesten overschreeuwen, op dat Kronos dit niet zoude hooren.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/039_5.html" target="_blank">039/08</a>] <span style="font-size: x-small;"><b>WILDA KRÉTA</b></span>, <i>wild cries</i>. In Greek also, Κρήτη and Κρῆτες are related to ϰράζω the croaking of a crow or crying, shouting. Connected to this is the name ϰορῆτες or ϰουρῆτες, the Kuretes, who had to outcry the weeping child Zeus, to prevent Kronos from hearing it.</td>
<td valign="top"><br /></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 56. r. 13. v.b. <i>en havesmvde</i>. Bij Ptolomaeus vindt men aan de Noordkust van Kreta tusschen de kapen Kiamon en Drepanon eene zeestad of havenplaats <i>Minoa </i>geheeten.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/039_5.html" target="_blank">039/11</a>] <i>exchange ... for a harbor</i>. At the northern coast of Crete, Ptolemy describes a harbor town <i>Minoa</i>, between capes Ciamon and Drepanum.</td>
<td valign="top">p.13 - Probably near the current town <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Souda" target="_blank">Souda</a>. Compare <i>Description of Ancient Greece</i> (1828) <a href="https://books.google.nl/books?id=nNuTrluLnM8C&lpg=PA366&ots=mM1NjPMPRU&dq=ptolemy%20minoa%20drepanum&pg=PA366#v=onepage&q&f=false" target="_blank">p.366</a>:<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh6c2TwkxNHDNY4QQwm_LFY4k2v8pcZ-nf0syQctJoRQDxwDLLzDxxPdMKEPngKHP1m6COT6G5XwBw22Uiozrgcm4tinddeO_J5-ApGd0yRfYSaZurV4fuhJY_cRmx9hL2fEd9yvfVvCxI/s1600/Screenshot%252899%2529.png" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="242" data-original-width="647" height="74" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh6c2TwkxNHDNY4QQwm_LFY4k2v8pcZ-nf0syQctJoRQDxwDLLzDxxPdMKEPngKHP1m6COT6G5XwBw22Uiozrgcm4tinddeO_J5-ApGd0yRfYSaZurV4fuhJY_cRmx9hL2fEd9yvfVvCxI/s200/Screenshot%252899%2529.png" width="200" /></a></div>
</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 60. r. 10. v.o. <i>hwat thene lédar áskt</i>. In deze woorden vinden wij het eerste begrip, de eerste kiem, van het stelsel van <i>compositie </i>of <i>boete </i>voor toegebrachte beleedigingen en verwondingen, dat in de wetten der Longobarden, Visigothen, Franken, Burgundionen, Anglo-Saksen, maar het uitvoerigst van allen in de wetten der Friesen is ontwikkeld (in de Boetregisters.) Het beginsel van zulke boetebepalingen had ten doel het natuurlijke (woeste) recht van wedervergelding, <i>jus talionis</i>, oog om oog en tand om tand, te beteugelen, en de eindelooze veeten en erfelijke bloedwraak uit te roeijen.<br />
<br />
Vindt men dit systeem in de Middeleeuwen het volkomenst uitgewerkt in de Oud Friesche wetten, dan is het duidelijk dat het daarin vervatte rechtsbegrip het eerst bij de Friesen ontstaan moet zijn.<br />
<br />
Dit ontstaan vinden wij in deze <i>Domar </i>aangewezen. De eerste toepassing van het denkbeeld om de wraak af te koopen bepaalt zich hier tot het geval van verwondingen. Het blijft echter nog geheel eene bijzondere zaak tusschen den beleedigde en den beleediger. De beleedigde kan zich zijn recht van vergelding laten afkoopen, maar hij mag daarvoor eischen, wat hij wil. De zaak is geheel eene private transactie.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/042_5.html" target="_blank">042/15</a>] <i>what the victim asks</i>. In these words we find the first notion, the first germ, of the system of <i>composition </i>or <i>penance </i>for insults and injuries inflicted, which would develop most in the laws of the Longobards, Visigoths, Franks, Burgundions, Anglo-Saxons, but most comprehensively of all in the laws (<i>boeteregisters</i>) of Frisians. The principle of such penalties was intended to curb the natural (ferocious) right of retaliation, <i>jus talionis</i>, an eye for an eye and a tooth for a tooth, and to eradicate the endless feuds and hereditary vengeance.<br />
<br />
As this system is most elaborately found in the medieval Old Frisian laws, it is clear that the legal concept contained therein must have originated with the Frisians.<br />
<br />
We find this origin back in these punishments (<b><span style="font-size: x-small;">DOMAR</span></b>). The first application of the idea of redeeming revenge is here applied to the case of injuries. However, it remains a matter exclusively between the offended and the offender. The offended can have his right of retribution surrendered, but he can claim for it whatever he wants. The transaction is entirely private.</td>
<td valign="top"><br /></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bij Tacitus Germ. 12 ontmoeten wij hierin een grooten vooruitgang: Er wordt een onderscheid gemaakt tusschen de straffen (boeten) volgens den aard van het misdrijf (de zwaarte der verwonding.) "Bij lichtere misdrijven is de boete naar evenredigheid, en de beleedigers, wier schuld bewezen is, worden beboet voor een zeker getal paarden, runderen of schapen. Een deel van de boete vervalt aan den Koning of aan den Staat, het ander deel aan den beleedigde of diens nabestaanden."<br />
<br />
Hier is het dus niet meer eene private transactie, maar eene publieke, eene zaak van den Staat. De Staat, de wet, bepaalt de boete en velt het vonnis. De boete wordt betaald aan den Staat en beleedigde ontvangt daarvan voor zich een bepaald gedeelte (de helft?) Voor het jus privatum is het jus publicum in de plaats getreden.</td>
<td valign="top">Tac. Ger. 12 describes an improvement of this: Distinction is made between the penalties, according to the type of crime or severity of the injury. "Lighter offences, too, have penalties proportioned to them; he who is convicted, is fined in a certain number of horses or of cattle. Half of the fine is paid to the king or to the state, half to the person whose wrongs are avenged and to his relatives."<br />
<br />
Here, therefore, it is no longer a private transaction, but a public one, a matter of the State. The State, the law, determines the fine and passes the judgment. The fine is paid to the State and the offended receives a certain (half) portion. The <i>jus privatum</i> is replaced by the <i>jus publicum</i>.</td>
<td valign="top">Tacitus, <a href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0083%3Achapter%3D12" target="_blank"><i>Germania </i>12</a> "Distinctio poenarum ex delicto." etc. (<a href="https://www.thelatinlibrary.com/tacitus/tac.ger.shtml#12" target="_blank">Latin</a>)</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 60. r. 4. v.o. <i>mith sin lif biltalja</i>. De compositie betreft dus nog maar alleen verwonding, en is nog niet toegepast op doodslag. Doodslag wordt met den dood gestraft, en de familie van den vermoorde heeft het recht van bloedwraak. Slechts eene vrijwillige ballingschap kan den moordenaar door de vlucht aan het bereik des wrekers onttrekken.<br />
<br />
Bij Tacitus, G.21, ontmoeten wij weer een zeer grooten vooruitgang in dit opzicht, want daar is de compositie ook uitgestrekt tot het geval van doodslag: "Ook de doodslag" schrijft hij, "wordt geboet met een bepaald getal stuks vee en de gezamenlijke familie des verslagene neemt die genoegdoening aan (is verplicht die satisfactie aan te nemen). Dit is, voegt hij er bij, nuttig voor den staat, omdat de veeten volgens de vrijheid, d.i. volgens natuurlijk recht van bloedwraak, voor den staat gevaarlijker zijn."</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/042_5.html" target="_blank">042/23</a>] <i>pay for it with his life</i>. The settlement therefore only concerns injury, and has not yet been applied to homicide, which is punishable by death. The family of the murdered has the right of vengeance. Only voluntary exile by flight can let the murderer escape from the avenger's reach.<br />
<br />
Tac. Ger. 21 again describes an improvement in this regard, for here settlement is also applied to homicide: "even homicide is expiated by the payment of a certain number of cattle and of sheep, and the satisfaction is [has to be] accepted by the entire family, greatly to the advantage of the state, since feuds are dangerous in proportion to a people's freedom."</td>
<td valign="top">p.14 - Tacitus, <a href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0083%3Achapter%3D21" target="_blank"><i>Germania </i>21</a> "luitur enim etiam homicidium certo armentorum ac pecorum numero recipitque satisfactionem universa domus, utiliter in publicum, quia periculosiores sunt inimicitiae iuxta libertatem." (<a href="https://www.thelatinlibrary.com/tacitus/tac.ger.shtml#21" target="_blank">Latin</a>)</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 62. r. 7. v.b. <i>vppet fjvr werpa</i>. Brandstichters worden met den vuurdood gestraft. Daar is dus het jus talionis nog in volle kracht; gelijk bloed om bloed, zoo ook vuur om vuur. Brandstichting is een vergrijp tegen het geheele thorp, en daarom ook <strike>Men</strike> werpt [men] den brandstichter in het vuur.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/043_5.html" target="_blank">043/07</a>] <i>thrown into the fire</i>. Arsonists are punished with death by fire. So the jus talionis is still applied in full here; like blood for blood, so also fire for fire. Arson is a crime against the entire village, and therefore the arsonist is thrown into the fire.</td>
<td valign="top"><br /></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 62. r. 8. v.o. <i>vrrêde by tha fyand</i>. Landverraad is de zwaarste van alle bedenkelijke misdaden, want het is eene misdaad tegen den geheelen Staat. Zoo ook bij Tacitus, G 12. Verraders en overloopers worden aan een boom opgehangen, lafhartigen, die zich aan den strijd onttrekken, en bedrijvers van onnatuurlijke zonde worden in een moeras verzonken onder eene horde van teenen. Het verschil van de straf doelt hierop, dat de gestrafte misdaad openlijk ten toongesteld, de straf der wandaad verborgen wordt."</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/043_5.html" target="_blank">043/26</a>] <i>betray us to the enemy</i>. Treason is the most serious of all thinkable crimes, for it is a crime against the entire State. Tac. Ger. 12 confirms this: "Traitors and deserters are hanged on trees; the coward, the unwarlike, the man stained with abominable vices, is plunged into the mire of the morass, with a hurdle put over him. This distinction in punishment means that crime, they think, ought, in being punished, to be exposed, while infamy ought to be buried out of sight."</td>
<td valign="top">Tacitus, <a href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0083%3Achapter%3D12" target="_blank"><i>Germania </i>12</a> "Proditores et transfugas arboribus suspendunt, ignavos et imbelles et corpore infames caeno ac palude, iniecta insuper crate, mergunt. Diversitas supplicii illuc respicit, tamquam scelera ostendi oporteat, dum puniuntur, flagitia abscondi." (<a href="https://www.thelatinlibrary.com/tacitus/tac.ger.shtml#12" target="_blank">Latin</a>)</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 62. r. 6. v.o. <i>mota barna</i>. Vergelijk deze straf bepaling met die op bl. 20 in art. 7.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/043_5.html" target="_blank">043/30</a>] <i>He must be burned</i>. Compare with art. 7 of Frya's Tex [<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/012_5.html" target="_blank">012/27</a>].</td>
<td valign="top">p.15</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 62. r. 1. v.o. <i>vrwerpa</i>. De naam des landverraders moet uitgeroeid worden evenals zijn geheele geslacht. Aan geen kind mag men ooit dien naam weer geven, en zij die een gelijken naam dragen, moeten dien <i>afwerpen </i>en een anderen naam aannemen, opdat die gevloekte naam binnen Fryas erf nimmer weer gehoord worde.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/044_5.html" target="_blank">044/05</a>] <i>adults who already have that name may change it into something else</i> (paraphrased). The family name of the traitor must be wiped out. No child may ever be given that name, and those who have the same name shall cast it off and take another, so that the cursed name will never be heard again within Fryasland.</td>
<td valign="top"><br /></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 66. r. 12. v.o. <i>Svnne rés háger</i>. F. Lensimand, Die Anfänge der Cultur, B.I.18. Die Flora und Fauna der Schichten, in denen wir die ersten Spuren unseres Geschlechtes antreffen, zeigen dasz die damalige Temperatur eine weit höhere war als die heutige, denn unsere mitten-europäischen Länder erfreuten sich eines tropischen Klimas, und die nordlichsten Striche Asiens und Amerikas, selbst Grönland, wurden noch nicht von Eisschollen heimgesucht. </td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/047_5.html" target="_blank">047/08</a>] <i>The sun rose higher</i>. Lensimand, <i>The origins of Culture</i>, B.I.18. "The flora and fauna of the strata in which we find the first traces of our race show that the temperature at that time was far higher than today, as our Central European lands enjoyed a tropical climate, and the northernmost parts of Asia and America, even Greenland, had not yet been afflicted by layers of ice."</td>
<td valign="top">Source not found</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 66. r. 6 v.o. <i>An tha éne side</i> enz. Geheel Europa begrensd door eene lijn van Königsberg tot Triest behoort tot Fryas erf. Vergelijk met deze grensbepalingen, Dionysius Halicarnassensis L. XIV. "Het land der Kelten wordt midden doorgedeeld door de rivier de Rijn. Het gedeelte aan gene zijde van den Rijn, grenzende aan de Skythen en Thraciers, wordt Germanie genoemd en strekt zich uit tot aan het Hercynisch woud en de Rhipaeische bergen. Het andere gedeelte aan deze zijde van den Rijn naar het zuiden gekeerd tot aan het Pyrenaeisch gebergte, dat den Gallischen zeeboezem omvat, heet Galatie (Gallie)."<br />
<br />
Zie over de Kelten als omvattende Galliers en Germanen A. Holzmann, Kelten und Germanen;<br />
<br />
en L. Contzen, die Wanderungen der Kelten.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/047_5.html" target="_blank">047/17</a>] <i>On one side </i>etc. All of Europe bounded by a line from Königsberg to Trieste belonged to Frya's territory. Compare with this border: Dionysius of Halicarnassus, book XIV: "The country of the Celts (...) is divided in the middle by the river Rhine (...) The part on this side of the Rhine, bordering upon the Scythians and Thracians, is called Germany, and extends as far as the Hercynian forest and the Rhipaean mountains; the other part, on the side facing the South, as far as the Pyrenees range and embracing the Gallic gulf, is called Gaul after the sea."<br />
<br />
For Celts as including Gauls and Germans, see Holzmann, <i>Kelten und Germanen</i>;<br />
<br />
and Contzen, <i>die Wanderungen der Kelten</i>.</td>
<td valign="top">Dionysius of Halicarnassus, <i>Roman Antiquities</i>, <a href="http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Dionysius_of_Halicarnassus/14*.html" target="_blank">book XIV.1</a>.<br />
<br />
Adolf Holzmann (<a href="https://books.google.nl/books?id=VEYJAAAAQAAJ&dq=Holzmann%20%22Kelten%20und%20Germanen%22&pg=PR3#v=onepage&q&f=false" target="_blank">1855</a>) <i>Kelten und Germanen</i>;<br />
<br />
Leopold Contzen (<a href="https://books.google.nl/books?id=Ik5FMLY1FZoC&dq=Contzen%2C%20%22die%20Wanderungen%20der%20Kelten%22&pg=PP5#v=onepage&q&f=false" target="_blank">1861</a>) <i>die Wanderungen der Kelten</i>.</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 66. r. 4. v.o. <i>thát bréde twiskland</i>. Caesar B.G.VI.25. "De breedte van het Hecynisch woud strekt zich negen dagreizen uit. Het begint bij de grenzen der Helvetiers, Nemeten en Rauraken, loopt langs de rivier de Donau tot aan de Daken en Anarten, wendt zich dan links van de rivier af langs de grenzen van vele landen, en is er niemand in Germanie die kan zeggen, dat hij het einde van dit woud bereikt heeft, al had hij zestig dagreizen afgelegd, noch dat hij vernomen heeft, waar het aanvangt."</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/047_5.html" target="_blank">047/20</a>] <i>the broad Twiskland</i>. Caesar BG VI.25: "The breadth of this Hercynian forest, which has been referred to above, is to a quick traveler, a journey of nine days. (...) It begins at the frontiers of the Helvetii, Nemetes, and Rauraci, and extends in a right line along the river Danube to the territories of the Daci and the Anartes; it bends thence to the left in a different direction from the river, and owing to its extent touches the confines of many nations; nor is there any person belonging to this part of Germany who says that he either has gone to the extremity of that forest, though he had advanced a journey of sixty days, or has heard in what place it begins."</td>
<td valign="top">p.16 - Julius Caesar, <i>Gallic War</i> <a href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0001%3Abook%3D6%3Achapter%3D25" target="_blank">VI.25</a> (<a href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0002%3Abook%3D6%3Achapter%3D25%3Asection%3D1" target="_blank">Latin</a>). "Huius Hercyniae silvae, quae supra demonstrata est, latitudo novem dierum iter expedito patet" etc.</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 68. r. 6. v.b. <i><strike>an</strike> [and] thju Réne</i>. Dio Cassius, 53. "Sommige der Kelten, die wij Germanen noemen, bezitten het geheele Keltische land langs den Rijn, en hebben het Germanie doen noemen, opwaarts tot aan de bronnen der rivier, en afwaarts tot aan de zee van Brittannie."</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/048_5.html" target="_blank">048/01</a>] <i>and the whole Rhine</i>. Dio Cassius 53: "For some of the Celts, whom we call Germans, had occupied all the Belgic territory along the Rhine and caused it to be called Germany, the upper portion extending to the sources of that river, and the lower portion reaching to the British Ocean."</td>
<td valign="top">Cassius Dio, <i>Roman History</i>, <a href="http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Cassius_Dio/53*.html" target="_blank">book LIII, 12.6</a>. "Κελτῶν γάρ τινες, οὓς δὴ Γερμανοὺς καλοῦμεν, πᾶσαν τὴν πρὸς τῷ Ῥήνῳ Βελγικὴν κατασχόντες Γερμανίαν ὀνομάζεσθαι ἐποίησαν, τὴν μὲν ἄνω τὴν μετὰ τὰς τοῦ ποταμοῦ πηγάς, τὴν δὲ κάτω τὴν μέχρι τοῦ ὠκεανοῦ τοῦ Βρεττανικοῦ οὖσαν." (<a href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A2008.01.0593%3Abook%3D53%3Achapter%3D12%3Asection%3D6" target="_blank">Greek</a>)</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 68. r. 1. v.b. <i>twelif rinstrama</i>. Deze twaalf rivieren zijn: De Weichsel, Oder, Elbe, Weser, Eems, Rijn, Schelde, Seine, Loire, Garonne, Rhone en Po.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/047_5.html" target="_blank">047/26</a>] <i>twelve large freshwater rivers</i>. These are: Vistula, Oder, Elbe, Weser, Ems, Rhine, Scheldt, Seine, Loire, Garonne, Rhône and Po.</td>
<td valign="top"><br /></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 68. r. 15. v.b. <i>priked</i>. Hieruit is het <i>tatoueeren </i>bij de Britten ontstaan, waarvan Caesar B.G.V.14 gewag maakt: "Alle Britten tatoueeren zich met weede, die een blaauwe kleur veroorzaakt."<br />
<br />
Evenzoo spreekt Pomp: Mela III 6. van: "met weede getatoueerde Britten." Herodianus beschrijft dit nader: "Zij beprikken hunne ligchamen met figuren en afbeeldingen van allerlei verschillende dieren." Wat echter deze schrijvers in het algemeen zeggen van de Britten, beperkt Tacitus tot een gedeelte van het volk, Vita Agricolae 9, waar hij vermeld, de getatoueerde gelaten van de Siluren. En juist deze Siluren woonden in Wales en Devonshire, het land der tinmijnen.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/048_5.html" target="_blank">048/13</a>] <b><span style="font-size: x-small;">PRIKED</span></b> <i>tattooed</i>. From this, the tattooing of the Brits originated, as attested by Ceasaer in BG V.14: "All the Britains, indeed, dye themselves with <strike>wood</strike> [woad], which occasions a bluish color"<br />
<br />
Likewise, Pomponius Mela III.6 has: "Britons tattooed with woad". Herodian further describes this: "They tattoo their bodies with colored designs and drawings of all kinds of animals". However, what these authors say of the Britons in general, Tacitus (Vita Agr. 9) limits to only a select group, speaking of the tattooed faces of the Silures. These in particular lived in Wales and Devonshire, the land of the tin mining.</td>
<td valign="top">Julius Caesar, <i>Gallic War</i> <a href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0001%3Abook%3D5%3Achapter%3D14" target="_blank">V.14</a> (<a href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0002%3Abook%3D5%3Achapter%3D14%3Asection%3D2" target="_blank">Latin</a>). "Omnes vero se Britanni vitro inficiunt, quod caeruleum efficit colorem"<br />
<br />
Pomponius Mela: I only found this quote "they have their bodies dyed blue" about the Brits, in this translation: F.E. Romer, 1998 (<a href="https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015042048507&view=1up&seq=128" target="_blank">p.116, III.51</a>).<br />
<br />
Herodian, <i>Roman History</i> <a href="https://www.livius.org/sources/content/herodian-s-roman-history/herodian-3.14/" target="_blank">3.14.7</a><br />
<br />
Tacitus, <i>De Vita Agricolae</i>. I only found something about the swarthy faces of the Silures in I.11, nothing of tattoos "Silurum colorati vultus"; "The dark complexion of the Silures" <a href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0081%3Achapter%3D11" target="_blank">Tac. Ag. 11</a></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 70. r. 12 v.b. <i>Aldland, Atland</i>. Over dit verzinken van Atlant heeft Plato een bericht bewaard in zijn Timaeus en Kritias. Een opperpriester te Saïs heeft aan Solon verhaald: Voor den ingang de Middellandsche zee, welken hij de zuilen van Herakles noemt, lag eertijds een land grooter dan Lybie en Asie te zamen. Van daar konden toen de zeevaarders naar de andere eilanden komen, en van deze eilanden op het vastland daartegen over, dat zich rondom die eigenlijke oceaan uitbreidde. Op dit groot Atlantisch eiland bestond een groot wonderbaar koninkrijk, dat over het geheele eiland heerschte en over vele andere eilanden en deelen van het vastland, bovendien beheerschte het aan onzen kant Lybie tot aan Egypte en Europa tot aan Tyrrhenie. Toen echter in lateren tijd buitengewone aardbevingen en overstromingen losbarstten, veroorzaakte één noodlottige dag en ééne noodlottige nacht, dat het Atlantisch eiland in de diepte der zee verzonk. Daarom is nu die zee ontoegankelijk en moeijelijk te onderzoeken, omdat het diepe slik (de wadden), 't welk het eiland bij het verzinken gevormd heeft, de scheepvaart verhindert."<br />
<br />
Strabo. II.102. Het kan zeer wel waar wezen, wat er verteld wordt van het eiland Atlantis, waarvan Plato zegt, dat Solon, die het had gehoord van Egyptische priesters, bericht heeft, dat het vergaan is, terwijl het eens een eiland was, zoo groot als het vasteland.</td>
<td valign="top">[049/25] <i>Aldland — or ‘Atland’</i>. About this sinking of Atlant, Plato reported in his Timaeus and Critias. A highpriest at Sais narrated to Solon: In front of the entrance of the Mediterranean Sea, "which are by you called the Pillars of Heracles", an island was situated, "larger than Libya and Asia put together, and was the way to other islands, and from these you might pass to the whole of the opposite continent which surrounded the true ocean [...]. Now in this island of Atlantis there was a great and wonderful empire which had rule over the whole island and several others, and over parts of the continent, and, furthermore, the men of Atlantis had subjected the parts of Libya within the columns of Heracles as far as Egypt, and of Europe as far as Tyrrhenia. But afterwards there occurred violent earthquakes and floods; and in a single day and night of misfortune all your warlike men in a body sank into the earth, and the island of Atlantis in like manner disappeared in the depths of the sea. For which reason the sea in those parts is impassable and impenetrable, because there is a shoal of mud in the way [the Dutch shallow Wadden Sea]; and this was caused by the subsidence of the island."<br />
<br />
Strabo II.102: "He did well, too, in citing the opinion of Plato, ‘that the tradition concerning the Island of Atlantis might be received as something more than a mere fiction, it having been related by Solon on the authority of the Egyptian priests, that this island, almost as large as a continent, was formerly in existence, although now it had disappeared.’"</td>
<td valign="top">p.17 - Plato, <i>Timaeus </i><a href="https://www.ellopos.net/elpenor/physis/plato-timaeus/atlantis-athens.asp?pg=5" target="_blank">24e-25d</a> (English and Greek). "τοῦ Ἀτλαντικοῦ πελάγους ... Ἡρακλέους στήλας ... Λιβύης ἦν καὶ Ἀσίας ... τῇ Ἀτλαντίδι νήσῳ ... Λιβύης ... Αἴγυπτον ... Εὐρώπης ... Τυρρηνίας ... τῶν Ἑλλήνων";<br />
<br />
Plato, <i>Critias </i><a href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0180%3Atext%3DCriti.%3Asection%3D113a" target="_blank">113a-121c</a> (detailed description of the island and its culture; English);<br />
<br />
Strabo, <i>Geographica </i><a href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0239%3Abook%3D2%3Achapter%3D3%3Asection%3D6" target="_blank">2.3.6</a> (English); (<a href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0197%3Abook%3D2%3Achapter%3D3%3Asection%3D6" target="_blank">Greek</a>)</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 72. r. 10. v.b. <i>twam hápa</i>, dat zijn de Hunnen en de Finnen.<br />
<br />
<i>t-éne dèl</i>, de Hunnen zullen zuidwaarts afgetrokken zijn, waar wij ze later vinden als Hongaren of Magiaren.<br />
<br />
<i>thát ôre dél</i>, de Finnen, is gevallen in Zweden, d.i. skênlandis ásterdèl. bl. 110.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/051_5.html" target="_blank">051/04</a>] <i>they divided into two large groups</i>, namely the Huns and the Finns.<br />
<br />
<i>the one part</i>, the Huns will have gone south, where they are found later as Hungarians or Magyars.<br />
<br />
<i>the other part</i>, the Finns went to Sweden, i.e. <i>eastern Skeanland</i> [<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/079_5.html" target="_blank">079/16</a>].</td>
<td valign="top"><br /></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 72 r. 19 v.b. <i>prestera-kàrka</i>. Frya's volk had noch priesters noch kerken, en evenmin woorden daarvoor in zijne eigen taal. De Friesen hebben die het eerst leeren kennen bij de Finnen, en dus ook die woorden alleen aan de taal der Finnen kunnen ontleenen. De woorden kerk en priester moeten dus van Scandinavischen oorsprong zijn. Het Friesche kærke van chærke, scherke, is in het Zweedsch <i>kyrke</i>, uitgesproken even als thans ons <i>tzierke</i>, Oostfriesch <i>zierk</i>, Deensch <i>kerke</i>. Prester is Zweedsch <i>praest</i>, Deensch <i>praest </i>mv. <i>praester</i>. Op bl. 222, komt eveneens als meervoud voor <i>prestar</i>, dat wijst op een enkelvoud <i>prest </i>als de oorspronkelijke vorm.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/051_5.html" target="_blank">051/20</a>] <i>priests ... temples </i>(<b><span style="font-size: x-small;">PRESTERA ... KÀRKA</span></b>). The Fryas had neither priests nor temples/ churches. The words for them will have had a foreign origin. As they got to know the concepts through the Finns, they can only have borrowed the words from the Finnish language; the words <i>church</i> and <i>priest</i> must therefore have Scandinavian origins. Frisian kærke, from chærke, scherke, is <i>kyrke</i> in Swedish, pronounced like our current <i>tzierke</i>, East Frisian <i>zierk</i>, Danish <i>kerke</i>. Prester is Swedish <i>præst</i>, Danish <i>præst</i> plur. <i>præster</i>. At [<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/034_5.html" target="_blank">034/32</a>] (a.o.) also <b><span style="font-size: x-small;">PRESTAR</span></b> is used for plural, which indicates that singular must originally have been <i>prest</i>.</td>
<td valign="top">p.18 - Usual theory on website etymonline.com about <a href="https://www.etymonline.com/search?q=priest" target="_blank">priest</a> and <a href="https://www.etymonline.com/search?q=church" target="_blank">church</a>.</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 74. r. 8. v.b. <i>Achtantich jêr forther</i>. d.i. 2092 <span class="st">–</span> 80 = 2012 v. Chr.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/052_5.html" target="_blank">052/22</a>] <i>Eighty years later</i> i.e. 2092 <span class="st">–</span> 80 = 2012 BCE.</td>
<td valign="top"><br /></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 74. r. 7. v.o. <i>Inka </i>beteekent boter, <i>butyrum</i>. Halbertsma, Lexicon Frisicum.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/053_5.html" target="_blank">053/22</a>] <span style="font-size: x-small;"><b>INKA</b></span> means butter, <i>butyrum</i> in Halbertsma Frisian lexicon.</td>
<td valign="top">Halbertsma edition not found (only A-F). Hettema <a href="https://books.google.nl/books?id=Lo8MAQAAIAAJ&hl=nl&pg=PA43#v=onepage&q&f=false" target="_blank">p.43</a> has <i>dairy/ cattle produce</i>. Richthofen <a href="https://books.google.nl/books?id=qhMGAAAAQAAJ&hl=nl&pg=PA850#v=onepage&q&f=false" target="_blank">p.850</a> is unsure.</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 74. r. 6. v.o. <i>faederja</i>, d.i. oom, <i>patruus</i>. Halbertsma, Lexicon Frisicum.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/053_5.html" target="_blank">053/23</a>] <b><span style="font-size: x-small;">FÀDERJA</span></b> i.e. uncle, <i>patruus </i>in Halbertsma Frisian lexicon.</td>
<td valign="top">Not found in Halbertsma A-F. Hettema <a href="https://books.google.nl/books?id=Lo8MAQAAIAAJ&hl=nl&pg=PA24#v=onepage&q&f=false" target="_blank">p.24</a> has <i>feda, fedria – father's brother</i>; Richthofen <a href="https://books.google.nl/books?id=qhMGAAAAQAAJ&hl=nl&pg=PA730#v=onepage&q&f=false" target="_blank">p.730</a> has <i>federia</i> (same meaning, more information)</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 74. r. 5. v.o. <i>jonga kámpar</i>. Tacitus G. 14 "De meeste aanzienlijke jongelingen begeven zich naar die volken, welke in een of anderen oorlog gewikkeld zijn."</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/053_5.html" target="_blank">053/24</a>] <i>young warriors</i>. Tac Ger. 14 "many of its noble youths voluntarily seek those tribes which are waging some war"</td>
<td valign="top">Tacitus, <a href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0083%3Achapter%3D14" target="_blank"><i>Germania </i>14</a> "plerique nobilium adulescentium petunt ultro eas nationes, quae tum bellum aliquod gerunt" (<a href="https://www.thelatinlibrary.com/tacitus/tac.ger.shtml#14" target="_blank">Latin</a>).</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 76. r. 3. v.b. <i>thri wiga</i>. Zie ook Saxo Grammaticus. L.V. p. 52 en Notae uberiores p. 68. Ed. Müller. In het gedicht Edda wordt verhaald dat Odin (Wodin) den raad gegeven heeft om de slagorde wigvormig op te stellen. Verg. ook Nota p. 214, 215, de acie triplici Othiniana.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/054_5.html" target="_blank">054/04</a>] <i>Wodin divided his powerful army into three <strike>(wedges)</strike></i>. See Saxo Gram. book V. p.52; Notae uberiores p.68; In the poetic Edda, Odin advises about a wedge-shaped battle-array. Compare notes p.214-215 <i>de acie triplici Othiniana</i>.</td>
<td valign="top">Saxo Grammaticus V <a href="https://www.gutenberg.org/files/1150/1150-h/1150-h.htm#link2H_4_0025" target="_blank">here</a> and <a href="https://archive.org/details/firstninebookso00saxo/page/148/mode/2up" target="_blank">here</a>; unclear what is referred to;<br />
Stephanius, <i>Notae uberiores</i> <a href="https://books.google.nl/books?id=YElhAAAAcAAJ&dq=%22Notae%20uberiores%22&pg=PA68#v=onepage&q&f=false" target="_blank">p. 68</a> (1645, Latin);<br />
Poetic Edda, <a href="https://www.sacred-texts.com/neu/poe/poe23.htm" target="_blank"><i>Reginsmal </i>23</a>;<br />
<i>de acie ...</i> source not found.<br />
However, Hettema <a href="https://books.google.nl/books?id=Lo8MAQAAIAAJ&hl=nl&pg=PA94#v=onepage&q&f=false" target="_blank">p.94</a> has <i>wige, wiche</i> simply meaning <i>battle</i> (strijd) and Richthofen <a href="https://books.google.nl/books?id=qhMGAAAAQAAJ&hl=nl&pg=PA1146#v=onepage&q&f=false" target="_blank">p.1146</a> idem (Kampf).</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 76. r. 3. v.b. <i>an thri wiga</i>. Tacitus G. 7. "De slagorde wordt bij wiggen (wigvormig) opgesteld."</td>
<td valign="top">[idem] Tac. Ger. 7 "The battle order is arranged <strike>in wedge form</strike>."</td>
<td valign="top">Tacitus, <a href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0083%3Achapter%3D7" target="_blank"><i>Germania </i>7</a> probably confused with "their squadrons or battalions, instead of being formed by chance or by a fortuitous gathering, are composed of families and clans"</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 76. r. 11. v.b. <i>Sêfyra</i>, scheepsroepers, zeetrompetten, waarmede ook de winden worden afgebeeld. Het woord is zamengesteld uit <i>sê</i>, de zee, en <i>fyr</i>, een denneboom, omdat deze trompet gemaakt was uit een uitgeholde dennestam, even als nog, in later tijd, de Sint Steffens hoorn, waarvan een exemplaar in het Friesch kabinet van oudheden berust. Deze trompet is ruw bewerkt uit een gespleten stam van een jonge denneboom, en bestaat uit twee in de lengte zacht gekromde uitgeholde stukken, die met tien hoepeltjes aaneen gekuipt zijn. De geheele lengte bedraagt 1.12 meter. De Zweedsche herderinnen gebruiken nog een hoorn van gelijke constructie om in het gebergte haar vee bijeen te roepen.<br />
<br />
De Grieken hebben aan deze trompet den naam van den Westewind, Zephyrus, ontleend.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/054_5.html" target="_blank">054/29</a>] <b><span style="font-size: x-small;">SÉFÍRA</span></b> <i>trumpets</i>; naval or seatrumpets, which are also used to depict the winds. The word is compound of <span style="font-size: x-small;"><b>SÉ</b></span> <i>the sea</i>, and <b><span style="font-size: x-small;">FÍR</span></b> a pine tree, for these trumpets were made of a hollowed out pine trunk, as still was in later times the St. Stephen's horn, a specimen of which is in the Frisian cabinet of antiquities. This trumpet is roughly carved from a split pine trunk, and consists of two hollowed-out pieces that are gently curved along the length and that are humped together with ten hoops. The entire length is 1.12 meters. The Swede female shepherds still use a horn of similar construction to call their cattle in the mountains.<br />
<br />
The Greeks derived from this trumpet the name of their mythological personified mild west wind, Zephyrus.</td>
<td valign="top">p.19 - Zephyrus (<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Anemoi#Zephyrus" target="_blank">wiki</a>);<br />
<br />
A relation to <i>shofar</i>, "an ancient musical horn typically made of a ram's horn, used for Jewish religious purposes", would make sense.<br />
<br /></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 76. r. 11. v.b. <i>Sêfyra</i>. De Heer G. Verenet heeft mij over dezen hoorn medegedeeld: Les Vachers des Alpes emploient encore un instrument bucolique ou pastoral, en forme de trompe (le taureau d'Uri des guerriers Helvétiques) pour le rappel des troupeaux. Il se compose aussi d' une écorce d'érable arrondie et entourée de cerceaux de bois; sa longueur est d'environ deux mètres; le son du cylindre tient de celui d'un tuyau d'orgue.</td>
<td valign="top">[idem] Mr. Verenet told me about this horn: The herdsmen of the Alps still use a bucolic or pastoral instrument, in the shape of a trunk (the Uri bull of the Swiss warriors) for calling the cows. It also consists of a rounded maple bark and surrounded by wooden hoops; its length is about two meters; the cylinder sounds like that of an organ pipe.</td>
<td valign="top"><br /></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 80. r. 6. v.b. <i>Kádik, Cadix</i>, Gades, Punisch <i>Gadeir</i>. Festus Avienus, die in zijne <i>Ora maritima</i> fragmenten bewaard heeft van Himilco's zeereis, zegt vs. 267, dat dit <i>Gadeir </i>beteekent <i>locus aggere septus</i>, eene ingedijkte plaats.<br />
<br />
Die beteekenis wordt gecontroleerd door het Hebreeuwsche <i>Gadeer, locus muro cinctus</i>, door een muur omgeven, hier <i>êne sténene kâdik</i>.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/057_5.html" target="_blank">057/07</a>] <span style="font-size: x-small;"><b>KÁDIK</b></span> <i>Kaedik (Gadir, Cádiz)</i>, Attic Greek τὰ Γάδειρα. Avienus, who saved fragments of Himilco's sea voyage in his <i>Ora Maritima</i>, says in verse 263 that <i>Gadir</i> means an <i>enclosed</i> [Ottema: diked, embanked] place.<br />
<br />
This meaning is confirmed by Hebrew <i>Gadeer</i> - a place surrounded by a wall, here <span style="font-size: x-small;"><b>ÉNE STÉNENE KÁDIK</b></span> <i>a stone pier (‘quay-dyke’)</i>.</td>
<td valign="top">Rufus Festus Avienus, <i>Ora Maritima</i> <a href="http://www.thelatinlibrary.com/avienus.ora.html" target="_blank">p.263</a> "Gadir hic est oppidum, nam Punicorum lingua consaeptum locum Gadir vocabat." <i>Here is the town of Gadir, for the Carthaginian tongue used to call a place that had been enclosed “Gadir”. </i>(<a href="https://topostext.org/work/751" target="_blank">source</a>).</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 80. r. 6. v.b. Kâdik. Stephanus de Urbibus. Γάδειρα, geeft als naamsafleiding οὖσα ώς ταινία ϰαὶ τῆς γῆς δειρά velut fascia et <i>terrae collum</i>.</td>
<td valign="top">[idem] Stephanus <i>de Urbibus</i> has as etymology for Γάδειρα: "ὡς οὖσα ταινία τῆς γῆς δειρά" like a strip or <i>ridge of land</i> (?)</td>
<td valign="top">Stephanus of Byzantium, Ἐθνικά/ Περὶ πόλεων or <i>De urbibus</i> (On cities) <a href="https://topostext.org/work/241" target="_blank">§ G193.9</a> (Greek)</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 80. r 12. v.b. <i>fâr tha rika kaening fon Egiplandum</i>. Dit valt in den tijd van Joseph in Egypte ± 2000 v. Chr.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/057_5.html" target="_blank">057/14</a>] <i>the rich king of the Egyptian lands</i>. This is in the era of Joseph, ca. 2000 BCE.</td>
<td valign="top">p.20 - In 2000 BCE this would have been Mentuhotep III of the Eleventh dynasty. Historicity of Joseph is questioned.</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 80. r. 10. v.o. <i>Nèf Inka</i>. Vrage: Is Inka ook met zijne vloot in Zuid Amerika aangeland, en zijn nageslacht 35 eeuwen later door Pisarro terug gevonden in de Koningstam der Inka's in Peru?</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/057_5.html" target="_blank">057/32</a>] <b><span style="font-size: x-small;">NÉF.INKA</span></b> <i>(Nef- or kinsman) Inka</i>. Did Inka land in South America with his fleet and were the royal Incas of Peru, found 35 centuries later by Pizarro, his descendants?</td>
<td valign="top"><br /></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 80. r. 10. v.o. <i>Inka</i>. Bij Hamconius fol. 72. b. wordt bericht van eene kolonie Friesen in Chili, daar aangetroffen door Diego Torres, (de rebus Americae patres collegii pacis ad Provincialem, a°. 1589); alsmede door Alphonsus de Ercilla, (de rebus Americae) (Auruncana). Zij zouden daar (in Chili) aangekomen zijn omstreeks 1030 n.Chr., en hadden eene herinnering aan hunne afkomst van Friesen. Dit doet mij gissen dat Inka kan aangeland zijn aan den N.O. hoek van Brasilie, in den mond der Amazonen-rivier, dat de afstammelingen van zijn volk in den loop van eeuwen al verder landwaarts ingetrokken en eindelijk tot de westkust van Z. Amerika (Chili en Peru) doorgedrongen zijn. Lezen wij nu hier dat de meeste Finnen en Magiaren zich bij Inka voegden, dan komt dit overeen met de opmerking van reizigers, dat de inboorlingen van Chili en Peru in hunnen ligchaamsbouw eene Finsche type dragen.</td>
<td valign="top">[idem] Hamconius p.72b reports a colony of Frisians in Chile, described by Diego Torres (1589) and Alphonsus de Ercilla. These would have arrived in Chile ca. 1030 CE and still had a memory of their Frisian origin. This would suggest that Inka may have landed at the north-eastern coast of Brasil, near the mouth of the Amazon, and that that the descendants of his people have moved further inland over the course of centuries and have finally reached the west coast of South America (Chile and Peru). If we now read here that most Finns and Magyars joined Inka, this corresponds to travelers' remarks that the natives of Chile and Peru resemble the Finnish type in their body shape.</td>
<td valign="top">Hamconius, <i>De viris rebusque Frisiae</i> (1620) <a href="https://books.google.nl/books?id=IGFbAAAAQAAJ&dq=Martinus%20Hamconius&hl=nl&pg=RA2-PA72-IA1#v=onepage&q&f=false" target="_blank">p.72b</a>.<br />
<br />
Original source Diego Torres not found.</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 80. r. 7. v.o. <i>ák árg to gvngen</i>. Hiertoe zal ook wel behoord hebben, dat Sicilie van Rhegium is afgescheurd, Prochyta en Pithecusa van Misenum, Capreae van Athenaeum enz. Strabo L.I.60.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/058_5.html" target="_blank">058/03</a>] <i>had also been severely hit</i>. This may also have included the separation of Sicily from (Rhegium) Reggio Calabria, Prochyte (Procida) and Pithecussae (Ischia) from Misenum, Capreae (Capri) from Athenaeum, etc. Strabo, book I.60.</td>
<td valign="top">Strabo, <i>Geography</i> <a href="https://topostext.org/work/144" target="_blank">6.1.6</a>; "For Prochyta and the Pithecussæ as well as Capreæ, Leucosia, the Sirenes, and the Œnotrides, are but so many detached fragments from the continent" etc.</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 84. r. 10. v.o. <i>Missellja</i>. μασσαλία Stephanus, de Urbibus, verhaalt volgens Timaeus, dat een schipper bij zijne aankomst aldaar een visscher beval een touw, dat hij hem toewierp, vast te maken, μᾶσαι en dat daarvan de naam Massalia gevormd is uit μᾶσαι <i>binden</i>, en ἁλιευς een <i>visscher</i>.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/060_5.html" target="_blank">060/22</a>] <i>‘Missellia’ (Massilia)</i>. μασσαλία Stephanus, de Urbibus, narrates that according to Timaeus, a seafarer on arrival there commanded a fisherman throwing a rope at him to fasten it, so 'Massalia' would have been compound of μᾶσαι <i>to bind</i>, en ἁλιευς a <i>fischerman</i>.</td>
<td valign="top"><br /></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 84. r. 6. v.o. <i>ana trowe wydena</i>. De Druiden, zie bl. 124.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/060_5.html" target="_blank">060/29</a>] <i>‘Tro-wids’ (Druids) — devotees to truth and loyalty</i>. See [<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/089_5.html" target="_blank">089/18</a>].</td>
<td valign="top">p.21</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 86. r. 4. v.o. <i>Nyhellénja</i>, de raadselachtige Godin Nehalennia, van wie Romeinsche Gedenksteenen bij Domburg op Walcheren in zee gevonden zijn, ten jare 1647. Zie Beschrijving en afbeeldingen bij: H. v. H. en H. v. R. Kerkelijke oudheden, Bisdom van Zeeland. Dl. IV. bl. 67 en Dr. J.F.L. Jansen, Romeinsche Beelden en Gedenksteenen in Zeeland.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/062_5.html" target="_blank">062/11</a>] <i>Nyhellenia</i>, the mysterious goddess Nehallennia, of whom Roman votive stones were found in the sea near Domburg on Walcheren in 1647. For description and images, see Religious Antiquities IV p.67 and Roman Statues and Votive Stones in Zeeland</td>
<td valign="top">Dr. L.J.F. Janssen, <i>De Romeinsche Beelden en Gedenksteenen van Zeeland</i> (1845), <a href="https://books.google.nl/books?id=PeE-AAAAcAAJ&pg=PR3#v=onepage&q&f=false" target="_blank">vol. I (text)</a>; <a href="https://books.google.nl/books?id=QNxOAAAAcAAJ&pg=PP8#v=onepage&q&f=false" target="_blank">vol. II (images)</a>;<br />
<br />
other source not found.</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 88. r. 6. v.o. <i>tha stjurar to hropande</i>. Vergelijk wat Pomponius Mela III. 6 schrijft van de Druidessen bij de Galliers: Het eiland Sena in de Britsche zee tegenover het land der Osismiers (Armorica) is beroemd door een orakel van de Gallische Godin, wier priesteressen, geheiligd door een maagdelijken staat, negen in getal zijn. Men acht haar begaafd met een buitengewoon verstand, gelooft, dat zij zeeën en winden onstuimig kunnen maken, zich kunnen veranderen in dieren, genezen wat bij anderen ongeneeslijk is, de toekomst weten en voorspellen, doch alleen zich bezig houden met die zeevaarders, die gekomen zijn om haar te raadplegen."<br />
Zie ook: L. Contzen, die Wanderungen der Kelten S. 88, 89.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/063_5.html" target="_blank">063/26</a>] <i>shouting at the steersmen</i>. Compare what Pomponius Mela III.48 writes of the Gallic druidesses: "In the Britannic Sea, opposite the coast of the Ossismi, the isle of Sena [Sein] belongs to a Gallic divinity and is famous for its oracle, whose priestesses, sanctified by their perpetual virginity, are reportedly nine in number. They call the priestesses Gallizenae and think that because they have been endowed with unique powers, they stir up the seas and the winds by their magic charms, that they turn into whatever animals they want, that they cure what is incurable among other peoples, that they know and predict the future, but that it is not revealed except to sea-voyagers and then only to those traveling to consult them." Also see Contzen, the Wanderings of the Celts, p.88-89.</td>
<td valign="top">Pomponius Mela, <i>Description of the World</i> (III.48): <i>Gallizenae </i>- translation F.E. Romer <a href="https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015042048507;view=1up;seq=127" target="_blank">(1998) p.115</a>;<br />
Leopold Contzen, <i>die Wanderungen der Kelten</i> (1861) <a href="https://books.google.es/books?id=8rwUAAAAYAAJ&hl=nl&pg=PA88#v=onepage&q&f=false" target="_blank">p.88-89</a>;</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 88. r. 2. v.o. <i>bjar</i>. Tacitus G.23. hunne drank is een vocht bereid uit gerst of tarwe.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/064_5.html" target="_blank">064/03</a>] <i>barrels of beer</i>. Tac. Ger. 23 "A liquor for drinking is made out of barley or other grain, and fermented into a certain resemblance to wine.".</td>
<td valign="top">Tacitus, <a href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0083%3Achapter%3D23" target="_blank">Germania 23</a> "Potui umor ex hordeo aut frumento, in quandam similitudinem vini corruptus: proximi ripae et vinum mercantur." (<a href="https://www.thelatinlibrary.com/tacitus/tac.ger.shtml#23" target="_blank">Latin</a>)</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 90. r. 11. v.b. <i>Skriffilt</i>. Bij Strabo XV. 717, bericht Nearchus de vlootvoogd van Alexander, dat in Indie aan den beneden Indus een volk is, dat niet op palmbladen schrijft, maar <i>brieven schrijft op zeer zwaar ineen gestampt katoen</i>, d.i. schrijffilt van boomwol. Uit de verdere beschrijving van dat volk blijkt, dat hij van de daar gevestigde Friesen (Geertmannen) spreekt.<br />
<br />
Zij bebouwen het gemeenschappelijk land (<i>hemrik</i>) gezamenlijk en verdeelen de oogst.<br />
<br />
"Zij zijn gewapend met lange bogen en pijlen, met speeren en schilden en met zeer breede zwaarden van 3 ellen (5 voet) lengte (<i>gêrt</i>), [...] zij hebben wetten, deels algemeene (<i>mêna êwa</i>) deels bijzondere (<i>setma</i>), die veel van de wetten van andere volken verschillen."<br />
<br />
"Zij huwen de dochters uit zonder bruidschat." (Tacitus G.18. "De vrouw brengt den man geen bruidschat aan.")<br />
<br />
"Zij hebben de gewoonte, om vorsten en grooten alleen met woorden te groeten en nooit met <i>kniebuiging</i>"(verg bl. 20. wr.aldas gást mêi mán allèna knibuwgjande thánk to wija.)</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/064_5.html" target="_blank">064/22</a>] <i>writing felt</i>. Strabo XV 1.67 Nearchus, admiral of Alexander's fleet, reports that in India at the lower Indus there is a people who don't write on palm leaves, but "They write ... letters upon cloth, smoothed by being well beaten", i.e. writing felt made of cotton. The further description confirms that he speaks of the Frisians (Geartmen) who had settled there.<br />
<br />
"among other tribes the ground is cultivated by families and <i>in common</i>*; when the produce is collected, each takes a load sufficient for his subsistence during the year" (* <span style="font-size: x-small;"><b>HÉM.RIK</b></span> [<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/020_5.html" target="_blank">020/01</a>])<br />
<br />
Strabo XV.1.66: "Of the customs of the other Indians, he says, that their laws, whether relating to the community or to individuals, are not committed to writing, and differ altogether from those of other people. [...] Their weapons consist of a bow and arrows, which are three cubits in length, or a javelin, and a shield, and a sword three cubits long";<br />
<br />
and "... it is the practice among some tribes, to propose virgins as prizes to the conquerors in a trial of skill in boxing; wherefore they marry without portions;" Compare Tac. Ger. 18 "The wife does not bring a dower to the husband but the husband to the wife."<br />
<br />
Strabo XV.1.67: "... instead of prostrating themselves before their kings, it is usual to address them, and all persons in authority and high station, with a prayer." Compare [<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/011_5.html" target="_blank">011/25</a>] <i>To Wralda's spirit alone should the knee be bent in gratitude</i>. </td>
<td valign="top">Strabo, <i>Geography</i> <a href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0239%3Abook%3D15%3Achapter%3D1%3Asection%3D67" target="_blank">15.1.67</a>; a.o. "ἐπιστολὰς δὲ γράφειν ἐν σινδόσι λίαν κεκροτημέναις" (<a href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=urn:cts:greekLit:tlg0099.tlg001.perseus-grc1:15.1.67" target="_blank">Greek</a>).<br />
<br />
Fragment about cultivation of common land is not found yet.<br />
<br />
Ottema has been very selective here, leaving things out that do not favor his comparison. I used longer fragments than in his Dutch version.<br />
<br />
Strabo, <i>Geography</i> <a href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0239%3Abook%3D15%3Achapter%3D1%3Asection%3D66" target="_blank">15.1.66</a>; a.o. "ὁπλισμὸν δ᾽ εἶναι τόξον καὶ οἰστοὺς τριπήχεις, ἢ σαύνιον, καὶ πέλτην καὶ μάχαιραν πλατεῖαν τρίπηχυν".<br />
<br />
Tacitus, <a href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0083%3Achapter%3D18" target="_blank"><i>Germania </i>18</a>;</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 90. r. 11. v.b. <i>Skriffilt</i>. Pater Paullino van St. Bartholomeo, zendeling in Indie, heeft in zijne Samscridamicae (Sanskrit) linguae institutio, bewezen, dat het gebruik van katoenpapier bij de Indiers tot ver boven de tijden van Christus opklimt. Verg. Heeren. Ideën Indiers. bl. 93.</td>
<td valign="top">[idem] Father Paulinus of St. Bartholomew, a missionary in India, has proven in his <i>Samscridamicae</i> (Sanskrit) linguae institutio, that the use of cotton paper by the Indians was practiced long before the times of Christ. Compare <i>Masters Ideas Indians</i>, p. 93.<br />
<br />
<br />
<br /></td>
<td valign="top">p.22 - Paulinus a S. Bartholomaeo (1804, Latin) <i>... Samscrdamicae linguae institutio</i> ...<br />
<br />
Other source, used more referred to by Ottema, not found.</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 94. r. 13. v.o. <i>til thêre séjene</i>. De naam dezer rivier is Friesch, <i>thju séjene</i>, de zegen, zoo mede le Havre, <i>thi have</i>, le Havre de gráce, <i>thi have thêre séjene</i>: Ouessant, <i>westsónd</i>: Dieppe: <i>diape</i>; Fécamp, <i>fjakamp</i>, veeweide: Caudebec, <i>thju kalde béke</i>, de koude beek; Robec, <i>thju róde bêke</i>, de roode beek enz.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/067_5.html" target="_blank">067/29</a>] <i>up to the Seine</i> (<b><span style="font-size: x-small;">SÉJENE</span></b>). The name of this river is Frisian, meaning <i>blessing</i> ('zegen'); likewise <i>le Havre</i> (haven, port), Ouessant/ Ushant (<i>westsand</i>), Dieppe (<i>deep</i>), Fécamp (<i>veekamp</i>; cattle field), Caudebec (<i>cold beek</i> i.e. stream), Robec (red stream) etc.</td>
<td valign="top"><br /></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 94. r. 10. v.o. <i>Kérenák</i>. Staat dit in verband met Corn-Wales?<br />
<br />
In het Fransche Bretagne is ook een Carnac met groote overblijfselen van Druidische monumenten.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/068_5.html" target="_blank">068/02</a>] <b><span style="font-size: x-small;">KÉREN.ÀK</span></b> <i>Kearenek</i>. Would this relate to Cornwall?<br />
<br />
In Brittany, France, there is also a Carnac with large remains of Druid monuments.</td>
<td valign="top"><br /></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 94. r. 8. v.o. <i>Káltana</i>, Zie over de Kelten in Brittannie, L. Contzen, die Wanderungen der Kelten.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/068_5.html" target="_blank">068/06</a>] <span style="font-size: x-small;"><b>KÀLTANA</b></span> <i>Kelts</i>. About Kelts in Britain, see Contzen (1861), chapter IV.</td>
<td valign="top">Leopold Contzen, <i>die Wanderungen der Kelten</i> <a href="https://books.google.es/books?id=8rwUAAAAYAAJ&hl=nl&pg=PA25#v=onepage&q&f=false" target="_blank">(1861, German) p.25</a>;</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 96. r. 5. v.b. <i>thju Moder</i>. Haar naam was Hel-licht. bl. 106.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/068_5.html" target="_blank">068/21</a>] <i>the mother</i>, her name was <i>Hellight</i> [<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/076_5.html" target="_blank">076/19</a>].</td>
<td valign="top">p.23</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 96. r. 14. v.b. <i>Tünis to en gode uphêjad</i>. vrg. bl. 82. <i>Tünis êvg as hjara káning bikánna</i>.<br />
<br />
Tünis erkend als koning der stad, <i>Malk-kart</i>, en verheven tot eene godheid is dus de Phenicische <i>Melkarth</i>, dien de Grieken den Tyrischen Herakles noemden, veel ouder dan de Grieksche Herakles. Aan dezen Tyrischen Hercules werden de zuilen van Hercules toegeschreven, de rotsen Abyla en Calpe.<br />
<br />
Pomponius Mela I.5. verhaalt dat Hercules zelf de voor heen verbonden rotsen van een gescheurd en den Oceaan, die vroeger door eene rotsketen was afgesloten, een toegang in de Middellandsche zee verschaft heeft.<br />
<br />
De grond van de Mythe ligt hier in, dat de Friesche zeekoning Tünis aan de Pheniciers de straat heeft leeren kennen, die de Middellandsche zee met den Oceaan verbond, en alzoo dien zeeweg voor hen heeft geopend. Daarvoor hebben ook de Tyriers eene hunner oudste kolonien aan de Noord Afrikaansche kust <i>Tunes </i>(ὁ Τύνης) thans nog Tunis, genoemd.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/069_5.html" target="_blank">069/04</a>] <i>they had elevated Tunis to a god</i>. Compare [<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/059_5.html" target="_blank">059/01</a>] <i>they would recognize Tunis as their eternal king</i>.<br />
<br />
Tunis recognized as king of the city (<i>mlk qrt</i>), and elevated to a deity is therefore the Phenician <i>Melqart</i>, whom the Greeks called the Tyrian Hercules, much older than the Greek Heracles. The Pillars of Hercules, the Abila and Calpe rocks, were attributed to this Tyrian Hercules.<br />
<br />
Pomp. Mela I.27 reports the oral tradition: "Hercules himself separated the mountains, which had once been joined in a continuous ridge, and Ocean, previously shut out by the mole of the mountains, was let into those places that it now inundates."<br />
<br />
The origin of this myth lies in the fact that the Fryas sea king Tunis introduced the Phoenicians to the street that connects the Mediterranean Sea with the Ocean, and thus opened the seaway for them. Therefore, the Tyrians named one of their oldest colonies on the North African coast <i>Tunes </i>(ὁ Τύνης), currently Tunis.</td>
<td valign="top">Melqart <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Melqart" target="_blank">wiki</a>;<br />
Pillars of Hercules <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Pillars_of_Hercules" target="_blank">wiki</a>;<br />
<br />
Pomponius Mela, <i>Description of the World</i> (I.27) ed. 1998 <a href="https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015042048507&view=1up&seq=54" target="_blank">p.42</a>;<br />
<br />
Tunis <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Tunis" target="_blank">wiki</a>;</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 96. r. 6. v.o. <i>navt rum noch</i>. Nepos. Themistocles C.VI, schrijft ook van de Phalerische haven te Athene, dat die noch goed, noch groot genoeg was.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/069_5.html" target="_blank">069/18</a>] <i>too small for all the ships</i>. Nepos, Themistocles C.VI reports of the Athenean port Phalerum being neither good nor large enough.</td>
<td valign="top">Cornelius Nepos, <i>Themistocles</i> <a href="http://www.tertullian.org/fathers/nepos.htm#Themistocles" target="_blank">II.6</a> "for as the Athenians used the harbour of Phalerum, which was neither large nor convenient ..."</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 98. r. 7. v.b. <i>Jonhis élanda</i>. De Jonische zee en de Jonische eilanden ten westen van Griekenland hebben niets gemeen met de Jonische steden en eilanden langs de kust van Klein-Asie. Het verschil wordt bij de Latijnsche zoo wel als bij de Grieksche schrijvers streng in acht genomen, die de laatste namen altijd met eene lange (dubbelde) o en de eerste altijd met eens korte (enkelde) o schrijven.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/070_5.html" target="_blank">070/05</a>] <span style="font-size: x-small;"><b>JON.HIS É.LANDA</b></span> <i>Jon's (Ionian) Islands</i>. The Ionian Sea and the Ionian Islands are not related to the Ionian settlements and region along the Anatolian coast. The difference is strictly maintained by the Latin and the Greek writers, who always spell the latter name with a long <i>Omega </i>and the first with a short <i>Omicron</i>.</td>
<td valign="top"><br /></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 98. r. 10. v.o. <i>Athenia, Minerva, Nyhellênia</i>.<br />
<br />
Van deze namen is de eerste gebleven aan de stad Athene en overgedragen tevens op de Godin Pallas. Minerva is als naam der Godin bewaard in Groot Griekenland, Italie tot aan de Alpen (bl. 54). Doch de naam Nyhellènia is als zoodanig in Griekenland verloren gegaan. Evenwel zijn de beide deelen van dien naam als adjectiven in de Grieksche taal opgenomen: Ny is geworden νέος (néos) <i>nieuw</i>, en ἕλλην (hellên) nog bij Suidas bekend in de beteekenis van <i>verstandig</i>. Suidas in voce: ἕλλην, φρόνιμος. Vandaar hebben de Grieken den naam Hellenen aangenomen d. i. <i>verstandigen</i>. Toen later bij de Grieken de oorsprong van dien naam in de herinnering verflaauwde, hebben zij die herkomst gehuld in het gewaad der Mythe van Phrixus en Helle, de kinderen van Nephele en Athamas, die op een ram met gouden vacht het land ontvluchten om aan de slagen hunner stiefmoeder Ino te ontkomen. Maar ook in die Mythe schuilt nog een donkere herinnering aan het verleden. Phrixus, phrygs, is een naklank van Fryas; Helle herinnert aan Nyhellênia, en Nephele aan het land der Nevelen, dat land in het verre onbekende westen of noorden, vanwaar de Friesen gekomen waren, terwijl Athamas (gen. Athamantis), zamengesteld uit âthe en man, te kennen geeft, dat die mannen als vrienden gekomen en ontvangen waren.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/070_5.html" target="_blank">070/25</a>] <i>Athena, Minerva, Nyhellenia</i>.<br />
<br />
Of these names, the first remained in the city of Athens and was transferred to the goddess Pallas. Minerva was preserved as the name of the goddess in Magna Graecia, Italy and even as far as the Alps [<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/037_5.html" target="_blank">037/31</a>]. But the name Nyhellenia as such has been lost in Greece. However, both parts of that name are included as adjectives in the Greek language: <i>Ny </i>became νέος <i>new</i>, en <i>hellen</i> ἕλλην listed in Suidae Lexicon as meaning <i>wise, prudent</i>. Hence the Greeks adopted the name Hellenes. When, later, the origin of that name faded in the memory of the Greeks, they explained it by the myth of Phrixus and Helle, the children of Nephele and Athamas, who fled the country on a ram with golden fur to escape from their evil stepmother Ino. However, in that Myth a dark memory of the past lies hidden. Phrixus, Φρίξος, is a resonance of Fryas; Helle reminds of Nyhellenia, and Nephele the land of the Nebulae, that land in the far unknown west or north, whence the Fryas had come, while Athamas, composed of <span style="font-size: x-small;"><b>ÁTHE</b></span> and <span style="font-size: x-small;"><b>MAN</b></span>, indicates that those men were received as friends and allies.</td>
<td valign="top">p.24 - Suidae Lexicon, see above [<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/034_5.html" target="_blank">034/08</a>];<br />
<br />
Phrixus <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Phrixus" target="_blank">wiki</a>;</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 98. r. 8. v.o. <i>lik âtha vntfongen</i>. Zie over de komst der Joniers in Attica Herodotus L.I.c.145 en Strabo L.VIII. p. 383. Die Joniers zijn vreemdelingen, daar gekomen onder aanvoering van Jon, den zoon van Xuthus.<br />
<br />
Xuthus nu beteekent <i>blond</i>, zoodat dit alleen zeggen wil dat Jon een blond man was, tot het ras der blonde menschen, d.i. tot Fryas volk behoorde.<br />
<br />
B.G. Niebuhr, Vortrage über alte Geschichte, B.I.S.227: "die ionische Einwanderung in Attica erscheint als eine <i>freunliche Aufnahme</i> der Flüchtigen."</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/070_5.html" target="_blank">070/29</a>] <i>received as allies or “atha”</i> (<b><span style="font-size: x-small;">ÁTHA</span></b>). About the arrival of the Ionians in Attica, see Herodotus 1.145.1 and Strabo 8.7.1: "The Ionians, who were descendants of the Athenians, were, anciently, masters of this country. (...) as Attica had the name of Ionia, from Ion the son of Xuthus. "<br />
<br />
The latter name is probably a variety of Xanthus - 'y<i>ellow' blond</i>, so this only means that Ion was of the fair (i.e. Frya) race.<br />
<br />
Niebuhr <i>Lectures on ancient history</i> p.227: "the Ionian immigration into Attica seems to have been a <i>friendly admission</i> of refugees."</td>
<td valign="top">Herodotus, <i>The Histories</i> <a href="https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D1%3Achapter%3D145%3Asection%3D1" target="_blank">1.145.1</a> "As for the Ionians, the reason why they made twelve cities and would admit no more was in my judgment this: there were twelve divisions of them when they dwelt in the Peloponnese, just as there are twelve divisions of the Achaeans who drove the Ionians out..." etc.<br />
<br />
Strabo <i>Geography</i> <a href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0239%3Abook%3D8%3Achapter%3D7%3Asection%3D1" target="_blank">8.7.1</a>; (<a href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0197%3Abook%3D8%3Achapter%3D7%3Asection%3D1" target="_blank">Greek</a>)<br />
<br />
Barthold Georg Niebuhr (1847) <i>Vorträge über alte Geschichte</i>, <a href="https://archive.org/details/vortrgeberalteg00unkngoog/page/n254/mode/2up" target="_blank">vol. 1, p.227</a>;</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 104, r. 1. v.b. <i>thrvch tha stréte</i>. Strabo L.I. 37. Eratosthenes schrijft, dat eertijds het land bij de zuilen van Hercules nog niet was doorgebroken, en dat toen bij de landengte van Pelusium de buitenzee (Indische Oceaan) met de Middellandsche zee vereenigd was, daar deze, hooger dan de landengte, die met hare wateren bedekte; maar dat later toen bij Gades de rotsen waren doorgebroken, de waterspiegel der Middellandsche zee gedaald is en het land bij den berg Casius, Pelusium en verder tot aan de Roode Zee heeft blootgelegd.<br />
<br />
Van een vroeger hoogeren waterstand der Middellandsche zee weet ook Pomponius Mela te spreken <strike>L.I.6.</strike> "Meer landwaarts in en vrij verre van het strand van Numidie, worden vischgraten, stukken van oesterschelpen, rotsen door den golfslag afgeschuurd, in de klippen bevestigde ankers, en andere dergelijke kenteekenen gevonden, die bewijzen, dat eertijds de zee zich tot die plaatsen heeft uitgestrekt."<br />
<br />
In de boeken van Moses en Josua kan men den loop der veranderingen volgen, waardoor de Landengte van Pelusium ontstaan is. De straat, die eerst de natuurlijke grens tusschen Egypte en Arabie uitmaakte, heet:<br />
<br />
Gen. XV.18. Nahar Mitzraïm, de stroom van Egypte.<br />
<br />
Exod. XIV.1, legert Mozes zich bij Pihachiroth, den mond der zeeëngte (nabij het Serapeum).<br />
<br />
Exod. XV.22 en XXIII.31, wordt daarbij gesproken van Jam Suph, het Biesmeer, later de Bitter-meeren.<br />
<br />
Num. XXXIV.5. is het niet meer Nahar maar Nachal Mitzraïm, het Dal van Egypte.<br />
<br />
Josua XIII.2. wordt dit dal, die drooge bedding, Shichor de zwarte grond genoemd.<br />
<br />
Josua XV. 4. komt weder de naam Nachal Mitzraïm voor, het Dal van Egypte.<br />
<br />
In den tijd die verloopen is tusschen de gebeurtenissen van Exod. XIV. (1564 v.Chr.) en die van Josua XV. heeft dus die verandering van dit terrein plaats gegrepen. Op bl. 164 blijkt dit het jaar 1551 v.Chr. geweest te zijn.</td>
<td valign="top">[074/18] <i>through the strait</i>. In Strabo 1.3.4, Eratosthenes reports that when the ridge between the Pillars of Hercules was still intact, and when the isthmus of Pelusium was below sealevel, so the Indian Ocean was connected to the Mediterranean sea; that later when the ridge of Cádiz had broken, the water level of the Mediterranean Sea had fallen and the land had been exposed at Mount Casius, Pelusium and beyond to the Red Sea.<br />
<br />
A former higher sea level of the Mediterannean is also reported by Pomponius Mela on Numidia, I.32: "Farther inland, and quite far from shore, there reportedly exist and are found ... the spines of fishes, pieces of murex and oyster, rocks smoothed ... by waves and no different from rocks in the sea, anchors set in reefs, other indications of the same kind ... of a sea that once poured right up to those locations."<br />
<br />
In the books of Moses and Joshua one can follow the course of changes, which created the isthmus of Pelusium. The strait, which first formed the natural border between Egypt and Arabia, is called:<br />
<br />
Genesis 15.18 Naḥal Mizraim, <i>river of Egypt</i>.<br />
<br />
Exodus 14.2 Moses encamps near Pihahiroth, the mouth of the strait (near the Serapeum).<br />
<br />
Exodus 15.22 and 23.31 'Yam Suph'; <i>Sea of Reeds</i>.<br />
<br />
In Numbers 34.5 it is no longer Naḥal (river), but Nachal Mizraim - the valley of Egypt.<br />
<br />
In Joshua 13.2 this valley or dry riverbed is called <i>Shichor/ Shihor</i> - dark, black.<br />
<br />
Joshua 15.4 again has Nachal Mizraim - the valley of Egypt.<br />
<br />
In the time between the events of Exodus 14 (1564 BCE) and those of Joshua 15, therefore, the change of terrain must have taken place. Through [<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/074_5.html" target="_blank">074/30</a>] and [<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/120_5.html" target="_blank">120/15</a>] the dating of the event appears to be 1551 BCE.</td>
<td valign="top">p.25 - Strabo <i>Geography </i><a href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0239%3Abook%3D1%3Achapter%3D3%3Asection%3D4" target="_blank">1.3.4</a> "Egypt too [he says] was formerly covered by sea as far as the marshes near Pelusium, Mount Casius, and the Lake Sirbonis. Even at the present time, when salt is being dug in Egypt, the beds are found under layers of sand and mingled with fossil shells, as if this district had formerly been under water, and as if the whole region about Casium and Gerrha had been shallows reaching to the Arabian Gulf."<br />
<br />
Pomponius Mela, <i>Description of the World</i> (ed. 1998, p.44) <a href="https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015042048507&view=1up&seq=56" target="_blank">I.32</a>;<br />
<br />
O.T. Genesis <a href="https://www.biblegateway.com/passage/?search=Genesis+15%3A18&version=KJV" target="_blank">15.18</a>;<br />
<br />
O.T. Exodus <a href="https://www.biblegateway.com/passage/?search=Exodus+14%3A2&version=KJV" target="_blank">14.2</a>, <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Yam_Suph#Exodus_15:22" target="_blank">15.22</a>, <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Yam_Suph#Exodus_23:31" target="_blank">23.31</a>;<br />
<br />
O.T. Numeri <a href="https://www.biblegateway.com/verse/en/Numbers%2034:5" target="_blank">34.5</a>; various translations exist: river, brook, ravine, torrent, valley, etc.<br />
<br />
O.T. Joshua <a href="https://www.biblegateway.com/verse/en/Joshua%2013:3" target="_blank">13:3</a>, <a href="https://www.biblegateway.com/verse/en/Joshua%2015:4" target="_blank">15.4</a>;<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br /></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 104. r. 2. v.b. <i>Pangab</i>. Opmerkelijk is het dat deze naam, waaronder men in later tijd het Land verstaat, de Pentshab, hier alleen voorkomt als den naam der Rivier. Ook in de latere geschriften van Ljudgért vindt men steeds den naam Pangab gebruikt, en nooit Indus, niettegenstaande deze naam aan Herodotus reeds bekend is uit den periplus van Skylax en Karyanda.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/074_5.html" target="_blank">074/20</a>] <b><span style="font-size: x-small;">PAN'G.AB</span></b> <i>Panj-ab</i>. It is remarkable that this name, which is later understood to be the region Punjab, only appears here as the name of the river Indus. Also in the later writings of Ljudgeart the name Pang-ab is always used, and never Indus, although the latter name is already known to Herodotus from the Periplus from Scylax of Caryanda.</td>
<td valign="top">p.26 - Herodotus, <i>Histories </i><a href="https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D4%3Achapter%3D44%3Asection%3D1" target="_blank">4.44</a> "There is a river, Indus, second of all rivers in the production of crocodiles." - ὃς βουλόμενος <u>Ἰνδὸν</u> ποταμόν (<a href="http://perseus.uchicago.edu/perseus-cgi/citequery3.pl?dbname=GreekFeb2011&getid=0&query=Hdt.%204.44.1" target="_blank">Greek</a>)</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 104. r. 12. v.o. <i>Ulysus</i>. Tacitus Germ. 3. Sommigen meenen, dat Ulysses op zijn langen fabelachtigen zwerftocht ook in deze zee is gevoerd, het land van Germanie bezocht en Asciburgium, dat aan den oever van den Rijn gelegen en nog eene bewoonde stad is, gebouwd en benoemd heeft. Men zegt ook, dat een altaar aan Ulysses gewijd, waarop ook de naam van zijn vader Laertes voorkomt, voorheen op die plaats is gevonden, en dat er monumenten en grafsteenen met Grieksch letterschrift op de grenzen van Germanie en Rhaetie nog aanwezig zijn.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/075_5.html" target="_blank">075/17</a>] <span style="font-size: x-small;"><b>ÛLYSUS</b></span>. Tac. Ger. 3 "Ulysses, too, is believed by some, in his long legendary wanderings, to have found his way into this ocean, and, having visited German soil, to have founded and named the town of Asciburgium, which stands on the bank of the Rhine, and is to this day inhabited. They even say that an altar dedicated to Ulysses, with the addition of the name of his father, Laertes, was formerly discovered on this same spot, and that certain monuments and tombs, with Greek inscriptions, still exist on the borders of Germany and Rhætia."</td>
<td valign="top">Tacitus, <a href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0083%3Achapter%3D3" target="_blank"><i>Germania </i>3</a>; "Ceterum et Ulixen" etc. (<a href="https://www.thelatinlibrary.com/tacitus/tac.ger.shtml#3" target="_blank">Latin</a>)</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 106. r. 2. v.b. <i>Utkikbored</i>. Onder de Basreliefs uit de bouwvallen van Niniveh, afgebeeld bij H.A. Layard, komt de afteekening voor van een schip, dat grootelijks verschilt van den vorm der Phenicische schepen. Het is voorzien van eene mars of mastkorf, waarvan het profil gelijkt op het benedenste gedeelte van een menschen aangezicht; eene terugwijkende kin en <i>vooruitstekende onderlip</i>. Deze overeenstemming is te zeer in het oog vallend, om daarbij niet aan een Friesch schip te denken. Het schip heeft de gedaante van een zeepaard, gelijk aan die welke den wagen van Neptunus trekken. De Noordsche volken gaven veelal aan hunne schepen de gedaante van een dier, onder anderen ook van eene zeeslang, <i>Sanâka </i>of <i>Snâka</i>, waaraan bij lange smalle schepen de naam <i>Snikke </i>ontleend is. Zie de platen bij Hofdijk, Ons Voorgeslacht.<br />
<br />
Strabo II.99 deelt mede, dat ten tijde van Cleopatra, Eudoxus in de Aethiopische zee een stuk van een wrak vond, bestaande in een voorsteven versierd met een gebeeldhouwde paardekop, en dat dit te Alexandrie herkend werd, als afkomstig van een Gaditaansch schip, en dat de kleinere schepen van Cadix <i>paarden </i>genoemd werden naar de beelden aan de voorsteven.<br />
<br />
Vergelijk den naam <i>hengst </i>voor een soort van schepen in Zeeland.<br />
<br />
Zulke schepen bezochten de havens van Phenicie toen Niniveh nog in bloei was en de Assyrische Koningen hunne strooptochten uitstrekten tot Cyprus, 8 eeuwen v.Chr.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/076_5.html" target="_blank">076/04</a>] <i>like a lookout platform</i>. Among the Bas-reliefs from the ruins of Nineveh, depicted by Layard, appears to be one of a ship that differs greatly from the shape of Phoenician ships. It is provided with a mast basket, the profile of which resembles the lower part of a human face; a receding chin and <i>protruding lower lip</i>. This agreement is too obvious to not think of a Frisian ship. The ship has the shape of a sea horse, similar to those pulling the wagon of Neptune. The Northern peoples often gave their ships the shape of an animal, including a sea snake, Sanâka or Snâka, from which the name Snikke was derived from long narrow ships. See the plates at Hofdijk, <i>Our Ancestors</i>.<br />
<br />
Strabo 2.3.4 narrates that at the time of Cleopatra, Eudoxus found in the Aethiopian sea a piece of a wreck consisting of a prow adorned with a carved horse's head, and that this was recognized in Alexandria as coming from Cádiz, and that the smaller ships of Cádiz were named <i>horses </i>after the statues on the prow.<br />
<br />
Compare the name <i>stallion </i>for a kind of ship in Zeeland.<br />
<br />
Such ships visited the ports of Phoenicia when Nineveh was still in bloom and the Assyrian kings extended their raids to Cyprus, 8 centuries BCE.</td>
<td valign="top">Sir Austen Henry Layard, <i>Nineveh and its remains</i> (1849) <a href="https://archive.org/details/ninevehitsremain02layaiala/page/383/mode/2up" target="_blank">Vol.2, p.383</a>;<br />
<br />
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi_gOd6lQ3EXOo13x9kcH7CfQIssl1c-bHrDjsXz4r2UEeNPvHbUIUlUg6RoqTcfhXYbwVt9HmjtMdFbN9WBl2ma_4CycRa50mugXElmp3cM-mcXQ3U7KW-JdJvbmuh2yzROTQ_9DO-Cqo/s1600/Khorsabad+ship.jpg" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="688" data-original-width="526" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi_gOd6lQ3EXOo13x9kcH7CfQIssl1c-bHrDjsXz4r2UEeNPvHbUIUlUg6RoqTcfhXYbwVt9HmjtMdFbN9WBl2ma_4CycRa50mugXElmp3cM-mcXQ3U7KW-JdJvbmuh2yzROTQ_9DO-Cqo/s200/Khorsabad+ship.jpg" width="152" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">"some allied nation"</td></tr>
</tbody></table>
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg11OlYtIjyl0SAu2nENR7OLucnR8Yt2fB_4SVqKLh0oR17rLeh22187I1NNgnp7upACf8E5JDme6CITP2uOMMHUw5YuCthcduJdLucD4hPatctC9pGFDme9pu4qqHDXPbRX7ZYaT0Sf8c/s1600/ship+p+395.jpg" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="277" data-original-width="302" height="183" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg11OlYtIjyl0SAu2nENR7OLucnR8Yt2fB_4SVqKLh0oR17rLeh22187I1NNgnp7upACf8E5JDme6CITP2uOMMHUw5YuCthcduJdLucD4hPatctC9pGFDme9pu4qqHDXPbRX7ZYaT0Sf8c/s200/ship+p+395.jpg" width="200" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">similar ship on p.395</td></tr>
</tbody></table>
Willem Jacob Hofdijk, <i>Ons voorgeslacht, in zijn dagelyksch leven geschilderd</i> (1873) <a href="https://books.google.nl/books?id=uXZWAAAAcAAJ&dq=Hofdijk%2C%20Ons%20Voorgeslacht&pg=PA284-IA2#v=onepage&q&f=false" target="_blank">vol. I, p.284</a>;<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjdzPl68bPkBQ28QbA2nFSjjKqj4UDCiWiQirPwEsDlVhJNpOuZVheaHxMillQvQprWz2LUD9ifRofexO2qxH-QjL6KdUOdEx9L4RPyJ5UqAZBGrqMDkllYJCFze7cFxOqZjtZsc5SChDk/s1600/Hofdijk+schip+p+284.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="360" data-original-width="364" height="197" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjdzPl68bPkBQ28QbA2nFSjjKqj4UDCiWiQirPwEsDlVhJNpOuZVheaHxMillQvQprWz2LUD9ifRofexO2qxH-QjL6KdUOdEx9L4RPyJ5UqAZBGrqMDkllYJCFze7cFxOqZjtZsc5SChDk/s200/Hofdijk+schip+p+284.jpg" width="200" /></a></div>
<br />
Strabo, Geography <a href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0239%3Abook%3D2%3Achapter%3D3%3Asection%3D4" target="_blank">2.3.4</a>;<br />
"and having found the end of a prow, with a horse carved on it, which he was told formed part of the wreck of a vessel coming from the west, he took it with him, and proceeded on his homeward course."</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 106. r. 7. v.b. <i>en Skryver</i>. Verg. Homerus Odyssea. VIII. 163. φόρτου μνήμων de oude uitleggers verklaren dit door de <i>Scheepsschrijver</i>, die boek houdt van de lading, en vertalen φόρτου μνήμων door <i>vecturae memor</i>, d.i. die het Memoriaal houdt.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/076_5.html" target="_blank">076/13</a>] <i>a writer of pure Frya's blood</i>. Compare Hom. Od. 8.121 φόρτου τε μνήμων, traditionally interpreted as <i>naval secretary</i>, who keeps record of the cargo, and translate it as <i>vecturae memor</i>, i.e. keeper of the ship's (financial) logs.</td>
<td valign="top">p.27 - Homer, <i>Odyssey </i><a href="https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0136%3Abook%3D8%3Acard%3D121" target="_blank">8.121</a> (line 163) "one who is mindful of his freight, and has charge of a home-borne cargo, and the gains of his greed" (<a href="https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0135%3Abook%3D8%3Acard%3D121" target="_blank">Greek</a>)</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 108. r. 15. v.b. <i>uta Sulverlóna</i>, dat zijn de Zilvermijnen van Laurium.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/078_5.html" target="_blank">078/13</a>] <b><span style="font-size: x-small;">SULVER.LÔNA</span></b> <i>the silver mines</i> i.e. those of Laurion (southern Attica).</td>
<td valign="top">Silver mines of Laurion <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Mines_of_Laurion" target="_blank">wiki</a>;</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl 110. r. 4. v.b. <i>Skênlandis ásterdél</i>, Zweden.<br />
,, r. 5. ,, <i>wra berga</i>, in Noorwegen.<br />
,, ,, ,, <i>wr-n sè</i>, in Denemarken.<br />
,, r. 10 ,, <i>100 jêr lêden</i>, 591 + 100 = 691 v.Chr.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/079_5.html" target="_blank">079/16</a>] <i>eastern Skeanland</i>, i.e. Sweden.<br />
[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/079_5.html" target="_blank">079/17</a>] <i>cross the mountains</i>, of Norway; <i>or sea</i>, of Denmark.<br />
[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/079_5.html" target="_blank">079/25</a>] <i>a hundred years earlier</i>, i.e. 591 + 100 = 691 BCE.</td>
<td valign="top"><br /></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 110, r. 11. v.b. <i>ysere wépne</i>, gevonden in grafheuvelen op Bornholm.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/079_5.html" target="_blank">079/27</a>] <i>iron weapons</i>, found in burial mounds on Bornholm (Danish island).</td>
<td valign="top">Louisenlund (Bornholm) <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Louisenlund_(Bornholm)" target="_blank">wiki</a></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 112. r. 10. v.o. <i>kém thene Magy selva</i>. Deze Magy (koning van Denemarken) was volgens Worp van Thabor Chronicon L.I.C.V. Frotho I de 9e koning van Denemarken; over wien Saxo Grammaticus L. II. p. 74. Ed. Müller.<br />
<br />
Zie beneden de noot bij bl. 246.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/082_5.html" target="_blank">082/01</a>] <i>the magus </i>(<span style="font-size: x-small;"><b>MÁGÍ</b></span>). This will have been the ninth king of Denmark Frotho I, according to <i>Worp van Thabor Chronicon</i>, book 1 ch. 5; about whom Saxo Grammaticus book 2 p.74 ed. Müller.<br />
<br />
See note at [205/10] below.</td>
<td valign="top">p.28 - Societas Frisiaca/ Friesch Genootschap, <i>Worp Tyaerda van Rinsumageest</i> (<a href="https://books.google.nl/books?id=AdlJAAAAMAAJ&lpg=RA1-PA324&ots=kCv7d19X3L&dq=Worp%20van%20Thabor%20friesch%20genootschap&pg=PA24#v=onepage&q&f=false" target="_blank">ed. 1847, p.24</a>) "Frotone ... rege Danorum"<br />
<br />
Frotho I <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Frotho_I" target="_blank">wiki</a></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 116. r. 20. v.b. <i>aend kèthe</i>. Diergelijke profetien van Moders, en Gallische Druidessen vindt men opgeteekend bij:<br />
<br />
Suetonius: Vitellius was ook verdacht van schuld aan den dood zijner moeder, als of hij verboden had haar in hare ziekte voedsel te reiken, daar eene priesteres der Catten (de burgtmaagd van Kattaburch), aan welke hij als aan eene godspraak geloof sloeg, hem voorspeld had, dat zijn keizerschap dan bevestigd en langdurig wezen zoude, als hij zijne moeder overleefde.<br />
<br />
Flavius Vopiscus, Aurel: 44 meldt, dat Aurelianus eens Gallische Druidessen (van het eiland Sena) geraadpleegd had, vragende of het keizerschap bij zijne nakomelingen zoude verblijven; en dat zij geantwoord hadden, dat geen naam in den staat roemruchtiger zijn zoude dan die der nazaten van Claudius.<br />
<br />
Flavius Vopiscus, Numer: 13. Toen Diocletianus bij de Tongeren in Gallie in eene herberg vertoefde, terwijl hij nog in lageren rang diende, en met eene Druides de rekening van zijne dagelijksche verteering opmaakte, zeide deze: Diocletianus, gij zijt ook wat al te zuinig, al te spaarzaam. Daarop zoude Diocletianus in scherts, niet in ernst, gezegd hebben:<br />
ik zal het wat ruimer nemen als ik Keizer wezen zal. Na dit woord zoude de Druides gezegd hebben: scherts niet Diocletianus, gij zult Keizer zijn, als gij een wild zwijn (Aprum) zult gedood hebben.<br />
<br />
Aelius Lampridius, Alexander Severus. 60. Toen Alexander Severus ten strijde trok riep eene Druides hem in de Gallische taal toe: Ga heen, maar hoop niet op de overwinning, en stel geen vertrouwen in uw krijgsvolk.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/084_5.html" target="_blank">084/31</a>] <i>stared at him and spoke</i>. Similar prophecies of Mothers and Gallic Druidesses are recorded by:<br />
<br />
Suetonius about Vitellius: "when his mother died, he was suspected of having forbidden her being given food when she was ill, because a <i>woman of the Chatti</i>*, in whom he believed as he would in an oracle, prophesied that he would rule securely and for a long time, but only if he should survive his parent." (*burg maiden of Katsburg?)<br />
<br />
Flavius Vopiscus, Aurel 44 narrates "that on a certain occasion Aurelian consulted the <i>Druid priestesses in Gaul </i>and inquired of them whether the imperial power would remain with his descendants, but they replied, he related, that none would have a name more illustrious in the commonwealth than the descendants of Claudius."<br />
<br />
Flavius Vopiscus, Numer 14: "When Diocletian ... was stopping at a certain tavern <i>in the land of the Tungri in Gaul</i>, and was making up his daily reckoning with <i>a woman, who was a Druidess</i>, she said to him, 'Diocletian, you are far too greedy and far too stingy,' to which Diocletian replied, it is said, not in earnest, but only in jest, 'I shall be generous enough when I become emperor.' At this <i>the Druidess said</i>, so he related, 'Do not jest, Diocletian, for you will become emperor when you have slain a Boar (Aper).'"<br />
<br />
Aelius Lampridius, Alexander Severus 60: "as he went to war a <i>Druid prophetess</i> cried out <i>in the Gallic tongue</i>, 'Go, but do not hope for victory, and put no trust in your soldiers.'"</td>
<td valign="top">Suetonius Tranquillus, <i>De Vita Caesarum - <a href="http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Suetonius/12Caesars/Vitellius*.html" target="_blank">Vitellius</a></i><a href="http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Suetonius/12Caesars/Vitellius*.html" target="_blank"> 14</a>; "vaticinante Chatta muliere" (<a href="http://penelope.uchicago.edu/Thayer/L/Roman/Texts/Suetonius/12Caesars/Vitellius*.html" target="_blank">Latin</a>);<br />
<br />
<i>Historia Augusta</i> - Flavius Vopiscus Syracusanus, <a href="http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Historia_Augusta/Aurelian/3*.html" target="_blank"><i>The life of Aurelian</i> 44</a>; "Gallicanas consuluisse Druiadas" (<a href="http://penelope.uchicago.edu/Thayer/L/Roman/Texts/Historia_Augusta/Aurelian/3*.html" target="_blank">Latin</a>);<br />
<br />
<i>Historia Augusta</i> - Flavius Vopiscus Syracusanus, <i>The Lives of Carus, Carinus and </i><a href="http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Historia_Augusta/Carus_et_al*.html" target="_blank"><i>Numerian</i> 14</a>; "Tungros in Gallia ... cum Druiade quadam muliere rationem" (<a href="http://penelope.uchicago.edu/Thayer/L/Roman/Texts/Historia_Augusta/Carus_et_al*.html" target="_blank">Latin</a>);<br />
<br />
<i>Historia Augusta</i> - Aelius Lampridius, <i>The Life of <a href="http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Historia_Augusta/Severus_Alexander/3*.html" target="_blank">Severus Alexander</a></i><a href="http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Historia_Augusta/Severus_Alexander/3*.html" target="_blank"> 60</a>; "mulier Druias eunti exclamavit Gallico sermone" (<a href="http://penelope.uchicago.edu/Thayer/L/Roman/Texts/Historia_Augusta/Severus_Alexander/3*.html" target="_blank">Latin</a>);</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 118. r. 10. v.o. <i>into thaet wellande hef.</i> Ook Saxo grammaticus vermeldt van Frotho I: hij is omgekomen niet door geweld van wapenen, maar door de zwaarte van zijne wapenrusting en ligchaam, in de golvende zee (aestu strangulatus).</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/086_5.html" target="_blank">086/20</a>] <i>into the raging waves</i>. Saxo Gram. also says of Fritho I that he did not die being wounded by a weapon, by the weight of his armor and body, in the wavy sea (aestu strangulatus).</td>
<td valign="top">Saxo Grammaticus, <i>Historia Danica</i>, <a href="https://www.sacred-texts.com/neu/saxo/saxo02.htm" target="_blank">book 2</a>; "he perished, not by the spears, but stifled in the weight of his arms and by the heat of his own body" [?!] (Latin, ed. Müller Vol. 1, 1839 <a href="https://books.google.nl/books?id=XisX_BnN1swC&hl=nl&pg=PA80#v=onepage&q&f=false" target="_blank">p.80</a>) "non telorum vi, sed armorum pondere et corporis æstu strangulatus interiit"</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 118. r. 10. v.o. <i>forth hêser sin brune skild an top</i>. Bij Saxo Grammaticus L.III. p.116 komt ook de uitdrukking voor: zijn schild aan den top van den mast hangen, waarbij is aangeteekend: die zijn schild boven het hoofd opheft, ontbloot zijn ligchaam; vandaar beteekent het omhoog heffen van het schild, dat de wapenen neergelegd, en de vrede gevraagd wordt. Dit werd genoemd: at halda upp fridskildi — at bregda upp fridskildi, het vredeschild ophouden, opheffen. In de Annales Fuldenses ad annum 882, wordt gezegd dat de Noormannen om de vrede voor gesloten te verklaren, de gewoonte hadden van het schild op te hangen.<br />
<br />
Bij Saxo Grammaticus L.V. p.231 geeft men door het schild in de mast op te hijsschen het teeken dat er makkers en bondenooten komen.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/086_5.html" target="_blank">086/21</a>] <i>lifted up his brown shield</i>. Saxo Gram. book 3 also knows the expression hanging his shield atop the mast, whereby it is noted that he who lifts his shield above his head bares his body; hence raising the shield means laying down the arms and asking for peace. This was called: <i>at halda upp fridskildi — at bregda upp fridskildi</i>, lifting the shield of peace. In the Annales Fuldenses (882 CE), it is said that the Northmen, in order to declare peace, had a habit of hanging atop the shields.<br />
<br />
At Saxo Gram. book 5, by raising the shield atop the mast, the sign is given that companions and allies are coming.</td>
<td valign="top">p.29 - Saxo Grammaticus, <i>Historia Danica</i>, <a href="https://www.sacred-texts.com/neu/saxo/saxo03.htm" target="_blank">book 3</a>; "he covered the summit of the mast with a crimson shield, as a signal of peace, and surrendered to save his life";<br />
<br />
<i>Annales Fuldenses</i> (<a href="https://archive.org/details/annalesfuldenses00einhuoft/page/96/mode/2up" target="_blank">Latin ed. 1891, p. 97</a>);<br />
<br />
Saxo Grammaticus, <i>Historia Danica</i>, <a href="https://www.sacred-texts.com/neu/saxo/saxo052.htm" target="_blank">book 5</a>; "signalling the approach of friends by a shield raised on the mast";</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 124. r. 8. v.o. <i>twyia thritich déga</i>, tweemaal dertig dagen d.i. twee maanden. Uit deze woorden kan men besluiten dat bij de oudste Friesen de maanden dertig dagen telden, en hun jaar een zonnejaar was van 12 maanden, met 5 (of zes) overschietende dagen tijdens den winter zonnestand, bestemd voor en gewijd aan het juulfeest. De oudste Egyptische jaarverdeeling was volkomen dezelfde, in 12 maanden van 30 dagen en 5 daaraan toegevoegde (Epagomenen) gewijd aan Godsdienstige feesten, de geboortedagen van Osiris, Arveris, Typhon, Isis en Nephthys. Zie Plutarchus de Iside et Osiri.<br />
<br />
Eenige namen van maanden komen voor op bl. 158.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/090_5.html" target="_blank">090/01</a>] <span style="font-size: x-small;"><b>TWÍJA THRITICH DÉGA</b></span> <i>Twice thirty days</i> is two months. These words suggest that among the Fryas the months were thirty days, and their year was a solar year of 12 months, with 5 (or six) days left over during midwinter, intended for and dedicated to the Yule feast. The oldest Egyptian division of the year was the same; 12 months of 30 days and 5 added (epagomenal days) dedicated to religious festivals, the birthdays of Osiris, Horus, Set, Isis and Nephthys. See Plutarch, Isis and Osiris.<br />
<br />
Some names of the months are mentioned at [<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/115_5.html" target="_blank">115</a>-116].</td>
<td valign="top">Plutarch, <i>Moralia - <a href="http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Plutarch/Moralia/Isis_and_Osiris*/A.html" target="_blank">Isis and Osiris</a></i><a href="http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Plutarch/Moralia/Isis_and_Osiris*/A.html" target="_blank"> 12</a> "The Egyptians even now call these five days intercalated and celebrate them as the birthdays of the gods." etc.</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 124. r. 8. v.o. De bewoners van het noorden (Zweden, Skénland) hebben zeer vroeg den duur van het zonnejaar kunnen bepalen, daar zij als van zelf het tijdstip van den winter zonnestand moesten waarnemen, d.i. den dag waarop des middags de zon slechts even aan den horizon verscheen zonder zich daar boven te verheffen.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/090_5.html" target="_blank">090/08</a>] <i>Skeanland</i>. The inhabitants of the north were able to determine the duration of the solar year very early, as they naturally had to observe the winter solstice, i.e. the day on which the sun only appeared on the horizon for a short while without rising above it.</td>
<td valign="top"><br /></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 128. r. 17. v.b. <i>héde min burch fám orlovi</i>, vergel. bl. 60-2 <i>sy mêi thát dva</i>.<br />
<br />
<i>Bvta tha landpâla</i>, zie de aanteekening bij bl. 44.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/093_5.html" target="_blank">093/01</a>] <i>my burg maiden was permitted</i>; compare [<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/042_5.html" target="_blank">042/25</a>] <i>she may do so</i>.<br />
<br />
<i>to merely banish him</i>; see note at [<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/030_5.html" target="_blank">030/25</a>].</td>
<td valign="top">p.30</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 130. r. 9. v.b. gürbâm. Zeer ten onrechte heb ik gemeend door dit woord een muziekinstrument te moeten verstaan en vertaald zakpijp.<br />
<br />
Dr. H.R. Snijder te Oostzaan heeft mij de opmerking gemaakt dat <i>gürbâm</i>letterlijk is <i>geurboom</i>, d.i. de Mei- of haagdoorn, wegens de welriekende bloesems bij de Mei- of lentefeesten gedragen. Ik houd dit voor volkomen juist en zie nu dat dit Meifeest met de bloeijende haagdoorn in gedachtenis gebleven is door het zingen der kinderen met de pinksterbloem.</td>
<td valign="top">[094/04] <b><span style="font-size: x-small;">GÜR.BÁM</span></b> <i>blossoming branches</i> (lit. odor-tree). Very wrongly I thought I should interpret this word as a musical instrument and translated it as bagpipe.<br />
<br />
Mr. Snijder pointed out to me that it literally is odor-tree, i.e. the May or hawthorn, because of the fragrant blossoms worn at the May or spring festivals. I think this is absolutely correct and I now see that this Mayfeast with the blossoming hawthorn has remained in memory through the singing of the children with the Pentecostal flower.</td>
<td valign="top"><br /></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 130. r. 16. v.b. <i>en wilde bufle</i>, Caesar. B.G.VI.23. De buffels die Urus (Auerochs) genoemd worden, zijn weinig minder in grootte, dan elefanten, en hebben het voorkomen, de kleur en de gedaante van een stier. Hunne kracht en snelheid is groot en zij ontzien noch mensch, noch wild dier, die zij ontmoeten. Men vangt ze in kuilen om ze te dooden. De jongelingen harden hunne ligchamen bij dit werk en leggen zich toe op deze soort van jagt. Die de meesten doodt, heeft de grootste eer. Echter kunnen zij, zelfs al worden ze jong gevangen, niet aan den mensch gewennen en getemd worden. De hoornen zijn groot en wijd van een staande en verschillen veel van de hoornen onzer runderen. De randen dezer hoornen beslaat men met zilver en gebruikt ze als bekers bij groote feestmaaltijden.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/094_5.html" target="_blank">094/15</a>] <b><span style="font-size: x-small;">WILDE BUFLE</span></b> <i>wild aurochs</i>, Caesar BG VI.28: "... those animals which are called <i>uri</i>. These are a little below the elephant in size, and of the appearance, color, and shape of a bull. Their strength and speed are extraordinary; they spare neither man nor wild beast which they have espied. These the Germans take with much pains in pits and kill them. The young men harden themselves with this exercise, and practice themselves in this kind of hunting, and those who have slain the greatest number of them, having produced the horns in public, to serve as evidence, receive great praise. But not even when taken very young can they be rendered familiar to men and tamed. The size, shape, and appearance of their horns differ much from the horns of our oxen. These they anxiously seek after, and bind at the tips with silver, and use as cups at their most sumptuous entertainments."</td>
<td valign="top">Julius Caesar, <i>Gallic War</i> <a href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0001%3Abook%3D6%3Achapter%3D28" target="_blank">VI.28</a> (<a href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0002%3Abook%3D6%3Achapter%3D28%3Asection%3D1" target="_blank">Latin</a>). "... qui uri appellantur. Hi sunt magnitudine paulo infra elephantos"etc.</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 132. r. 13. v.b. <i>linnent</i>. Tacitus Germ. 17. "De vrouwen dragen meest linnen kledderen, met purper afgezet." Van de Kimbren schrijft Strabo VII. 291: "Met de vrouwen (fâmna) trekken ook de opperpriesteressen (modera) mede ten strijde. Deze zijn grijs van haar, in het wit gekleed, in linnen bovenkleederen (tohnekka) met eene gesp vastgehecht, zij dragen een koperen gordel, en gaan ongeschoeid."</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/095_5.html" target="_blank">095/30</a>] <span style="font-size: x-small;"><b>LINNEN</b></span> <i>linen</i>. Tac. Ger. 17: "The women ... generally wrap themselves in <i>linen garments</i>, which they embroider with purple". Of the Cimbri, Strabo VII.294 writes: "Their wives ... were attended by priestesses who were seers; these were grey-haired, clad in white, <i>with flaxen cloaks</i> fastened on with clasps, girt with girdles of bronze, and bare-footed"</td>
<td valign="top">Tacitus, <a href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0083%3Achapter%3D17" target="_blank">Germania 17</a> "lineis amictibus velantur" (<a href="https://www.thelatinlibrary.com/tacitus/tac.ger.shtml#17" target="_blank">Latin</a>);<br />
<br />
Strabo, <i>Geography</i> <a href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:abo:tlg,0099,001:7:2:3" target="_blank">7.2.3</a>, (<a href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0197%3Abook%3D7%3Achapter%3D2%3Asection%3D3" target="_blank">Greek</a>).</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 132. r. 15. v.b. <i>paerlum</i>. Pomponius Mela III 6. Brittannie heeft rivieren, waarin paarlen gevonden worden.<br />
<br />
Plinius Hist.Nat.IX.57. Het is bekend dat Brittannie paarlen oplevert, schoon klein en kleurloos.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/096_5.html" target="_blank">096/02</a>] <b><span style="font-size: x-small;">PÀRLUM</span></b> <i>pearls</i>. Pomponius Mela III.51: "Britain ... supports ... certain other rivers that produce gems and pearls."<br />
<br />
Plin. Nat. 9.57: "It is a well-ascertained fact, that in Britannia1 pearls are found, though small, and of a bad colour"</td>
<td valign="top">p.31 - Pomponius Mela, <i>Description of the World</i> (ed. 1998, p.116) <a href="https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015042048507&view=1up&seq=128" target="_blank">III.51</a>;<br />
<br />
Pliny the Elder, <i>Natural History</i> <a href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0137%3Abook%3D9%3Achapter%3D57" target="_blank">9.57</a>;<br />
<br /></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 136. r. 2. v.b. <i>Wr.alda</i>. Vergelijk met deze eenvoudig verhevene leer, het even zuiver Monotheisme, dat de grondslag is van de Indische Godsdienst.<br />
<br />
Brahm, wohl zu unterscheiden von Brama, ist der Name des hoechsten Wesens, welche die Indische Religien erkennt, des eigentlich einzigen Gottes, waehrend alle uebrigen, Shiwa, Vishnu, Brama u.s.w. nur Manifestationen irgend einer seiner Eigenschaften, seiner schöpferischen Allmacht, seiner Weisheit sind. Die hohe Idee, welche die Indier an Brahm knüpfen, geht aus den Beinahmen hervor, mit denen sie ihn belegen, der Höchstvolkommene, der Unendliche, oder wie sie sich ausdrücken, der Anfanglose und Endlose, der Unbeschreibliche, der Allesschauende, die Urseele des Weltalls, lauter Bezeichnungen eines einzigen und höchsten Gottes volkommen würdig. Brahm ist das einzig Bestehende, <i>nur in ihm leben, weben und sind wir</i>. Die Welt, wie sie besteht, ist nur der Abglanz seinen erhabenen Bildes, und wenn sie aufhört, <i>so geht sie nur zurück in sein Wesen</i>.<br />
<div style="text-align: right;">
Vollmer Wörterbuch der Mythologie.</div>
</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/098_5.html" target="_blank">098/07</a>] <i>Wr-alda</i>. Compare with this simply exalted doctrine, the equally pure monotheism, which is the foundation of Indian religion.<br />
<br />
Vollmer's dictionary of Mythology: "Brahman, to be distinguished from Brahma, is the name of the most supreme being recognized in the Indian religion, the only true God, while all others, Shiva, Vishnu, Brahma, etc. are only manifestations of any of its qualities, its creative omnipotence or its wisdom. The exalted idea that the Indians attach to Brahman is demonstrated by the epithets defining him; the most perfect, the infinite, or as they say, the one without beginning or end, the indescribable, the all-seeing, the primordial soul of the universe; all denominations worthy of a single and supreme God. Brahman is the only existing power, <i>only in Him do we live, be and exist</i>. The world as it exists is only the reflection of its sublime image, and when it stops, i<i>t only goes back to its essence</i>."</td>
<td valign="top">Vollmer, <i>Wörterbuch der Mythologie</i> (2nd ed. <a href="https://books.google.nl/books?id=2ulXAAAAcAAJ&dq=Vollmer%2C%20W%C3%B6rterbuch%20der%20Mythologie&hl=nl&pg=PA296#v=onepage&q&f=false" target="_blank">1859, p.296</a>),</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 146. r. 5. v.o. <i>nên stjurar men svnnestonde</i>. De Scandinaviers verdeelden den horizon in 4 hemelstreeken; 8 windstreken en 16 uurstreken; of den dag (dagr) in 8 wachten (eijkt) en in 16 uren (stund). Een stjurar stonde is dus gelijk aan 1,5 svnnestonde. Zie Finn Magnussen over de dagverdeeling der oude Scandinaviers, vertaald door Jhr. Mr. M. de Haan Hettema. Zie Vrije Fries. II.D. 1e st. bl. 58. Zoo wordt door John Olafsen een onderscheid gemaakt tusschen <i>hora major</i> en <i>minor</i>.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/107_5.html" target="_blank">107/16</a>] <i>not a steersman's, but a solar stand</i> (hour). The Scandinavians divided the horizon into 4 regions of heaven; 8 of wind and 16 of hour; or the day (dagr) in 8 waits (eijkt) and in 16 hours (stund). A steersman's stand therefore is equal to 1.5 solar stand. See Finn Magnussen "about the division of day by the old Scandinavians", translated by Mr. de Haan Hettema. John Olafsen in this regard makes a distinction between <i>hora major</i> and <i>minor</i>.</td>
<td valign="top">Finn Magnussen, <i>Over de dagverdeeling der oude Scandinaviërs</i>; (translation published in <a href="https://www.friesgenootschap.nl/images/dvf/DVF-0026-1842-2.pdf" target="_blank"><i>De Vrije Fries</i> 1842 p.58</a>).<br />
<br />
Did Ottema refer to John Olafsen (1786) <i>Om Nordens gamle Digtekonst</i>?</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 148. r. 13. v.o. <i>Krûdkunde, hêlkunde</i>. De fâmna verpleegden de zieke en gekwetste strijders. Zie Tacitus Germ. 7, ad matras, ad feminas, (<i>to tha moderum ând tha fâmna</i>) vulnera ferunt.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/108_5.html" target="_blank">108/22</a>] <i>knowledge of ... herbs and healing</i>. The maidens nursed the sick and wounded warriors. See Tac. Ger. 7: "The soldier brings his wounds to mother and wife"</td>
<td valign="top">p.32 - Tacitus, <a href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0083%3Achapter%3D7" target="_blank">Germania 7</a> "Ad matres, ad <i>coniuges</i> vulnera ferunt" (<a href="https://www.thelatinlibrary.com/tacitus/tac.ger.shtml#7" target="_blank">Latin</a>); Note that Ottema changed <i>coniuges </i>into <i>feminas</i>, thereby amplifying the suggestion that the fragment refers to folk-mothers and burg-maidens.</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 150 r. 4. v.b. <i>Marsâta</i>. Herodotus beschrijft de paalwoningen op het meer Prasias in Macedonie, L.V.16. De Paeonen wonen op het meer Prasias in dezer voege. "Er staan in het meer steigers, of planken vloeren op hooge palen, die slechts door eene brug een smallen toegang van den oever hebben. De palen waarop de vloeren rusten, zijn eerst door de geheele bevolking geheid. Doch later kwam het in gebruik, dat ieder man voor elke vrouw die hij trouwde, drie palen moest heijen, aangevoerd van het gebergte Orbelus. Zij wonen daar op deze wijze: Ieder heeft op die steigers zijde hut, waarin hij zijn verblijf houdt, met een valluik waardoor hij in het meer kan afdalen. De kleine kinderen binden ze met een touw aan het been vast, opdat zij niet bij ongeluk in het water vallen. Aan hunne paarden en ander vee geven ze visschen tot voeder. De overvloed van visch is zoo groot, dat iemand slechts zijn valluik behoeft te openen, en eene ledige mand aan een touw in het water te laten zakken, om die na eene korte poos gevuld met visschen weder op te halen."</td>
<td valign="top">[109/16] <i>‘Marsata’ or Lake-dwellers</i>. Herodotus 5.16.1-4 describes the dwellings on poles in the Macedonian lake Prasiad: "There is set in the midst of the lake a platform made fast on tall piles, to which one bridge gives a narrow passage from the land. In olden times all the people working together set the piles which support the platform there, but they later developed another method of setting them. The men bring the piles from a mountain called Orbelus, and every man plants three for each of the three women that he weds. Each man has both a hut on the platform and a trap-door in the platform leading down into the lake. They make a cord fast to the feet of their little children out of fear that they will fall into the water. They give fish as fodder to their horses and beasts of burden, and there is such an abundance of fish that a man can open his trap-door, let down an empty basket by a line into the lake, and draw it up after a short time full of fish."</td>
<td valign="top">Herodotus, <i>The Histories</i> <a href="https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D5%3Achapter%3D16%3Asection%3D1" target="_blank">5.16.1-4</a>; The Greek term used for <i>lake-dwellers</i> here is τοὺς ἐν τῇ λίμνῃ κατοικημένους (<a href="http://perseus.uchicago.edu/perseus-cgi/citequery3.pl?dbname=GreekFeb2011&getid=0&query=Hdt.%205.16.1" target="_blank">Greek</a>);</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 150. r. 7. v.b. Zie voorts over de paalwoningen: Die vorgeschichtliche Zeit van Sir John Lubbock. Th.I.cap. 6. en over Leeuwen in Europa Th.II.cap. 1. "Der Höhlen-Löwe, felis spelaea, war durchschnittlich grösser als unsere heutigen Löwen." Overblijfselen daarvan zijn gevonden in de beenderengrotten in Frankrijk, Duitschland, onder anderen bij Blaubeuren in Zuid Beijeren aan de grenzen van Tyrol, in Italie en op Sicilie.<br />
<br />
Voorts J.L.Th.II.S. 248. "Die Schweizer Pfahlbauer hatten nicht nur [den Hund], sondern auch Ochsen, Schweine, Schafe, und viellicht sogar Pferde. Sie befleißigten sich bereits des Ackerbaues und waren mit der Kunst des Webens vertraut."</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/109_5.html" target="_blank">109/18</a>] <i>Their houses are built on poles</i>. See <i>Pre-Historic Times</i> (German 1874 edition) by John Lubbock vol. I, ch. 6;<br />
[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/109_5.html" target="_blank">109/21</a>] <i>black lions.</i> See vol. II, p.5 about lions in Europe: "The cave-lion, felis spelaea was larger on average than our current lions." Remains of these were found in bone caves in France, Germany, e.g. at Blaubeuren in South Bavaria on the borders of Tyrol, in Italy and in Sicily.<br />
<br />
Also vol. II, p.248 "The Swiss pole-house builders not only had dogs, but also oxen, pigs, sheep, perhaps even horses. They were already engaged in agriculture and were familiar with the art of weaving."</td>
<td valign="top">John Lubbock (1865) <i>Pre-Historic Times</i> <a href="https://archive.org/details/b2130936x/page/118/mode/2up" target="_blank">ch. 5, p.119</a> <i>The lake-habitations of Switzerland</i>; <a href="https://archive.org/details/b2130936x/page/238/mode/2up" target="_blank">ch.8, p.238</a> <i>Cave-lion</i>;<br />
<i><br /></i>
Ottema used the seemingly more elaborate German translation <i>Die vorgeschichtliche Zeit </i>(1874): <a href="https://books.google.nl/books?id=wkdhAAAAcAAJ&pg=PA171#v=onepage&q&f=false" target="_blank">Vol. I, ch.6, p.171</a>; <a href="https://books.google.nl/books?id=yUdhAAAAcAAJ&pg=PA5#v=onepage&q&f=false" target="_blank">Vol. II, p.5</a>; p.248;<br />
<br />
History of lions in Europe <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/History_of_lions_in_Europe" target="_blank">wiki</a><br />
<br />
Prehistoric pile dwellings around the Alps <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Prehistoric_pile_dwellings_around_the_Alps" target="_blank">wiki</a></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 150. r. 7. <i>Swarte grislika lâwa</i>. Herodotus L.VII. 125, 126 bericht, dat in Macedonie de kameelen bij het leger van Xerxes door leeuwen werden aangevallen, en dat in Noord-Griekenland van den Nestus tot aan den Achelous zeer vele leeuwen werden aangetroffen. Verg. Plinius, H.N.VIII, 17.<br />
<br />
Als in den tijd van Herodotus de leeuwen in het noorden van Macedonie nog zoo menigvuldig waren, kan het geen verwondering baren, dat honderd jaren vroeger, toen Apollonia schreef, die roofdieren langs de Illirische en tot in de Zwitsersche Alpen zwierven.<br />
<br />
Voor de wetenschap is het niet onbelangrijk te vernemen, dat de leeuwen in Europa tot het zwarte ras behoord hebben.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/109_5.html" target="_blank">109/21</a>] <i>black lions. </i>Herodotus 7.125-126 reports that in Macedon, camels in the Xerxes' army were attacked by lions, and that many lions were found in northern Greece, between the rivers Nestos and Achelous. Compare Pliny NH 8.17.<br />
<br />
If in Herodotus' time northern Macedon still had so many lions, it is no wonder that a 100 years earlier, when Apollonia wrote, those predators still roamed the Illiric and Swiss Alps.<br />
<br />
For science it is not unimportant to know that the lions in Europe were of the black race.</td>
<td valign="top">p.33 - Herodotus, <i>The Histories</i> <a href="https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D7%3Achapter%3D125%3Asection%3D1" target="_blank">7.125-126</a>; "In these parts there are many lions ... The boundary of the lions' country is the river Nestus which flows through Abdera and the river Achelous which flows through Acarnania."<br />
<br />
Pliny the Elder, <i>Natural History</i> <a href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0137%3Abook%3D8%3Achapter%3D17" target="_blank">8.17</a>; "Lions, he says, are found in Europe, but only between the rivers Achelous and Nestus; being much superior in strength to those which are produced in Africa or Syria."</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 152. r. 10. v.b. <i>mith hringum</i>. Diod.Siculus.V. 27. (De Kelten) maken een overmatig gebruik vàn goud voor den opschik en niet alleen de vrouwen, maar ook de mannen, want om de boven- en benedenarmen dragen zij armbanden, om de halsen zware halsketenen van massief goud, voorts kostbare ringen aan de vingers, ja zelfs hebben zij gouden borstharnassen.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/111_5.html" target="_blank">111/12</a>] <i>rings around their arms and ankles</i>. Diod. Sic. 5.27: "In this manner [the Celts] amass a great amount of gold, which is used for ornament not only by the women but also by the men. For around their wrists and arms they wear bracelets, around their necks heavy necklaces of solid gold, and huge rings they wear as well, and even corselets of gold."</td>
<td valign="top">Diodorus Siculus, <i>Library of History</i> <a href="http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Diodorus_Siculus/5B*.html#ref29" target="_blank">5.27.3</a>; </td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 152. r. 4. v.o. <i>anda wiva vrlêten hâve</i>. Tacitus Germ. 15. "Zoo vaak zij niet ten strijde uittrekken, brengen zij den meesten tijd in ledigheid of op de jacht door, en laten de zorg voor huis en akkers aan de vrouwen en grijsaards over."</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/112_5.html" target="_blank">112/14</a>] Tac. Ger. 15: "Whenever they are not fighting, they pass much of their time in the chase, and still more in idleness ... surrendering the management of the household, of the home, and of the land, to the women, the old men, and all the weakest members of the family."</td>
<td valign="top">Tacitus, <a href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0083%3Achapter%3D7" target="_blank">Germania 15</a> (<a href="https://www.thelatinlibrary.com/tacitus/tac.ger.shtml#15" target="_blank">Latin</a>);</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 156 r, 3 v.b. <i>fon thêr burch Ljudgârda</i>. Van den beginne af dat ik mij met de bestudering van het O.L.B. heb bezig gehouden, heb ik mij de vraag voorgelegd, waar toch die Burcht Ljudgarda kon gelegen hebben, waarvan door het geheele boek sprake is. De andere burchten waren gemakkelijk weer te vinden; de Fryasburch op Texel, Stâvia te Staveren, Mêdêasblik te Medemblik, Forana te Vroonen, Lydasburch te Leiden, Walhallagâra op Walcheren, Minnagardaforde te Munster, Kâtsburch te Kassel, Nyfryasburch te Freiburch in den Brisgau, Aken te Aken, Godasburch te Gothenburch, Buda te Buda-Pesth, Kadik te Cadix; maar Ljudgârda en Lindahêm, wist ik niet met genoegzame zekerheid aan te wijzen.<br />
<br />
Op bl. 134 wordt gesproken van het Krylwod als in de nabijheid van de Ljudgârda, en dat Krylwoud houdende voor het bij onze kronijkschrijvers zoo bekende Kreilerbosch, zocht ik de Ljudgârda in de nabijheid van Staveren en Medemblik. Doch op den duur is mij gebleken, dat die veronderstelling tot geene uitkomst leidde, en ik daarmede op een dwaalspoor mij bevond. Ik moest dat Krylwod als plaatsnaam opgeven en het woord opvatten in zijne eigenljke betekenis als kreupelhout.<br />
<br />
Nu vestigde ik mijne aandacht meer bepaald op het gene Frêthorik schrijft bl. 156: <i>To Ljudwardia bin ik to âsga kêren. Ljudwardia is en ny thorp binna thene ringdik fon thêre burch Ljudgârda</i>. Hier deed zich de vraag voor: Is dat Ljudwardia dezelfde plaats als Ljudwerd, waar Liko in 803, en Ljuwert, waar Hiddo in 1256 schreven; met andere woorden: heeft dat alles ook betrekking op Leeuwarden? Welk verband kan er bestaan tusschen Leeuwarden en de burcht Ljudgârda?</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/113_5.html" target="_blank">113/27</a>] <i>within the ring dyke of the burg Liudgarda</i>. Ever since I started studying the OLB I have wondered where the burg Liudgarda, mentioned throughout the book, could have been located. The other burgs were easy to locate; Fryasburg on Texel, Stavia in Stavoren, Medeasblik in Medemblik, Forana in Vronen, Lydasburg in Leiden, Walhallagara on Walcheren, Mannagardaforda in Münster, Katsburg in Kassel, New Fryasburg in Freiburg im Breisgau, Aken in Aachen, Godaburg in Gothenburg, Buda in Budapest, Kaedik in Cádiz; but I could not identify Liudgarda and Lindaheim with sufficient certainty.<br />
<br />
At [<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/096_5.html" target="_blank">096/32</a>] a <span style="font-size: x-small;"><b>KRÍL.WOD</b></span> (thicket or Creil Woods) is mentioned as being near Liudgarda. Assuming that this refers to the Creil Woods which is well known from the chroniclers, I expected to find Liudgarda near Stavoren and Medemblik. However, it became clear that this assumption did not lead anywhere. I had to let go of 'Creil Woods' and take the word in its literal meaning as thicket.<br />
<br />
Now I focused my attention more specifically on what Frethorik writes at [<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/113_5.html" target="_blank">113/25</a>]: <i>I was elected law speaker of Liudwardia, a new settlement within the ring dyke of the burg Liudgarda</i>. Here the question arose: Is that Liudwardia the same place as Ljudwerd, where Liko in 803 [<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/00b_5.html" target="_blank">00b/23</a>], and Ljuwert, where Hiddo wrote in 1256 [<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/168.html" target="_blank">00a/16</a>]; in other words: does all of that also relate to Leeuwarden? What connection can there be between Leeuwarden and the burg Liudgarda?</td>
<td valign="top">p.34 - Creil Woods or thicket (wood); also see [087/06] <span style="font-size: x-small;"><b>KRÍLINGER WALD</b></span> and [206/10] <b><span style="font-size: x-small;">KRÍLWALD</span></b>;<br />
<br />
Creil Woods <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Creil_Woods" target="_blank">wiki</a></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">De Heer van Leeuwen schrijft in zijne kanttekeningen bij <i>it âde Friesche terp</i>, bl. 326: "<i>op 't oude Hof te Lewerden</i>. Cappidus van Staveren, Suffr. Petri en Hamconius zeggen, dat reeds 200 jaren voor Christus, Leeuwarden onder den naam van <i>Aula Dei</i>, dat is <i>Gods Hof</i>, bekend was, alwaar het opperhoofd der Druiden, Barden of Priesters was gesteld. Hier was de leerschool der Friezen en genoten zij onderwijs in de godsdienst, wetenschappen en wijsbegeerte. Dit gesticht zoude te Oldehove gestaan en uitstekende mannen hebben voortgebracht. Latere schrijvers verwerpen dit denkbeeld geheel en al. Wat er van zij, is moeijelijk op te sporen en nog moeijelijker te beslissen."<br />
<br />
Verg. Eekhoff, Geschiedkundige Beschrijving van Leeuwarden, deel I, bl. 19 en 24, en aantt. bl. 278, enz.<br />
<br />
Mij komt het voor, dat de boven aangehaalde plaats uit het Oera Linda boek de duistere zaak opheldert en de betwijfelde vraag beslist. Wel zijn er in Germanie nooit Druiden geweest, en kan in het voor Christelijk tijdperk geene plaats in Friesland een Latijnschen naam gedragen hebben, waarvan ook Ocka Scarlensis niets weet, die geene Druiden of Aula Dei noemt doch Cappidus heeft eene flaauwe herinnering overgeleverd van den ouden toestand, dien wij in het Oera Linda boek terugvinden.</td>
<td valign="top">Mr. Van Leeuwen writes among his notes to <i>it âde Friesche terp</i>, p. 326: "<i>At the Oldehove</i> ('old court') <i>in Leeuwarden</i>." C.v. Staveren, S. Petri and Hamconius assert that as far back as 200 BCE, Leeuwarden was known as <i>Aula Dei</i> or <i>God's Court</i>, where the supreme of druids, bards or priests resided. This was the center of education for the Frisians where religion, sciences and philosophy was taught. It would have been located at Oldehove and delivered men of excellence. Later authors totally reject this idea. Whatever the truth may be, it is hard to find and even harder to determine."<br />
<br />
Compare Eekhof (1846) p.19, 24, 178 etc.<br />
<br />
It seems to me that the Oera Linda fragment quoted above clarifies the mystery and answers the stated question. Indeed there have never been druids in Germania, and in the pre-Christian era no place in Friesland could have had a Latin name (Ocko Scarlensis also does not refer to any, nor does he mention druids or 'Aula Dei'). However, Cappidus still preserved a faint memory of the old situation as described in the Oera Linda-book.</td>
<td valign="top">p.35 - Jacob van Leeuwen (1834) <i>It aade Friesche Terp</i>, <a href="https://books.google.nl/books?id=SI06AAAAcAAJ&hl=nl&pg=PA326#v=onepage&q&f=false" target="_blank">p.326</a>;<br />
<br />
Oldehove (tower) <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Oldehove_(tower)" target="_blank">wiki</a>;<br />
<br />
Wopke Eekhof (1846) <i>Geschiedkundige beschrijving van Leeuwarden</i> vol. 1, <a href="https://books.google.nl/books?id=38peAAAAcAAJ&dq=Wopke%20Eekhof%20(1846)%20Geschiedkundige%20beschrijving%20van%20Leeuwarden&pg=PA19-IA1#v=onepage&q&f=false" target="_blank">p.19</a>, <a href="https://books.google.nl/books?id=38peAAAAcAAJ&dq=Wopke%20Eekhof%20(1846)%20Geschiedkundige%20beschrijving%20van%20Leeuwarden&pg=PA24#v=onepage&q&f=false" target="_blank">24</a>, <a href="https://books.google.nl/books?id=38peAAAAcAAJ&dq=Wopke%20Eekhof%20(1846)%20Geschiedkundige%20beschrijving%20van%20Leeuwarden&pg=PA278#v=onepage&q&f=false" target="_blank">178</a> or <a href="https://www.dbnl.org/arch/eekh002gesc01_01/pag/eekh002gesc01_01.pdf" target="_blank">pdf</a>);</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Ljudwardia, zoo schrijft Frêthôrik in de eerste helft der derde eeuw voor Christus, is een nieuw dorp binnen den ringdijk der burcht Ljudgârda.<br />
<br />
Die Ljudgârda was de burcht, waarvan Apollonia als Burchfâm eene uitvoerige beschrijving heeft nagelaten, en die na de Fryasburch op Texland de grootste van alle burchten moet geweest zijn (bl. 148). Zij beschrijft mede uitvoerig de school, waar de meisjes onderwezen werden, die tot fâm werden opgeleid (bl. 148). Het schijnt, dat ook jongens aan dat onderwijs deelnamen, (bl. 26 en 34) en Frêthorik vermeldt dat hij als knaap onderwijs genoten heeft van den Burchtschrijver, vooral in het lezen en schrijven. (bl. 156.)<br />
<br />
De ontzettende watervloed, die zich (bl. 158) over geheel Fryasland had uitgestrekt, en alle burchten, met uitzondering van de Fryasburch op Texland, verwoest, had beoosten het Fly dertig zoute meeren doen ontstaan, en bewesten het Fly wel vijftig (bl. 160). Onder die in Oost-Flyland ook de groote plas, die Frêthorik bij zijne terugkomst uit de Saxanamarken vindt, (bl.158) en waardoor de Ljudgarde was vernield. In dit zoute meer mogen wij de Middelzee herkennen.</td>
<td valign="top"><i>Liudwardia</i>, as Frethorik writes in the first half of the third century BCE, is <i>a new settlement within the ring dyke of the burg Liudgarda.</i><br />
<br />
This Liudgarda was the burg of which burgmaiden Apollania left us a detailed description and which — after Fryasburg at Texland — must have been the second largest of all burgs [<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/108_5.html" target="_blank">108/01</a>]. She also elaborately describes the school where the young maidens are educated [<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/108_5.html" target="_blank">108/07</a>]. Apparently boys could also attend the school [<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/016_5.html" target="_blank">016/09</a> and <a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/021_5.html" target="_blank">021/30</a>], and Frethorik mentions that as a boy he was taught by the scribe, in particular reading and writing [<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/114_5.html" target="_blank">114/23</a>].<br />
<br />
The terrible flood, which had spread over all of Fryasland and destroyed all burgs except Fryasburg at Texland [<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/116_5.html" target="_blank">116/17</a>], had created thirty salt lakes east of the Flee (Vlie), and fifty west of it [<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/116_5.html" target="_blank">116/25</a>]. Among those in eastern Fleeland was also the large lake that Frethorik finds on his return from the Saxonmarks [<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/116_5.html" target="_blank">116/07</a>], and which destroyed Liudgarda. In this salt lake we may recognize the Middle Sea.</td>
<td valign="top">p.36 - Vlie <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Vlie" target="_blank">wiki</a>;<br />
Middle Sea <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Middelzee" target="_blank">wiki</a>;</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Frêthorik heeft een begin gemaakt met een nieuw dorp te stichten binnen den ringdijk der verwoeste burcht. Zijn zoon Konerêd vangt zijne opteekeningen (bl. 194) aan met de beschrijving van de uitbreiding, die dit dorp reeds gekregen heeft door de volhardende vlijt zijner inwoners, en hoe zij in zijnen tijd al bezig zijn met de palen in het water te heijen om eene haven aan te leggen.<br />
<br />
Bij de latere opslijking van de Middelzee is natuurlijk die haven verdwenen, maar niet zoo de herinnering van die voormalige haven, en de plaats waar zij eenmaal was, is genoemd de oude haven, <i>thju âlde have</i>, de olde hove. Maar in die latere eeuwen, na den tijd van Karel de Groote, heeft men den oosprong van dien naam niet meer geweten, en er <i>Aula Dei</i>, of met eene verdubbeling <i>Aula Dei Hof</i> van gemaakt.<br />
<br />
Te meer gaf men aan die plaats den naam van oude haven, omdat er in vervolg van tijd eene andere haven was aangelegd als nieuwe haven, die in de 13e eeuw nog bestond, en aangeduid is op de kaart van Eekhoff, Beschrijv. van Leeuwarden, I, bl. 34.<br />
<br />
Van hier ook de onderscheiding van de kerk tot Oldehove te Leeuwarden en de kerk tot Nyehove, d.i. de kerk, die bij de oude haven en die welke bij de nieuwehaven te Leeuwarden stond.</td>
<td valign="top">Frethorik started building a new settlement within the ring dyke of the destroyed burg. His son Koneread describes the expansion already added to it through the competence and diligence of his people [<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/143_5.html" target="_blank">143/23</a>], and how in his time they made a foundation of poles to construct a harbor.<br />
<br />
With the eventual silting up of the Middle Sea, that harbor disappeared of course, but not its memory, and the place where it once was was called the old harbor, <i>thju âlde have</i>; the <i>Olde Hove</i>. However, in later centuries, after the time of Charlemagne, people no longer knew the origin of that name, and made it <i>Aula Dei</i>, or doubled <i>Aula Dei Hof</i>.<br />
<br />
The name <i>old haven</i> was all the more attributed to that place, because in the course of time another port had been constructed as a <i>new harbor</i>, which still existed in the 13th century, and is found on the map of Eekhof (1846) p. 32.<br />
<br />
This also explains the distinction between the church at Oldehove (the old harbor) and the one at Nyehove (the new harbor).</td>
<td valign="top">Wopke Eekhof (1846) <i>Geschiedkundige beschrijving van Leeuwarden</i> vol. 1, <a href="https://books.google.nl/books?id=38peAAAAcAAJ&dq=Wopke%20Eekhof%20(1846)%20Geschiedkundige%20beschrijving%20van%20Leeuwarden&pg=PA32-IA1#v=onepage&q&f=false" target="_blank">p.32</a>; </td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Dat die haven van Ljudwardia aan de Middelzee lag, blijkt ook uit het verhaal van Konerêd (op bl. 200), hoe er onverwachts drie schepen bij den ringdijk kwamen aanleggen, die door den inbraak onzer landen verdwaald en de Flymond waren misgevaren.'<br />
<br />
Die schippers kwamen uit Séland, Denemarken, en onbekend met de veranderingen dezer kusten, waren zij zeker bij de Lauwers ingevaren, denkende dat zij zich reeds bij den ingang van het Flie bevonden. Zoo waren zij in de Middelzee verzeild en bij Ljudwardia aangekomen. Hier ontving hen Konerêd en stelde hen in de gelegenheden om te paard onder goed geleide hunne reis naar Staveren te vervolgen. Dit gebeurde nog bij het leven van Friso, en dus vóór het jaar 263 v. Chr. Toen was de haven er nog niet, doch dit voorval heeft misschien Konerêd op die gunstige ligging opmerkzaam gemaakt en tot het besluit gebracht van daar eene haven aan te leggen.</td>
<td valign="top">That the harbor of Liudwardia was situated at the Middle Sea also becomes apparent from Koneread's narrative [<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/148_5.html" target="_blank">148/01</a>] of three ships unexpectedly mooring near the ring dyke; <i>As a result of the breaches in our lands, they had lost their way and missed the mouth of the Flee.</i><br />
<br />
These navigators from Sealand, Denmark were not yet familiar with our changed coastline and will have sailed into the river Lauwers, assuming they were at the mouth of the Vlie. This is how they ended up in the Middle Sea, arriving at Leeuwarden. Here Koneread welcomed them, allowing them to continue their journey to Stavoren by horse and with good guides. This happened when Friso was still alive, thus before 263 BCE. The harbor was not there yet, but the event may have made Koneread aware that it was a suitable location, which is why he decided to have it constructed.</td>
<td valign="top"><br /></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Dit een en ander bewijst:<br />
<br />
1e. dat de burcht Ljudgârda gelegen was ter plaatse, waar nu Leeuwarden ligt;<br />
<br />
2e. dat die burcht door het ontstaan der Middelzee verwoest is omstreeks het jaar 310 voor Chr.;<br />
<br />
3e. dat het dorp Ljudwardia het begin is geweest van Leeuwarden, en de oorsprong onzer stad opklimt tot voor het jaar 1888 nadat Atland verzonken is, of 305 voor Christus. (bl. 160);<br />
<br />
4e. dat de schrijvers van het Oera Linda boek alle te Leeuwarden geleefd en gewoond hebben, gelijk Liko en Hiddo oera Linda daar nog woonden;<br />
<br />
5e. dat men den inhoud van het Oera Linda boek met recht mag noemen: de prehistorische geschiedenis van Leeuwarden.<br />
<br />
Aan den anderen kant blijkt hieruit:<br />
<br />
1e. dat hetgene onze kronijkschrijvers berichten van eene school der Druiden te Oldehove en van de opperpriesters bestuurders dier school tot op den tijd van Karel den Groote, tot het gebied der sage behoort; en<br />
2e. doch dat die sage haren grond heeft in de blijvende herinnering aan de burcht Ljudgarda, die voor het ontstaan van Leeuwarden zich hier ter plaatse heeft bevonden.</td>
<td valign="top">This all proves:<br />
<br />
1. that the burg Liudgarda was located where Leeuwarden is now;<br />
<br />
2. that it was destroyed at the formation of the Middle Sea, ca. 310 BCE;<br />
<br />
3. that the settlement Liudwardia was the beginning of Leeuwarden and that the origin of our Frisian capitol therefore is as far back as the year 1888 after Atland sank, or 305 BCE [<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/117_5.html" target="_blank">117/19</a>];<br />
<br />
4. that the authors of the Oera Linda-book all lived in Leeuwarden, as even Liko and Hidde did;<br />
<br />
5. that the content of the OLB can rightly be called <i>the prehistoric history of Leeuwarden</i>.<br />
<br />
On the other hand, it shows:<br />
<br />
1. that what our chroniclers report about a school of druids in Oldehove and about highpriest rulers of that school until the time of Charlemagne belongs to the legendary realm; and<br />
2. that this legend, however, had its basis in the lasting memory of the burg Liudgarda, which was located here before the birth of Leeuwarden.</td>
<td valign="top">p.37</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 160. r. 12. v.o. <i>inna tha grâte husa thêr to fâra tha fâmna sêten hêde</i>.<br />
<br />
"Zulke vrouwenhuizen beval Karel de Groote met vlas, wol, weede, purperwormen, roode verw, wolkammen, pers- en strijkijzers, kaarden, zeep, talk en andere tot het vervaardigen van manufacturen noodige zaken te voorzien." Dirks, Koophandel der Friesen, bl. 137.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/117_5.html" target="_blank">117/16</a>] <i>the large buildings that had housed the maidens</i>.<br />
<br />
Dirks (1846) p.137: "Such buildings for women were stocked with flax, wool, woad, cochineal worms (carmine), red paint, woolcombs, press- and flatirons, soap, talc and other materials necessary for the manufacture of textiles by order of Charlemagne."</td>
<td valign="top">Jacob Dirks (1846) <i>Geschiedundig onderzoek van den koophandel der Friezen</i>, <a href="https://books.google.nl/books?id=PkJGAAAAYAAJ&lpg=PA137&ots=tDB0Ls3gtO&dq=purperwormen&pg=PA137#v=onepage&q&f=false" target="_blank">p.137</a>;</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 162. r. 5. v.o. <i>barnpila</i>. Livius XXI. 8. "De falarica was bij de Saguntijnen eene werpspies, met een schacht van dennenhout; deze was rond behalve aan het einde, waar het ijzer uitstak, dat was vierkant, met werk omwoeld en met pik doortrokken. De spies had een drie voet lange ijzeren spits, en werd brandende afgeschoten met eene kraanboog."</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/119_5.html" target="_blank">119/07</a>] <i>burning arrows</i>. Livius 21.8.10: "The Saguntines had a javelin, called a <i>phalarica</i>, with a shaft of fir, which was round except at the end whence the iron projected; this part, four-sided as in the <i>pilum</i>, they wrapped with tow and smeared with pitch. Now the iron was three feet long ... But what chiefly made it terrible ... was this, that when it had been lighted at the middle and so hurled, the flames were fanned to a fiercer heat by its very motion ..."</td>
<td valign="top">p.38 - Livius, <i>The History of Rome</i> <a href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0152%3Abook%3D21%3Achapter%3D8" target="_blank">21.8.10-12</a> or <a href="http://mcadams.posc.mu.edu/txt/ah/Livy/Livy21.html" target="_blank">here</a> (<a href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0200%3Abook%3D21%3Achapter%3D8" target="_blank">Latin</a>)<br />
<br />
I find nothing about a 'crane-bow' that Ottema mentioned.</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 164. r. 14. v.o. <i>fonut sin dêibok</i>.<br />
<br />
Vergelijk het aangeteekende bij bl. 90. De inhoud van Liudgêrts dagboek wordt bevestigd door het reisverhaal van Nearchus, gedeeltelijk bewaard bij Arrianus, de expeditione Alexandri.<br />
<br />
Nearchus zegt, dat het land tusschen de armen van den Indus <i>Pattala </i>heette in de Indische taal, doch in de taal der bewoners zelve <i>Delta</i>; waaruit volgt dat die bewoners Friesen waren, die het lage land de <i>delte </i>(d.i. <i>lêgte</i>, laagte) noemden. Vervolgens noemt hij ook hunne stad Pattala, doch daarin vergist hij zich, want Arrianus (Periplus Erythraei maris) noemt Minnagara als de stad van Pattalene. Verg. mijne inleiding pag. XIV. Bij Nearchus komen wel de namen van Wichhirte en Liudgert niet voor, maar hij onderscheidt hunne personen als opperbevelhebber en onderbevelhebber, ἄδχων en ὓπαρχος, voor Witkaening en Skelta bithêre nacht.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/120_5.html" target="_blank">120/13</a>] <i>From his diary</i>.<br />
<br />
Compare the notes above at [064/22]. The content of Liudgeart's diary is confirmed by the journal of Nearchus, partly preserved in Arrian, <i>Anabasis of Alexander</i>.<br />
<br />
Nearchus says that the land between the branches of the Indus was called <i>Pattala </i>in the Indian language, <strike>but in the language of the residents themselves <i>Delta</i>, from which we can conclude that those inhabitants were Frisians, who called the low land the <i>delte</i> (i.e., <i>lêgte</i>, laagte)</strike>. Then he also mentions their city of Pattala, but he is mistaken, for <strike>Arrian</strike> (Periplus Erythraei maris) mentions Minnagara as the city of Pattalene. Compare my introduction p. XXVI. The names of Wichhirte and Liudgeart do not occur in Nearchus' account, but he distinguishes them as supreme commander and sub-commander, ἄδχων and ὓπαρχος, for sea king and rear admiral.</td>
<td valign="top">Arrian, <i>The Anabasis of Alexander</i> (ed. 1884 p.271) <a href="https://archive.org/details/cu31924026460752/page/n291/mode/2up/search/pattala" target="_blank">5.4</a>; (p. 343-345, 348-349) <a href="https://archive.org/details/cu31924026460752/page/n363/mode/2up/search/patala" target="_blank">6.17-18</a>, <a href="https://archive.org/details/cu31924026460752/page/n369/mode/2up/search/patala" target="_blank">6.20-21</a>; <a href="https://sourcebooks.fordham.edu/ancient/arrian-bookviii-india.asp" target="_blank">book 8 (Indica)</a>;<br />
<br />
What Ottema writes about the residents calling the land <i>delta</i> does not seem to be true. It only says it has the shape of a delta?<br />
<br />
Unknown author, <a href="https://sourcebooks.fordham.edu/ancient/periplus.asp" target="_blank"><i>Periplus of the Erythraean Sea</i>; 38</a> "Before it there lies a small island, and inland behind it is the metropolis of Scythia, <i>Minnagara</i>; it is subject to Parthian princes who are constantly driving each other out."<br />
<br />
Ottema introduction p. XXVI: "We find in Ptolemy (see the map of Kiepert), exactly 24° N. on the west side of the Indus, the name Minnagara; and about six degrees east of that, in 22° N., another Minnagara. This name is pure Fries, the same as Walhallagara, Folsgara, and comes from Minna" etc.</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 164. r. 14. v.o. (vervolg). Q. Curtius, L.IX.8., van de Pattaleners schrijvende spreekt, van een koning: "Hun koning MOERIS had de stad verlaten en was naar het gebergte gevlucht." Hoe komt hij aan dien koning? Zijne berichtgevers hadden zeker die Pattaleners (Gêrtmannen) wel hooren zeggen dat <i>Moderis réd wnnen wrde</i>, en daaruit begrepen dat die met het hoogste gezag bekleedde persoon den naam <i>Moderis </i>droeg, of wel met verkorte en zamengetrokken uitspraak, <i>moeris</i>. Zoo hebben zij, en wel Curtius zonder het te weten, ons het bericht overgeleverd, dat bij die Gêrtmannen ook eene Burchfám als Moder was. Wellicht is zij die Dêla jeftha Hellénia geweest, van wier hand wij later een geschrift over Buda aantreffen.<br />
<br />
Met die verkorting van Moder tot Moer, kan men vergelijken wat H. Cannegieter, Diss. de Brittenburgo, p. 25 schrijft: "De Galliers en Germanen vereerden beschermgodinnen van het land of gewest, welke zij Matres, Matronas of Mairas noemden."<br />
<br />
Mr. J. de Wal, de Moedergodinnen, bl. 1 en 3, leest in de opschriften ook Diis Mairabus, Deabus Mairabus. Uit die vorm Maira is het Fransche mère ontstaan.</td>
<td valign="top">[idem] Quintus Curtius, writing about the Patalenes, refers to a king: "Their king was <i>Moeris</i>, who had abandoned his city and taken refuge in the mountains." Whence did he get this name? His informers will have heard the Patalenes (Geartmen) say that <i>Mother's </i>(<b><span style="font-size: x-small;">MODERIS</span></b>)<i> council was asked</i>, and understood from it, that this person of highest authority was named <i>Moderis</i>, which may have been pronounced as <i>Moeris</i> (as it would still be). Thus they and Curtius, without knowing it, have passed down to us the information that among those Geartmen there was also a burg maiden as Mother. Perhaps she was that Dela or Hellenia, who wrote the text about Buda.<br />
<br />
The shortening of Moder to Moer can be compared to what Cannegieter <i>Brittenburgo</i> p.25 writes: "The Gauls and Germans worshiped goddesses of protection of the country or region, which they called Matres, Matronas or Mairas."<br />
<br />
Mr. De Wal, <i>the Mother Godesses</i> p.1 and 3 also reads in the inscriptions <i>Diis Mairabus</i>, <i>Deabus Mairabus</i>. That form Maira is the origin of French <i>mère</i> for <i>mother</i>.</td>
<td valign="top">Quintus Curtius, <i>Historiarum Alexandri Magni</i>, 9.8.28 "Rex erat Moeris, qui, urbe deserta, in montes profugerat"<br />
<br />
Hendrik Cannegieter (1734) <i>Dissertatio de Brittenburgo</i>, <a href="https://books.google.nl/books?id=tb4_AAAAcAAJ&dq=%22Dissertatio%20de%20Brittenburgo%22&pg=PA25#v=onepage&q&f=false" target="_blank">p.25</a>; "Galli autem & Germani potissimum Deas, terrae locorumque praesides celebrabant, easque <i>Matres, Matronas & Mairas</i> nominabant."<br />
<br />
Johan de Wal (1846) De <i>Moedergodinnen: eene oudheidkundig-mythologische verhandeling</i>, <a href="https://books.google.nl/books?id=VO8rAAAAYAAJ&dq=%22de%20Wal%22%20%22de%20Moedergodinnen%22%201846&pg=PA1#v=onepage&q&f=false" target="_blank">p.1, 3</a>;</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 164. r. 6. v.o. <i>wi-bruda hinne</i>. Arrianus L.VI.17. "Alexander kreeg bericht dat de onderbevelhebber der Pattaliers met de meesten van zijn volk was weg gevloden en het land had verlaten, en daarom voer hij met des te meer spoed derwaarts."</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/120_5.html" target="_blank">120/23</a>] <i>we steersmen living near the coast ... left</i>. Arrian 6.17: "Alexander was informed that the governor of the Patalians had collected most of his subjects and was going away by stealth, having left his land deserted. For this reason Alexander sailed down the river with greater speed than before"</td>
<td valign="top">p.39 - Arrian, <i>The Anabasis of Alexander</i> (ed. 1884) <a href="https://en.wikisource.org/wiki/The_Anabasis_of_Alexander/Book_VI/Chapter_XVII" target="_blank">6.17</a>;</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 164. r. 1. v.o. <i>Sêr kindlik snakkande</i>. A.VI.17. "De opperbevelhebber der Pattaliers kwam bij Alexander en droeg zijn land, zich zelve en al het zijne aan hem op, doch Alexander herstelde hem in zijn gebied en beval hem alleen alles gereed te maken tot de ontvangst van zijn leger."</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/120_5.html" target="_blank">120/32</a>] <i>speaking most kindly</i>. Arrian 6.17: "Then came to him the ruler of the land of the Patalians ... This man surrendered to him the whole of his own land and entrusted both himself and his property to him. Alexander sent him away again in possession of his own dominions, with instructions to provide whatever was needful for the reception of the army."</td>
<td valign="top">source as above</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 166. r. 13. v.b. <i>lêt tha skêpa hâla</i>. A.VI.17. "Toen hij te Pattala kwam vond hij de stad en het land ledig van bewoners. Daarom zond hij eenige troepen om de vluchtenden na te jagen, en toen hij eenigen van hen gevangen had, zond hij deze naar de anderen om hun te verzekeren, dat zij gerust konden terug keeren, want dat het hun geoorloofd was hunne stad te bewonen en hun land te bebouwen als te voren. En de meesten van hen keerden terug."</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/121_5.html" target="_blank">121/20</a>] <i>He had his son retrieve the ships</i>. Arrian 6.17: "when he arrived at Patala, he found both the country and the city deserted by the inhabitants and tillers of the soil. He however despatched the lightest troops in his army in pursuit of the fugitives; and when some of them were captured, he sent them away to the rest, bidding them be of good courage and return, for they might inhabit the city and till the country as before. Most of them accordingly returned."</td>
<td valign="top">source as above</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 166. r. 9. v.o. <i>hêder thêr of skêpa mâkad</i>. A.VI.18. "Hij liet dus andere schepen bouwen, en zond licht gewapende troepen naar de streek, die nader bij de kust gelegen was; daar trof hij eenige yan de Indiers aan, die hem verder den weg wezen.'</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/122_5.html" target="_blank">122/07</a>] <i>he had ordered a fleet constructed</i>. Arrian 6.18: "and [other ships] were therefore constructed. He then sent the quickest of the light-armed troops into the land beyond the river's bank and captured some Indians, who from this time piloted him down the channel."</td>
<td valign="top">p.40 - Arrian, <i>The Anabasis of Alexander</i> (ed. 1884) <a href="https://en.wikisource.org/wiki/The_Anabasis_of_Alexander/Book_VI/Chapter_XVIII" target="_blank">6.18</a>;</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 166. r. 8. v.o. <i>nw wilde er selva sêkêning wertha</i>. A.VI.19. "Hij zelf voer den mond van den Indus uit, en zeilde den Oceaan in, zeggende dat hij wilde zien of er nog een ander land in de nabijheid in die zee gevonden werd. Doch ik houd het er voor, dat het voornamelijk was, om te kunnen zeggen, dat hij op de groote zee nog verder dan Indie gevaren had."</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/122_5.html" target="_blank">122/08</a>] <i>Now he wanted to become sea king</i>. Arrian 6.19: "Then having gone beyond the mouths of the river Indus, he sailed out into the open sea, as he said, to discover if any land lay anywhere near in the sea; but in my opinion, chiefly that he might be able to say that he had navigated the great outer sea of India."</td>
<td valign="top">Arrian, <i>The Anabasis of Alexander</i> (ed. 1884) <a href="https://en.wikisource.org/wiki/The_Anabasis_of_Alexander/Book_VI/Chapter_XIX" target="_blank">6.19</a>;</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 166. r. 5. v.o. <i>timberhlota</i>. A.VI.18. "Daar liet Alexander eene werf en scheepstimmerschuren aanleggen."<br />
<br />
en VI.20. "Hephaestion was aangesteld, om te zorgen voor den aanleg van de werf en het bouwen van de timmerschuren."</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/122_5.html" target="_blank">122/14</a>] <i>lumberyards</i>. Arrian 6.18: "Here Alexander constructed a harbour and dockyard;"<br />
<br />
Arrian 6.20: "He ordered Hephaestion to prepare what was needful for the fortification of a naval station and the construction of dockyards;"</td>
<td valign="top">Arrian, <i>The Anabasis of Alexander</i> (ed. 1884) <a href="https://en.wikisource.org/wiki/The_Anabasis_of_Alexander/Book_VI/Chapter_XVIII" target="_blank">6.18</a>; <a href="https://en.wikisource.org/wiki/The_Anabasis_of_Alexander/Book_VI/Chapter_XX" target="_blank">6.20</a>;</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 168. r. 7. v.b. <i>vmb en ny thorp to makjande</i>. A.VI.20. "Terugkeerende op de schepen voer hij naar Pattala en liet eene andere werf en andere scheepstimmerschuren maken."</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/122_5.html" target="_blank">122/30</a>] <i>made them build a new village</i>. Arrian 6.20: "He then returned to the ships and sailed back to Patala; ... he there constructed another harbour and dockyard;"</td>
<td valign="top">source as above</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 168. r. 8. v.b. <i>vmbe êne burch to bvwande</i>. A.VI.18. "Hij beval Hephaestion te Pattala eene burgt te bouwen."<br />
<br />
en <strike>19</strike> "weer naar Pattala terugkeerende bevond hij, dat de burgt gebouwd was."</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/123_5.html" target="_blank">123/01</a>] <i>to build a burg</i>. Arrian 6.18: "After instructing Hephaestion to fortify the citadel in Patala",<br />
<br />
and 6.20: "Returning to Patala, he found that the citadel had been fortified"</td>
<td valign="top">source as above</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 168. r. 15. v.o. <i>ny gertmanja</i>. in Carmania, Arrianus Hist. Indica c.33. "Zij kwamen aan eene plaats Neoptana, en 100 stadien verder bij de rivier Anamis en de stad Harmozia genoemd. Daar aan land gaande, rusten zij met vreugde eenigen tijd van de vele vermoeijenissen uit."</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/123_5.html" target="_blank">123/14</a>] <i>New Geartmania</i>. i.e. in Carmania; Arrian Indica 33: "they anchored off another beach, called Neoptana. ... and after traversing a hundred stades, they moored by the river Anamis; the district was called Harmozeia. ... There they disembarked, and had a welcome rest from their long toils".</td>
<td valign="top">Carmania (region) <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Carmania_(region)" target="_blank">wiki</a>;<br />
<br />
Arrian book <a href="https://sourcebooks.fordham.edu/ancient/arrian-bookviii-india.asp" target="_blank">VIII (Indica)</a> ch.33;<br />
<br />
"In ancient times Minab had the name of Harmosia (or Harmozeia)." <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Minab" target="_blank">wiki</a><br />
<br />
Anamis is now Minab River <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Minab_River" target="_blank">wiki</a></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 168. r. 13. v.o. <i>Nearchus gvng wal op</i>. Arrian Exp. Alex. VI 28. "Nearchus bereikte de kust van Carmanie, en met een klein gevolg zich naar Alexander begeven hebbende, deed hij hem verslag van alles, wat hij op zijne zeetocht gezien had."</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/123_5.html" target="_blank">123/18</a>] <i>Nearchus went ashore</i>. Arrian 6.28: "Nearchus ... put into port in the inhabited part of the coastland of Carmania, and going up thence into the interior with a few men he reported to Alexander the particulars of the voyage which he had made along the coasts of the external sea."</td>
<td valign="top">p.41 - Arrian, <i>The Anabasis of Alexander</i> (ed. 1884) <a href="https://en.wikisource.org/wiki/The_Anabasis_of_Alexander/Book_VI/Chapter_XXVIII" target="_blank">6.28</a>;</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 168. r. 13. v.o. <i>ând beide thrja dêga</i>. "Alexander zond hem spoedig naar de vloot terug, om verder naar Susiana en den mond van den Tigris te varen."</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/123_5.html" target="_blank">123/18</a>] <i>where he stayed for three days</i>. "Nearchus was then sent down to the sea again to sail round as far as the country of Susiana, and the outlets of the river Tigres."</td>
<td valign="top">source as above<br />
<br />
"In classical literature Elam was also known as Susiana" <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Elam" target="_blank">wiki</a>;<br />
Tigris <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Tigris" target="_blank">wiki</a>;</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 170. r. 18. v.b. <i>nei thêre nya hâva fon Athenia</i> (den Piraeus) waarheen de Friesen, die vroeger bij tha alda hâve (Phalerus) (of Munichia) woonden, verhuisd waren. Zij woonden daar niet als burgers, maar als medewoners, μέτοιϰοι. Bij de Grieksche schrijvers vinden wij wel gedurig van μέτοιϰοι gewag gemaakt, maar uit die vermelding heeft men nooit kunnen opmaken, wie en wat die μέτοιϰοι eigenlijk waren. Xenophon over de staatsinstellingen van Athene schrijvende bericht alleen, dat die μέτοιϰοι voor den Staat van groot nut waren als handwerkers en zeelieden. In de laatste vooral, in dat schippersvolk, dat de buitenwijken aan de havens bewoonde, mogen wij de Friesen de afstammelingen der volgers van Nyhellenia herkennen. En dat Athene eene der grootste zeemogendheden in de Middellandsche zee geweest is, heeft het aan Friesche zeerobben, sêmomma, te danken gehad. Van het burgerrecht verstoken, bleven zij ook steeds zich als vreemdelingen beschouwen, en daaruit laat het zich verklaren, dat zij zich aan elkander gehouden, hunne nationaliteit en daarmede hunne moedertaal in hun onderling verkeer bewaard hebben.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/125_5.html" target="_blank">125/01</a>] <i>to the new port of Athenia</i> (Piraeus) <i>whereto all true Frya’s children</i> <i>used to migrate</i> (from the old harbor Phalerum or from Munichia). They did not live there as citizens, but as co-residents, μέτοιϰοι. Among the Greek writers we find mention of μέτοιϰοι, but it has never been possible to tell from that mention who and what those μέτοιϰοι actually were. Xenophon, writing about the state institutions of Athens, only reports that those μέτοιϰοι were of great use to the State as craftsmen and sailors. In the latter, in particular, in the sea people who inhabited the suburbs at the ports, we may recognize the Fryas or the descendants of the followers of Nyhellenia. And that Athens was one of the greatest naval powers in the Mediterranean Sea was due to Frisian <i>sea hags</i>, <b><span style="font-size: x-small;">SÉ.MOMMA</span></b>. Devoid of civil law, they also continued to regard themselves as foreigners, which explains how they remained a closed group, saving their nationality and thus their mother tongue in their mutual interactions.</td>
<td valign="top">Piraeus <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Piraeus" target="_blank">wiki</a>;<br />
Phalerum <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Phalerum" target="_blank">wiki</a>;<br />
Munichia <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Munichia" target="_blank">wiki</a>;</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 170. r. 9. v.o. <i>Dêmetrius</i>. "Antigonus maakte zich van <i>Phoenicie </i>meester, om vloten te kunnen bouwen; zijnen zoon <i>Demetrius </i>zond hij tegen Ptolemeus; maar deze werd bij <i>Gaza ... </i>geslagen (312 v.Chr.). Er kwam nu wel een algemeene vrede tot stand, maar als Ptolemeus <i>Cyprus </i>(Salamis) in bezit genomen had, sloeg Demetrius hem bij dit eiland na een bloedigen zeeslag op de vlucht, (307 v.Chr.), doch kon Aegypte niet veroveren (306 v.Chr.). Hij wendde zich daarop naar <i>Rhodus </i>(305 v.Chr.), belegerde de stad ..., welks inwoners met Ptolemaeus ... verbonden waren, [langen tijd] te vergeefs. [Hierdoor] kreeg hij den bijnaam van <i>Poliorcetes </i>(steden-belegeraar)" (Dornseiffen, Grieken, p. <strike>210</strike>).</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/125_5.html" target="_blank">125/11</a>] <i>Demetrius</i>. Dornseiffen (1832) Greeks, p.250: "Antigonus took possession of <i>Phoenicia </i>to build fleets; his son <i>Demetrius</i> was sent against Ptolemy by him, but was beaten in <i>Gaza </i>(312 BC). A general peace was now established, but when Ptolemy had taken <i>Cyprus </i>(Salamis), Demetrius chased him from this island after a bloody naval battle (307 BC), but could not conquer Egypt (306 BC); He then turned to <i>Rhodes </i>(305 BC) whose inhabitants were associated with Ptolemy, and besieged the city for a long time, without success. This gave him the nickname of <i>Poliorcetes </i>(city-besieger)."</td>
<td valign="top">Gerardus Dorn Seiffen (1832) <i>Handboek der algemeene geschiedenis: Dl. 2 Grieken, Vol. 1</i>, <a href="https://books.google.nl/books?id=hflhAAAAcAAJ&dq=%22Dorn%20seiffen%22%20Grieken&pg=PA250#v=onepage&q&f=false" target="_blank">p.250</a>;</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 172. r. 10. v.b. <i>Dêmêtrius wêre vvl ând vnsêdlik</i>. Zie over de onzedelijkheid van Demetrius, bij Plutarchus, vita Demetrii p. 899, eene lange reeks van schanddaden.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/126_5.html" target="_blank">126/08</a>] <i>Demetrius was vile and immoral</i>. About the immorality of Demetrius, see Plutarch, <i>vita Demetrii</i>, for a long series of shameful acts.</td>
<td valign="top">p.42 - Plutarch, <i>The Parallel Lives - <a href="http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Plutarch/Lives/Demetrius*.html" target="_blank">The Life of Demetrius</a></i> (transl. 1920); for two examples see <a href="http://fryskednis.blogspot.com/2015/06/vnrjucht-wansin-unright-vainsense.html" target="_blank">blog post, (bottom)</a>.</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 174. r. 8. v.b. <i>tha bern dêde lik-ra bifàlen warth</i>. Plutarchus Epilogus ad vitam Antonii, p. 957. "Demetrius noodzaakte den schoonsten en zedigsten jongeling der Atheners een einde aan zijn leven te maken om aan eene verkrachting te ontkomen."</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/127_5.html" target="_blank">127/25</a>] <i>The children did as they were told</i>. Plutarch: "[Demetrius] suffered, or rather compelled, the lamentable death of the most beautiful and the most chaste of Athenians, who thus sought to escape his shameful treatment."</td>
<td valign="top">Plutarch, <i>The Parallel Lives - <a href="http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Plutarch/Lives/Demetrius+Antony*.html" target="_blank">Comparison of Demetrius and Antony</a></i> 4;</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 176. r. 3. v o. <i>thrja mônatha</i>. Pytheas zeilde in vier maanden van Massilia naar Thule (Noorwegen). Lelewel Pitheas (1836) p. 37.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/130_5.html" target="_blank">130/17</a>] <i>within three months</i>. Pytheas sailed from Marseille to Thule (Norway) in four months (Lelewel).</td>
<td valign="top">Joachim Lelewel (1836) <i>Pythéas de Marseille et la géographie de son temps</i>, <a href="https://books.google.nl/books?id=r45CAAAAcAAJ&dq=Lelewel%20Pytheas%201836&pg=PA37#v=onepage&q&f=false" target="_blank">p.37 (French)</a>;</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 180. r. 2. v.o. <i>Frêthorik is 63 jêr wrden</i>. Volgens de opgaven van Frêthorik op bl. 156-160 schijnt te blijken, dat hij in het jaar 1888 na het verzinken van Atland omstreeks 24 jaren oud was, dus geboren in het jaar 1864. Hij leefde 63 jaren, dus tot 1927, en zal dus gestorven zijn in 2193 - 1927 = 206 v.Chr.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/133_5.html" target="_blank">133/17</a>] <i>Frethorik ... lived to the age of sixty-three</i>. According to Frethorik's account [<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/113_5.html" target="_blank">113</a> - <a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/117_5.html" target="_blank">117</a>] he appears to have been ca. 24 years old in the year 1888 after Atland sank, thus born in the year 1864. He lived for 63 years, thus until 1927, and will therefore have died in 2193 - 1927 = 206 BCE.</td>
<td valign="top"><br /></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 184. Buddha geb. 593 v. Chr.<br />
<br />
Bunsen, Aegyptens Stelle u.s.w. Th.Va 176, stelt Buddha geb. 598 en gest. 543 voor Chr.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/136_5.html" target="_blank">136/08</a>] <i>It was sixteen hundred years since Atland sank</i> (birth 'Buda'), i.e. 2193 - 1600 = 593 BCE.<br />
<br />
Bunsen (1857) states Buddha born 598 and died 543 BCE.</td>
<td valign="top">C.K.J. Freiherr von Bunsen, <i>Aegyptens stelle in der weltgeschichte</i> (1857), <a href="https://archive.org/details/aegyptensstellei05buns/page/176/mode/2up" target="_blank">p.176</a>;</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 184. r. 9. v.o. <i>Kasamir</i>. Kashmir was de hoofdzetel van het Buddhisme, zoolang het in Hindostan bloeide d.i. tot dat de Buddhisten door de Brahminen uit Kashmir verdreven zijn, onder Abymahiah, den opvolger van Bradisatora.<br />
<br />
De dienst van Buddha heerscht nog op Ceylon, in geheel Achter-lndie, in Thibet en in China. Al deze volken hebben geene <i>indeeling in kasten</i>, welke de leer van Buddha verwierp. Dit was de eerste en grootste oorzaak van den haat der Brahminen tegen de Buddhisten.<br />
<br />
<div style="text-align: center;">
Heeren. Ideen. Indiers.</div>
<br />
Prof. Max Mueller, redevoering in de vergadering van Duitsche Philologen te Kiel, Sept. 1869, zegt van het Buddhisme o.a.:</td>
<td valign="top">[136/13] <span style="font-size: x-small;"><b>KASAMÍR</b></span>. Kashmir was the center of Buddhism, when it flourished in India until the Buddhists were driven out by the Brahmins under Abymahiah, the successor to Bradisatora.<br />
<br />
The Buddha cult still prevails on Ceylon, throughout the whole of south-east Asia, in Tibet and in China. All these nations have no division into castes, which were rejected by the teachings of Buddha. This was the primal cause of the Brahmins' hatred against the Buddhists.<br />
[From:?] Masters, Ideas, Indians. [book title?]<br />
<br />
Prof. F.M. Müller (1869) says of Buddhism a.o.:<br />
<br /></td>
<td valign="top">Names <i>Abymahiah </i>and <i>Bradisatora </i>not identified.<br />
<br />
Friedrich Max Müller (1823-1900), <i>Ueber den Buddhistischen Nihilismus</i>. Vortrag, gehalten in der allgemeinen Sitzung der deutschen Philologen-Versammlung in Kiel am 28. September 1869.</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">"Es ist nun das eigenthuemliche Schicksal der Religion des Buddha gewesen, dass sie unter allen sogenannten falschen oder heidnischen Religionen fasst allein wegen ihres hohen, reinen, menschenbildenden Charakters von all und jedermann gepriesen worden ist. Man traut kaum seinen Augen, wenn man katholische und protestantische Missionaere in ihren Lobpreisungen des Buddha wetteifern sieht, und es muss selbst die Aufmerksamheit des gegen alles Religioesen Gleichgueltigen auf einen Augenblick fesseln, wenn er aus statistischen Berichten ersieht, wie keine Religion, die christliche nicht ausgenommen, einen so maechtigen Einfluss auf die Vermindering der Verbrechen geuebt hat, als die alte, einfache Lehre des Buessers von Kagilawastu. Man kann ja in dieser Beziehung keine bessere Autoritaet anfuehren als einen noch lebenden Bischof der römisch katholischen Kirche.<br />
<br />
In seinem interessanten Buche ueber das Leben des Buddha, spricht nun der Verfasser, der Bischof von Ramatha, der apostolische Vikar von Awa und Pegu, mit einer solchen Offenheit von den Vorzuegen der Buddhistischen Religion, dass man oft nicht weiss, ob man seinen Muth oder seine Gelehrsamkeit mehr bewondern sollte. So sagt er an einer Stelle: Viele von den moralischen Vorschriften werden von beiden Religionen, von der christlichen und der Buddhistischer uebereinstimmend aufgestelt und eingeschaerft, und es darf nicht der Leichtsinn gelten, wenn ich behaupte, dass die meisten sittlichen Wahrheiten, welche das Evangelium leert, auch in der Bibel der Buddhisten zu finden sind. An einer andern Stelle sagt Bischof Bigandet: Wenn man die einzeln Thatsachen im Leben des Buddha liest, ist es unmoeglich dabt nicht an viele Umstaende im Leben unsers Erlösers erinnert zu werden, wie es uns von den Evangelisten beschrieben worden ist."</td>
<td valign="top">"It has been the peculiar fate of Buddhism that among all so-called false or pagan religions it has been praised by everyone simply because of its high, pure, educating character. You hardly believe your eyes when you see Catholic and Protestant missionaries competing in their praises of the Buddha, and it must even catch the attention of those indifferent to religions when statistical reports prove that the old, simple teaching of the 'penitent of Kapilavastu' [i.e. Buddhism] has such a powerful influence on the reduction of crimes like no other religion, including Christianity. There is no better authority in this regard than a certain bishop of the Roman Catholic Church, still alive.<br />
<br />
In his interesting book on the life of the Buddha, the author, the Bishop of Ramatha, the Apostolic Vicar of Awa and Pegu, speaks with such openness of the virtues of the Buddhist religion that one wonders whether it is his courage or his scholarship that should be praised. He says for example: Many of the moral precepts of Christianity and Buddhism are very similar, and it is justified to claim that most moral truths that the Gospel teaches, can also be found in Buddhism. Bishop Bigandet also says: reading the individual facts in the life of the Buddha, it is impossible not to be reminded of many circumstances in the life of our Savior, in the way the evangelists have described them."</td>
<td valign="top">p.43 - Source as above, <a href="http://p.6https//babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=hvd.hw26b3&view=1up&seq=10" target="_blank">p.6</a> or <a href="https://books.google.nl/books?id=hRkHAAAAQAAJ&pg=PA6#v=onepage&q&f=false" target="_blank">here</a>;<br />
<br />
(The translation is indeed much shorter than the original, because the German 19th century style of scholars was rather verbose and prolix.)</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 186. r. 7. v.o. <i>Jes.us</i>, Jessos, Jess.<br />
<br />
Bij de verdrijving van het Buddhisme uit Kashmir en de verspreiding naar oostelijk gelegen landen, schijnt de naam Jess verloren geraakt te zijn en in de legende plaats gemaakt te hebben voor die van Gautama en Sakyamuni. Doch de invloed van Buddha's leer schijnt zich ook westwaarts verspreid te hebben bij de Vuuraanbidders in Aria, bij de Parsen en bij die in Aderbeidshan, welke laatste (door H. A. Layard nog bezocht) in hunnen naam Yezidis, volgers van Jess, de herinnering aan Buddhas eersten naam bewaard hebben. Desgelijks bij de Slavonische volken, waaronder de Oud-Poolsche Mythologie den naam Jess geeft aan de hoogste Godheid en tevens aan de schitterendste en grootste der planeten, Jupiter.<br />
<br />
<i>Fo </i>is de in China gebruikelijke naam van Buddha.<br />
<br />
<i>Krisen</i>. Buddha wordt in Indie voor de negende Awatera (menschwording) van Vishnu gehouden en beschouwd als eene voortzetting van de Awatera van Krishna, zoodat Buddha geacht wordt de herleefde Krishna te wezen.<br />
<br />
<i>Herder</i>. De koning Kamsa sloot zijne zuster en schoonbroeder in de gevangenis, en ieder kind, dat Dewagni ter wereld bracht, werd door den koning vermoord, tot dat het zevende Bala Rama en het achtste Krishna door goddelijke hulp gered werden.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/138_5.html" target="_blank">138/08</a>] <span style="font-size: x-small;"><b>JES.US</b></span> <i>Yesus</i>.<br />
<br />
With the expulsion of Buddhism from Kashmir and the spread to eastern countries, the name Yes-/ Jes- seems to have been lost and replaced in legend by Gautama and Sakyamuni. However, the influence of Buddha's teachings also seems to have spread westward to the fire-worshipers in Aria [region in Afghanistan], to the Persians and Azerbaijanis, the latter (visited by Sir A.H. Layard) having kept a memory of Buddha's first name in their name Yezidis, 'followers of Yes'. Similarly among the Slavic peoples, where Old-Polish mythology uses the name Jess for the highest Deity, as well as for the most beautiful and largest of the planets, Jupiter.<br />
<br />
<span class="mx_MTextBody mx_EventTile_content"><span class="mx_EventTile_body" dir="auto">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/138_5.html" target="_blank">138/09</a>] <span style="font-size: x-small;"><b>FÒ </b></span><i>Fo</i> is the common Chinese name for Buddha.</span></span><br />
<span class="mx_MTextBody mx_EventTile_content"><span class="mx_EventTile_body" dir="auto"><br /></span></span>
<span class="mx_MTextBody mx_EventTile_content"><span class="mx_EventTile_body" dir="auto">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/138_5.html" target="_blank">138/10</a>] <span style="font-size: x-small;"><b>KRIS.EN</b></span></span></span><span style="font-size: x-small;"><b> </b></span><i>Krisen</i>. Buddha is considered in India to be the ninth incarnation of Vishnu and as a continuation of Krishna (an earlier incarnation); Buddha would have been Krishna reborn.<br />
<br />
<span class="mx_EventTile_body" dir="auto"><span style="font-size: x-small;"><b>HERDER</b></span></span><span style="font-size: x-small;"><b> </b></span><i>herdsman</i>. King Kamsa put his sister Devaki and brother-in-law in prison, and every child she gave birth to was murdered by the king until the seventh (Balarama) and the eighth (Krishna) were saved by divine intervention.<br />
<br />
<br /></td>
<td valign="top">p.44 - "Earlier scholars and many Yazidis derive it from Old Iranian yazata, Middle Persian yazad, divine being." (wiki)<br />
<br />
Currently, most Yazidis (also: <i>Yezidis</i>) live in Iraq (ca. 500.000), followed by Germany (ca. 200.000). "A large Yazidi community existed in Syria, but it declined due to persecution by the Ottoman Empire." (wiki)<br />
<br />
Sir Austen Henry Layard (1849) <i>Nineveh and its remains: with an account of ... and the Yezidis, or devil worshippers...</i>, 2 volumes. See chapter IX: <i>Invitation to the Feast of the Yezidis</i>, <i>History of the Yezidis, Votive Lamps</i>, etc. (<a href="https://archive.org/details/ninevehitsremain00laya/page/268/mode/2up" target="_blank">vol. I, p.269</a>).</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Krishna werd overgegeven aan Ysodha, de vrouw van den schaapherder Randa. Hj groeide op onder de herderinnen op de velden zijns pleegvaders. En zijne eerste echtgenoot, gekozen toen hij nog het herdersleven leidde, was Rahda de menschgeworden Godin der schoonheid, Lakshmi.<br />
<br />
Vollmer, Wörterbuch der Mythologie.<br />
<br />
In het Epos Mahabbarata is de sluwe Krishna vooral onder den naam Gowinda, koeherder, bekend. De Gita Gowinda (zang des herders) heeft tot onderwerp de jeugd van Krishna, hoe hij als herder onder de herderinnen vertoefde. Rahda, de schoonste van deze, acht zich veronachtzaamd, om de liefde, die hij aan eene andere bewijst. Zij ontboezemt haar leed in klachten; eene harer vriendinnen wordt de bemiddelaarster en voert Krishna tot haar terug.<br />
<br />
<span style="text-align: center;">Heeren. Ideeën. Indiers.</span></td>
<td valign="top">Krishna was handed over to Yashoda, the wife of the shepherd Nanda. He grew up among the shepherdesses in the fields of his foster father. And his first wife chosen when he was still a herder, was Rahda the incarnated goddess of beauty, Lakshmi.<br />
<br />
[Source:] Vollmer Mthological Dictionary.<br />
<br />
In the epic poem Mahabharata, the cunning Krishna is mainly known as Govinda, "chief herdsman". The subject of the Gita Govinda (song of Govinda) is the youth of Krishna, how he lived as a herder among the shepherdesses. Rahda, the most beautiful of these, considers herself neglected for he seems to love another. She unravels her suffering in complaints; one of her friends becomes the mediator and leads Krishna back to her.<br />
<br />
[Source:] Masters. Ideas. Indians.</td>
<td valign="top">Vollmer, see note and link at [031/08] above.</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div style="text-align: center;">
<div style="text-align: left;">
<i>Bûda</i>. "Buddha, Gautama, 'de oprijzende', een koningszoon van Kapilawastu bij den Himalaja, werd de stichter eener nieuwe leer, die spoedig algemeen werd verbreid, en op de meeningen van het oosten een krachtigen invloed uitoefende. Buddha vernietigde met een geweldigen slag het Brahmaansche wereldstelsel, daar hij den geheelen Godenhemel met Brahma loochende, de heilige kracht der Wedas ontkende; in de plaats van de gruwzame onthouding, van offers en reinigingswetten, eene zedeleer van welwillendheid, barmhartigheid en menschenliefde jegens alle schepselen aanbeval, en de kasteninrichting met den hoogmoed der hoogere standen door de leer der gelijkheid van alle menschen vernietigde. </div>
<div style="text-align: left;">
<br /></div>
<div style="text-align: left;">
Maar binnen den kring der Indische gedachten gebannen, zag ook hij in het dooden van alle hartstochten en begeerten, in een werkeloos leven vol lijdelijke deugden het doel van het aardsche bestaan. Buddha deed afstand van zijne hooge waardigheid en trok zich in bedelaarsgewaad terug naar eenzame wouden, waar hij onder zware boeten en kastijdingen de eeuwige waarheid uitvorschte. Toen hij eindelijk verlicht werd, trad hij als leeraar en godsdienststichter op.<br />
<br />
Hij leefde echter niet gelijk de wijzen onder de Brahminen in de eenzame woestijnen, maar trok door eenige leerlingen vergezeld naar het land van den Ganges en verkondigde zijne leer van de smart der wereld en hare genezing. Hij wendde zich niet tot de hoogere standen, zooals de Brahminen, maar tot het geheele volk, zonder onderscheid, tot de ‘tweemaal geborenen’ zoo wel, als tot de Sjoedra en Tjandala; hij leerde de zelfde wet der genade voor allen en trok daardoor de lage en verdrukte standen tot zich, daar deze door hem verlossing van de banden en van den dwang der kasten verwachtten. </div>
<div style="text-align: left;">
<br /></div>
<div style="text-align: left;">
De leer van de gelijkheid aller menschen, de belofte van het verwerven van eeuwige rust door een leven vol deugd en menschenliefde, en de bevrijding van de phantastische stelsels en van de werkheiligheid der hoogmoedige Brahminen, maakten een onuitsprekelijken indruk. Gelovige jongeren, even als hun meester in een geel bedelaarsgewaad omzwervend, verbreidden zijne leer met goed gevolg van Himawat tot Ceilon, en groote gebouwen (stoepa’s) met kloosterachtige huizen voor bijeenkomsten van zijne aanhangers, die zich van de wereld afzonderden, verrezen in grooten getale.</div>
</div>
</td>
<td valign="top"><span class="mx_MTextBody mx_EventTile_content"><span class="mx_EventTile_body" dir="auto">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/138_5.html" target="_blank">138/12</a>] <span style="font-size: x-small;"><b>BÛDA</b></span></span></span><span style="font-size: x-small;"><b> </b></span><i>Buda</i>. Buddha, Gautama, the rising, a prince of Kapilavastu near the Himalayas, founded a new doctrine, soon to be widely spread, and to exert a powerful influence on the views of the East. With a tremendous blow he struck the Brahmin system, denying the many gods including Brahma, denying the sacred power of the Vedas; instead of the abominable abstinence, of sacrifices and cleansing laws, he recommended a doctrine of benevolence, mercy, and human love toward all creatures, and he replaced the caste system with its haughtiness of the higher classes by the doctrine of equality of all men.<br />
<br />
But banished within the circle of Indian thoughts, he too considered the killing of all passions and desires, and an idle life, quietly suffering evils, to be the purpose of earthly existence. Buddha relinquished his high dignity and withdrew in rags to lonely forests in search of eternal truth under heavy penance and chastisement. When he was finally enlightened, he became a teacher and religious leader.<br />
<br />
However, he did not live like the wise among the Brahmins in solitary deserts, but accompanied by some disciples he went to the land of the Ganges and proclaimed his doctrine of world's sorrow and its healing. He did not mainly address the higher classes, such as the Brahmins, but the whole people, without distinction, including the "twice-born" (Dvija) as well as the Shudra (lowest caste; workmen) and Dalits (untouchables); he taught the same law of grace for all and thereby attracted the low and oppressed classes, as they expected release of the bonds and constraints of the caste system by him.<br />
<br />
The doctrine of equality of all people, the promise of acquiring eternal rest through a life full of virtue and human love, and the liberation of the phantastic systems and of the sacredness of the haughty Brahmins, made an unspeakable impression. Devout youths, dressed in yellow beggar's robes like their master, successfully spread his doctrine from Himavat to Ceylon, and large buildings (stupas) with monastic houses for gatherings of his followers who separated themselves from the world, rose in large numbers.</td>
<td valign="top">p.45 - Note that this fragment from Weber is not taken over literally (parts were left out), or perhaps the 1st edition (which I have not found) was somewhat different from the second - in case Ottema used that.<br />
<br /></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">De talrijke Buddhapriesters hielden een bespiegend werkeloos leven voor heilig en verdienstelijk, trokken zich uit het praktische leven en het verkeer met het volk terug, stichtten orden en ordeshuizen (kloosters) en zochten zich door onthouding van alle genot, door ongehuwd leven (coelibaat), door het afstand doen van alle aardsche goederen en door het nakomen van vele bijgeloovige gebruiken, gebedsformulieren (rozenkrans) en handelingen van vrome werkheiligheid (processien, boeten, bedevaarten) tot heiligen te verheffen."<br />
<br />
G. Weber, Handboek der algemeene Geschiedenis, 1e stuk, bl. 54-56.</td>
<td valign="top">The numerous Buddha priests considered a contemplative idle life sacred and meritorious, withdrew from practical life and intercourse with the people, founded orders and monasteries and aimed at elevating themselves to sainthood by abstinence from all pleasure, by living in celibacy, by giving up all terrestrial goods and by fulfilling many superstitious customs, prayer forms (rosary) and pious acts (processions, penance, pilgrimages)."<br />
<br />
Weber, <i>Guide to general history</i> (see notes).</td>
<td valign="top">p.46 - Georg Weber, <i>Handboek der algemeene Geschiedenis</i> (translated from German, <a href="https://books.google.nl/books?id=iF2snWdzcpMC&dq=Weber%20%22Handboek%20der%20algemeene%20Geschiedenis%22%20buddha%201874&pg=PA42#v=onepage&q&f=false" target="_blank">part I, 2nd edition 1874, p.42-44</a>)</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 186. r. 5. en <i>Fryas stjurar</i>. Volgens deze voorstelling zoude een Fries, dus een Geertman, een belangrijken invloed op de denkbeelden van Buddha gehad hebben. Hoe vreemd dit ook klinke, toch vindt het eene bevestiging bij Strabo.<br />
<br />
Als Strabo XIV p. 712 in zijne beschrijving van Indie over de Brahminen en Buddhisten handelt, noemt hij de eersten Brahmanen en de laatsten Germanen. Hoe kan Strabo dit schrijven als hij het niet bij zijne autheuren gevonden heeft, dat is in de berichten, die Alexanders tochtgenooten hadden medegebracht? Daar nu hier Megasthenes zijn berichtgever is, en deze de Buddhisten Germanen noemt, moet hem bekend geweest zijn, dat er een verband bestond tusschen de leer der Buddhisten en die der Geertmannen. Als gezant van Seleucus Nicanor aan het hof van Sandrocottas verkeerende, kwam hij in aanraking met de Braminen, die de Boeddhisten als ketters verfoeiden en vervolgden, en waarschjnlijk hen voor Geertmannen uitscholden. Dan ligt in dien schimpnaam een verwijt opgesloten, dat Buddha aan die Geertmannen (voor de Brahminen onreine vreemdelingen) zijne leer ontleend had.<br />
<br />
De groote tempel van Kennery is aan Buddha gewijd. Onder de kleine reliefs, die toneelen uit het leven voorstellen, is er een, waarop de voorsteven van een schip, met vreemdelingen bemand, is afgebeeld. Zoude niet deze voorstelling betrekking hebben op dien <i>Fryas Stjurar</i>?</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/137_5.html" target="_blank">137/04</a>] <b><span style="font-size: x-small;">FRYA.S.STJÛRAR</span></b> <i>Frya steersman</i>. According to this narrative, a Frisian or Geartman, would have had significant influence on the ideas of Buddha. However strange this may sound, it is confirmed by Strabo.<br />
<br />
When Strabo XV in his description of India writes about Brahmins and Buddhists, he uses the terms <i>Brachmanes </i>and <i>Garmanes</i>. How can Strabo write this if he has not found it in his sources, that is, in the messages that Alexander's companions had brought? Since Megasthenes is his source here, using the term Garmanes for Buddhists, it must have been known to him that there was a connection between the teachings of the Buddhists and those of the Geartmen. As envoy of Seleucus I Nicator at the court of Chandragupta, he came into contact with the Brahmins, who abhorred and persecuted the Buddhists as heretics, and probably vituperated them as 'Geartmen'. Then there is a reproach in that nickname that Buddha had derived his teachings from those Geartmen (unclean strangers to the Brahmin).<br />
<br />
The large temple of Kanheri is dedicated to Buddha. Among the small reliefs depicting scenes from life, there is one on which the prow of a ship, manned with strangers, is depicted. Would not this representation relate to that <i>Frya steersman</i>?</td>
<td valign="top">Strabo, <i>Geography</i> <a href="https://topostext.org/work/144" target="_blank">15.1.59-60</a>; "Megasthenes divides the philosophers again into two kinds, the Brachmanes and the Garmanes." ῎αλλην δὲ διαίρεσιν ποιεῖται περὶ τῶν φιλοσόφων, δύο γένη φάσκων, ὧν τοὺς μὲν Βραχμᾶνας καλεῖ τοὺς δὲ Γαρμᾶνας. (<a href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0197%3Abook%3D15%3Achapter%3D1%3Asection%3D59" target="_blank">Greek</a>).<br />
<br />
Depiction of Buddha with bearded, white looking man in Gandhara:<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEguSsz9QzlEml2Z-xPHvTTTxMn5nj4-6XrZp7cS2CyWKNz9eWdtIOlzynX1wURghGDtDHzIn49fHFbCylbBFfIHtEJ81JHae6LgQo8uxSXxNlzKpT7Wka7IGiiJW_L_5GZeXL5u715OMmc/s1600/Buddha-VajrapaniGandhara2n.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="294" data-original-width="200" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEguSsz9QzlEml2Z-xPHvTTTxMn5nj4-6XrZp7cS2CyWKNz9eWdtIOlzynX1wURghGDtDHzIn49fHFbCylbBFfIHtEJ81JHae6LgQo8uxSXxNlzKpT7Wka7IGiiJW_L_5GZeXL5u715OMmc/s200/Buddha-VajrapaniGandhara2n.jpg" width="136" /></a></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: left;">
<br /></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: left;">
Note that the current conventional interpretation is that the Garmanes were the Sarmanes or śramaṇas. "Buddhism and Jainism are two of many Indian philosophies considered as Śramaṇic traditions." (<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/%C5%9Arama%E1%B9%87a" target="_blank">wiki</a>)</div>
</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 198. R. 11. v.b. <i>Kavch thi svnv fon Wichhirte thene Gêrtmanna Kaening</i>.<br />
<br />
Wichhirte, de koning der Geertmannen, had zich gevestigd aan de Emvda, aan de mond van de Eems, bl. 164. De Geertmannen woonden dus in Oostfriesland. Zijn zoon Kauch is hem opgevolgd, en na dezen zijn de Geertmannen later Cauchen genoemd.<br />
<br />
Tacitus Germ. 35. In de eerste plaats komt het volk der Cauchen, dat bij de Friesen aanvangende eene streek van de kust bezet, en zich uitstrekt tot de grenzen van alle deze volken, die ik reeds heb opgenoemd, totdat het zich keert naar de Catten (tot aan de Lippe). Zulk eene uitgebreide landstreek bewonen de Cauchen, niet alleen, maar vullen zij ook en zijn het aanzienlijkste volk der Germanen."<br />
<br />
Tacitus gebruikt reeds den naam Germanen voor de gezamenlijke volken van den Rijn tot aan de Weichsel. Hij wist niet meer dat het de oude en eerste naam der Cauchen geweest was. Doch Caesar B. G. I. 31 noemt nog Ariovistus den koning der Cauchen, die over den Rijn getrokken en in het land der Eburonen gevallen was, rex germanorum, en kent de Germanen dus nog als een afzonderlijk volk.<br />
<br />
Dus de Geertmannen = Cauchen, in Oost-Friesland en Munsterland, zijn de oorspronkeljke Germanen, wier land, volgens Tacitus, zich uitstrekte van de Noordzee, langs de Eems tot aan de Lippe.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/146_5.html" target="_blank">146/09</a>] <i>Kauch ... the son of Wichhirte, the king of the Geartmen</i>.<br />
<br />
Wichhirte and his people had settled at the mouth of the Ems [<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/120_5.html" target="_blank">120/02</a>], so the Geartmen lived in East Frisia. His son Kauch succeeded him and the Geartmen were named Chauci after him.<br />
<br />
Tac. Ger. 35: "First comes the tribe of the Chauci, which, beginning at the Frisian settlements, and occupying a part of the coast, stretches along the frontier of all the tribes which I have enumerated, till it reaches with a bend as far as the Chatti. This vast extent of country is not merely possessed, but densely peopled, by the Chauci, the noblest of the German races, a nation who would maintain their greatness by righteous dealing."<br />
<br />
Tacitus already uses the name Germanic for the range of peoples between Rhine and Vistula. He will not have been aware that it had been the old and first name of the Chauci. Caesar, however, in GW 1.31 still uses the term <i>rex Germanorum</i> referring to Ariovistus, king of the Chauci, who had crossed the Rhine and had fallen into the land of the Eburones. Caesar thus still knew the Germani as a separate people.<br />
<br />
So the Geartmen or Chauci, in East Frisia and Munsterland, are the original Germans, whose lands, according to Tacitus, stretched from the North Sea, along river Ems to river Lippe.</td>
<td valign="top">p.47 - Tacitus, <a href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0083%3Achapter%3D35" target="_blank">Germania 35</a> "Ac primo statim Chaucorum gens, quamquam incipiat a Frisiis ac partem litoris occupet, omnium quas exposui gentium lateribus obtenditur, donec in Chattos usque sinuetur. Tam inmensum terrarum spatium non tenent tantum Chauci, sed et implent, populus inter Germanos nobilissimus, quique magnitudinem suam malit iustitia tueri." (<a href="https://www.thelatinlibrary.com/tacitus/tac.ger.shtml#20" target="_blank">Latin</a>)<br />
<br />
Julius Caesar, <i>Gallic War</i> <a href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0001%3Abook%3D1%3Achapter%3D31" target="_blank">1.31.10</a> "Ariovistus, rex Germanorum" (<a href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0002%3Abook%3D1%3Achapter%3D31%3Asection%3D10" target="_blank">Latin</a>);</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 200. R. 14. v.o. <i>herde êken wod</i>. Caesar B.G.III.<strike>12</strike>. "Hunne schepen zijn geheel van eikenwoud gebouwd."<br />
<br />
Strabo IV. 195 van de schepen der Galliers; "de zeilen zijn van leder, wegens de kracht der winden, zij hebben kettingen in plaats van kabels, zijn van platte bodems en hooge voor- en achterstevens voorzien tegen de hooge golfslag, en gebouwd van eikenhout, dat er in overvloed is."</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/148_5.html" target="_blank">148/16</a>] <i>the best warships are built of hard oak</i>. Caesar GW 3.13: "The ships were built wholly of oak".<br />
<br />
Strabo about the ships of the Belgae: "for the sails are made of leather to resist the violence of the winds, and managed by chains instead of cables. They construct their vessels with broad bottoms and high poops and prows, on account of the tides. They are built of the wood of the oak, of which there is abundance."</td>
<td valign="top">p.48 - Julius Caesar, <i>Gallic War</i> <a href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0001%3Abook%3D3%3Achapter%3D13" target="_blank">3.13.3</a> "naves totae factae ex robore" (<a href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0002%3Abook%3D3%3Achapter%3D13%3Asection%3D3" target="_blank">Latin</a>);<br />
<br />
Strabo, <i>Geography</i> <a href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0239%3Abook%3D4%3Achapter%3D4%3Asection%3D1" target="_blank">4.4.1</a>; δρυΐνης ὕλης (<a href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0197%3Abook%3D4%3Achapter%3D4%3Asection%3D1" target="_blank">Greek</a>).</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 202. r. 9. v.b. <i>mith ysere kêdne</i>. Caesar B.G. III. <strike>12</strike>. "De ankers zijn met ijzeren ketenen, in plaats van met touwen bevestigd."<br />
<br />
Tacitus schrijft van de schepen der Suionen (in Zweden) Germ. 44: "de vorm der schepen onderscheidt zich daardoor dat een voorsteven aan beide einden altijd den boeg gereed geeft om te landen; zij besturen het schip niet met zeilen en hechten ook niet de riemen in ene rei langs de zijden, maar zij hebben eene losse manier van roeien uit de vrije hand, even als men op sommige rivieren doet, en kunnen het roeijen naar gelang van omstandigheid veranderen in de eene zowel als de andere richting. (pagaayen)."<br />
<br />
Tacitus Annal. II. 6. "Duizend schepen schenen voldoende en werden haastig gebouwd, sommige kort, met smalle voor- en achterstevens en eene breede romp om vaster op het water te liggen, andere lang met platte bodems, om zonder nadeel op de ondiepten te loopen; de meeste met een roer aan beide einden, om door de riemen plotseling anders om te bewegen in beide richtingen te landen; vele waren voorzien van een dek, waarop zij kraanbogen voerden, en tevens paarden konden vervoeren; alle vlug in het zeilen en snel in 't roeijen."</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/149_5.html" target="_blank">149/23</a>] <i>with iron chains</i>. Caesar GW 3.13: "the anchors were secured fast by iron chains instead of cables".<br />
<br />
Tac. Ger. 44 about the ships of the Suiones (in Sweden): "The form of their vessels is peculiar in this respect, that a prow at
either extremity acts as a forepart, always ready for running into
shore. They are not worked by sails, nor have they a row of oars
attached to their sides; but, as on some rivers, the apparatus of rowing
is unfixed, and shifted from side to side as circumstances require."<br />
<br />
Tac. Ann. 2.6: "It seemed that a thousand vessels were required, and they were speedily constructed, some of small draught with a narrow stem and stern and a broad centre, that they might bear the waves more easily; some flat-bottomed, that they might ground without being injured; several, furnished with a rudder at each end, so that by a sudden shifting of the oars they might be run into shore either way. Many were covered in with decks, on which engines for missiles might be conveyed, and were also fit for the carrying of horses or supplies, and being equipped with sails as well as rapidly moved by oars".</td>
<td valign="top">Julius Caesar, <i>Gallic War</i> <a href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0001%3Abook%3D3%3Achapter%3D13" target="_blank">3.12.5</a> "ancorae pro funibus ferreis catenis revinctae" (<a href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0002%3Abook%3D3%3Achapter%3D13%3Asection%3D5" target="_blank">Latin</a>);<br />
<br />
Tacitus, <a href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0083%3Achapter%3D44" target="_blank"><i>Germania </i>44</a>; (<a href="https://www.thelatinlibrary.com/tacitus/tac.ger.shtml#44" target="_blank">Latin</a>);<br />
<br />
Tacitus, <a href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0078%3Abook%3D2%3Achapter%3D6" target="_blank"><i>The Annals</i> 2.6</a>; (<a href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0077%3Abook%3D2%3Achapter%3D6" target="_blank">Latin</a>);</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 202. r. 10. v.b. <i>wêr skêpa</i>. Dirks, Koophandel der Friezen. bl. <strike>140</strike>. "[men had] in het Noorden schepen, <i>Herskip</i> genoemd, die 200 man konden bevatten; hunne gedaante was dikwerf nagebootst naar het beeld, b.v. van eenen draak, eene slang, enz., dat den voorsteven versierde."<br />
<br />
Ook zulke vormen van schepen ontmoet men op de basreliefs van Niniveh bij H. A. Layard, schoon weinig in getal, te midden van eene menigte Phenicische schepen van geheel andere constructie.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/149_5.html" target="_blank">149/25</a>] <i>warships</i>. Dirks (1846) p.149: "they had ships in the North, called Herskip, that could hold 200 men; their shape was ment to resemble an the animal, the head of which adorned the prow, e.g. a dragon, a snake, etc."<br />
<br />
Such type of ships are also found on the reliefs of Nineveh by A.H. Layard, among a larger number of Phoenician ships that have a very different construction.</td>
<td valign="top">p.49 - Jacob Dirks (1846) <i>Geschiedundig onderzoek van den koophandel der Friezen</i>, <a href="https://books.google.nl/books?id=PkJGAAAAYAAJ&lpg=PA137&ots=tDB0Ls3gtO&pg=PA149#v=onepage&q&f=false" target="_blank">p.149</a>;<br />
<br />
Sir Austen Henry Layard, <i>Nineveh and its remains</i> (1849) e.g. <a href="https://archive.org/details/ninevehitsremain02layaiala/page/383/mode/2up" target="_blank">Vol.2, p.383</a>;</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 204. r. 1. v.b. <i>Kattaburch</i>. De naam Kattenburg bestaat nog te Kassel.<br />
<br />
Op eene fâm van deze burcht doelt Suetonius Vitell. 14. Catta mulier.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/150_5.html" target="_blank">150/24</a>] <span style="font-size: x-small;"><b>KATTA.BURCH</b></span> <i>Katsburg</i>. This name is still known in Kassel, Germany.<br />
<br />
Suetonius' Vitellius 14 <i>Catta mulier</i> (a woman of the Chatti) may have referred to a maiden of this burg.</td>
<td valign="top">"It could be derived from the ancient Castellum Cattorum, a castle of the Chatti" <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Kassel#History" target="_blank">wiki</a>;<br />
<br />
Suetonius; see above at [084/31].</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 210. r. 8. v.b. <i>in sin âjn land</i>, d. i. op <i>ny fryasburch</i>, Freiburg in Zwaben en wel in den Brisgau Verg. bl. 150.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/155_5.html" target="_blank">155/29</a>] <i>in his own land</i>, i.e. at <i>New Fryasburg</i> (Freiburg im Breisgau, Swabia). See [<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/109_5.html" target="_blank">109/31</a>].</td>
<td valign="top">Swabia <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Swabia" target="_blank">wiki</a></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 210. r. 16. v.b. <i>Gêrtmannia alsa hêdon tha Gêrtmanna hjara stat hêten</i>. Volgens eene mededeeling van den heer ten Doornkaat Koolman te Norden, is de geslachtsnaam German in die streek nog in verscheidene oude boerenfamilies in gebruik gebleven en bewaard. Terwijl die naam bijna nergens anders voorkomt als juist in het noorden van Oostfriesland.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/156_5.html" target="_blank">156/09</a>] <i>Geartmania was how the Geartmen had named their state</i>. According to Mr. Ten Doornkaat Koolman from Norden (East Frisia), the family name German was still used and preserved in that region among several old farming families, while that name is found almost nowhere else as precisely in the north of East Frisia.</td>
<td valign="top">Jan ten Doornkaat Koolman (1815-1889)</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 212. r. 6. v.b. Diodorus Siculus V. 28, zegt van de <i>Franka</i>: Zij zijn rijzig van gestalte, zacht en blank van vleesch, Hun haar is niet alleen van natuur blond, maar zij leggen er zich op toe om door kunstmiddelen die natuurlijke eigenschap te verhoogen; want zij bestrijken het haar aanhoudend met een aftreksel van kalk, om het doorschijnend te maken, en trekken het van het voorhoofd terug naar de kruin, zoodat hun uitzicht op een Satyr of Pan gelijkt; want door die behandeling wordt het haar hard. en dik als paardehaar. Sommigen scheeren den baard weg, anderen laten dien groeijen. De aanzienlijker scheeren de wangen glad, maar het benedenste gedeelte van het gelaat niet , zoodat de mond geheel bedekt is."</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/157_5.html" target="_blank">157/14</a>] <span style="font-size: x-small;"><b>FRANKA</b></span> <i>Franks</i>. Diod. Sic. 5.28: "The Gauls are tall of body, with rippling muscles, and white of skin, and their hair is blond, and not only naturally so, but they also make it their practice by artificial means to increase the distinguishing colour which nature has given it. For they are always washing their hair in lime-water, and they pull it back from the forehead to the top of the head and back to the nape of the neck, with the result that their appearance is like that of Satyrs and Pans, since the treatment of their hair makes it so heavy and coarse that it differs in no respect from the mane of horses. Some of them shave the beard, but others let it grow a little; and the nobles shave their cheeks, but they let the moustache grow until it covers the mouth."</td>
<td valign="top">Diodorus Siculus, <i>Library of History</i> <a href="http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Diodorus_Siculus/5B*.html" target="_blank">5.28.1</a>; </td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 220. r. 2. v.b. <i>frjundskip sworen</i>. Men vindt dit in lateren tijd nog terug bij de Zweedsche vikingen als <i>sich Fosterbrüderschaft schwören</i>. Strinnholm Wikingszuege der alten Scandinavier, Th.II.S.261: "Auszeichnend fur diese Zeiten ist die sogenannte Fosterbruderschaft der Alten. Jünglinge, welche unter Kinderspielen mit einander erzogen worden waren, oder Kämpfer, welche an Entschlossenheit, Stärke und Muth, in Waffenübungen u.s.w. ein ander gleich waren, gingen mit einander die nächste Freundschaft ein, und knüpften mit einander eine Vereinigung, die eben so fest und bindend war, wie das brüderliche Band. Man nannte dasselbe <i>sich Fosterbrüderschaft schwören</i>.<br />
<br />
Die Fosterbrüderschaft war eine Vereinigung von Männern die einander geschworen hatten, sowohl in allen Abenteuern und Gefahren des Kämpferlebens, auf dem Meere und auf dem Lande, als auch in allen Verhältnissen des bürgerlichen Lebens stets Einer des Anders Gut, Ehre und Leben zu schützen und zu vertheidigen, und nie Zwietracht unter sich aufkommen zu lassen."</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/162_5.html" target="_blank">162/27</a>] <i>swore each other friendship</i>. This still existed in later times with the Swedish vikings as <i>swearing each other foster-brotherhood</i>. Strinnholm (1839) p.261: "The so-called foster-brotherhood of the old is characteristic of these times. Youngsters who had been brought up together with children's games, or warriors who were of equal determination, strength, courage, skills, etc. entered into a next level of friendship, forming an association that was just as firm and binding as the fraternal bond. This was called <i>swearing each other foster-brotherhood</i>.<br />
(...)<br />
The foster-brotherhood was an association of men who had sworn to each other, in all adventures and dangers of war, at sea or on land, as well as in all circumstances of civil life, always to guard and protect each other's goods, honor and life, and never let discord arise between them."</td>
<td valign="top">p.50 - Anders Magnus Strinnholm (1841) <i>Wikingszüge, Staatsverfassung und Sitten der alten Skandinavier </i>vol.II, <a href="https://books.google.nl/books?id=B2APAAAAQAAJ&lpg=PA263&ots=lUBgHCO3Z-&dq=%22und%20nie%20Zwietracht%20unter%20sich%20aufkommen%20zu%20lassen%22&pg=PA261#v=onepage&q&f=false" target="_blank">p.261, 263</a> (German translation of Swedish original);</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><br /></td>
<td valign="top"><br /></td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/167.html" target="_blank">168/17</a>] <i>that my writing will make it easy for you to separate made up tales from true accounts</i>; compare Strabo, <a href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0239%3Abook%3D15%3Achapter%3D1%3Asection%3D58" target="_blank">15.1.58</a> "These are fabulous stories, contradicted by many writers".</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 228. r. 8. <i>Alfêder</i>. Lucanus Phars. I, <strike>445</strike>, noemt bij de Kelten de hoogste Godheid <i>Teutates</i>, d.i. <i>thiothis tât</i>, volksvader.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/198_5.html" target="_blank">189/12</a>] <span style="font-size: x-small;"><b>AL.FÉDER</b></span><i> ‘all-feeder’</i>. Lucan Pharsalia 1.499 refers to the supreme deity of the Celts as <i>Teutates</i>, i.e. <b><span style="font-size: x-small;">THJUD.HIS.TÁT</span></b>: <i>father of the people</i>.</td>
<td valign="top">Lucan <i>Pharsalia</i> <a href="http://mcllibrary.org/Pharsalia/book1.html" target="_blank">1.499</a>; (<a href="http://www.intratext.com/IXT/LAT0089/_P1.HTM" target="_blank">Latin</a>);</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 228. r. 11. v.o. <i>mâm – tât</i>. In de Oud Friesche wetten zijn de woorden, <i>tât </i>en <i>mâm </i>geheel verdwenen en vervangen door <i>feder </i>en <i>moder</i>. Zie de vergelijkende Taalproeve. Ook is daar <i>bàrn </i>reedsvervangen door <i>kynd</i>, welk woord in het O.L.B. alleen voorkomt op bl. 172, <i>kindar </i>en wel in den mond van Frisos vrouw te <i>Athênia</i>, en dus een woord van vreemden oorsprong is.<br />
<br />
Deze spraakvormen strekken ten bewijze, dat het Oera Linda Boek van veel ouder dagtekening is, dan de Oud Friesche wetten.<br />
<br />
<i>Maem </i>en <i>Tât</i>, zijn woorden die de Grieken en Romeinen ook gekend hebben. Martialis Epigrammatum, L.I. <strike>101</strike>.<br />
<br />
<i>Mammas atque tatas habet Afra</i>. id est: ut puella videretur, more infantium patrem tatam apellabat, matrem vero mammam.<br />
<br />
Ook op Inscripties komt het voor:<br />
<br />
<span style="font-size: x-small;"><b>M. ELPIDIUS PAMPHILUS PLATONI TATAE SUO BENE MERENTI FECIT</b></span>. Tata graece τάτα et τέττα, Bij Homerus τέττα γέρων.<br />
<br />
Sic et <i>mamma</i>, gr. μάμμα.<br />
Inscr.: <b><span style="font-size: x-small;">MAMMAE PIENTISSIMAE</span></b>.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/198_5.html" target="_blank">189/29</a>] <b><span style="font-size: x-small;">MÀM </span></b><span style="font-size: x-small;"><b>–</b></span><b><span style="font-size: x-small;"> TÁT</span></b> <i>mom – dad</i>. In the Old Frisian laws, the words <b><span style="font-size: x-small;">TÁT</span></b> and <span style="font-size: x-small;"><b>MÀM</b></span> have completely disappeared and have been replaced by <i>feder </i>and <i>moder</i>. See the <i>Vergelijkende taalproeve</i>. Also <b><span style="font-size: x-small;">BÀRN</span></b> (child) has already been replaced by <i>kynd</i>, the plural of which word in the OLB only occurs at [<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/126_5.html" target="_blank">126/32</a>]: <b><span style="font-size: x-small;">KINDAR</span></b>, as spoken by Friso's wife in Athenia, and was therefore a word of foreign origin.<br />
<br />
These examples prove that the Oera Linda-Book is of much older date than the Old Frisian laws.<br />
<br />
The words <b><span style="font-size: x-small;">MÀM </span></b>and<b><span style="font-size: x-small;"> TÁT </span></b>were also known by the Greeks and Romans. See Martial's Epigrams I.100:<br />
<br />
<i>Mammas atque tatas habet Afra</i>, so the girl Afra speaks of her father as <i>dad</i>, and of her mother as <i>mom</i>, like children do.<br />
<br />
The words are also found on inscriptions:<br />
<br />
<span style="font-size: x-small;"><b>M. ELPIDIUS PAMPHILUS PLATONI <u>TATAE</u> SUO BENE MERENTI FECIT</b></span>.<br />
<br />
In Greek τάτα and τέττα; Homer: τέττα γέρων. Likewise Greek μάμμα <i>mamma </i>on inscription: <b><span style="font-size: x-small;">MAMMAE PIENTISSIMAE</span></b>.</td>
<td valign="top">p.51 - <i>Vergelijkende taalproeve</i> was added (1 page, printed after the introduction) in both edtions of Ottema's OLB translations. It consists of a fragment of the Old Frisian laws, with a translation into the language of the OLB by Ottema.<br />
<br />
Martial <i>Epigrams</i> <a href="https://la.wikisource.org/wiki/Epigrammaton_liber_I#LXVII" target="_blank">1.100 (or I.C)</a>; (<a href="https://la.wikisource.org/wiki/Epigrammaton_liber_I#LXVII" target="_blank">Latin</a>) <i>Mammas atque tatas habet Afra, sed ipsa tatarum dici et mammarum maxima mamma potest.</i> (Afra talks of her papas and her mammas; but she herself may be called the grandmamma of her papas and mammas.)<br />
<br />
Ottema's examples were probably derived from:<br />
Christianus Becmanus (1619) <i>Manuductio ad Latinam linguam</i> <a href="https://books.google.nl/books?id=VtBlAAAAcAAJ&lpg=PA757&ots=3beHglkLIe&pg=PA756#v=onepage&q&f=false" target="_blank">p.756-757</a> under "Tata";<br />
<br />
About use of τέττα in Homer, see footnote <a href="https://books.google.nl/books?id=89DNVnZcgz8C&pg=PA75#v=onepage&q&f=false" target="_blank">p.75</a> of <i>The Iliad of Homer</i> (1873) Vol. 1: "an affectionate phrase applied to an elder, like <i>papa".</i></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 234. r. 2. v.b. <i>Swarte Adel were thene fjurde kening after Friso</i>. Hier zal wel gelezen moeten worden: <i>thene fjurde kening fon thjuse nome after Friso</i>.<br />
<br />
Hieruit maak ik op, dat deze Adel IV de opvolger en zoon geweest is van eenen Friso en een kleinzoon van Adel III. Bij de oude en nog bestaande gewoonte om den oudsten zoon naar zijn grootvader te noemen, kan de rei der koningen volgens de geslachtsljst deze geweest zijn:<br />
<br />
Friso 303 - 263 v. Chr.<br />
Adel 263 -<br />
Friso II.<br />
Adel II.<br />
Friso III.<br />
Adel III.<br />
Friso IV.<br />
Adel IV. Asega Askar, Swarte Adel.<br />
<br />
De gelijkheid der namen kan de oude Friesche Kronykschrijvers, in de eerste plaats Occa Scarlensis, in de war en tot eene dwaling gebracht hebben, waardoor zij drie Frisos tot een Friso en drie Adels tot een Adel hebben zamen gevoegd en den vierden Friso tot een Ubbo hebben gestempeld.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/195.html" target="_blank">195/02</a>] <i>Black Adel was the fourth king after Friso</i>. This should probably have been: <i>the fourth king </i>of this name<i> after Friso</i>.<br />
<br />
From this I conclude that this Adel IV was the successor and son of a Friso and a grandson of Adel III. In the old and still existing custom of naming the eldest son after his grandfather, the line of kings according to the genealogy may have been this:<br />
<br />
<i>Friso </i>303 - 263 BCE<br />
<i>Adel </i>263 - ?<br />
Friso II?<br />
Adel II?<br />
Friso III?<br />
Adel III?<br />
Friso IV?<br />
Adel IV; <b><span style="font-size: x-small;">A.SEGA.ÁSKAR</span></b>, <i>Black Adel</i>.<br />
<br />
The identity of the names may have confused the old Frisian chroniclers, first and foremost Ocko Scarlensis, and led them to error, as a result of which they merged three Frisos and three Adels into one of each, and renamed the fourth Friso into Ubbo.</td>
<td valign="top">This is speculation.<br />
<br />
The name <i><a href="https://www.ensie.nl/winkler-prins-1870/asinga-ascon" target="_blank">Asinga Ascon</a></i> from the Frisian chroniclers may have been derived from <b><span style="font-size: x-small;">A.SEGA ÁSKAR</span></b> (law speaker and ‘asker’).</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 244, r. 6. v.b. <i>Alsa skilun hja slâvona bânda vmbe hjara halsa krêja</i>. Die <i>slâvona bânda </i>vindt men vermeld in het Jus Municipale Frisonum, 4e Deel p. 67. (Ed. Hettema) Aldeer efter kaes Magnus den lettera kerre ende alle Fresen oen syn kerre iechten: Dat ma dae Fresen da wittha (holtena witta) of dae halse spaende, ende dat se emmermeer wolde wessa friheren, di berna ende di oenberna.<br />
<br />
Vergelijk Winsemius, fol. 89.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/203.html" target="_blank">203/12</a>] <i>they shall find slave chains placed around their necks</i>. Those slave chains are mentioned in <i>Jus Municipale Frisonum</i> IV (edition Hettema p.67): "Then Magnus chose the second law, which all Frisians accepted: that the <u>chains would be taken off their necks</u>, and that they would always remain freemen, as well as their posterity."<br />
<br />
Compare Winsemius, p.89.</td>
<td valign="top">p.52 - Hettema (<a href="http://images.tresoar.nl/wumkes/pdf/HaanHettemaMde_OudeFriescheWetten_21.pdf" target="_blank">1847</a>) p. 67;<br />
<br />
Pierius Winsemius (1622) <i>Chronique ofte historische geschiedenisse van Vrieslant</i> <a href="https://books.google.de/books?id=XHO6xvlgekgC&pg=PA89#v=onepage&q&f=true" target="_blank">p.89</a>.</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 246, r. 12. v.b. <i>thes kâning his toghter Frêthogunsta</i>. Deze koning is geweest Frotho III, over wien Saxo Grammaticus uitvoerig schrijft Lib. V; verg. daarbij de aantt. van Muelller, p. 173. Deze Frotho werd genaamd Frotho hin Frothgode (de vreedzame).<br />
<br />
Het Chronicon Erici zegt: in de tijden van hem is Jesus Christus geboren.<br />
<br />
Hetzelfde zegt Saxo Grammaticus L.V, p. 225: In dien tijd is de Zaligmaker der wereld geboren.<br />
<br />
Frotho III was dus een tijdgenoot van Askar, en aan zijn bijnaam Frithgode is de naam zijner dochter Frêthogunsta ontleend.<br />
<br />
Suff. Petrus, de Orig. Frisiorum, p. 317 zegt: Het laatste levensjaar van Frotho III is het eerste van Christus.<br />
<br />
p. 306. Frotho III is gestorven in den ouderdom van 57 jaren, nadat hij 50 jaren koning geweest was.<br />
<br />
p. 294. Frotho III is de 28e koning van Denemarken geweest.<br />
<br />
p. 328. Frotho I, de 9e der Deensche koningen, heeft tot aan de monden van den Rijn de geheele kust geplunderd, en dit is de eerste onderwerping van de Friezen door de Denen geweest.<br />
<br />
Van den Magy op bl. 112 vermeld, Frotho I tot Frotho III zijn dus 20 Deensche koningen geweest in een tijdvak van (20 x 30) ongeveer 600 jaren. Dit strookt zeer wel met de tijdsbepaling op bl. 110 aangegeven 591 v. Chr.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/205.html" target="_blank">205/10</a>] <i>the king's daughter, Frethogunsta</i>. This king was Frotho III, about whom Saxo Grammaticus writes extensively in book V; compare the notes of Mülller, p.173. This Frotho was called Frotho hin Frothgode (the peaceful).<br />
<br />
The Chronicon Erici (Annales Ryenses) says: Jesus Christ was born in his times.<br />
<br />
Saxo Grammaticus book V, p.225 confirms: "In that time the Savior of the world was born."<br />
<br />
Frotho III was therefore a contemporary of Askar, and the name of his daughter Frêthogunsta will have been derived from his nickname Frithgode.<br />
<br />
Suffridus Petri (1590) p.317: "The last year of the life of Frotho III was the first of Christ";<br />
<br />
p.306: "Frotho III died at the age of 57 years after he had been king for 50 years";<br />
<br />
p.294: "Frotho III was the 28th king of Denmark";<br />
<br />
p.328: "Frotho I, the 9th Danish king, plundered the entire coast up to the mouths of the Rhine, and this has been the first submission of the Frisians to the Danes."<br />
<br />
From the magus at [<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/082_5.html" target="_blank">082</a>] – who will have been Frotho I – to Frotho III there will thus have been 20 kings in a timespan of (20 x 30) ca. 600 years. This is very much in line with the dating at [<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/079_5.html" target="_blank">079/13</a>], 591 BCE.</td>
<td valign="top">Frotho III <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Frotho_III" target="_blank">wiki</a>;<br />
<br />
Annales Ryenses <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Ryd_Abbey#Annales_Ryenses" target="_blank">wiki</a>;<br />
<br />
Suffridus Petri (1590) <i>De Frisiorum antiquitate et origine</i> (<a href="https://books.google.nl/books?id=QkZbAAAAQAAJ&hl=nl&pg=PP3#v=onepage&q&f=false" target="_blank">Latin</a>);<br />
<br />
Saxo Grammaticus, <i>Historia Danica</i>, <a href="https://www.sacred-texts.com/neu/saxo/saxo052.htm" target="_blank">book 5</a>; </td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 248. r. 11. v.o. <i>êne êle flâte wnnen</i>. Dit feit behoort waarschijnlijk tot de geschiedenis der zeeroovers, tegen welke Pompejus den oorlog gevoerd heeft in het jaar 64 v.Chr. Plutarchus, vita Pompeji p. 632.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/207.html" target="_blank">207/15</a>] <i>they conquered a whole fleet</i>. This fact is probably part of the history of the pirates, against whom Pompey fought the war in the year 64 BCE (Plutarch, Life of Pompey).</td>
<td valign="top">p.53 - Plutarch, <i>The Parallel Lives - <a href="https://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Plutarch/Lives/Pompey*.html" target="_blank">The Life of Pompey</a></i>; "For, you see, the ships of the pirates numbered more than a thousand ... making [the Mediterranean Sea] unnavigable and closed to all commerce."</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 248 onderaan. <i>bukpin</i>. De cholera is reeds door A.C. Celsus beschreven Lib.IV.<strike>11</strike>, ten tijde van Tiberius.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/207.html" target="_blank">207/30</a>] <i>died of pain in the belly</i>. Cholera is already described by Celsus IV.18.1, at the time of Tiberius.</td>
<td valign="top">Aulus Cornelius Celsus <i>De Medicina</i> <a href="https://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Celsus/4*.html" target="_blank">IV.18.1</a> "... cholera, because it appears to be a complaint common to the stomach and intestines" (<a href="https://penelope.uchicago.edu/Thayer/L/Roman/Texts/Celsus/4*.html#18" target="_blank">Latin</a>)</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 252 onderaan. <i>Wêron thêr mânniska tham</i>. Met deze woorden breekt pag. 200 - 12 (212) van het HS. af; al het overige is verloren gegaan.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/210.html" target="_blank">210/32</a>] <i>If there were people who (...)</i> With these words at [210/32] the manuscript ends; everything else has been lost.</td>
<td valign="top"><br /></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Het HS. is oorspronkeljk niet gepagineerd geweest. De paginatuur is in veel later tijd, door eene geheel andere hand met geheel andere inkt daaraan toegevoegd, met letters die een anderen vorm hebben als de cijfers, welke hier en daar in den tekst voorkomen en afgebeeld zijn op plaat II.</td>
<td valign="top">The manuscript originally had no pagination. This was added in a much later time, by a completely different hand with very different ink, in symbols having a dissimilar shape than the numbers that appear here and there in the text and are depicted at [<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/047_5.html" target="_blank">047</a>].</td>
<td valign="top"><br /></td>
</tr>
</tbody></table>
<br />
The following texts were included at the end:<br />
<br />
<ul>
<li>1873 <i>Germanen </i>(Germanic peoples) <a href="https://aldfryas.blogspot.com/2020/02/ottema-1878-essay-germanen-english.html" target="_blank">5 pages</a></li>
<li>1877 reply to <i>Wie heeft het Oera Linda Boek geschreven?</i> (Who wrote the OLB) <a href="https://aldfryas.blogspot.com/2020/02/ottemas-reply-to-wie-heeft-1877.html" target="_blank">2 pages</a></li>
<li>1877 reply to <i>De Pandschâb Kolonie van het Oera Linda bok</i> (The Punjab colony of the OLB) <a href="https://aldfryas.blogspot.com/2020/02/ottemas-reply-to-de-panschab-kolonie.html" target="_blank">3 pages</a></li>
</ul>
Otharushttp://www.blogger.com/profile/08872620553034922705noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-864442572810761783.post-72384507108724710942020-02-08T13:20:00.002+01:002021-02-04T10:20:29.194+01:00Ottema (1876) "De Deventer Courant..."<b><span style="font-size: large;">De Deventer Courant en het Oera Linda Boek</span></b><br />
<b><span style="font-size: large;"><br /></span></b>
This was a lecture by dr. Ottema for the Friesch Genootschap, March 16, 1876; published as brochure in June of the same year.<br />
<br />
English translation may be improved and more notes may be added.<br />
<br />
<table cellpadding="5" style="width: 100%;"><tbody>
<tr>
<td><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEisE8He41IUxlUMps5xcvoHBfNk1vNeWZokKNEL0jPolKXMCme0adPyTAr-0ZQuthaIeNqC1mzglchlqfporOizn80zTYnGBOp07ArJOJuxAXJNYmYaJ20MS8LpbMyKVrbUp7BarG4EXsY/s1600/03+1876Ottema-Deventer.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="946" data-original-width="611" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEisE8He41IUxlUMps5xcvoHBfNk1vNeWZokKNEL0jPolKXMCme0adPyTAr-0ZQuthaIeNqC1mzglchlqfporOizn80zTYnGBOp07ArJOJuxAXJNYmYaJ20MS8LpbMyKVrbUp7BarG4EXsY/s200/03+1876Ottema-Deventer.jpg" width="128" /></a></div>
</td>
<td><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh4ipDr0e98F2i0EQggmFlfyZOdzGDfZPperwlCdjRZgtozA6AGC757QmNu_XwX-QA_pUr8fVGbMbcqpaFrFE2pSs4XCSAs2b-VeUH688SRUkgQVSMCJHd-KTEkXnnzNlgqEcFJMD869YM/s1600/04+1876Ottema-Deventer.jpg"><img border="0" data-original-height="963" data-original-width="629" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh4ipDr0e98F2i0EQggmFlfyZOdzGDfZPperwlCdjRZgtozA6AGC757QmNu_XwX-QA_pUr8fVGbMbcqpaFrFE2pSs4XCSAs2b-VeUH688SRUkgQVSMCJHd-KTEkXnnzNlgqEcFJMD869YM/s200/04+1876Ottema-Deventer.jpg" width="131" /></a></td>
<td><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgGmHaJhkgUyI56-kkccWIqFSMUazBVM7mkwyR9UEj4QF42KpbVABBBaUMUiOE10VENuTj2YGS7pLUeqEKgU6v2cFq7fzhOJVMKGkzqhIxkKGkonCnM1ghU91iVuR8QSMQ7gkesdBafYOs/s1600/05+1876Ottema-Deventer.jpg"><img border="0" data-original-height="958" data-original-width="613" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgGmHaJhkgUyI56-kkccWIqFSMUazBVM7mkwyR9UEj4QF42KpbVABBBaUMUiOE10VENuTj2YGS7pLUeqEKgU6v2cFq7fzhOJVMKGkzqhIxkKGkonCnM1ghU91iVuR8QSMQ7gkesdBafYOs/s200/05+1876Ottema-Deventer.jpg" width="128" /></a></td>
<td><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi-0HJc9CXHDI23cLLoylv54fPHcZYTKnM7olG7bxZsyfqtXwCZQFJCpLXwIR9xn6Oh0W7SjCAIOcD9cKzw6vABopHxyA3yiWR5rERZAHEb-QNMlbnkPg6RaGteggYQZ1wpYNqk__nhRAQ/s1600/06+1876Ottema-Deventer.jpg"><img border="0" data-original-height="974" data-original-width="608" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi-0HJc9CXHDI23cLLoylv54fPHcZYTKnM7olG7bxZsyfqtXwCZQFJCpLXwIR9xn6Oh0W7SjCAIOcD9cKzw6vABopHxyA3yiWR5rERZAHEb-QNMlbnkPg6RaGteggYQZ1wpYNqk__nhRAQ/s200/06+1876Ottema-Deventer.jpg" width="125" /></a></td>
<td><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEggE8nW1CeFfCE2JtnwoerI1CyD1csYU4s7GQUi5ccClM0ZQT3-ivNdru7tH1E4m1KBDF8-m0ZC1dxrBLcxZROi4VkVIa1NnyuVX1PRKIdnCA1ucBh0F5Q3DoASZxQSh6sDmLuqj1CQUwk/s1600/07+1876Ottema-Deventer.jpg"><img border="0" data-original-height="985" data-original-width="615" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEggE8nW1CeFfCE2JtnwoerI1CyD1csYU4s7GQUi5ccClM0ZQT3-ivNdru7tH1E4m1KBDF8-m0ZC1dxrBLcxZROi4VkVIa1NnyuVX1PRKIdnCA1ucBh0F5Q3DoASZxQSh6sDmLuqj1CQUwk/s200/07+1876Ottema-Deventer.jpg" width="125" /></a></td>
<td><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgQ2VIbfeLLSkhVfaM1dQFDDWLEyjZvvEVVQ_s49hLHSuRbJZXMg_WKbZAb_NFYmIcko7TTm8458rwuCrRU3ulLpKdU7dnljnHIyUPkM6TUez_a9Itn_qhq1w4xtTHXy3vOcEUTsZkC8Cs/s1600/08+1876Ottema-Deventer.jpg"><img border="0" data-original-height="979" data-original-width="613" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgQ2VIbfeLLSkhVfaM1dQFDDWLEyjZvvEVVQ_s49hLHSuRbJZXMg_WKbZAb_NFYmIcko7TTm8458rwuCrRU3ulLpKdU7dnljnHIyUPkM6TUez_a9Itn_qhq1w4xtTHXy3vOcEUTsZkC8Cs/s200/08+1876Ottema-Deventer.jpg" width="125" /></a></td>
</tr>
<tr>
<td><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhF9sJX5GWKH1GYP7NLwoMP77r4hHAs3pYuNNnDX92VS__o8D0crngCHg4bG1ZrxnVOK_yxnaqSkw5eqeZ6XsQc7lamXb-rslTKvneqVYneOUk76EpNKgb4yan2nowbQkYm6BWO1kGndfY/s1600/09+1876Ottema-Deventer.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="962" data-original-width="602" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhF9sJX5GWKH1GYP7NLwoMP77r4hHAs3pYuNNnDX92VS__o8D0crngCHg4bG1ZrxnVOK_yxnaqSkw5eqeZ6XsQc7lamXb-rslTKvneqVYneOUk76EpNKgb4yan2nowbQkYm6BWO1kGndfY/s200/09+1876Ottema-Deventer.jpg" width="125" /></a></div>
</td>
<td><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjtWt1TxOQxUv8GFy_h0i1xuBSyCUZY-XOUEiU214RlKL53malNoqzJ-q9yrr0J8zjoW6-2zymkD6ASEVxHH07KwXYauf7FAf_zcEq41vB_UPxSoXotnB9Leg0y5j8Sg61MQwhKtFwXAZw/s1600/10+1876Ottema-Deventer.jpg"><img border="0" data-original-height="953" data-original-width="606" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjtWt1TxOQxUv8GFy_h0i1xuBSyCUZY-XOUEiU214RlKL53malNoqzJ-q9yrr0J8zjoW6-2zymkD6ASEVxHH07KwXYauf7FAf_zcEq41vB_UPxSoXotnB9Leg0y5j8Sg61MQwhKtFwXAZw/s200/10+1876Ottema-Deventer.jpg" width="127" /></a></td>
<td><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgkgZh3C4C7RI-p3MDunW9XvxcPOTM90GgqytLTbnBTyT7e8YMRRJaCbxHWAAbk0ZjLIdoCX1aeklnHAMdV-9axHMM3qNB2ZTPAwwOsBnqsvy42VUKEG7YST9olmNZC9X9BJuGGlrfWv_s/s1600/11+1876Ottema-Deventer.jpg"><img border="0" data-original-height="950" data-original-width="595" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgkgZh3C4C7RI-p3MDunW9XvxcPOTM90GgqytLTbnBTyT7e8YMRRJaCbxHWAAbk0ZjLIdoCX1aeklnHAMdV-9axHMM3qNB2ZTPAwwOsBnqsvy42VUKEG7YST9olmNZC9X9BJuGGlrfWv_s/s200/11+1876Ottema-Deventer.jpg" width="125" /></a></td>
<td><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjLtGABbaSX5Pp_wxVVfI-kVvJhVw-uEZhkD2cHk47EYE1h4JYepFdctT6KrzQ-u_MvpAbplsOFDOcdMYUAtp-BCpCNKSvJezskgxA5G1RzjqRkUIRYXt3NfZRnGATnkYWYMrTbJ4A3w40/s1600/12+1876Ottema-Deventer.jpg"><img border="0" data-original-height="954" data-original-width="599" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjLtGABbaSX5Pp_wxVVfI-kVvJhVw-uEZhkD2cHk47EYE1h4JYepFdctT6KrzQ-u_MvpAbplsOFDOcdMYUAtp-BCpCNKSvJezskgxA5G1RzjqRkUIRYXt3NfZRnGATnkYWYMrTbJ4A3w40/s200/12+1876Ottema-Deventer.jpg" width="126" /></a></td>
<td><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhWcJqT_r9zRy6k_oWZqNUdSFRvr8W-Ecv4AXLv8PlRktDh8Q_ZOKgDNypc2nLvOw3f2iIoQuNPG81_R1hZzeXXyNfZbZHDCbKGcbOu7ogYlwvwGMkmB-FDUoKz_aeoFIgt8rfQPPZDIP0/s1600/13+1876Ottema-Deventer.jpg"><img border="0" data-original-height="949" data-original-width="603" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhWcJqT_r9zRy6k_oWZqNUdSFRvr8W-Ecv4AXLv8PlRktDh8Q_ZOKgDNypc2nLvOw3f2iIoQuNPG81_R1hZzeXXyNfZbZHDCbKGcbOu7ogYlwvwGMkmB-FDUoKz_aeoFIgt8rfQPPZDIP0/s200/13+1876Ottema-Deventer.jpg" width="127" /></a></td>
<td><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhhvcGgocG79SaQM-2T5r010vhwTWC-Q8MIl8L3ZIII4yG-ID3pXncb8fGoZ_Gjm-SLAxm-X22lDhRDfosAluRR9xWOPWIhzqZOZWTUKicb0jO-LJ-y8PmxjwbLgXpa__56RIxRdX4eVIM/s1600/14+1876Ottema-Deventer.jpg"><img border="0" data-original-height="969" data-original-width="618" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhhvcGgocG79SaQM-2T5r010vhwTWC-Q8MIl8L3ZIII4yG-ID3pXncb8fGoZ_Gjm-SLAxm-X22lDhRDfosAluRR9xWOPWIhzqZOZWTUKicb0jO-LJ-y8PmxjwbLgXpa__56RIxRdX4eVIM/s200/14+1876Ottema-Deventer.jpg" width="128" /></a></td>
</tr>
<tr>
<td><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEipoEKL2FXY3eGQqSyBczMFvdUKReL6DqrtTrbv1ge7eEQ27HnpmPTr5VO0HeSXHf7EQlAat0ZJQFzs6P6Nw_reGOatn-4ETQKonKjzteuVBN47ye2AgHRFiDTrNgFYUIQNn0SvTT2sxoM/s1600/15+1876Ottema-Deventer.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="956" data-original-width="605" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEipoEKL2FXY3eGQqSyBczMFvdUKReL6DqrtTrbv1ge7eEQ27HnpmPTr5VO0HeSXHf7EQlAat0ZJQFzs6P6Nw_reGOatn-4ETQKonKjzteuVBN47ye2AgHRFiDTrNgFYUIQNn0SvTT2sxoM/s200/15+1876Ottema-Deventer.jpg" width="127" /></a></div>
</td>
<td><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiLAatvIUZjCdK8-WuLF9aD5gU8sj9tgxQWDPFsG5_yxPx0Xp332NnVPm7zAvvKFDRxjLNLAM3NDQv_zEExiWw79cn_R6kf0I8nu4IatADBFGMsELwpNR1qrREkYN5LajKGwchfXK-4qZw/s1600/16+1876Ottema-Deventer.jpg"><img border="0" data-original-height="970" data-original-width="612" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiLAatvIUZjCdK8-WuLF9aD5gU8sj9tgxQWDPFsG5_yxPx0Xp332NnVPm7zAvvKFDRxjLNLAM3NDQv_zEExiWw79cn_R6kf0I8nu4IatADBFGMsELwpNR1qrREkYN5LajKGwchfXK-4qZw/s200/16+1876Ottema-Deventer.jpg" width="126" /></a></td>
<td><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj1as4otbeYNG8qjfvEtnJ2qu6pu0a07IDVuiay3ps7b3YmbOmY4mhe8nbqaD5Xgt3R-gPXgVSUkj3EKZpROCzlRLvgj_HQtdQtZkDpSRx8bIb5yAQiuTCq9M-JQ06PsqUN0f7F5zGOImU/s1600/17+1876Ottema-Deventer.jpg"><img border="0" data-original-height="962" data-original-width="605" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj1as4otbeYNG8qjfvEtnJ2qu6pu0a07IDVuiay3ps7b3YmbOmY4mhe8nbqaD5Xgt3R-gPXgVSUkj3EKZpROCzlRLvgj_HQtdQtZkDpSRx8bIb5yAQiuTCq9M-JQ06PsqUN0f7F5zGOImU/s200/17+1876Ottema-Deventer.jpg" width="126" /></a></td>
<td><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiIfLuoos2y8KWT5X_wWlOFsoBeWl6ef5uVm4LEromMMYl4XPf_pO_H0w6QwbJ3Rjw08b_Mgt-jJbiPtMvhZ3dXEd7N-Q_L3FMSAzs6GSVaj1DeJhWztlKbbFp3p3ltXSlRMiUXtlpeJnY/s1600/18+1876Ottema-Deventer.jpg"><img border="0" data-original-height="954" data-original-width="612" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiIfLuoos2y8KWT5X_wWlOFsoBeWl6ef5uVm4LEromMMYl4XPf_pO_H0w6QwbJ3Rjw08b_Mgt-jJbiPtMvhZ3dXEd7N-Q_L3FMSAzs6GSVaj1DeJhWztlKbbFp3p3ltXSlRMiUXtlpeJnY/s200/18+1876Ottema-Deventer.jpg" width="128" /></a></td>
<td><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjd8z876eBHjeglExUUDTwg3DlWwdiG__SvIWIDbBFcrqkN9xTeavUMQRxTOPly7zvpSAxE5mHz2N3pLnhsks3AoUfJ-EYgHxUJJeaYxjtokIfvCtA6T78q4zy9K5RlaYik_AU1dwzpPeI/s1600/19+1876Ottema-Deventer.jpg"><img border="0" data-original-height="947" data-original-width="608" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjd8z876eBHjeglExUUDTwg3DlWwdiG__SvIWIDbBFcrqkN9xTeavUMQRxTOPly7zvpSAxE5mHz2N3pLnhsks3AoUfJ-EYgHxUJJeaYxjtokIfvCtA6T78q4zy9K5RlaYik_AU1dwzpPeI/s200/19+1876Ottema-Deventer.jpg" width="128" /></a></td>
<td><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhkDutWSncK6I_4d-6WdGvqDpz7lo8y3hR9wzmaINCe4-vQgFZ8Ztj9c9Xpj6pOjfQn3cPxrgGX0CdQtDu3uGcVjemr_pUTdvCH75j7-co6vErdnNEvMEbDp9FIsP2-CfcRvZt_lbPSlhw/s1600/20+1876Ottema-Deventer.jpg"><img border="0" data-original-height="948" data-original-width="609" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhkDutWSncK6I_4d-6WdGvqDpz7lo8y3hR9wzmaINCe4-vQgFZ8Ztj9c9Xpj6pOjfQn3cPxrgGX0CdQtDu3uGcVjemr_pUTdvCH75j7-co6vErdnNEvMEbDp9FIsP2-CfcRvZt_lbPSlhw/s200/20+1876Ottema-Deventer.jpg" width="128" /></a></td>
</tr>
<tr>
<td><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhRkVub6Nsx7NU9yDlJ9kKl-sKcyM5HUSWb_PssBwFNuV4Ra6husi0YpASHsEe6vx61FoLtutUFLCppHqGg55YlgABmOCwR3KbO33dvOEWkmJpu-p7ANxaiVT9II-HKUBQaRfUDNfZsVnM/s1600/21+1876Ottema-Deventer.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="943" data-original-width="603" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhRkVub6Nsx7NU9yDlJ9kKl-sKcyM5HUSWb_PssBwFNuV4Ra6husi0YpASHsEe6vx61FoLtutUFLCppHqGg55YlgABmOCwR3KbO33dvOEWkmJpu-p7ANxaiVT9II-HKUBQaRfUDNfZsVnM/s200/21+1876Ottema-Deventer.jpg" width="128" /></a></div>
</td>
<td><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgDcVcs_xpHgVTt32qvzqyVVeQXJh6dyGzbGF2mItOyMNC34_JBtAx4spzdLKsFtmtG7DnK9fma8qGjXYWLgmjkGNdRrLLkKXufktXiBQemOX5uHvaMZIJnmsMQIqRj8U4TK9ZpXFi6UIE/s1600/22+1876Ottema-Deventer.jpg"><img border="0" data-original-height="949" data-original-width="612" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgDcVcs_xpHgVTt32qvzqyVVeQXJh6dyGzbGF2mItOyMNC34_JBtAx4spzdLKsFtmtG7DnK9fma8qGjXYWLgmjkGNdRrLLkKXufktXiBQemOX5uHvaMZIJnmsMQIqRj8U4TK9ZpXFi6UIE/s200/22+1876Ottema-Deventer.jpg" width="129" /></a></td>
<td><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhA1KIrtB3PIL98hMby8fRrNYR6Gr09E5l4-sECnJk63HwYarnyCCivF9w7FP3opid6f8PSzobivGcCOCP_KTmv0a8bVN0eqDpaL8wTCDB6wtPcRcBj_J90Sc9c4nlxqmK7Rf0Ex6CmK1M/s1600/23+1876Ottema-Deventer.jpg"><img border="0" data-original-height="949" data-original-width="614" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhA1KIrtB3PIL98hMby8fRrNYR6Gr09E5l4-sECnJk63HwYarnyCCivF9w7FP3opid6f8PSzobivGcCOCP_KTmv0a8bVN0eqDpaL8wTCDB6wtPcRcBj_J90Sc9c4nlxqmK7Rf0Ex6CmK1M/s200/23+1876Ottema-Deventer.jpg" width="129" /></a></td>
<td><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhQqelbpsH9KhlevaLJKmqt9Q4ynCIK7QkqtlgwDdDd7qpHIxL0bhpFxVUdW6o2gZXLBHQDjdmoXV7vwHoWUZk3Ksmgnf7LqZJdojmoa87a4r5DKV87E0NP4fTZqpv6QwtN113z0tvjsyE/s1600/24+1876Ottema-Deventer.jpg"><img border="0" data-original-height="952" data-original-width="607" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhQqelbpsH9KhlevaLJKmqt9Q4ynCIK7QkqtlgwDdDd7qpHIxL0bhpFxVUdW6o2gZXLBHQDjdmoXV7vwHoWUZk3Ksmgnf7LqZJdojmoa87a4r5DKV87E0NP4fTZqpv6QwtN113z0tvjsyE/s200/24+1876Ottema-Deventer.jpg" width="128" /></a></td>
<td><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiQmOtWMbqIebbEHOGiItNMh1R9frLXGwk2LqJfRvMbEWp_RJfYSjdM1ubVoLQtRqAL9KX-a2WQVvwadkurl_cxSMO_89j4f9gsfl9-tGbSFVVm3QymvEqikVyk-zRXNIub9hZnW4Hg5SE/s1600/25+1876Ottema-Deventer.jpg"><img border="0" data-original-height="983" data-original-width="609" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiQmOtWMbqIebbEHOGiItNMh1R9frLXGwk2LqJfRvMbEWp_RJfYSjdM1ubVoLQtRqAL9KX-a2WQVvwadkurl_cxSMO_89j4f9gsfl9-tGbSFVVm3QymvEqikVyk-zRXNIub9hZnW4Hg5SE/s200/25+1876Ottema-Deventer.jpg" width="124" /></a></td>
<td><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi5D-QeZyJmmPZe1ZpeWQU8Q7pf-CHEsmqji_1p79r5dzNZBbjutzVeQkCO4BGp4S3P0Rzs_Jf7V1QEtM7XaTuPZdzoTS6JCXVRmNWN7PJlspq3tKgmPXm7Q7-BLqP2C7Zr8-srtJTPtuQ/s1600/26+1876Ottema-Deventer.jpg"><img border="0" data-original-height="992" data-original-width="600" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi5D-QeZyJmmPZe1ZpeWQU8Q7pf-CHEsmqji_1p79r5dzNZBbjutzVeQkCO4BGp4S3P0Rzs_Jf7V1QEtM7XaTuPZdzoTS6JCXVRmNWN7PJlspq3tKgmPXm7Q7-BLqP2C7Zr8-srtJTPtuQ/s200/26+1876Ottema-Deventer.jpg" width="121" /></a></td>
</tr>
<tr>
<td><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh5aDf91_dGDg_aKDoLI9x1pUg8a53kvajG9HaqKte3rbVGqyuVaGhyphenhyphenw5XacHETXKO0vUk6H1KagVYmzdgvb7pS-kiaU5Rm9OJwSOUe80Vc8xticIkqcbQrsYOx7hce2wldWlopT-eh_EU/s1600/27+1876Ottema-Deventer.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="945" data-original-width="601" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh5aDf91_dGDg_aKDoLI9x1pUg8a53kvajG9HaqKte3rbVGqyuVaGhyphenhyphenw5XacHETXKO0vUk6H1KagVYmzdgvb7pS-kiaU5Rm9OJwSOUe80Vc8xticIkqcbQrsYOx7hce2wldWlopT-eh_EU/s200/27+1876Ottema-Deventer.jpg" width="127" /></a></div>
</td>
<td><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjguPP8FoOszvKYtL-_xuM2FEpdn8pM3zmcftH1NfQgvrWZm5Fy3z6KQG0EAxFxsRflLKvzjdpDz20NLhLmzKOjDjzXxwvAnmB3lrXb7f8oI10TQTZXmCK9QoZTyiokYtN4opiE3CeugvQ/s1600/28+1876Ottema-Deventer.jpg"><img border="0" data-original-height="957" data-original-width="612" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjguPP8FoOszvKYtL-_xuM2FEpdn8pM3zmcftH1NfQgvrWZm5Fy3z6KQG0EAxFxsRflLKvzjdpDz20NLhLmzKOjDjzXxwvAnmB3lrXb7f8oI10TQTZXmCK9QoZTyiokYtN4opiE3CeugvQ/s200/28+1876Ottema-Deventer.jpg" width="128" /></a></td>
<td><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhetdaKreHf3smMNDsGlbsLADFvW_egsgA1z-4MUy3LXEM_DOzeJKiTMphPzj3SLvc-GBYL_IP-GkHKXjTA1glxIXOBNq8Jlo2npj7ekuL_HQDWePpYdm_1FjttNF1iPiDjk9KpOQhV-6I/s1600/29+1876Ottema-Deventer.jpg"><img border="0" data-original-height="962" data-original-width="612" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhetdaKreHf3smMNDsGlbsLADFvW_egsgA1z-4MUy3LXEM_DOzeJKiTMphPzj3SLvc-GBYL_IP-GkHKXjTA1glxIXOBNq8Jlo2npj7ekuL_HQDWePpYdm_1FjttNF1iPiDjk9KpOQhV-6I/s200/29+1876Ottema-Deventer.jpg" width="127" /></a></td>
<td><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEib9Kc5-3n9AkiWt2PvgyrGT5uv-rXlC6F6a21_JaIX6Ht9nyXqQpuaPLJ2x31Z0M2tycu6qvTuvgkX9qAkEebih8W8vu3Ep2pXxTOjjiO-MkyyZpWX_CjAfiYnjiagszlMVAuw-60M5ks/s1600/30+1876Ottema-Deventer.jpg"><img border="0" data-original-height="971" data-original-width="610" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEib9Kc5-3n9AkiWt2PvgyrGT5uv-rXlC6F6a21_JaIX6Ht9nyXqQpuaPLJ2x31Z0M2tycu6qvTuvgkX9qAkEebih8W8vu3Ep2pXxTOjjiO-MkyyZpWX_CjAfiYnjiagszlMVAuw-60M5ks/s200/30+1876Ottema-Deventer.jpg" width="126" /></a></td>
<td><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhFGAJXkuH09MmpS0MvJQCumUTfSvFuIHPhQLg0_WQSf-0bz1dKYDBmjmlvCPv1jqqBwEEtte9sl6p-rDPobavzbS3Pe94vpermrPxR-a8Dc8UnB21X-xXmI9wMbqZJVMbT87EscVtT7Cg/s1600/31+1876Ottema-Deventer.jpg"><img border="0" data-original-height="960" data-original-width="607" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhFGAJXkuH09MmpS0MvJQCumUTfSvFuIHPhQLg0_WQSf-0bz1dKYDBmjmlvCPv1jqqBwEEtte9sl6p-rDPobavzbS3Pe94vpermrPxR-a8Dc8UnB21X-xXmI9wMbqZJVMbT87EscVtT7Cg/s200/31+1876Ottema-Deventer.jpg" width="126" /></a></td>
<td></td>
</tr>
</tbody></table>
<br />
<table border="1" cellpadding="5" style="width: 100%;"><tbody>
<tr>
<td valign="top" width="38%">In de Deventer couranten van het jaar 1874, nos. 25—37 zijn als feuilleton opgenomen twaalf beschouwingen van het Oera Linda boek, die later door den uitgever in een bundel verzameld zijn onder den titel van: Naar aanleiding van thet Oera Linda Bok. Historische schetsen, met eenige in- en uitvallen. (Deventer, J. de Lange, 1874).</td>
<td valign="top" width="38%">In the newspaper <i>Deventer Courant</i> of 1874 twelve contemplations of the Oera Linda-book appeared, which were later published together as a booklet under the title: <i>Naar aanleiding van thet Oera Linda Bok</i> (Regarding the OLB).</td>
<td valign="top" width="24%">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Dit boekje is in het Duitsch vertaald als: Historische Skizzen auf Grundlage von thet Oera Linda Bok mit etlichen Ein- und Ausfällen. Aus dem Holländischen von Hermann Otto. (Norden, Verlag von Herm. Braams, 1875).<br />
<br />
Hiervan vindt men eene aankondiging in: Ostfriesisches Monatsblatt. III Band. October 1875. 10 Heft. S. 472.<br />
<br />
De redakteur van dat tijdschrift: A.E. Zwitzers, Pastor in Hatzum, drukt zich daarover uit in deze woorden:</td>
<td valign="top">This booklet was translated into German in 1875 by Hermann Otto as: <i>Historische Skizzen auf Grundlage von thet Oera Linda Bok</i>.<br />
<br />
An announcement of this can be found in: <i>Ostfriesisches Monatsblatt</i>, October 1875.<br />
<br />
The editor of that magazine: Mr Zwitzers, Pastor in Hatzum, writes:</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">"Het mag zoo wat 20 jaren geleden zijn, dat een Berlijner Hoogleeraar uitsprak: De wetenschap moet omkeeren! Dat woord is door sommigen met aandacht vernomen en nagesproken, door veelen uitgelachen en bespot, een tijdlang als een gevleugeld woord in het Duitsche vaderland rondgevlogen, daarna weer verstomd, en de Wetenschap heeft sedert dien tijd hare richting niet wezenlijk veranderd, maar is haren ouden gang blijven gaan.</td>
<td valign="top">"About 20 years ago a Berlin professor said: Science must make a turn! These words have been taken seriously and repeated by some, laughed at and mocked by many, then gradually forgotten again, and since that time science has not substantially changed its direction, but continued its traditional path.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Doch die leus was in een reactionairen tijd uit den schoot van het feodale legerkamp geboren, en als een cathegorisch bevel aan de gezamenlijke Wetenschap al te scherp en aanmatigend. Zal de werking niet eene andere zijn, wanneer in onzen tijd van algemeenen vooruitgang van het liberale Holland het zelfde gebod, maar meer bescheiden, in de eerste plaats aan de geschiedkundige wetenschappen gericht, uitgaat?<br />
<br />
<i>Het Oera Linda Boek</i>, in 1872 te Leeuwarden door Dr. J.G. Ottema uitgegeven, behelst indirekt een gelijksoortig bevel.</td>
<td valign="top">But that slogan was born in a reactionary time out of the feudal army camp, and was too sharp and pretentious as an order to the sciences. Would it be different, if in our time of general progress of liberal Holland the same command is issued, but more modestly and directed primarily at the historical sciences?<br />
<br />
<i>The Oera Linda-book</i>, issued in 1872, Leeuwarden by Dr J.G. Ottema indirectly contains a similar demand.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Is het Friesche volk een klein twijgje aan den sterken Germaanschen tak van den machtigen Indogermaanschen stam? of zijn integendeel de Germanen slechts een der veele spruiten uit den Frieschen wortel? Begint de Friesche geschiedenis eerst met de schrale en onzekere berichten van Tacitus? of reikt zij op den grondslag van geloofwaardige schriftelijke oorkonden terug tot in de eeuw des aartsvaders Abraham?<br />
<br />
Heeft het volk der Friesen wel sints de dagen van Plinius reeds turf gegraven, maar nimmer aan den grooten wereldhandel bedrijvig deelgenomen? of zijn sints 40 eeuwen de groote wereldbewegende daden, in zoo verre zij naar edele doeleinden streven, door de kracht der Friesen volvoerd, of althans met Friesche hulp verricht?</td>
<td valign="top">Are the Frisians a small twig of the strong Germanic branch of the powerful Indo-Germanic race? or are the Germans on the contrary just one of the many sprouts from the Frisian root? Does Frisian history begin with the scanty and uncertain reports from Tacitus? or does it reach back on the basis of credible written documents to the age of the patriarch Abraham?<br />
<br />
Have the Frisians dug peat since the days of Pliny, but never participated in the big world trade? or have the great world-moving acts since 40 centuries, in so far as they pursued noble ends, been accomplished by the power of the Frisians, or at least done with Frisian help?</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Zijn Tyrus en Athene, even zoo goed als de moederstad Emden en de Proostdy Hatzum Friesche stichtingen? Schitteren aan den hemel van den roem der Friesen slechts sterren van de 4e of 5e grootte, als Okko ten Broek en Ulrich Cirksena, Edzard de groote en Störkebeker? of zijn de goddelijke Wodan, de wijze Minos van Kreta, Neptunus en Minerva kinderen van Friesche moeders?<br />
<br />
Schemert de glans der verlichting onder ons eerst sedert den tijd der staatsregeling van Gravin Anna, of hebben de Phoeniciers het letterschrift en de Arabieren de getalmerken van onze voorvaderen geleerd? Kortom waren wij van oudsher, wat wij nog zijn, een gering volkje in een achterhoek, of zijn wij Friesen oorspronkelijk en in den eigenlijken zin de adel der menschheid.</td>
<td valign="top">Are Tyre and Athens just like Emden and Hatzum Frisian foundations? Do only stars of the 4th or 5th grade, like Okko ten Broek, Ulrich Cirksena, Edzard the great and Störkebeker shine in the sky of Frisian fame? or were the divine Wodan, the wise Minos of Crete, Neptune and Minerva also children of Frisian mothers?<br />
<br />
Does the shimmer of enlightenment shine among us only since the time of Countess Anna, or have the Phoenicians learned their letters and the Arabs their numbers from our forefathers? In short, have we always been as we still are, a small people in the back corner, or are we Frisians originally and in the real sense the nobility of humanity?</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Alle deze vragen, en nog veel meer, van beteekenis voor de wereldgeschiedenis, beantwoordt de verzameling die zich het Oera Linda Boek noemt, op de voor ons meest eervolle wijze.</td>
<td valign="top">All these questions and many more, of significance to world history, the collection known as the Oera Linda-book answers in the most honorable way for us.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">De redaktie van het Monatsblatt had voorlang reeds dit aan hare lezers gaarne medegedeeld, zoo zij niet teruggehouden was door het besef, dat het boek in den oorspronkelijken tekst, en zelfs in de Hollandsche vertaling, slechts eene kost voor menschen van grondige geleerdheid is, en dat zelfs hetgeen men gewoonlijk een uittreksel noemt, nog een veel te zware kost zoude opleveren, dan dat zij die aan het meerendeel harer lezers durfde voorzetten.</td>
<td valign="top">The editors of the Monatsblatt had long been keen to communicate this to its readers, if it had not been restrained by the realization that the book in the original text, and even in the Dutch translation, would only be appreciated by people of thorough learning, and that even an excerpt would still result in a read far too heavy for the majority of the readers.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Terwijl wij ons afvroegen, of het mogelijk was deze brok, zoo droog en hard als scheepsbeschuit, voor het groot publiek verteerbaar te maken, ontvingen wij de welgelukte beantwoording dezer vraag in het hierboven genoemde boekje, uit het Hollandsch vertaald door Hermann Otto, en uitgegeven bij Braams te Norden.</td>
<td valign="top">While we were wondering whether it was possible to make this dry and hard lump digestible for the general public, we received the successful answer to this question in the aforementioned booklet, translated from the Dutch by Hermann Otto, and published at Braams in Norden.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Deze vorm van voorstelling maakt den inhoud van het O.L.B. voor iedereen toegankelijk en die inhoud, wij gaven het boven reeds te kennen, roert het zelfbewustzijn van onzen stam tot op zijn diepsten grond. Wij moeten toch weten, wat wij in vergelijking met andere volken kunnen gelden, en voortaan zal niemand, die prijs stelt op zijne Friesche afstamming, gaarne een vreemdeling onder de oogen willen treden, zonder zich over de bovengenoemde vragen helderheid verschaft te hebben.</td>
<td valign="top">This form of representation makes the content of the OLB accessible to everyone and that content, as we have already indicated above, stirs the self-consciousness of our tribe to its deepest core. For we must know what we can achieve in comparison to other peoples, and from now on no one who appreciates his Frisian descent will face a stranger without having clarified for himself the above questions.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Doch om tot de zuivere wetenschap terug te keeren, zooveel staat vast, dat met het verschijnen van het Oera Linda boek de Historische wetenschap een krisis (keerpunt) is ingetreden."<br />
<br />
<div style="text-align: right;">
A.E. Zwitsers, Pastor in Hatzum.</div>
</td>
<td valign="top">But to return to pure science, so much is certain that with the publication of the Oera Linda-book, historical science has entered a crisis (turning point)."<br />
<br />
<div style="text-align: right;">
A.E. Zwitsers, Pastor in Hatzum.</div>
</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div style="text-align: center;">
- - -</div>
<br />
De ongenoemde schrijver van die Schetsen heeft zich ten aanzien van dat boek en niet minder ten aanzien van mij zeer verdienstelijk gemaakt, want niemand heeft zeker zijne beschouwingen met meer genoegen gelezen dan ik. Mij toch is het daaruit gebleken, dat hij het boek niet oppervlakkig gelezen, maar met allen ernst door en door bestudeerd heeft.<br />
<br />
Bij alle geestigheid zijner invallen, en bij alle heuschheid zijner uitvallen zijn er wel is waar punten, die ik hem niet kan toegeven, doch die zijn van ondergeschikt belang. Daarom wil ik mij bepalen tot de beantwoording van eene zijner voornaamste opmerkingen en daaraan eenige beschouwingen verbinden, die kunnen dienen tot opheldering van menige belangrijke bijzonderheid. De bedoelde opmerking komt voor in de laatste zijner schetsen, op bl. 139:</td>
<td valign="top"><div style="text-align: center;">
- - -</div>
<br />
The anonymous author of the twelve contemplations has made himself very meritorious with regard to the OLB and no less to me, for no one has certainly read his reflections with greater pleasure than I. For it proved to me that he did not read the book superficially, but thoroughly studied it.<br />
<br />
Besides all the wits and truths among his contemplations there are some points that I would not agree with, but they are of secondary importance. That is why I would like to confine myself to answering one of his most important remarks and adding some considerations to them, which may serve to clarify many important details. This remark appears in the last of his contemplations, on p. 139:</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">"Overal waar het Oera Linda Boek de hand reikt aan de bekende traditie der (Gr. en Rom.) oudheid valt ons op eene zekere armoede aan stof, enz."</td>
<td valign="top">"Wherever the Oera Linda Book reaches out to the well-known tradition of (Greek and Roman) Antiquity, we notice a certain lack of detail, etc."</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Het Oera Linda boek is alleen begrijpelijk, wanneer men het neemt voor hetgene het is, en zooals het zich voordoet, d.i. niet als het werk van één schrijver, die als geleerde het plan heeft van eene wereldgeschiedenis te schrijven, maar als eene verzameling van dokumenten, die in eene familie bewaard, een soort van familiearchief uitmaken.<br />
<br />
Die dokumenten zijn alle van elkander onafhankelijk, uit verschillende tijden en oorden, door verschillende personen opgeteekend, en slechts in eene soort van chronologische orde bijeengebracht, in zooverre de achtereenvolgende verzamelaars opeenvolgende geslachten van eene familie vertegenwoordigen.</td>
<td valign="top">The Oera Linda book can only be understood if it is taken for what it is, and as it occurs, not as the work of one writer who, as a scholar, has the intention of writing a world history, but as a collection of documents that were preserved by a family, as a kind of family archive.<br />
<br />
These documents are all independent of each other, from different times and places, recorded by different persons, and collected only in a sort of chronological order, in so far as the successive collectors represent successive genera of a family.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Adela, Adelbrost, Apollonia, Frethorik, Wiljou, Konereed, Beeden en een onbekende, wiens naam met een verloren geraakt fragment (bl. 232) verdweenen is, hebben verzameld en bewaard, wat zij vonden, en tegelijk eenige zaken opgeteekend, die zij zelve hebben beleefd en bijgewoond.<br />
<br />
Meer mag men van hen niet eischen. Wat zij niet hadden, konden zij niet geven. Van Grieksche of Romeinsche geschiedkundige literatuur was hun niets bekend. Voor hetgene hun onbekend was, kan men hen niet verantwoordelijk stellen. Wij hebben hun slechts dankbaar te wezen voor hetgene zij bewaard hebben.</td>
<td valign="top">Adela, Adelbrost, Apollonia, Frethorik, Wiljou, Konereed, Beeden and an unknown person whose name disappeared with a lost fragment (page 232), have collected and saved what they found, and at the same time recorded some things that they themselves have experienced and attended.<br />
<br />
More can not be demanded of them. They could not give what they did not have. They were not familiar with Greek or Roman historical literature. They cannot be held responsible for what was unknown to them. We have only to be grateful to them for what they have saved.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">De verzameling bestaat slechts uit een vijftigtal stukken, waarvan ieder zich kenmerkt door kleine verschillen in stijl, taal, spelling en taalvormen. Die verschillen, als bijzonderheden beschouwd, bewijzen, dat het geheel niet het werk van één en denzelfden persoon kan zijn, en er dus geen sprake wezen kan van één schrijver, die dat alles verdicht zoude hebben.<br />
<br />
En daarenboven bewijzen die verschillen, als onregelmatigheden beschouwd, dat al die stukken geschreven zijn in een tijd, toen er nog geene regelmatigheid in de taal, zooals die gesproken en geschreven werd, bestond; d.i. in dien vroegsten tijd toen men nog geene door de grammatika voorgeschreven wetten kende. De taal toch is niet gemaakt door de Grammatici naar vooraf bepaalde theorien of overeengekomen regelen.</td>
<td valign="top">The collection consists of only fifty pieces, each of which is characterized by small differences in style, language, spelling and language forms. Those differences, considered as details, prove that the whole cannot be the work of one and the same person, and therefore there can be no question of one writer who would have invented it all.<br />
<br />
And in addition, considered as irregularities, those differences prove that all those pieces were written at a time when there was no regularity in the language as it was spoken and written; that is, at the earliest time when no grammatic laws were known. For language is not made by grammarians to fit existing theories or agreed-upon rules.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Zij is geboren en ontstaan in den mond des sprekenden volks, dat in het gebruik en de keuze van zijne woordvormen zich van de grootst mogelijke vrijheid bediende. Toen dat volk de schrijfkunst had uitgevonden, schreef het zooals het sprak, en was de schrijftaal even min aan angstvallige regelen gebonden als de spreektaal.<br />
<br />
Eeuwen aan eeuwen heeft het geduurd eer men op het denkbeeld gekomen is om in die onregelmatigheid orde en regelmaat te brengen. Eerst laat en zeer laat is de taalkunde geboren, en hare ontwikkeling is zeer langzaam geweest. Hiermede is het Oera Linda Boek geheel in overeenstemming.</td>
<td valign="top">She was born and originated in the mouth of the speaking people, who used the greatest possible freedom in the use and choice of their word forms. When that people had invented the art of writing, it wrote as it spoke, and the written language was no more bound by limiting rules than the spoken language.<br />
<br />
It took many centuries before people got the idea of bringing order and regularity to that irregularity. Linguistics was born very late, and its development has been very slow. The Oera Linda-book is completely in agreement with this.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Zie maar op bl. 148, wat de kinderen op de burgtscholen leeren; dat is lezen, schrijven en rekenen, voorts begrippen van recht en plicht, zedekunde, kruidkunde en heelkunde, en bovendien geschiedenissen, vertellingen en gezangen. Maar van taalkunde is in dit programma nog volstrekt geen sprake hoegenaamd.<br />
<br />
Deze wetenschap was in den tijd van het Oera Linda Boek nog geheel onbekend, men schreef gelijk men sprak, en men schreef zóó, omdat men zóó sprak. De taalkunde sluimerde nog onbewust van zich zelve in het instinktmatig gevoel van het denk- en spraakvermogen. En hierin ligt misschien wel het sterkste bewijs van de hooge oudheid van het Oera Linda boek.</td>
<td valign="top">On p. 148 we read what the children learn at the burg-schools: reading, writing and arithmetic, furthermore concepts of justice and duty, ethics, herbalism and surgery, as well as histories, tales and hymns. But there is absolutely no question of linguistics in this program.<br />
<br />
This knowledge was still completely unknown at the time of the Oera Linda-book, people wrote as they spoke, and they wrote like that because they spoke like that. Linguistics still slumbered unaware of itself in the instinctual sense of mind and speech. And this is perhaps the strongest proof of the high antiquity of the Oera Linda-book.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Daarvan is de eerste afdeeling van oudere dagteekening als de Grieksche letterkunde; Apollonia leefde eene eeuw voor Herodotus.<br />
<br />
In de tweede afdeeling kan hier alleen in aanmerking komen hetgene Frethorik mededeelt uit het dagboek van Liudgert, bl. 164 volg., en de brief van Liudgert aan Frethorik, opgenomen door Konereed, bl. 220 volg. alsmede het geschrift over Buddha, afkomstig van Dela-Hellenia (Burgtmaagd of Moeder bij de Geertmannen aan den Pangab), medegedeeld door Wiljou bl. 192 volg.</td>
<td valign="top">Its first section is of older date than Greek literature; Apollonia lived a century before Herodotus.<br />
<br />
In the second section, the oldest parts are Frethorik's contribution from Liudgert's diary, p. 164, the letter from Liudgert to Frethorik, recorded by Konereed, p. 220 as well as the writing about Buddha, originating from Dela-Hellenia (Burgmaiden or -mother with the Geertmen at the Pangab), communicated by Wiljou p. 192.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Liudgert heeft een dagboek geschreven van zijn tocht uit het land aan den Pangab tot zijne komst in het Flymeer in Fryas land. Hij draagt kennis van Alexanders krijgsverrichtingen in Indie, van zijn terugtocht naar den Eufraat, van zijnen dood te Babylon, van den oorlog der Diadochen, van de daden van Demetrius Poliocretes, van de Friesen te Athenia, die bij het vertrek van Geert en hare volgelingen daar waren achtergebleven en woonden eerst in de oude haven (Munichia) en vervolgens in de nieuwe haven (Piraeus).<br />
<br />
Nu zouden wij zeker gaarne veel van hem vernemen over de Grieksche geschiedenis en Grieksche toestanden gedurende die 22 jaren, doch hij heeft niet voor ons geschreven, maar voor zich zelve zijne eigene lotgevallen en ontmoetingen opgeteekend; verder reikte het doel van zijn schrijven niet. Daar mogen wij hem geen verwijt van maken. Hij was geen geschiedschrijver, maar schreef een dagboek en niets meer.</td>
<td valign="top">Liudgert wrote a diary of his journey from the land at the Pangab until his arrival in the Fleelake in Fryasland. He is acquainted with Alexander's military operations in India, his retreat to the Euphrates, his death in Babylon, the war of the Diadochen, the actions of Demetrius Poliocretes, the Friesians at Athenia, who, upon the departure of Geert and her followers there were left behind and lived first at the old port (Munichia) and then at the new port (Piraeus).<br />
<br />
Now we would certainly like to hear a lot from him about Greek history and Greek situations during those 22 years, but he did not write for us, but recorded his own fortunes and encounters for himself; the purpose of his writing did not reach beyond that. We cannot blame him for that. He was not a historian, but wrote a diary and nothing more.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Even zoo is het gesteld met Liudgerts brief aan Frethorik. Dat is een brief over een bepaald onderwerp. Hij geeft aan zijn vriend eene beschrijving van het land, waar hij vandaan gekomen is, het land aan den Pangab.<br />
<br />
Uit dien brief leeren wij niets, maar Frethorik zeer veel. Van dat land, zoo zeer verschillende van Friesland, van dat wonderland waren door andere tochtgenooten overdrevene en leugenachtige verhalen en wie weet welke mirakelen verspreid, en daarom maakt hij zijn vriend naauwkeurig bekend met den wezenlijken toestand van dat land, opdat deze de leugenachtige verhalen kan schiften van de ware berichten.<br />
<br />
Dat alleen, en geen ander, was zijn doel. Wij hebben geen recht andere eischen aan hem te stellen, en allerminst om hetgene hij niet geschreven heeft als een bewijs aan te voeren tegen hetgene hij wel geschreven heeft.</td>
<td valign="top">It is likewise with Liudger's letter to Frethorik, a letter about a certain subject. He gives his friend a description of the country where he came from, the land at the Pangab.<br />
<br />
We learn nothing new from that letter, but Frethorik will have. From that country, so very different from Frisia, from that wonderland other travelers had spread exaggerated and lying or miraculous stories, and therefore Liudger accurately makes his friend acquainted with the essential state of that country, so that he can separate the untrue accounts from the true ones.<br />
<br />
That alone was his goal, and no other. We have no right to impose other demands on him, and by no means can we use what he has not written as proof against what he did write.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Het geschrift van Dela-Hellenia is een van de merkwaardigste stukken. Ik noemde haar Burgtmaagd of Moeder bij de Geertmannen. Dat die Geertmannen, bij de Grieksche schrijvers Pattaliers genoemd, eene Moeder (verkort Moer) hadden, blijkt uit Curtius Lib. IX. c. 8. Eorum rex erat MOERIS. Hij las namelijk bij zijne Grieksche berichtgevers: ΑΥΤΩΝ ΕΒΑΣΙΛΕΥΣΕ ΜΟΕΡΙ͂Σ en vertaalde ἐβασίλευσε door rex erat, niet bevroedende dat βασελεύειν ook van eene vrouw kon gezegd worden. Het blijkt niet bepaald van wien Curtius dit bericht heeft, Ptolomeus, Megasthenes, Nearchus of Hephaestion.<br />
<br />
Misschien wel de laatste heeft opgemerkt, dat de Pattaliers bij alle belangrijke zaken Moderis rêd (raad, goedvinden of bevel) inwonnen, en gemeend, dat Moderis (Moeris) de naam was van die met het hoogste gezag bekleede (hem onbekende) persoon, en zoo heeft hij ΜΟΕΡΙ͂Σ als eigennaam geschreven. Op die wijze is Curtius aan dien rex Moeris gekomen, waardoor hij onwetend en onbewust voor ons de herinnering aan eene Moeder bij de Geertmannen bewaard heeft.</td>
<td valign="top">The writing of Dela-Hellenia is one of the most remarkable pieces. I called her burgtmaiden or Mother with the Geartmen. That those Geartmen, called Πάτταλεῖς by the Greek writers (Curtius, Latin: <i>gentem Pataliam</i>), had a Mother is clear from Curtius Lib. IX ch. 8: (Eorum) rex erat MOERIS. For his Greek reporters wrote: ΑΥΤΩΝ ΕΒΑΣΙΛΕΥΣΕ ΜΟΕΡΙ͂Σ and he translated ἐβασίλευσε by rex erat, not questioning that βασελεύειν could also be said of a woman. It is not clear from whom Curtius has this message, Ptolomeus, Megasthenes, Nearchus or Hephaestion.<br />
<br />
Perhaps it was the latter who noted that the Pattalians sought Moderis rêd (counsel, approval, or order) in all important cases, and believed that Moderis (Moeris) was the name of the person with the highest authority (unknown to him), and he wrote ΜΟΕΡΙ͂Σ as a proper name. In this way Curtius got 'rex Moeris', by which he unknowingly and unconsciously saved for us the memory of a Mother among the Geartmen.</td>
<td valign="top">Quintus Curtius, <i>Historiarum Alexandri Magni</i>, 9.8.28-29: <i>Rex erat Moeris, qui urbe deserta in montes profugerat</i><br />
<br />
<br /></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Of nu die Dela met de Geertmannen hier in 't land is aangekomen, blijkt niet met zekerheid, maar komt mij waarschijnlijk voor, omdat het dan natuurlijk is, dat zij bij de Moeder op Texland, Gosa, is opgenomen en op die wijze haar geschrift in de Burgt op Texland is gevonden, gelijk Wiljou bericht.</td>
<td valign="top">Whether this Dela and the Geartmen have arrived here in the country is not certain, but to me it seems probable, because then it is natural that she was admitted to the Mother on Texland, Gosa, and in this way her writing was found in the Burg on Texland, as Wiljou reported.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">In dat geschrift vinden wij het eerste en eenvoudigste verhaal van Buddha's leven, nog niet opgesmukt met de fantastische verdichtselen, waarmede de latere Indische sage dat verhaal omkleed heeft. Te midden nu van die omkleedselen vinden wij toch eenige punten in de verhalen van Sakyamuni, die aan de berichten van Dela-Hellenia genoeg herinneren om hierin de grondslagen van de Buddha-legende te herkennen. Dit geschrift, voorkomende in een handschrift van de XIII eeuw, moet echt zijn. Geen verdichter kon in dien tijd, en later evenmin, zulk eene venvoudige kern uit de wonderbare Indische legenden ontwikkelen.<br />
<br />
<div style="text-align: center;">
- - -</div>
</td>
<td valign="top">In this text we find the first and simplest story of Buddha's life, not yet embellished with the fantastic tales, as in the later Indian saga. In the midst of those we find some points in the stories of Sakyamuni, which remind us enough of the messages from Dela-Hellenia to recognize the foundations of the Buddha legend. This writing, found in a XIII century manuscript, must be real. No inventor of that age (nor a later one) would have been able to distill such a simple core from the miraculous Indian legends.<br />
<br />
<div style="text-align: center;">
- - -</div>
</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Het is zoo, de kwaadwilligheid heeft nu eenmaal een vooroordeel in de wereld uitgestrooid tegen de echtheid van dit boek, door het voor te stellen als het werk van één schrijver, en dien schrijver als een bedrieger. Maar vragen wij eens wat een verdichter, als hij het publiek bedriegen wilde, zoude hebben moeten doen. Natuurlijk zoude hij getracht hebben zijne zaak aannemelijk en waarschijnlijk te maken door een bekend feit tot punt van uitgang te nemen. Zulk een bekend feit is dit, dat onze Friesche kronykschrijvers als eerste en oudste bron van hunne berichten opgeven eene kronyk van zekeren Occa Scarlensis,* een geestelijke in het St. Odulfs klooster te Staveren, die omstreeks het einde der IX eeuw zoude geleefd hebben.<br />
<br />
<span style="font-size: x-small;">* And. Corn. lib. I qui est Occonis Scharlensis (Hamconius fol. 77a) (item 10, 13, 14, 15, 19, 22, 22, 25, 27, 29, 32, 33, 34).</span></td>
<td valign="top">It is true that malice has simply cast a prejudice in the world against the authenticity of this book, by presenting it as the work of one writer, and that writer as a deceiver. But let us ask what an inventor would have done if he wanted to deceive the public. Of course he would have tried to make his case plausible and probable by taking a known fact as the point of departure. Such a well-known fact is that our Frisian chroniclers mention as the first and oldest source of their reports the chronicle of a certain Occa Scarlensis, a clergyman at St Odulfs Monastery, who would have lived around the end of the IX century.</td>
<td valign="top"><a href="https://books.google.nl/books?id=GjZBAAAAcAAJ&printsec=frontcover&hl=nl#v=onepage&q&f=false" target="_blank">1742 edition</a> of Chronicle Ocka Scharlensis/ Johannes Vlytarp/ Andreas C. Stavriensis<br />
<br />
<br /></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Diens kronyk zoude gebruikt zijn door zekeren Johannes Vlytarp en voortgezet tot in de XII eeuw. Het werk van Vlytarp wordt door Andreas Cornelius opgegeven als de grondslag van zijne kronyk voor de eerste twaalf eeuwen. Even zoo min als er aan dit laatste te twijfelen valt, even zoo min kan er een bewijs aangevoerd worden tegen het eerste.<br />
<br />
Er heeft een boek van Vlytarp bestaan, en dit is voorafgegaan door een boek van Occa Scarlensis. Doch beide werken zijn verloren gegaan en spoorloos verdwenen. Wij kunnen niet geheel nagaan, welk gebruik Andreas Cornelius gemaakt heeft van Joh. Vlytarp, en nog veel minder bepalen, wat Vlytarp bij Occa gelezen heeft.</td>
<td valign="top">His chronicle is said to have been used by a certain Johannes Vlytarp and continued into the XII century. The work of Vlytarp is cited by Andreas Cornelius as the foundation of his chronicle for the first twelve centuries. There can be no doubt about the latter, and neither is there any evidence against the former.<br />
<br />
A book by Vlytarp existed, and this was preceded by a book by Occa Scarlensis. But both works were lost and disappeared without a trace. We cannot fully ascertain what use Andreas Cornelius made of Vlytarp, and much less determine what Vlytarp has read in Occa's work.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Ieder zal erkennen, dat het van het grootste belang voor de Friesche Geschiedenis wezen zoude, indien het werk van Occa bewaard gebleven was, of terug gevonden werd. Voor iemand, die een bedrog wilde plegen, was dus dit een onderwerp, dat geheel voor de hand lag, dat reeds terstond een karakter van waarschijnlijkheid bezat, en dat in de uitvoering weinig moeijelijkheid opleverde.<br />
<br />
Dit laatste vooral, omdat Occa gezegd wordt in het Latijn geschreven te hebben. Een Latijnsch handschrift te vervaardigen op een gegeven thema is oneindig gemakkelijker, dan een boek op te stellen in eene bijna geheel onbekende taal, zoo als het Oud-Friesch, en daartoe een letterschrift uit te vinden, meer dan eenig ander en uitsluitend voor die taal geschikt.</td>
<td valign="top">Everyone will recognize that it would be of the utmost importance for Frisian History if Occa's work had been preserved or found. For someone who wanted to deceive, this would therefore have been an obvious subject, which immediately would have had a character of probability, and that would have posed little difficulty in implementation.<br />
<br />
The latter especially, because Occa is said to have written in Latin. Creating a Latin manuscript on a given theme is infinitely easier than drafting a book in an almost entirely unknown language, such as Old Frisian, and inventing a lettering for this purpose, more extensive than any other and exclusively suitable for that language.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Een verdichter, gelijk men wil veronderstellen, uit onzen tijd zoude juist veel gebruik gemaakt hebben van de historische wetenschap, vooral der Grieksche schrijvers, en inzonderheid zich gewacht hebben om in schijnbaren strijd te geraken met hetgene als bekende geschiedenis eenmaal is aangenomen.</td>
<td valign="top">An supposed inventor from our time, would have made great use of historical science, especially of the Greek writers, and would especially have been careful not to get in apparent conflict with accepted history.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Het Oera Linda Boek daarentegen slaat de traditionele geschiedenis als 't ware in het aangezicht, en dat niet alleen, maar zelfs in niet geringe mate de Friesche traditie. Ik bedoel de oude Friesche traditie omtrent den persoon van Friso en zijne lotgevallen. Deze heeft tot grondslag de stelling, dat Friso met twee broeders, Bruno en Saxo, gekomen is uit India.</td>
<td valign="top">The Oera Linda-book, however, not only slaps traditional history in the face, but also to a considerable extent the Frisian tradition. I mean the old Frisian tradition concerning the person of Friso and his adventures. This is based on the premise that Friso came from India with two brothers, Bruno and Saxo.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Volgens Occa Scarlensis luidt het verhaal aldus:<br />
<br />
Na des werelds schepping 3070 jaren (879 v. Chr.) zijn hier aangekomen een zonderling, groot, ongeschikt en onbehulpelijk volk, dat men Gyganten of reuzen noemde, die verjaagd waren uit het eiland Albion, 't welk men nu Engeland noemt. En als zij omtrent de Noordzee aan land kwamen, hebben zij huizen, woningen noch menschen daar gezien; meenende derhalve, dat het voor hunne komst van niemand gevonden was, zijn zij vrijmoedig aan land getreden om de landen en gelegenheden te bezien, daar ze terstond onvoorziens door eene groote menigte van wilde lieden besprongen, aangegrepen en overrompeld zijn.</td>
<td valign="top">According to Occa Scarlensis, the story reads as follows:<br />
<br />
After the world's creation 3070 years (879 BC) a strange, large, inapt and awkward people arrived here, named Gigantes or giants, who had been chased out of the island Albion, now called England. And when they came ashore from the North Sea, they encountered neither houses nor people; therefore assuming the land was not inhabited, they boldly and curiously walked the lands, however were immediately attacked by a large crowd of wild people. </td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Zij zulks ziende, vluchtten spoedig weder zeewaarts naar hunne schepen, alwaar ze nochtans bij het vluchten sommigen van de hunnen verloren hebben. Doch hunne ankers lichtende, zijn zij weder in 't zuidwesten opgevaren en alzoo ten laatsten omtrent den uitgang van de Maas weder aangekomen, daar ze een kasteel timmerden, dat zij Slavenburg noemden, vermits zij zich zelven Slaven heetten, en rekenden uit den lande van Slavonien af te komen.</td>
<td valign="top">They then swiftly fled back to their ships, leaving some of their men behind in haste. They sailed south-west and landed near the mouth of the Meuse where they built a castle and named it Slaveburg, as they called themselves Slaves and their country of origin Slavonia.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Langen tijd na dezen zijn uit de Indische landen eene groote menigte bij loting gedwongen te vertrekken, vermits het land hen niet allen konde voeden. Over welke drie broeders met name Friso, Saxo en Bruno als kapiteinen door hunne Prinsen gesteld zijn. Deze uitgelezene mannen, die zeer jong, stout en strijdbaar waren, dus vertrekkende, zijn bij den Grooten Alexander koning van Macedonien in dienst gekomen, dien ze ook in alle trouw gediend hebben, en door wien zij ten laatsten in Asie tot een bescherming van zijn overwonnen land benoemd en gesteld zijn.</td>
<td valign="top">Much later, a large crowd from the Indian lands were forced to leave by draw, since the country could not feed them all. Three brothers, Friso, Saxo en Bruno were made captains of this fleet by their princes. These exquisite men, who were young, brave and combative, therefore departing, came into the service of the Great Alexander King of Macedonia, whom they also loyally served, and by whom they were finally appointed as protectors of his conquered land in Asia.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Niettemin Alexander is twee jaren na dien tijd overleden. En wegens de strenge regeering dezer lieden zijn zij zeer gehaat geweest bij de Asiaten, zoodat zij na het overlijden van hunnen heer ook spoedig moesten vertrekken. Derhalve zich te scheep begeven hebbende, zijn zij met een goeden en gelukkigen wind naar Afrika gezeild, daar India hun vaderland mede in en onder gelegen was.</td>
<td valign="top">Nevertheless, Alexander died two years later. And because of the strict government of these brothers they were much hated by the Asians, so that after the death of their master they had to leave soon. Therefore having set sail, with good and lucky winds they went to Africa, part of which was India their homeland.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Doch willende voldoen aan hunne toegevallen loting zijn zij na de schepping der wereld 3670 jaar (279 v. Chr.) weder van daar getogen om te zoeken eenige Heeren, Vorsten, plaatsen, landen of heerlijkheden bij of in welke zij konden leven en hunne nooddruftige kost en onderhoud hebben. Zoo zijn zij ten laatste omtrent de Noordzee aangekomen, daar de voornoemde gyganten te voren ook geweest waren.<br />
<br />
En ziende daar steden, dorpen, huizen noch woningen staan, vermoedden zij wel dat het een wild, woest en van niemand bewoond land was, waarom zij vrijmoedig uit hunne schepen gegaan en op 't land getreden zijn, daar ze niemand gehoord, gezien noch gevonden hebben, want de wilden, die daar gewoond hadden, waren voor dezen al weder vertrokken.</td>
<td valign="top">However, since they still had to leave by draw, they left again in the year after world's creation 3670 (279 BC) in search of masters, a king or land where they could live and maintain themselves. Thus they finally arrived in the North Sea shores, where the aforementioned gygants had also been before.<br />
<br />
And seeing no cities, villages, houses, nor residences there, they suspected that it was a wild, desolate and uninhabited land, and they boldly left their ships and entered the land, since they heard saw nor found anyone, for the savages who had lived there had already left before them.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">En doorziende het land, heeft hun de grond, bodem en vruchtbaarheid van dien zeer wel behaagd, zoodat zij met elkander besloten daar te blijven en zich neder te zetten. Alzoo dat zij mettertijd hier en daar veel huizen en woonplaatsen timmerden, het land bebouwden en vruchtbaar maakten en zich daar wel konden onderhouden en geneeren.</td>
<td valign="top">Exploring the land, the soil and its fertility pleased them, so that they together decided to stay and settle. Over time they built many houses and residences, cultivated the land and were able to maintain themselves there.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bijzonder hebben ze op eene rivier, genoemd het Vlie, die zijn uitgang had in de Noordzee, zeer veele groote woningen gebouwd, daar ze ook een schoonen en heerlijken tempel maakten, in welken zij hun voornaamsten en bijzondersten afgod Stavo met groote eere en versiering stelden. Zij woonden en hielden deze plaats langen tijd in enz., enz.<br />
<br />
<div style="text-align: center;">
- - -</div>
</td>
<td valign="top">They specially built many large residences along a river, called Vlie, which led to the North Sea, where they also made a beautiful and delightful temple, in which they presented their main idol Stavo with great honor and decoration. They lived and held this place for a long time, etc., etc.<br />
<br />
<div style="text-align: center;">
- - -</div>
</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Deze traditie, hoe verward en duister ook, is bij de andere kronykschrijvers nog meer verminkt en ontsteld. Doch bij allen ligt als feit tot grondslag, dat Friso met eene kolonie uit Indie gekomen is. Dit feit vinden wij in het Oera Linda Boek terug, overgenomen uit het dagboek van Liudgert, en daar zoo eenvoudig, natuurlijk, klaar en duidelijk voorgesteld, dat ons in ieder woord de historische waarheid van het verhaal tegenblinkt. Maar tusschen dit verhaal en de traditie bestaat een verschil, dat mij vroeger is ontgaan, omdat ik het niet vermoedde, en mij eerst zeer onlangs in het oog gevallen is, dat namelijk wel een deel van die kolonie uit Indie gekomen is, doch Friso zelf daartoe niet behoord heeft.</td>
<td valign="top">This tradition, confused and obscure, is even more mutilated with the other chroniclers. But all have as their basic core that Friso settled a colony here, coming from India. We find this also in the Oera Linda-book, in Liudgert's diary, and presented there so simply, naturally and clearly, that in every word the historical truth of the story is apparent. But there is a difference between this story and the tradition that I missed out earlier, because I didn't suspect it, and I only recently noticed that a part of that colony came from India, but Friso himself did not belong to it.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Het verhaal bericht zeer uitvoerig het vertrek uit Indie en de verdere tocht der Geertmannen onder aanvoering van den zeekoning Wichhirte en den schout bij nacht Liudgert, doch daarbij wordt Friso in het geheel niet genoemd. Eerst als zij in de Middellandsche zee zijn aangekomen en door Nearchus gebracht (bl. 170) "nêi thêre nya hâva fon Athenia hwêr alle àfta fryas bern formels hin têin wêron," en als zij onder Antigonus en Demetrius aan de oorlogen tusschen Alexanders opvolgers deelnemen, komt (bl. 172) Friso voor als "kêning ovira flâte."</td>
<td valign="top">The story tells in great detail the departure from India and the further journey of the Geartmen led by sea king Wichhirte and rear admiral Liudgert, but Friso is not mentioned at all. Only when they have arrived in the Mediterranean Sea and brought by Nearchus (p. 170) <i>to the new harbor of Athena, whereto all true Frya’s children used to migrate,</i> and if they take part in the wars between Alexander's successors between Antigonus and Demetrius, Friso appears as <i>king of the fleet</i> (p. 172).</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/125_5.html" target="_blank">125/01</a>] <span style="font-size: x-small;"><b>THÁ BROCHT.ER VS NEI THÉRE NYA HÁVE FON ÁTHENJA. HWÉR ALLE ÀFTE FRYA.S BERN FORMELS HINTÉIN WÉRON</b></span> - <i>Then he brought us to the new harbor ... used to migrate</i><br />
[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/126_5.html" target="_blank">126/01</a>] <span style="font-size: x-small;"><b>FRISO THÉR KÉNING WÉR OVIR.A FLÁTE</b></span> - <i>Friso, the king of the fleet</i></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Deze woont daar te Athene aan de nieuwe haven, heeft daar vrouw en kinderen. Friso is bekend met de vaart op de Middellandsche zee, (bl. 174) hij wil "mith alle man nêi Fryasland fâra, thêr-i êr wêst hêde," hij schiet het dorp aan de nieuwe haven (Piraeus) en daarna de schepen in de oude haven (Munichia) in brand. Hij is de man (bl. 176) die aan de vloot den weg "to Fryas lând wisa moste."</td>
<td valign="top">He lives there in Athens at the new port, has wife and children there. Friso is familiar with the sailing on the Mediterranean Sea, (p. 174) he wants <i>to sail </i><i>with all his men to Fryasland, where he had been before;</i> he shoots on fire the village at the new port (Piraeus) and then the ships in the old port (Munichia). He is the man (page 176) who leads the fleet <i>to Fryasland</i>.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/127_5.html" target="_blank">127/29</a>] <span style="font-size: x-small;"><b>NW WILDE FRISO MITH ALLE MÀN NÉI FRYAS LAND FÁRA. THÉR.I ÉR WÉST HÉDE</b></span> - <i>Now Friso wanted to sail with all his men to Fryasland, where he had been before</i><br />
[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/130_5.html" target="_blank">130/13</a>] <span style="font-size: x-small;"><b>FRISO WÉRE THENE MÀN THÉR VS TO FRYA.S LAND WISA MOSTE</b></span> - <i>Friso was the one who had to guide us to Fryasland</i></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Dit alles wijst daar op, dat Friso zelf een Krekalander was, dat is afkomstig uit Athene. Evenzoo vinden wij ook door Frethorik (bl. 180) opgeteekend, dat de met Frisos vloot teruggekeerde Fryaskinderen bestaan uit Gêrtmanna, Krêkalandar en Johniar.</td>
<td valign="top">All this indicates that Friso himself was a Krekalander, from Athens. We also find that Frethorik (p. 180) notes that the Fryas who returned with Friso's fleet consisted of Geartmanna, Krêkalandar and Johniar.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/132_5.html" target="_blank">132</a>] <span style="font-size: x-small;"><b>THA GÉRT.MANNA ... THÉR FONA KRÉKALÁNDA WÉI KVME ... THA JÔNJAR</b></span> - <i>The Geartmen ... those from the Greeklands ... The Ionians</i></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Deze bijzonderheid, die een nieuw licht op de Friesche sage werpt, is ook in een ander opzicht merkwaardig en van uitgebreider belang. Wij vernemen daaruit, dat door alle tijden heen eene Friesche kolonie te Athene is gebleven; dat van de Friesen die met Nyhellennia Minerva zich te Athene gevestigd hadden, slechts een gedeelte onder aanvoering van de Moeder Geert in het midden der 16e eeuw voor Chr. vertrokken is naar de boorden van den Indus, maar dat een ander deel Athene niet heeft verlaten en daar eerst aan de oude haven (Munichia) en daarna ook aan de nieuwe haven (Piraeus) is blijven wonen.</td>
<td valign="top">This peculiarity, which sheds new light on the Frisian saga, is also remarkable and of greater importance in another respect. We learn from this that a Frisian colony has remained in Athens through all ages; that of the Friesians who had settled in Athens with Nyhellennia Minerva, only a part left for the banks of the Indus, led by the Mother Geart in the mid-16th century BC, but another part did not leave Athens and continued to live there first at the old port (Munichia) and then also at the new port (Piraeus).</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Van die kolonie vinden wij nog een merkwaardig bericht in het geschrift van een man die te Athene geboren, in 1188 v. Chr. met Ulysses op Walhallagara bij de burgtmaagd Kalip was aangekomen. (bl. 106). Uit dat bericht blijkt, dat die in de havens wonende Friesen door de Atheners niet als burgers beschouwd werden, maar als onbeschaafde, ruwe zeelieden behandeld. Zij waren daar als vreemdelingen, inwoners zonder burgerrecht, μέτοικοι.</td>
<td valign="top">From this colony we find a curious message in the writings of a man born in Athens, who arrived with Ulysses on Walhallagara at the Burgmaiden Kalip ca. 1188 BC (p. 106). It appears from that report that those Frisians living in the ports were not regarded by the Athenians as citizens, but treated as uncivilized, rough seamen. They were there as aliens, residents without civil rights, μέτοικοι.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/076_5.html" target="_blank">076/13</a>] <span style="font-size: x-small;"><b>FON THISSE KÉNING IS HÍR EN SKRÍVER AFTER BILÉWEN FON RÉN FRYA.S BLOD BÀRN TO THÉRE NÉJE HAVE FON ATHÉNJA</b></span> - <i>From this king a writer of pure Frya's blood remained here, born at the new port of Athena</i><br />
<br /></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Nu vinden wij wel bij de Grieksche schrijvers gedurig van μέτοικοι gewag gemaakt, maar uit die vermeldingen kan men niet opmaken, wie en wat die μέτοικοι eigenlijk waren. Xenophon over de Staatsinstellingen van Athene schrijvende, vermeldt alleen, dat die μέτοικοι voor den staat van veel nut waren als handwerkers en zeelieden, πρὸς τὰς τέχνας καὶ τὸ γαυτικὸν. In deze laatsten, in dat schippersvolk, in die buitenwijken aan de havens woonachtig, mogen wij de Friesen, de afstammelingen der volgelingen van Nyhellenia herkennen.<br />
<br />
En dat Athene eens de grootste zeemogendheid in de middellandsche zee geweest is, heeft het voor een deel aan die Friesche zeerobben, sêmomma, (bl. 108) te danken gehad. Van het burgerrecht verstoken, bleven zij ook zich als vreemdelingen beschouwen, en daaruit laat het zich verklaren, dat zij zich aan elkander gesloten gehouden, hunne nationaliteit en daarmede hunne oorspronkelijke moedertaal in hun onderling verkeer bewaard hebben.</td>
<td valign="top">We find mention of μέτοικοι among the Greek writers, but it is not clear from those statements who and what those μέτοικοι actually were. Xenophon, writing about the Institutions of Athens, only mentions that those μέτοικοι were of great use to the state as craftsmen and sailors, πρὸς τὰς τέχνας καὶ τὸ γαυτικὸν. In the latter, in those sea-people, living in the suburbs at the ports, we may recognize the Frisians, the descendants of the followers of Nyhellenia.<br />
<br />
And that Athens was once the greatest power in the Mediterranean Sea was partly due to those Frisian 'sea hags', <b style="font-size: small;">SÉ.MOMMA</b> (p. 108). Devoid of civil law, they also continued to regard themselves as foreigners, and from that it can be explained that they have kept themselves united, preserving their nationality and thus their original mother tongue in their interactions.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/079_5.html" target="_blank">079/01</a>] <span style="font-size: x-small;"><b>KÉMON VSA ÉNFALDA ALDERA TO ÁTHÉNJA VPPE THÉRE MÉNA ACHT ÀND WILDON HJA THÉRVR BÁRE SÁ WARTH THER HROPEN HARK. HARK THÉR SKIL EN SÉ.MOMMA KÉTHA</b></span> - <i>If our modest elders came to the general assembly at Athena to complain about that, people cried: Hear! Hear! A sea hag is going to speak!</i><br />
<br />
<br /></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Dit laatste evenwel niet zonder dat de taal der Grieken, in wier midden zij leefden, en die zij in den omgang met deze ook moesten gebruiken, daarop een nadeeligen invloed had uitgeoefend. Want (bl. 180) vermeldt Frêthorik opzettelijk, dat van de teruggekeerde stambroeders "thêr fona krêkalanda wêi kvme, send kwâd ther tâl; hwêrsa hja sprêka, sâ nômath hja tha worda fâr vppa, thêr lerst kvma moste."<br />
<br />
Het ware te wenschen, dat Frêthorik deze laatste woorden van een paar voorbeelden had doen vergezeld gaan, dat zoude eene belangrijke bijdrage voor de taalkunde geweest zijn? Nu kunnen wij alleen dit er uit opmaken, dat die uit Athene teruggekeerde Friesen wel Friesch spraken, d.i. Friesche woorden gebruikten, doch in de woordschikking eeniger mate de Grieksche constructie hadden aangenomen.</td>
<td valign="top">However, their own language will have been corrupted by that of the Greeks, in whose midst they lived, and which they had to use in dealing with them. For Frêthorik specificallly mentions that of the returned colonists <i>The language of those from the Greeklands is vulgar</i>; <i>When they speak, they put the words first that ought to come last </i>(p. 180).<br />
<br />
It would be great if Frêthorik had accompanied this by a few examples. That would have been an important contribution to linguistics. Now we can only deduce from it that those Frisians who returned from Athens spoke Frisian, that is to say they used Frisian words, but had adopted the Greek construction to some extent.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/132_5.html" target="_blank">132/05</a>] <span style="font-size: x-small;"><b>THÉR FONA KRÉKALÁNDA WÉI KVME SEND KWÁD THER TÁL [...] HWÉRSA HJA SPRÉKA SÁ NOMATH HJA THA WORDA FÁR VPPA THÉR LERST KVMA MOSTA</b></span> - <i>The language of ... to come last.</i><br />
<br /></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Ajen ald segath hja âd, àjen salt sâd enz. Ditzelfde zegt Halbertsma, Friesch jierboeckjen 1834, bl. 42. De Hindeloopers verzoeten zulke woorden door de stootende vocaal in eene slepende en de scherpe sluitconsonant in eene zachte te veranderen, zeggende aald, kaald, waaruit aad en kaad, of dompiger uitgebracht óad en kóad gesproten zijn.<br />
<br />
Als eene andere bijzonderheid van deze Krêkalandar voert Frêthorik aan: Ak forath hja mêst vrdvaliske ànd bikirte nôma, hwêran màn nên sin an hefta ne mêi.</td>
<td valign="top"><i>For ald [old] they say ád, for salt sád</i> etc. This is confirmed by Halbertsma, Frisian yearbook 1834, p. 42: "The Hindelopers sweeten such words by turning the jolting vocal into a lingering and the sharp closing consonant into a soft, saying aald, kaald, shortened to aad and kaad, or the even more vulgar óad en kóad. "<br />
<br />
As another characteristic of these Krêkalandar, Frêthorik provides: <i>They also use foreign and abbreviated names that have no clear meaning</i>.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/132_5.html" target="_blank">132/13</a>] <span style="font-size: x-small;"><b>ÀJEN ALD SEGATH HJA ÁD ÀJEN SALT SÁD. MÁ FORI MÀN. SEL FORI SKIL. SODE FORI SKOLDE [...] ÁK FORATH HJA MÉST VRLÁNDISKE ÀND BIKIRTE NÔMA HWÉRAN MÀN NÉN SIN AN HEFTA NE MÉI </b></span>- <i>For ald ... salt sád, má for man, sel for skil [shall], sode for skolde [should] [...] They also ... no clear meaning</i></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">In welke streek van Friesland kan dit dialekt te zoeken zijn? Zoo wij letten op die korte namen, d.i. namen van eene lettergreep, dan doet zich terstond Hindelopen voor. Vergelijk E. Wassenbergh, Bijdragen enz. II stuk bl. 96. En hiermede strookt hetgene Frêthorik (bl. 164) schrijft: "Friso reste mith sina ljudum to Stavere;"<br />
<br />
en Konerêd (bl. 196): "Friso thêr al weldich wêre thrvch sin ljud, wàrth âk to vrste grêvetman kêren thrvch Staverens ommelandar." Het is dus in den zuidwesthoek onzer provincie, dat Friso zich met zijne Krekalandar heeft neergezet, en aan hunne vestiging aldaar kunnen wij de eigenaardigheden toeschrijven, welke nog de bewoners van Hemelumer Oldefaart, vooral Molkwerum en Hinlopen kenmerken.</td>
<td valign="top">In what region of Friesland can this dialect be found? Considering those short names, that is, names of one syllable, we immediately think of Hindelopen. Compare Wassenbergh, Bijdragen II p. 96, which is in agreement with what Frêthorik writes (p. 164): <i>Friso remained with his people in Staveren</i>;<br />
<br />
and Konerêd (p. 196): <i>Friso, who already had power through his men, was also elected principal reeve by the residents of the district Staveren.</i> So it is in the southwest corner of our province that Friso settled with his Krekalandar, and we can attribute the peculiarities that still characterize the residents of Hemelumer Oldefaart – especially Molkwerum and Hinlopen – to their establishment there.</td>
<td valign="top">Everwijn Wassenbergh, <i>Taalkundige bijdragen tot den Frieschen tongval</i> (1806), <a href="https://books.google.nl/books?id=CChw7N6aq4QC&dq=%22Taalkundige%20bydragen%20tot%20den%20frieschen%20tongval%22&pg=PA96#v=onepage&q&f=false" target="_blank">II p.96</a><br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiHJZ5_P4OV1hV-yEx3ad_ocf_Bu9zO1Xhj3yMjYUIjC5oO8xxQ0BKmmNcCrgzfoYMExD0cUPQAFUt5-6qMsMgqK44kjth8-yVUXhzhPa0i5COETKFfXD_MZh4to6MkwmpzLeIa0tA5OnU/s1600/Screenshot%2528130%2529.png" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="159" data-original-width="498" height="63" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiHJZ5_P4OV1hV-yEx3ad_ocf_Bu9zO1Xhj3yMjYUIjC5oO8xxQ0BKmmNcCrgzfoYMExD0cUPQAFUt5-6qMsMgqK44kjth8-yVUXhzhPa0i5COETKFfXD_MZh4to6MkwmpzLeIa0tA5OnU/s200/Screenshot%2528130%2529.png" width="200" /></a></div>
<br />
[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/119_5.html" target="_blank">119/31</a>] <span style="font-size: x-small;"><b>FRYSO RESTE MITH SINA LJUDUM TO STAVERE</b></span> - <i>Friso remained with his people in Staveren</i><br />
<br />
[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/144_5.html" target="_blank">144/18</a>] <span style="font-size: x-small;"><b>FRISO THÉR AL WELDICH WÉRE THRVCH SIN LJUD WÀRTH ÁK TO VRSTE GRÉVE KÉRN THRVCH STÁVEREN.S OMME.LANDAR</b></span> - <i>Friso, who ... district Staveren</i>.<br />
<br /></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Niet minder opmerkelijk is hetgene Frêthorik aanteekent van de Joniers (bl. 180): tha Johniar sprêkath bêtre, thach hja swygath thi h ànd hwêr-i navt nêsa mot, warth er utekêth." Want op bl. 164 is van dezen gezegd: "Svme thêra Johniar thêr mênde thàt hja font Alderga folk sproten wêre, gvngon thêr hinne. En lyth dêl thêr wânde thàt hjara êthla fon tha sjvgon êlanda wêi kêmon gvngon thêr hinne ànd setton hjara selva binna tha hringdik fon thêre burch Walhallagara del."</td>
<td valign="top">What Frêthorik notes from the Joniers is also noteworthy (p. 180): <i>The Ionians speak better, but they drop the ‘H’ where one should be and include one where it should not.</i> Because on p. 164 it reads of them: <i>Some of the Ionians who believed themselves to have sprung from the Alderga folk went there. A few who supposed that their ancestors had come from the Seven Islands went there and settled within the ring dyke of the burg Walhallagara.</i><br />
<br /></td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/132_5.html" target="_blank">132/19</a>] <span style="font-size: x-small;"><b>THA JÔNJAR SPRÉKATH BÉTRE THACH HJA SWÍGATH THI .H. ÀND HWÉRI NAVT NÉSA MOT WÀRTH ER ÛTEKÉTH</b></span> - <i>The Ionians ... where it should not.</i><br />
[120/03] <span style="font-size: x-small;"><b>SVME THÉRA JOHNJAR THÉR MÉNDE THÀT HJA FONT ALDERGA FOLK SPROTEN WÉRE GVNGON THÉR HINNE. EN LÍTH DÉL THÉR WÁNDE THÀT HJARA ÉTHLA FON THA SJVGON É.LANDA WEI KÉMON. GVNGON HINNE ÀND SETTON HJARA SELVA BINNA THA HRING.DIK FON THÉRE BURCH WALHALLA.GÁRA DEL</b></span> - <i>Some of the Ionians ... the burg Walhallagara.</i> </td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Deze bijzonderheid in de uitspraak is nog een kenmerk van de Zeeuwen en van een deel der Noord-Hollanders.<br />
<br />
Bij Hamconius (fol. 73b) is de sage van Friso op deze wijze voorgesteld.</td>
<td valign="top">This peculiarity of pronunciation is still a characteristic of the Zeelanders and part of the North-Hollanders.<br />
<br />
At Hamconius (p. 73b) the saga of Friso is presented as follows:</td>
<td valign="top"><a href="http://books.google.nl/books?id=IGFbAAAAQAAJ&ots=fYsRhz_r7Y&dq=Martinus%20Hamconius&hl=nl&pg=PA1#v=onepage&q&f=false" target="_blank">Hamconius</a> (Latin, 1620)</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Adel de koning van Prasia (Pharrasia of Praesia) aan den Ganges, is door een kapper, die een verboden omgang had met de koningin, vermoord. De zoon diens mans Agrammes maakte zich meester van het koningrijk en verbande de drie zonen van Adel, geheeten Friso, Saxo en Bruno, naar Athene. Na den dood van Philippus van Macedonie verlieten de drie jongelingen Athene en hunne studien en begaven zich in dienst van Alexander, wien zij hielpen Thracie en Indie te onderwerpen.<br />
<br />
Friso trouwde Hylla de dochter van Agathocles of van Lysimachus. Na den dood van Alexander den Groote verlieten de broeders de dienst, om niet in de volgende burgeroorlogen gewikkeld te worden, en na bekomen verlof van Agrammes bezochten zij weder hun volk en vaderland. Maar schoon het hun vrij stond daar te blijven, wilde Friso niet zich aan den onwettigen koning onderwerpen.</td>
<td valign="top">Adel the king of Prasia (Pharrasia or Praesia) at the Ganges, was murdered by a barber who had forbidden contact with the queen. The son of her husband Agrammes seized the kingdom and banished the three sons of Adel, named Friso, Saxo and Bruno, to Athens. After the death of Philip of Macedonia, the three young men left Athens and their studies and joined the service of Alexander, whom they helped to submit Thrace and India.<br />
<br />
Friso married Hylla, daughter of Agathocles or of Lysimachus. After the death of Alexander the Great, the brothers left the service so as not to be wrapped up in the following civil wars, and after obtaining leave from Agrammes, they again visited their people and country. But although they were free to stay there, Friso did not want to submit to the unlawful king.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Daarom scheepte hij zich in met zijn schoonvader, broeders, bloedverwanten, vrouw en tal van vrienden, en begaf zich uit Indie rechtstreeks door de Noordelijke IJszee naar Germanie, 't welk hem bij name bekend was door den koophandel der Thraciers.<br />
<br />
Na in acht jaren tijds groote gevaren doorgestaan, en veel van zijn volk en schepen verloren te hebben, bereikte hij den mond des Rijns Flevum (Fly) genaamd, en landde in het jaar 313 voor Christus aan het strand van het Kreyl, waar hij zijne legerplaats opsloeg en <i>staden </i>(stêde) noemde, omdat hij daar was blijven <i>staan</i>.<br />
<br />
Later verplaatste hij zich van Staden meer binnenwaarts naar eene streek, die uithoofde van den winter door de Sueven verlaten was, en stichtte daar eene nieuwe stad, welke hij Stavora noemde ter eere van den God Stavo.</td>
<td valign="top">That is why he embarked with his father-in-law, brothers, relatives, wife and many friends, and went directly from India through the Arctic Ocean to Germania, which was known to him by name from the merchants of the Thracians.<br />
<br />
After having endured great dangers for eight years, and having lost many of his people and ships, he reached the mouth of the Rhine called Flevum (Fly), and landed in the year 313 BC on the beach of the Kreyl, where he made camp and he called it <i>Staden </i>(Stêde), because that was where he would <i>stay</i>.<br />
<br />
He later moved from Staden more inwards to a region that had been abandoned by the Suebi for the winter, and founded a new city there, which he called Stavora in honor of the God Stavo.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Wij zullen het verhaal van Hamconius niet verder vervolgen, maar ons vergenoegen met de opgave van eenige bijzonderheden betreffende Friso en zijne familie, waarin het Oera Linda boek van Hamconius en de door dezen gebruikte schrijvers verschilt.</td>
<td valign="top">We will not pursue the story of Hamconius any further, but we will happily provide some details concerning Friso and his family, in which the Oera Linda-book differs from Hamconius and his sources.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><table cellpadding="5" style="width: 100%;"><tbody>
<tr><td valign="top" width="50%"><b>Hamconius.</b><br />
<br />
Friso komt met twee broeders, Bruno en Saxo, in Friesland.<br />
<br />
Friso is met zijn broeders door Agramnes verbannen en naar Athene gezonden.<br />
<br />
Frisos vrouw is Hylla genaamd, dochter Agathocles, koning van Thracie.<br />
<br />
Friso heeft zeven zoons en eene dochter<br />
Adel<br />
Vitho<br />
Schelte<br />
Galo<br />
Aesgo<br />
Hajo<br />
Hetto<br />
Wimodia</td><td valign="top" width="50%"><b>Het Oera Linda boek.</b><br />
<br />
Friso komt met twee zwagers Bruno en Hetto in Friesland.<br />
<br />
Friso heeft te Athene eene vrouw, zoon en dochter gehad en verloren.<br />
<br />
Friso's (tweede) vrouw Swêthirte is de dochter van Wilfrêthe, vrste grêva to Staveren.<br />
<br />
Friso heeft twee zoons en twee dochters<br />
Adel<br />
Witto<br />
Wêmod<br />
Kornhêlja.</td></tr>
</tbody></table>
</td>
<td valign="top"><table cellpadding="5" style="width: 100%;"><tbody>
<tr><td valign="top" width="50%"><b>Hamconius.</b><br />
<br />
Friso arrives in Frisia with two brothers, Bruno and Saxo.<br />
<br />
Friso and his brothers were banished by Agramnes and sent to Athens.<br />
<br />
Friso's wife is called Hylla, daughter of Agathocles, king of Thracie.<br />
<br />
Friso has seven sons and one daughter:<br />
Adel<br />
Vitho<br />
Schelte<br />
Galo<br />
Aesgo<br />
Hajo<br />
Hetto<br />
Wimodia</td><td valign="top" width="50%"><b>The Oera Linda-book.</b><br />
<br />
Friso arrives in Frisia with two brothers-in-law, Bruno and Hetto.<br />
<br />
Friso had and lost a wife, son and daughter in Athens.<br />
<br />
Friso's (second) wife Swêthirte is the daughter of Wilfrêthe, <i>principal alderman</i> to Staveren.<br />
<br />
Friso has two sons and two daughters:<br />
Adel<br />
Witto<br />
Wêmod<br />
Kornhêlja.</td></tr>
</tbody></table>
</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><table cellpadding="5" style="width: 100%;"><tbody>
<tr><td valign="top" width="50%">Adel trouwt met Suobbina, de dochter des konings van de Sueven.<br />
<br />
Vitho ook Juto genoemd trouwt Cumera de dochter van Bocco, koning der Kimbren.<br />
<br />
Wimoda heeft den naam gegeven aan Vigmodia aan de Weser.</td><td valign="top" width="50%">Adel trouwt met Ifkja de dochter van Bertholde en forste fon Svôbaland; daarom werd zij te Texland Svobene genoemd.<br />
<br />
Witto trouwt met Sjuchthirte de dochter van Wilhem den vreste aldermàn thêra Juttar.<br />
<br />
Wêmod is gehuwd aan Kavch den zoon van Wichhirte den koning der Gêrtmannen, die naar dezen Kavch later Kauchen genoemd zijn.</td></tr>
</tbody></table>
</td>
<td valign="top"><table cellpadding="5" style="width: 100%;"><tbody>
<tr><td valign="top" width="50%">Adel marries Suobbina, the daughter of the Suebi king.<br />
<br />
Vitho also called Juto marries Cumera the daughter of Bocco, king of the Cimbri.<br />
<br />
Wimoda has given the name to Vigmodia at the Weser.</td><td valign="top" width="50%">Adel marries Ifkja, daughter of Bertholde, prince of Svôbaland; that is why she was called Svobene in Texland.<br />
<br />
Witto marries Sjuchthirte, daughter of Wilhem, principal alderman of the Juttar.<br />
<br />
Wêmod is marries to Kavch, son of Wichhirte, king of the Geartmen, who after him were later called Chauci.</td></tr>
</tbody></table>
</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><table cellpadding="5" style="width: 100%;"><tbody>
<tr><td valign="top" width="50%">Saxo heeft zijn naam aan het volk der Saxen gegeven.<br />
<br />
Bruno sticht Brunswijk.</td><td valign="top" width="50%">De naam Saxen is veele eeuwen vroeger reeds bekend als Saxmanna naar hun wapen genoemd.<br />
<br />
Bruno gaat naar Mannagarda forda (Munster).</td></tr>
</tbody></table>
</td>
<td valign="top"><table cellpadding="5" style="width: 100%;"><tbody>
<tr><td valign="top" width="50%">Saxo gave his name to the Saxon people.<br />
<br />
Bruno founded Brunswijk.</td>
<td valign="top" width="50%">The name Saxons was many centuries older as Saxmen after their weapon.<br />
<br />
Bruno goes to Mannagardaforda (Munster).</td></tr>
</tbody></table>
</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Deze en andere verschillen zijn zoo groot en menigvuldig, dat iemand die eene geschiedenis wilde verdichten, zich zulke afwijkingen niet zoude kunnen veroorloven. Want hij zoude, of de traditie der kronykschrijvers geheel verworpen hebben om eene in allen opzichte nieuwe geschiedenis er voor in de plaats te stellen, of de traditie hebben willen ondersteunen door al de voorhanden bouwstoffen tot een beter zamenhangend geheel te verwerken. Wij zien hier noch het een noch het ander. Tusschen de schrijvers van het Oera Linda-boek en die van onze kronyken bestaat geene gemeenschap. Daarvoor is het verschil te groot.</td>
<td valign="top">These and other differences are too great and numerous to be afforded by someone who wanted to invent a credible history. For he would have either completely rejected the tradition of the chroniclers to replace it with a new history in every respect, or he would have liked to support the tradition by processing all the available building materials into a more coherent whole. We see here neither the one nor the other. There is no community between the writers of the Oera Linda-book and those of our chronicles. The difference is too sinificant for that.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Maar daarentegen ontmoeten wij toch ook in de verwarde sagen van de kronykschrijvers punten, die aantoonen, dat van vroeger gebeurde zaken hier en daar duistere herinneringen tot hen waren overgekomen, die wij in volle klaarheid terugvinden in de voorvaderlijke aanteekeningen van het geslacht over de Linden.<br />
<br />
Aanteekeningen wier onopgesmukte en soms naïve eenvoudigheid het sprekendst bewijs oplevert voor de waarheid van haren inhoud. Simplex veri sigillum. En bestaat het zekerste kenmerk van de waarheid in eene innerlijke en standvastige overeenstemming, wel nu, het Oera Linda boek spreekt zich nergens en nimmer tegen, is nooit met zich zelven in strijd, is in den volsten zin des woords altijd consequent.</td>
<td valign="top">However, we also encounter elements in the confused sagas of the chroniclers that show how vague memories had remained and come to them, which we find back in full clarity in the ancestral notes of the Over the Linden family.<br />
<br />
These notes of unadorned and sometimes naive simplicity provide the most striking evidence for the truth of its content. Simplex veri sigillum (simplicity is the sign of truth). If the surest characteristic of truth exists in an inner and steadfast agreement, well, the Oera Linda-book does not contradict anything, never contradicts itself, is always consistent in the fullest sense of the word.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Zegt soms iemand: het Oera Linda boek vermeldt eene menigte zaken, wier waarheid door geene getuigenissen van elders bevestigd of bewezen kan worden; daar staat tegenover, hetgene veel sterker is, dat het Oera Linda boek <i>niet ééne</i> zaak bericht, waarvan de onwaarheid door stellige uitwendige bewijzen kan worden aangetoond.</td>
<td valign="top">Some may say: the Oera Linda-book contains information the truth of which cannot be confirmed or proven by other sources; on the other hand, which is a stronger argument, the Oera Linda-book does not contain <i>a single detail</i> that can be proven to be false by strong external evidence.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Verhaalde het Oera Linda boek ons niets, dan hetgene wij van elders ook reeds wisten, dan had het volstrekt geene of althans slechts zeer geringe waarde. Maar nu het tegendeel het geval is, bestaat juist daarin zijne onschatbare waarde, die den schrijver van de schetsen (bl. 82) de onwillekeurige ontboezeming ontlokt:<br />
<br />
"dan is elke bladzijde van het Oera Linda boek duizendmaal meer waard dan elk boek van den Ilias, — wat zeg ik? meer dan de geheele Ilias."</td>
<td valign="top">If the Oera Linda-book did not tell us anything other than what we already knew from elsewhere, it had absolutely no value, or only very little. But since the opposite is the case, this is precisely why it is invaluable, which is why the author of the contemplations explicitly states (p. 82):<br />
<br />
"then every page of the Oera Linda-book is worth a thousand times more than any book from the Iliad — what do I say? more than the whole Iliad."</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bij al het veele, dat mij gelukt was bijeen te brengen tot staving van de echtheid van het Oera Linda boek, ontbrak mij altijd nog één bewijs, namelijk eene getuigenis betreffende het schrift of de lettervormen. De onbekendheid toch van het schrift, waarvan de weergade tot nog toe nergens was teruggevonden, maakte voor veelen de zaak verdacht, en vooral de lettertypen gevormd in de lijnen van het Juul (het standskrift) werden door veelen beschouwd als eene kunstgreep, opzettelijk door een verdichter uitgevonden, om zijne misleiding volkomen te maken.</td>
<td valign="top">With all the evidence I had found to prove the authenticity of the Oera Linda-book, I always lacked one more proof, namely a testimony concerning the script or letter-forms. The unfamiliarity of the script, the match of which had not been found anywhere, made the case suspicious for many, and especially the letters formed from the wheel (Standscript) were considered by many as artificial, deliberately invented, to make the deception complete.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Doch ziet, daar is plotseling diezelfde lettertype te voorschijn gekomen, op eene wijze, die het overoud bestaan van deze vormen ontegensprekelijk bevestigt.</td>
<td valign="top">But behold, the same font has suddenly appeared in a way that unquestionably confirms the long-standing existence of these forms.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Onlangs deelde Mr. W.B.S. Boeles mij mede, dat hij op de koninklijke bibliotheek een plaatwerk had gezien, waarop de Directeur hem opmerkzaam gemaakt had, omdat op eene der platen figuren voorkwamen zeer gelijk aan de lettervormen in het Oera Linda Boek.<br />
<br />
Dadelijk schreef ik aan Dr. M.F.A.E. Campbell en verzocht nadere inlichtingen omtrent die ontdekking te mogen ontvangen. Met zijne bekende bereidwilligheid zond de heer Campbell mij een antwoord op mijne vraag in den volgenden brief:</td>
<td valign="top">Recently Mr Boeles informed me that he had seen an illustration at the royal library, of which the Director had made him aware, because it depicted figures very similar to the letter forms in the Oera Linda-book.<br />
<br />
I immediately wrote to Dr Campbell and requested to receive further information regarding that discovery. With his well-known willingness, Mr Campbell sent me an answer to my question in the following letter:</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">"Het is mij aangenaam u hiernevens toe te kunnen zenden een zeer naauwkeurig facsimile van de cijfers, waarop Mr. Boeles uwe aandacht gevestigd heeft. Zij maken een klein gedeelte uit van plaat LXXXVII van het fraaie werk getiteld: The arabian antiquities of Spain, by James Cavanah Murphy. London 1813, groot in folio. Onder de plaat staat een onderschrift, 't welk, herhaald wordt boven de korte beschrijving van plaat 87, namelijk: Miscellaneous parts and ornaments in the Alhamrâ.</td>
<td valign="top">"I am pleased to be able to send you a very accurate facsimile of the figures to which Mr Boeles has drawn your attention. They are a detail of page LXXXVII of the beautiful work entitled: The arabian antiquities of Spain, by James Cavanah Murphy. London 1813, large in folio. Below the image is a caption, which is repeated above the brief description of plate 87, namely: Miscellaneous parts and ornaments in the Alhambra.</td>
<td valign="top"><i>The Arabian antiquities of Spain</i> <a href="https://archive.org/details/gri_33125008545499/page/n217/mode/2up" target="_blank">p. 218/246</a>.<br />
<br /></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Die beschrijving zelf luidt: These are copied from various parts of this noble palace and will convey to the eye a better idea of the minute and diversified elegance, wich characterizes its almost innumerable ornaments. The line of Arabian ciphers is particularly interesting, as exhibiting the primitive forms of those figures for wich we are indebted to the Spanisch Arabs."<br />
<br />
Tot zoo verre de mededeeling van Dr. Campbell.</td>
<td valign="top">That description itself reads: These are copied from various parts of this noble palace and will convey to the eye a better idea of the minute and diversified elegance, which characterizes its almost innumerable ornaments.<br />
<br />
The line of Arabian ciphers is particularly interesting, as exhibiting the primitive forms or those figures for who we are indebted to the Spanish Arabs."<br />
<br />
So far Dr Campbell.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">De laatste woorden van den Heer Murphy bevatten meer den schijn dan het wezen van waarheid, of liever zijn ten deele waar, ten deele onwaar. De afbeeldingen toch vertoonen wel een zeer ouden vorm van de figuren, die men gewoon is Arabische sijfers te noemen, doch wij zijn die sijfers in geenen deele aan de Arabieren verschuldigd.<br />
<br />
Want de Arabieren zelve hebben die sijfers nooit gebruikt. Hunne sijfers hadden den vorm: ١٢٣٤٥٦٧٨٩٠ En met deze komen onze sijfers niet het minste overeen. Erpenius (Gram. Arab.) schrijft, dat de Arabieren deze sijfers van de Indiers hebben ontvangen.</td>
<td valign="top">The last words of Mr Murphy contain more appearances than the essence of truth, or rather are partly true, partly untrue. The images nevertheless show a very old form of the figures, usually referred to as Arabic numerals, but we do not owe those numerals in any way to the Arabs.<br />
<br />
Because the Arabs themselves never used those figures. Their figures had the form: ١٢٣٤٥٦٧٨٩٠ And these figures do not match ours the least. Erpenius (Gram. Arab.) writes that the Arabs have received these figures from the Indians.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Of dat waar is of niet laat ik onbeslist. Doch ik merk er bij op, dat de Arabieren bij hunne schrijfwijze van de rechter naar de linkerhand (tegen de zon in) voor het gebruik van de sijfers eene uitzondering maken en bij het uitdrukken van getallen de sijfers van de linker naar de rechterhand (mith son om) plaatsen, b.v. ١٨٧٥ 1875, ٢١٩x 2193, ٣٤٤٩ 3449, ٢٧٠٨٥٠٦ 2708506. Het heeft dus allen schijn, dat zij deze manier van getallen op te teekenen van de westersche volken hebben geleerd.</td>
<td valign="top">Whether that is true or not I leave undecided. But I note that in their spelling from the right to the left hand (against the sun) the Arabs make an exception for the use of the numbers; when expressing numbers they place them from the left to the right hand ('sunwise'), e.g. ١٨٧٥ 1875, ٢١٩x 2193, ٣٤٤٩ 3449, ٢٧٠٨٥٠٦ 2708506. So it seems that they have learned this way of recording numbers from the western nations.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">De figuren nu, die Murphy uit de ornamenten van de Alhambra afgeteekend heeft, zijn deze:<br />
<br />
Zie bijgaande plaat.</td>
<td valign="top">The figures that Murphy has drawn from the ornaments of the Alhambra are these:<br />
<br />
See attached plate.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td colspan="2" valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhMSOIWmHUiejNC28NqYhh20IeLzZVMuVys186bqR_VhEPo7Xikuxnsn-43uKrTvK2tjPsjN-35RRXYMCxAxSkbxVx_EszNZdoCJGeENLzeK66B9UY5bQIyzoHJsX_GCU-kzFnaSWCVkvo/s1600/32+1876Ottema-Deventer.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em; text-align: center;"><img border="0" data-original-height="472" data-original-width="912" height="164" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhMSOIWmHUiejNC28NqYhh20IeLzZVMuVys186bqR_VhEPo7Xikuxnsn-43uKrTvK2tjPsjN-35RRXYMCxAxSkbxVx_EszNZdoCJGeENLzeK66B9UY5bQIyzoHJsX_GCU-kzFnaSWCVkvo/s320/32+1876Ottema-Deventer.jpg" width="320" /></a></div>
</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Dat zijn toch niet toevallige fantasie-vormen; het zijn kennelijk nabootsingen van figuren, die de bouwkundige teekenaar ergens gezien heeft. Zij hebben de meeste overeenkomst met de figuren der sijfers in het Fryas Standskrift, waarvan zij alleen verschillen door dat de hoekige vormen afgerond zijn.<br />
<br />
En niets is eenvoudiger dan aan te nemen, dat die ornamentteekenaar die vormen aan dat Fryas Standskrift ontleend heeft. Hij heeft dus dat schrift gekend, 't welk wij in het M.S. van het Oera Linda Boek terugvinden, en door zijne nabootsing een bewijs geleverd voor de oudheid van dat schrift.</td>
<td valign="top">Those are not accidentally made-up forms; they are apparently simulations of figures that the architectural draftsman had seen somewhere. They have the most similarity with the numbers of the Frya Standscript, of which they only differ in that the angular forms are rounded.<br />
<br />
And nothing is simpler than to assume that the ornament maker has taken those forms from that of Fryas Standskrift. So he knew that writing, which we find back in the manuscript of the Oera Linda-book, and through his imitation provided proof for the antiquity of that script.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Hierin ligt een krachtig bewijs voor de echtheid van het Handschrift. Want de kwestie omtrent die echtheid is noch van grammatikalen, noch van historischen aard, maar zuiver palaeographisch.<br />
<br />
Het Handschrift dagteekent zich zelf van het jaar 1256 en dus als een M.S. uit de 13e eeuw, en is bij de uitgave als zoodanig aangekondigd. De vraag omtrent die oudheid is louter materieel en betreft alleen het papier, het schrift en de wijze van bewerking.</td>
<td valign="top">This provides powerful evidence for the authenticity of the manuscript. For the question of authenticity is neither of grammatical nor of historical nature, but purely palaeographic.<br />
<br />
The manuscript dates itself from the year 1256 and therefore is a manuscript from the 13th century, which is how it was announced at the time of publication. The question about antiquity is purely material and only concerns the paper, the writing and the method of processing.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Daarop heb ik reeds gewezen in mijne Inleiding bl. 25 en later in mijn geschrift tegen de Koninklijke Akademie, die ik uitgedaagd heb om het bewijs te leveren, dat het Handschrift zooals het daar ligt, <i>niet </i>een M.S. uit de 13e eeuw is.<br />
<br />
Dat bewijs is zij tot hiertoe schuldig gebleven en zal zij ook wel altoos schuldig blijven. Zoolang dat tegenbewijs niet geleverd is, zoolang <i>staat de echtheid van het Handschrift onwrikbaar vast</i>.</td>
<td valign="top">I have already pointed this out in my introduction p. 25 and later in my brochure against the Royal Academy, whose members I challenged to prove that the manuscript as it lies here, is not from the 13th century.<br />
<br />
They have not provided any evidence so far and they never will. As long as proof to the contrary has not been provided, <i>the authenticity of the manuscript has been firmly established</i>.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Voorgedragen in de Vergadering van het Friesch Genootschap voor Geschied-, Oudheid- en Taalkunde te Leeuwarden, den 16 Maart 1876.<br />
<br />
<div style="text-align: right;">
Dr. J.G. Ottema.</div>
</td>
<td valign="top">Recited at the meeting of the Frisian Society for History, Archeology and Linguistics in Leeuwarden, March 16, 1876.<br />
<br />
<div style="text-align: right;">
Dr. J.G. Ottema.</div>
</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
</tbody></table>
<br />
<br />Otharushttp://www.blogger.com/profile/08872620553034922705noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-864442572810761783.post-66960696668448194972020-02-06T13:30:00.000+01:002020-02-14T14:56:56.419+01:00Ottema (1874) "De Koninklijke Akademie..."<div style="text-align: center;">
<b><span style="font-size: large;">De Koninklijke Akademie </span></b></div>
<div style="text-align: center;">
<b><span style="font-size: medium;">en</span></b></div>
<div style="text-align: center;">
<b><span style="font-size: large;">het Oera Linda Boek</span></b></div>
<div style="text-align: center;">
<br /></div>
with supplement:<br />
<br />
<div style="text-align: center;">
<b><span style="font-size: large;">Open Brief</span></b></div>
<div style="text-align: center;">
<b>van</b></div>
<div style="text-align: center;">
<b><span style="font-size: large;">L.F. Over de Linden</span></b></div>
<div style="text-align: center;">
<b>aan de</b></div>
<div style="text-align: center;">
<b><span style="font-size: large;">Koninklijke Academie van Wetenschappen</span></b></div>
<div style="text-align: center;">
<br /></div>
This <a href="https://www.scribd.com/document/371045025/De-Koninklijke-Akademie-en-Het-Oera-Linda-Boek" target="_blank">brochure</a> was published May 1874.<br />
<br />
English translation may be improved and more notes may be added.<br />
<br />
<table cellpadding="5"><tbody>
<tr>
<td><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgL2_ssmeW3_o_tNInnJ_65Zhdi5yTY0zfL-sAPv4JPzYdn8qzKt7e_9lplke5blAP-ip4jhO8b9aeSj0NHQsI7VrQUygFPsYg91SEU_pxxLOP-qBmoCvExAM2pto8zy4jYR3VOHo55068/s1600/03+1874Ottema_KonAk.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="900" data-original-width="606" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgL2_ssmeW3_o_tNInnJ_65Zhdi5yTY0zfL-sAPv4JPzYdn8qzKt7e_9lplke5blAP-ip4jhO8b9aeSj0NHQsI7VrQUygFPsYg91SEU_pxxLOP-qBmoCvExAM2pto8zy4jYR3VOHo55068/s200/03+1874Ottema_KonAk.jpg" width="135" /></a></div>
</td>
<td><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj2H9IY9slj56oN2s_9f_tT0T7olnMEDQzlIDPPzc-JXX9IDh-6BX8YX4HecfqtNI4eqKbIlZiwEouuWRHcqpxWrQpd8xxWKDfErr_QauTaTFvoX12IGe5uIbdlx0BhHIPbVhYqJnPREi8/s1600/04+1874Ottema_KonAk.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="945" data-original-width="604" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj2H9IY9slj56oN2s_9f_tT0T7olnMEDQzlIDPPzc-JXX9IDh-6BX8YX4HecfqtNI4eqKbIlZiwEouuWRHcqpxWrQpd8xxWKDfErr_QauTaTFvoX12IGe5uIbdlx0BhHIPbVhYqJnPREi8/s200/04+1874Ottema_KonAk.jpg" width="128" /></a></div>
</td>
<td><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgP9KiKYjNfDWOBw0e_A30WXQ02vl2jE7a4oRdRDWqIhr6WT8jUvT9Stt-6ibM0cqs8CvMXGq08rRcjOH-hUurcY7MHQnI1QHrjcZvoqyrc14ha4ZVYuFSmAynn_tmkL4PjvLL5Kr3KK8o/s1600/05+1874Ottema_KonAk.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="952" data-original-width="603" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgP9KiKYjNfDWOBw0e_A30WXQ02vl2jE7a4oRdRDWqIhr6WT8jUvT9Stt-6ibM0cqs8CvMXGq08rRcjOH-hUurcY7MHQnI1QHrjcZvoqyrc14ha4ZVYuFSmAynn_tmkL4PjvLL5Kr3KK8o/s200/05+1874Ottema_KonAk.jpg" width="127" /></a></div>
</td>
<td><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjYXdPUuyFEn_V-0F270IcLMqYvJRcG0-dtzYsULRaq2cQ8BRvrz9MhwXHmOwByKyH-XvT4vweLh1H8NzykhMshxy24On9VenW4OaMTJbKdIIaMmbFDH3xMeXCrEw_LycE8lwfJ4KqcPtw/s1600/06+1874Ottema_KonAk.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="944" data-original-width="610" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjYXdPUuyFEn_V-0F270IcLMqYvJRcG0-dtzYsULRaq2cQ8BRvrz9MhwXHmOwByKyH-XvT4vweLh1H8NzykhMshxy24On9VenW4OaMTJbKdIIaMmbFDH3xMeXCrEw_LycE8lwfJ4KqcPtw/s200/06+1874Ottema_KonAk.jpg" width="129" /></a></div>
</td>
<td><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjsQa8VSdKB780av3xjVpmvQCiP9LNTsTnsEj_fiqH0dtWvqtjsxgcGsARmFiCvk6RFRhvOdjWgquosuDnjxDpD0CdY9Hdt6uZmhWq7QDDCwgpTEt9wsI98VDGlHFffM1kJOPxpyvRf1Gw/s1600/07+1874Ottema_KonAk.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="972" data-original-width="604" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjsQa8VSdKB780av3xjVpmvQCiP9LNTsTnsEj_fiqH0dtWvqtjsxgcGsARmFiCvk6RFRhvOdjWgquosuDnjxDpD0CdY9Hdt6uZmhWq7QDDCwgpTEt9wsI98VDGlHFffM1kJOPxpyvRf1Gw/s200/07+1874Ottema_KonAk.jpg" width="124" /></a></div>
</td>
</tr>
<tr>
<td><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgQ3nxnTQU2wWcPsu2T36HO76hzbNN6AjL69vE0cdAvHqUIjf0tqz7v8AWmNUWR63ExwZeYOecoYdCIo4oCTU6FeXCJhWnTb6oMmHfPSaNkN0gquy9I75BnxATp3HAsQAfS5wo88v90kFE/s1600/08+1874Ottema_KonAk.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="942" data-original-width="599" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgQ3nxnTQU2wWcPsu2T36HO76hzbNN6AjL69vE0cdAvHqUIjf0tqz7v8AWmNUWR63ExwZeYOecoYdCIo4oCTU6FeXCJhWnTb6oMmHfPSaNkN0gquy9I75BnxATp3HAsQAfS5wo88v90kFE/s200/08+1874Ottema_KonAk.jpg" width="127" /></a></div>
</td>
<td><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEistqY6DZaozX1l2sNEwTHxryK4jMxsf5oI97VcCcCakAxH2hM-HdJ2HDV60Q_d6KzPh-cSonQyvKAduBD2Au89AsemUPzE5Cg5Ai4J-KiV9atW-ekFxoKAl29jXNtz2P3ZGhxyhwySYpM/s1600/09+1874Ottema_KonAk.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="936" data-original-width="591" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEistqY6DZaozX1l2sNEwTHxryK4jMxsf5oI97VcCcCakAxH2hM-HdJ2HDV60Q_d6KzPh-cSonQyvKAduBD2Au89AsemUPzE5Cg5Ai4J-KiV9atW-ekFxoKAl29jXNtz2P3ZGhxyhwySYpM/s200/09+1874Ottema_KonAk.jpg" width="126" /></a></div>
</td>
<td><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgWylVTWaXqAH_3GeYrWLQq3qb28L5pHkJ7Q9kJaoNos0KxcE-e2TpvoG9Z_4rIyWihFdm19epvZvesSIRWnaG5K1YoeMaIRu17lXRncSoCDBkeN9u6uDx0XmxTb-TiRNehJ6aT-88pyk8/s1600/10+1874Ottema_KonAk.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="954" data-original-width="591" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgWylVTWaXqAH_3GeYrWLQq3qb28L5pHkJ7Q9kJaoNos0KxcE-e2TpvoG9Z_4rIyWihFdm19epvZvesSIRWnaG5K1YoeMaIRu17lXRncSoCDBkeN9u6uDx0XmxTb-TiRNehJ6aT-88pyk8/s200/10+1874Ottema_KonAk.jpg" width="124" /></a></div>
</td>
<td><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgmtQtU6SZNuAktu3DZkcz2p6qfAY9u3hUOPNlyeSZ34SkAznbUUFhyphenhyphenJTQXulgwqKbcX38dNk9KBbNiEx9yKZ7C2Arz8qDiH9fCF74SXFR9KJQr7659QCObhXFBF2OgvSsyl_lDZaaQPJo/s1600/11+1874Ottema_KonAk.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="933" data-original-width="591" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgmtQtU6SZNuAktu3DZkcz2p6qfAY9u3hUOPNlyeSZ34SkAznbUUFhyphenhyphenJTQXulgwqKbcX38dNk9KBbNiEx9yKZ7C2Arz8qDiH9fCF74SXFR9KJQr7659QCObhXFBF2OgvSsyl_lDZaaQPJo/s200/11+1874Ottema_KonAk.jpg" width="127" /></a></div>
</td>
<td><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgVLV2oNWcGz8-CRrIbA8fwk3_J4c8e2q8ma2YSU4I0PlRu3oPtKSTcO3XAR8PBOMllQ9_8uMPFfyzGQay06-s9rbujjbpLM8cV9FgKebTzc58PgASPd1vKyFTO3sgynnGmz_38EgpBriI/s1600/12+1874Ottema_KonAk.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="939" data-original-width="602" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgVLV2oNWcGz8-CRrIbA8fwk3_J4c8e2q8ma2YSU4I0PlRu3oPtKSTcO3XAR8PBOMllQ9_8uMPFfyzGQay06-s9rbujjbpLM8cV9FgKebTzc58PgASPd1vKyFTO3sgynnGmz_38EgpBriI/s200/12+1874Ottema_KonAk.jpg" width="128" /></a></div>
</td>
</tr>
<tr>
<td><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEixoYZQ5difXfz6X6mb5yyQ8M1iI4HgNhPmQ8dDsRWCtaU3EtZtjet2jNaZTL-ygXKBiWTvf9MNg1nkrrugfXoZ6N9CuALCTzvcexeSRysgyrM_9C5nlD5qS2W-PsWRgixnyy_uDb3FGWY/s1600/13+1874Ottema_KonAk.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="932" data-original-width="589" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEixoYZQ5difXfz6X6mb5yyQ8M1iI4HgNhPmQ8dDsRWCtaU3EtZtjet2jNaZTL-ygXKBiWTvf9MNg1nkrrugfXoZ6N9CuALCTzvcexeSRysgyrM_9C5nlD5qS2W-PsWRgixnyy_uDb3FGWY/s200/13+1874Ottema_KonAk.jpg" width="126" /></a></div>
</td>
<td><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgcOmHGvEDi5UsK8qJqqt70-iVBV5W0zb1yT8k48r9tFzkmBCCWtyXEVEPe6gjWgei-vRymFHvEndYJjQEoNNoPj8vuH-GiuS3UvotG_xj5D4AjjX7KX6Sdm0kIBW13WYUaf8h4y648DNA/s1600/14+1874Ottema_KonAk.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="933" data-original-width="598" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgcOmHGvEDi5UsK8qJqqt70-iVBV5W0zb1yT8k48r9tFzkmBCCWtyXEVEPe6gjWgei-vRymFHvEndYJjQEoNNoPj8vuH-GiuS3UvotG_xj5D4AjjX7KX6Sdm0kIBW13WYUaf8h4y648DNA/s200/14+1874Ottema_KonAk.jpg" width="128" /></a></div>
</td>
<td><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhDqIo6e7npmVWxkGY-Zu271mIztlzVTTi31Z57sVU1ameeeDh5jfX2xy9bBu1dcI7B3_zuVFwqsalzTHZ25oCHszdVhEVgWIMEGapEn15J0598Hp3wBAzemRFXy6tz8mfoxBp8ev49PJE/s1600/15+1874Ottema_KonAk.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="940" data-original-width="600" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhDqIo6e7npmVWxkGY-Zu271mIztlzVTTi31Z57sVU1ameeeDh5jfX2xy9bBu1dcI7B3_zuVFwqsalzTHZ25oCHszdVhEVgWIMEGapEn15J0598Hp3wBAzemRFXy6tz8mfoxBp8ev49PJE/s200/15+1874Ottema_KonAk.jpg" width="128" /></a></div>
</td>
<td><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi2lH1FvRWQkRoNQGMElxdpxRgfHuiZIPx16D7rJmvgoROyyvX-aR00sSIHtJwYwySfgs4WelAEkc6dwFrIpLaovCSnETgCou4X0-Uq6pqwD3Bc62WCDJFOTtYijfxirGggZ7z0CpY0LiQ/s1600/16+1874Ottema_KonAk.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="938" data-original-width="592" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi2lH1FvRWQkRoNQGMElxdpxRgfHuiZIPx16D7rJmvgoROyyvX-aR00sSIHtJwYwySfgs4WelAEkc6dwFrIpLaovCSnETgCou4X0-Uq6pqwD3Bc62WCDJFOTtYijfxirGggZ7z0CpY0LiQ/s200/16+1874Ottema_KonAk.jpg" width="126" /></a></div>
</td>
<td><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgOe-aztFPNMTJ1biCQ4q7GaZX9v-BzzI93plafzL_EVbty9VSzGCF-ytnkuRD8MwkEVWkt1bq8xogyTyPlEgB6QvkWoAJnb2abX1-LJ7I06mV2EHvxGmV97M1neUNoBZHoQ3vrRPpa7Xw/s1600/17+1874Ottema_KonAk.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="939" data-original-width="606" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgOe-aztFPNMTJ1biCQ4q7GaZX9v-BzzI93plafzL_EVbty9VSzGCF-ytnkuRD8MwkEVWkt1bq8xogyTyPlEgB6QvkWoAJnb2abX1-LJ7I06mV2EHvxGmV97M1neUNoBZHoQ3vrRPpa7Xw/s200/17+1874Ottema_KonAk.jpg" width="129" /></a></div>
</td>
</tr>
<tr>
<td><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjFrW629qdTN7tt5Lj-_XlITXn2kAtyZrFSpRChtNPIMhQGmEfSYW7KnnTX8zXRGPv9YRN0G04L2fym36f0UELG8ZsCRXycwFYI5MgyvWB_678ohpcqZCYOPrh_T7yhNsiMsHlthrxl9aM/s1600/18+1874Ottema_KonAk.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="977" data-original-width="598" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjFrW629qdTN7tt5Lj-_XlITXn2kAtyZrFSpRChtNPIMhQGmEfSYW7KnnTX8zXRGPv9YRN0G04L2fym36f0UELG8ZsCRXycwFYI5MgyvWB_678ohpcqZCYOPrh_T7yhNsiMsHlthrxl9aM/s200/18+1874Ottema_KonAk.jpg" width="122" /></a></div>
</td>
<td><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjcmGmV-bKrUOgx6mrKL1ZlFClvlF9asHufvT3RsIt3QYTRLt60ie_1VV-aruapWk7jyhISq38uLVLmPXjxFQDTaZMvZx91OeC9Fc05AeNlH_bN74lM2bNfyb48hABtazr7yglB8xKBXWU/s1600/19+1874Ottema_KonAk.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="989" data-original-width="599" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjcmGmV-bKrUOgx6mrKL1ZlFClvlF9asHufvT3RsIt3QYTRLt60ie_1VV-aruapWk7jyhISq38uLVLmPXjxFQDTaZMvZx91OeC9Fc05AeNlH_bN74lM2bNfyb48hABtazr7yglB8xKBXWU/s200/19+1874Ottema_KonAk.jpg" width="121" /></a></div>
</td>
<td><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjLRoI5jjKHHzStjyX5oTur26XDhVgriMjRW6rTCeSqAkvUaliHEDooIcGfECMs1cQJAM1tCABzCqY8NRk6ydNxHlBncHRd4WfXQ5wlRyyVjo2CcRTYJ_9K3u0gL6pq-Q8a1O3YMKuLYJQ/s1600/20+1874Ottema_KonAk.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="939" data-original-width="594" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjLRoI5jjKHHzStjyX5oTur26XDhVgriMjRW6rTCeSqAkvUaliHEDooIcGfECMs1cQJAM1tCABzCqY8NRk6ydNxHlBncHRd4WfXQ5wlRyyVjo2CcRTYJ_9K3u0gL6pq-Q8a1O3YMKuLYJQ/s200/20+1874Ottema_KonAk.jpg" width="127" /></a></div>
</td>
<td><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgaVfG1WnW6CXp8iezv6FTrfBAREbDloDFutgxqK7oDzFFVfD9ueqV_U6jeyJTesupbqRM7Ns-dEY8UKBSJnII9UsdulyWqLu0sJZ-BrvuRDPVkGI5HS1UlGqZEBqARu4UEjpXHUIgEZ0M/s1600/21+1874Ottema_KonAk.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="944" data-original-width="591" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgaVfG1WnW6CXp8iezv6FTrfBAREbDloDFutgxqK7oDzFFVfD9ueqV_U6jeyJTesupbqRM7Ns-dEY8UKBSJnII9UsdulyWqLu0sJZ-BrvuRDPVkGI5HS1UlGqZEBqARu4UEjpXHUIgEZ0M/s200/21+1874Ottema_KonAk.jpg" width="125" /></a></div>
</td>
<td><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjd9zx07cJNVKsFNe4JDA5opj_YCL5is4ep8PmdvVpi4IjbtU8ivELRQgNTDTRWSgKjMkpvZvxV8E4zDkWKWgbUSW_0a1qI7sqqW7srE8L8zDwU1v8d0S_PQM2DFzKdzXTl4f_vpC82jbc/s1600/22+1874Ottema_KonAk.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="916" data-original-width="599" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjd9zx07cJNVKsFNe4JDA5opj_YCL5is4ep8PmdvVpi4IjbtU8ivELRQgNTDTRWSgKjMkpvZvxV8E4zDkWKWgbUSW_0a1qI7sqqW7srE8L8zDwU1v8d0S_PQM2DFzKdzXTl4f_vpC82jbc/s200/22+1874Ottema_KonAk.jpg" width="131" /></a></div>
</td>
</tr>
</tbody></table>
<br />
<table border="1" cellpadding="5" style="width: 100%;"><tbody>
<tr>
<td valign="top" width="38%"><div style="text-align: center;">
<b>Den lezer Heil!</b></div>
<br />
De <i>Nederlandse Spectator</i> van 18 april 1874 deelt het volgende mede:<br />
<br />
"De Afdeeling der Koninkl. Akademie, bestemd voor de taal-, letter-, geschiedkundige en wijsgeerige wetenschappen, heeft hare gewone vergadering gehouden op Maandag den 13n dezer.</td>
<td valign="top" width="38%"><div style="text-align: center;">
<b>The reader hail!</b></div>
<br />
The <i>Nederlandse Spectator</i> of April 18, 1874 announces:<br />
<br />
"The Department of the Royal Academy, intended for linguistic, literary, historical and philosophical sciences, held its regular meeting on last Monday the 13th.</td>
<td valign="top" width="24%">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">De Heer Leemans deed een voorstel of het namelijk niet zaak zoude zijn, dat de Akademie het beruchte Oera Linda Bok aan het onderzoek eener commissie onderwierp. Hij zelf gelooft volstrekt niet aan zijn echtheid, maar hij wenschte wel, dat de zaak werd uitgemaakt, opdat ook buitenlands zekerheid zou verkregen worden omtrent dit handschrift.</td>
<td valign="top">Mr Leemans made a proposal as to whether or not it would be a matter for the Academy to subject the infamous Oera Linda-book to the investigation by a committee. He himself by no means believes in its authenticity, but he did wish that the matter was settled, so that internationally there would no longer be any doubt concerning this manuscript.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">De Heer Dirks was daarvoor; te meer nu, gelijk hij mededeelde, de bezitter van het handschrift gestorven is en men niet weet waar het nu zal blijven; want kort voor zijn dood was hem 1000 pond sterling er voor geboden. Nu is er vrees, dat het zonderlinge handschrift weer even vreemd verdwijnt, als het gekomen is.</td>
<td valign="top">Mr Dirks agreed; the more now, as he said, the owner of the manuscript has died and it is uncertain where it will now remain; because shortly before his death he was offered 1,000 pounds sterling for it. Now there is fear that the odd manuscript will disappear as strangely as it emerged.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">De heer van den Bergh meent, dat de Akademie dat niet moet doen, omdat zij zich zou kompromitteeren. Het ding is al te ongerijmd om aan ernstig onderzoek te onderwerpen.<br />
<br />
Dit bleek ook uit het oordeel van anderen, die zich in gelijken zin uitlieten, zooals de Heeren Beets en Kern, en ten slotte werd met vrij groote meerderheid het voorstel verworpen."</td>
<td valign="top">Mr van den Bergh believes the Academy should not do that because it would discredit itself. The matter is too absurd to be subjected to serious research.<br />
<br />
This was also the judgment of others who expressed themselves in the same way, such as the gentlemen Beets and Kern, and finally the proposal was rejected by a fairly large majority."</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">In de Haarlemsche Courant leest men dit bericht met de volgende woorden:<br />
<br />
"In de jongste vergadering van de Koninklijke Akademie van Wetenschappen is door den Heer Leemans voorgesteld, eene commissie te benoemen ten einde de Academie voor te lichten bij het uitspreken van een oordeel over de waarde en de echtheid van het befaamde "Oera Linda Bok".<br />
<br />
Na eene uitvoerige discussie, waaraan onderscheidene Leden deelnamen, bleek uit de gehouden stemming, dat de meerderheid der aanwezigen het door den Heer Leemans aangeprezen onderzoek geene voor de Academie aanbevelenswaardige taak acht. Vrij algemeen was men overtuigd, dat het zogenaamde "Oera Linda Bok" niets is dan een <i>recente </i>en niet eens <i>handige bedriegerij</i>. Ook de Heer Leemens zelf bleek die meening te zijn toegedaan."</td>
<td valign="top">This message is read in the <i>Haarlemsche Courant</i> with the following words:<br />
<br />
"At the most recent meeting of the Royal Academy of Sciences, Mr Leemans proposed to appoint a committee to inform the Academy by expressing an opinion on the value and authenticity of the famous <i>Oera Linda-book</i>.<br />
<br />
After an extensive discussion, in which various members participated, it became apparent from the voting that the majority of those present did not consider it recommendable for the Academy to effect the research proposeded by Mr Leemans. Quite generally, people were convinced that the so-called Oera Linda-book is nothing more than a <i>recent </i>and not even <i>clever deceit</i>. Mr Leemens himself also appeared to share this opinion."</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Zoo spreekt de Akademie.<br />
<br />
Is zij bevoegd zoo te spreken?<br />
<br />
Met uitzondering van den Heer Dirk, is er onder de Leden van de Akademie niemand, die het Handschrift gezien heeft, waarschijnlijk niemand die het boek gelezen heeft, en zeer zeker niemand die genoeg ervaren is in de Oud-Friesche taal om de taal van het Handschrift te waardeeren of zelfs om het boek zonder behulp van mijne vertaling te lezen en te verstaan.</td>
<td valign="top">That is how the Academy speaks.<br />
<br />
Is she authorized to speak like that?<br />
<br />
With the exception of Mr Dirk, among the Members of the Academy there is no one who has seen the manuscript, probably no one who has read the book, and most certainly no one who is experienced enough in Old Frisian to value its language or even to read and understand the book without my translation.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">De Akademie wil daarom ook niet onderzoeken, maar zij veroordeelt en brandmerkt zonder onderzoek.<br />
<br />
<i>Zulk een oordeel oordeelt zich-zelf.</i><br />
<br />
Daartegenover stel ik het oordeel van Dr. Eelco Verwijs, uitgesproken in een brief aan den Heer Cornelis over de Linden, onder dagteekening van den 13 October 1867.</td>
<td valign="top">The Academy therefore does not want to investigate, but it condemns and stigmatizes without research.<br />
<br />
<i>Such a judgment condemns itself.</i><br />
<br />
I counter that with the opinion of Dr Eelco Verwijs, expressed in a letter to Mr Cornelis Over the Linden, dated October 13, 1867.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">"Toen ik de gefacsimileerde bladen door toezending van den Heer Jansen (te Harlingen) ontving, was ik niet weinig verbaasd over eene zo belangrijke ontdekking. Ik zette mij dadelijk aan het werk om het gezondene te copieeren. Het schrift trof mij al dadelijk door het vreemde karakter, dat niet, zoo als gij vermoedt, op Romeinsch schrift gelijkt, maar veel meer den aard bezit van oud Runen schrift. Met het Handschrift voor mij zou ik het even snel kopieeren als gewoon schrift, en ik raad u dus aan, u den tijdroovenden arbeid te besparen het door behulp van mailpapier naauwkeurig weer te geven.</td>
<td valign="top">"When I received the copied sheets through Mr Jansen (of Harlingen), I was not a little surprised by such an important discovery. I immediately set to work copying what was sent. The writing struck me immediately because of its odd character, which, as you suspect, is not like Roman writing, but rather has the nature of old Runic writing. With the actual manuscript in front of me I would copy it as quickly as regular writing, and I therefore advise you to save yourself the time-consuming labor of meticulously reproducing it by means of transparent paper.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Zoo als ik zeide, was ik hoogelijk ingenomen met den vondst en deelde dien velen mijner vrienden mede. Een deel er van was zeer gemakkelijk verstaanbaar en, hoewel wat jonger kleur vertoonende, niet ongelijk aan de taal der oude Friesche Wetten uit de 13e en 14e eeuw. Doch er waren ook passages in, die ik niet verstond en nog niet versta en waarvoor nog al eenige naauwgezette studie zal noodig zijn, om ze te kunnen oplossen. De eerste 21 bladen maakten mij niet veel wijzer over den inhoud.</td>
<td valign="top">As I said, I was delighted with the find and informed many of my friends. Part of it was very easily understood and, although sounding somewhat younger, was not unequal to the language of the old Frisian Laws of the 13th and 14th centuries. But it also has parts, which I did not understand and do not yet understand and for which some detailed study will be necessary to be able to solve them. The first 21 sheets did not tell me much about the overall content.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Met verlangen zag ik naar eene verdere bezending uit, en had intusschen al eens bij den Heer Jansen zoeken te informeeren, hoe groot het geheel was, enz. Ik ontving eene tweede bezending en zette mij vol ijver weder aan het overschrijven.</td>
<td valign="top">I was eagerly looking forward to receive more, and had in the meantime already inquired with Mr Jansen, about the total number of pages, etc. I received a second shipment and, with great zeal, continued copying.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bij het eerst toegezondene had het mij meermalen getroffen, dat onder de oude taalvormen zoo veel uitdrukkingen verscholen waren, die een veel jongeren oorsprong aanduidden, en dit trof mij nog meer bij het tweede gedeelte. Er waren er in, die ik onmogelijk voor oud meende te kunnen houden, en zoo rees bij mij het vermoeden op van een letterkundig bedrog, een namaaksel van lateren tijd, dat wel met zeer veel talent was vervaardigd, maar toch niet met genoegzaam talent, om niet hier en daar zijne valschheid te verraden.</td>
<td valign="top">In the first shipment it had struck me several times that among the old forms of language, so many expressions were hidden which appeared to be of younger origin, and this struck me even more in the second part. There were some in them that I could not imagine to be that old, and so the suspicion arose in me of a literal deception, a counterfeit of later time, which had been made with a great deal of talent, but not enough, not to betray its falsehood here and there.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Ik dacht dat men (wie begreep ik niet) den toeleg had om er mij eens te doen inloopen, en na deze vermeende ontdekking van valscheid van het stuk schreef ik aan den Heer Jansen een brief, waarin ik hem die bedriegerij meldde. Doch telkens dacht ik toch, hoe gaarne wou ik dien knappen kerel eens zien, die met zoo veel talent zoo iets kon doen. Telkens nam ik het toegezondene weer ter hand; doch daar ik taal noch teeken van den Heer Jansen meer hoorde, dacht ik dat mijn vermoeden juist was geweest, en liet de zaak verder rusten.</td>
<td valign="top">I thought that some people (I could not figure out who) were fooling me, and after this suspicion of deception I wrote a letter to Mr Jansen, in which I informed him of this fraud. But still I kept thinking how eager I would be to meet this skillful fellow, who could do such a thing with so much talent. Each time I took up the delivered pages again; but since I got no further reply from Mr Jansen, I thought that my suspicion had been correct, and let the case rest.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">En daar ontvang ik uwe mij zoo hoogst welkome bezending (t.w. het eerste gedeelte van het origineele handschrift) <i>waardoor mij de echtheid onwederleggelijk wordt bewezen</i>, en waarvoor ik u hartelijk dank zeg. Doch nu begin ik veeleischend te worden, maar ben dat met het vertrouwen iets goeds te willen. De wetenschap kan aan het bekend worden van uw handschrift veel, zeer veel hebben. Het is zeker hoogst belangrijk voor de Friesche taal der middeleeuwen, waarvan geen enkel letterkundig produkt overig is dan alleen wetten.<br />
<br />
Doch nog belangrijker voor de letterkunde, die er een merkelijke aanwinst door zoude krijgen. Al is de kunstwaarde niet groot, het is in alle gevallen curieus. Wegens de onvolledige kennis kan ik nog moeielijk zeggen, wat het eigenlijk is, maar stel mij toch de zaak zoo voor. Een uwer voorouders uit de 13e eeuw heeft een oud-familie-heiligdom overgeschreven en laat dat als een kostbaar reliquie aan zijn zoon na. Dat stuk bevat allerlei overleveringen van her en der bijeenvergaderd en daaronder velen van zeer ouden datum, van heidenschen oorsprong.</td>
<td valign="top">And there I receive your highly welcome delivery (the first part of the original manuscript) through which the authenticity is irrefutably proven to me, and for which I thank you very much. But now I become demanding, with the confidence of wanting something good. Science profit a great, great deal from getting your manuscript published. It is certainly highly important for the knowledge of Medieval Frisian, of which no literary product is left besides laws.<br />
<br />
More important even for literature, which would receive a significant gain. Although the art value may not be great, it is curious in all regards. Because I have not fully studied it yet, I can hardly say what it actually is, but nevertheless imagine this to be the case: One of your 13th century ancestors copied an old family heirloom and leaves it to his son as a precious relic. It contains various lores gathered here and there, and among them many of very old dates and of pagan origin.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">En nu kom ik op uwe vraag, hoeveel per bladzijde het wel zoude kosten om het voor u in het Hollandsch over te zetten; het antwoord is eenvoudig niets. Wanneer gij mij vergunt van het Handschrift kennis te nemen, ben ik volgaarne bereid het voor u van A—Z te vertalen. Doch ik wil iets anders. Is het niet van belang, dat zoodanig Handschrift wordt uitgegeven? Ik geloof, ja. Zoo gij dan zoo goed wilt zijn het mij toe te zenden, zal ik er kopie van maken en trachten het een en ander, dat nog duister voor mij is, op te lossen. Met eenige dagen zend ik u gaarne de vertaling van een paar bladen als proef.<br />
<br />
Kunt gij u met mijn denkbeeld vereenigen, en wilt gij uw Handschrift afstaan ter uitgave, dan zoude het misschien best zijn bij eene eventueele uitgave de Hollandsche vertaling naast den oorspronkelijken text te doen drukken, ten einde het werk daardoor meer voor het algemeen toegankelijk te maken. Wilt gij het mij toezenden, dan zou ik het liefst met eenigen spoed hebben, daar er in het laatst van deze maand eene vergadering is van het Provinciaal Friesch Genootschap. Daar zoude ik gaarne van de voor Friesland zoo gewichtige ontdekking verslag willen geven.</td>
<td valign="top">Now I will answer your question how much it would cost to translate it in Dutch for you; the answer is simply nothing. If you allow me to read the manuscript, I am willing to translate it from A to Z for you. But I want something else. Would it not be important to have such a manuscript published? I believe yes. If you would be so kind to send it to me, I will make a copy of it and try to resolve some things that are still unclear to me. In a few days I will gladly send you the translation of a few pages as a test.<br />
<br />
If you can agree to my plan, and if you want to hand over your manuscript for publication, it would probably be best to have the Dutch translation printed next to the original text, in order to make the work more generally accessible. If you agree to send it to me, I would like to have it as sooon as possible, since there is a meeting of the Provincial Frisian Society at the end of this month. There I would like to report on this discovery which is so important to Friesland.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Zijt gij nu niet tegen de uitgave, dan zal het wel het beste zijn van het Friesch Genootschap te verzoeken of dit zich wil belasten met die uitgave; want, ik ben er eenigermate mede bekend, een drukker wordt er niet altijd gevonden, die zich voor de uitgave van dergelijke werken laat vinden, die voor hem geene winstgevende zaak kunnen zijn. Zoodanige zaak moet door een Genootschap ondersteund worden om het licht te kunnen zien.</td>
<td valign="top">If you agree with publication, it will be best to ask the members of the Friesch Genootschap if they will take responsibility for it; as it is my experience that a publisher for such works is often hard to find, since they are usually not profitable. Sor such a book to see the light, it must be supported by a society.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Kan ik nu in de vergadering verslag over het Handschrift uitbrengen, dan zou ik aanstonds den voorslag willen doen, het op kosten van het Genootschap te doen drukken. Belast ik mij met de uitgave, dan ontvang ik voor mijne moeite een 20tal exemplaren, naar ik meen, waarvan ik u volgaarne een 10tal zou willen afstaan. Gij hebt dan meer dan een geschreven kopie en geheel kosteloos, terwijl gij u voor de wetenschap zeer verdienstelijk hebt gemaakt door het Handschrift ter uitgave af te staan, enz. enz.<br />
<br />
<div style="text-align: right;">
Was geteekend Eelco Verwijs.</div>
</td>
<td valign="top">If I can already report about the manuscript at this meeting, I can also propose to have it printed at the expense of the society. If I charge myself with publication, I will receive 20 copies for my efforts, I believe, of which I then will give you 10 copies. In that case you will have more than one written copy and completely free of charge, while you moreover do science a great favor by handing over the manuscript for publication, etc. etc.<br />
<br />
<div style="text-align: right;">
Signed by Eelco Verwijs.</div>
</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Van dit oordeel heeft Dr. Verwijs in zijne geheele briefwisseling met den Heer C. Over de Linden, loopend tot 28 Junij 1870, dus gedurende drie jaren, <i>geen woord teruggenomen.</i><br />
<br />
Evenmin heeft hij een woord daarvan <i>herroepen</i>, toen de Heer Over de Linden en stuk uit dezen brief heeft laten drukken in de Spectator van 4 November 1871, no. 44.</td>
<td valign="top">In his entire correspondence with Mr C. Over de Linden running until June 28, 1870 (thus, for three years) Dr Verwijs has <i>not taken back a single word</i> from this judgment.<br />
<br />
Nor did he <i>revoke </i>a word of it, when Mr Over de Linden had part of this letter printed in the Spectator of November 4, 1871.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Aldaar haalt de Heer Over de Linden ook eene zinsnede aan uit een brief van Dr. Verwijs van den 16 October 1867:<br />
<br />
"Is het bewuste Handschrift een <i>Heiligdom</i> in uw familie, zoo ja, vergun dan de openbaarmaking, zoo neen, mag ik dan in mijne kwaliteit als Archivaris er met den Commissaris des Konings en Gedeputeerden over spreken, en hun een voorstel doen met u te onderhandelen over de overname."</td>
<td valign="top">Mr Over de Linden also quotes a phrase from a letter by Dr Verwijs from October 16, 1867:<br />
<br />
"If the manuscript in question is a <i>sanctuary </i>in your family, then please permit its disclosure, if not, may I, in my quality as archivist, discuss it with the King's commissioner and deputies, and make them a proposal to negotiate with you about its acquisition."</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Dat voorstel is gedaan en op last van den Commissaris des Konings en H.H. Gedeputeerde Staten is Dr. Verwijs den 20 of 21 November aan den Helder geweest, om met den Heer Over de Linden te onderhandelen over den verkoop van het Handschrift. Het resultaat van die zending heeft Dr. Verwijs schriftelijk in een rapport aan Gedep. Staten medegedeeld, onder dagteekening van 17 December 1867, meldende dat zijne poging vruchteloos geweest, en de Heer Over de Linden onder <i>geene voorwaarden tot afstand</i> van zijn Handschrift te bewegen was.</td>
<td valign="top">That proposal was made and by order of the King's Commissioner and Provincial executives, Dr Verwijs visited Mr Over de Linden one month later to discuss purchase of the manuscript. The result of that mission Dr Verwijs reported in writing, dated December 17, 1867, declaring that his attempt had been fruitless, and Mr Over de Linden was <i>under no circumstances willing to abandon</i> his manuscript.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">In de vergadering van het Friesch Genootschap van 28 November 1867 heeft Dr. Verwijs uitgebracht een verslag van zijn onderzoek naar de Handschriften in het bezit van den Heer Over de Linden te Helder. (Hij bezat namelijk behalve het Friesche Handschrift, ook nog een geschreven boek, dat gebleken is een afschrift te zijn van Worp van Thabor.)</td>
<td valign="top">At the meeting of the Frisian Society on November 28, 1867, Dr Verwijs reported of his investigation into the various manuscripts in the possession of Mr Over de Linden. (For the latter also owned a written book which turned out to be a valuable copy of Worp van Thabor.)</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">In de vergadering van het Friesch Genootschap van 4 Februarij 1868 is op een voorstel van Dr. Verwijs besloten, het Bestuur te machtigen, om voor rekening van het Genootschap (tot een bedrag van 40 gulden) onder <i>toezicht </i>van den Heer Verwijs eene kopij laten vervaardigen van het Handschrift.</td>
<td valign="top">At the meeting of the Society on February 4, 1868, a proposal by Dr Verwijs was granted to authorize the board to have a copy of the manuscript made for the account of the Society (up to an amount of 40 guilders) under the <i>supervision </i>of Mr Verwijs.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Zulk een kopij is dan ook vervaardigd door den Heer F. Goslings, en berust thans in de Bibliotheek des Genootschaps.<br />
<br />
Wat nu de vertaling betreft die Dr. Verwijs aan den Heer Over de Linden beloofd had te zullen leveren, daarvan is niets gekomen.</td>
<td valign="top">Such a copy was thus made by Mr Goslings, and is now in the library of the society.<br />
<br />
As for the translation that Dr Verwijs had promised to deliver Mr Over de Linden, it never came about.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Hij heeft het H.S. niet vertaald, ofschoon hij in een verloop van <i>drie jaren</i> er tijd genoeg voor had, en in weerwil dat die vertaling <i>de voorwaarde</i> was waarop de eigenaar hem het H.S. ten gebruike had gegeven. Als hij in staat geweest was het te vertalen, dan was hij als <i>eerlijk man</i> verplicht geweest die vertaling te leveren.<br />
<br />
In plaats daarvan ontving de Heer Over de Linden tot zijne groote teleurstelling een brief d.d. 24 April 1870 van dezen inhoud: </td>
<td valign="top">Verwijs did not translate the manuscript, although he had enough time in the course of <i>three years</i>, and despite the fact that translation had been <i>the condition</i> on which the owner had given him the manuscript for use. If he had been able to translate it, as an <i>honest man</i> he would have been obliged to provide that translation.<br />
<br />
Instead Mr Over de Linden received, to his great disappointment, a letter dated April 24, 1870 of this content:</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">"Daar ik zelf door zoo veel andere werkzaamheden ben overladen, heb ik (de kopij van) uw Handschrift in handen gegeven aan iemand te Leeuwarden, die veel aan "t Friesch doet en zeer veel vrijen tijd heeft (den Heer Johan Winkler). Door hem het werk op te dragen meende ik u spoediger te kunnen helpen dan wanneer ik zelf er zoo eens te hooi en te gras een uurtje aan kon geven."<br />
<br />
<div style="text-align: right;">
Get. E.V. </div>
</td>
<td valign="top">"Since I have been overloaded by so many other activities, I have handed over (the copy of) your manuscript to someone in Leeuwarden experienced with the Frisian language and having much free time (Mr. Johan Winkler). By instructing him to do the work, I thought I could help you sooner than if I would give it my attention only now and then."<br />
<br />
<div style="text-align: right;">
Signed E.V. </div>
</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">De heer J. Winkler bracht in de vergadering van het Friesch Genootschap van den 24 November 1870 verslag uit omtrent zijn ondrzoek van het Oud Friesche H.S. Hem kwam het zeer verdacht voor, doch hij kon geen opheldering geven, wanneer, door wien en met welk doel het zou zijn vervaardigd.<br />
<br />
"De inhoud is allervreeemdst, deels mythologisch, deels historisch, de taal is ten deele oud Friesch, maar er komen ook uitdrukkingen in voor, die van zeer jonge dadteekening schijnen te zijn. Volgens zijn oordeel zoude eene vertaling den tijd en de moeite daaraan besteed niet beloonen."</td>
<td valign="top">Mr J. Winkler reported at the meeting of the Frisian Society on November 24, 1870 about his studiy of the Old Frisian manuscript. It seemed very suspicious to him, but he could not clarify when, by whom and for what purpose it would have been created.<br />
<br />
"Its content is very odd, partly mythological, partly historical, the language is partly old Frisian, but there are also expressions that seem to be of much younger date. According to [his] opinion, a translation would not be worth the time and effort."</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Nu verzocht ik het afschrift te mogen onderzoeken. Reeds de eerste lezing en vergelijking hiervan met d gefacsimileerde bladen, waarvan Dr. Verwijs in zijn brief van 13 Oct. 1867 spreekt, deed mij inzien dat het door den Heer Goslings gemaakte afschrift van duizende fouten wemelde en daardoor bijna onverstaanbaar en voor eene uitgave volstrekt onbruikbaar was.<br />
<br />
Hieruit bleek mij dat de Heer Goslings, en dus ook Dr. Verwijs, onder wiens <i>toezicht </i>hij werkte, het Handschrift slechts zeer gebrekkig had kunnen lezen. Het verwonderde mij dus ook niet, dat de Heer Winkler eigenlijk er niet wijs uit had kunnen worden, en het gemakkelijker had gevonden zijne onkunde met eene waanwijze minachting te bemantelen.</td>
<td valign="top">Now I requested to be allowed to examine the copy. Already the first reading and comparison of it with the copied sheets, mentioned by Verwijs in his letter of Oct. 13, 1867, made me realize that the copy made by Goslings contained thousands of mistakes and was therefore almost unintelligible and completely useless for publication.<br />
<br />
From this I concluded that Mr Goslings, and therefore also his <i>supervisor </i>Dr Verwijs, could only have read the manuscript very poorly. I was thus not surprised either that Mr Winkler could not have made sense of it, and that it would have been easier for him to disguise his ignorance with pseudo-intellectual disdain.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Ik begreep dat ik beginnen moest met het oorspronkelijke Handschrift nog eens van den Heer Over de Linden op te vragen en weer over te schrijven. Deze, wantrouwend geworden door de teleurstelling van de zijde van Dr. Verwijs ondervonden, gaf niet dan zeer schoorvoetende gehoor aan mijn verzoek. Doch toen ik hem het eerste katern met een bijgevoegde vertaling kon terug zenden, gelukte het mij zijn vertrouwen te winnen.</td>
<td valign="top">I understood that I had to start by asking Over den Linden for the original manuscript and copy it all over again. The latter, having been disappointed by Verwijs which had made him suspicious, responded only very reluctantly to my request. But when I was able to send him back the first section with an attached translation, I succeeded in gaining his confidence.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Daardoor werd ik in staat gesteld in de vergadering van 16 Februarij en 23 Maart 1871 bij het Friesch Genootschap een uitvoerig verslag omtrent het Handschrift uit te brengen, welk verslag, bestemd om in de Vrije Fries N.R. VIe deel 3e stuk te worden opgenomen, reeds bij het jaarverslag des Genootschaps (1870-1871) gevoegd en algemeen verspreid is.</td>
<td valign="top">This enabled me to produce a detailed report about the manuscript at the meetings of February 16 and March 23, 1871 at the Frisian Society, which report, intended for publication in the Vrije Fries, has already been added to the annual report of the Society (1870-1871) and was generally distributed.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Dit verslag wekte den toorn van den Spectator en zijn aanhang. Het teeken werd gegeven over de geheele linie, en nu regende het beoordeelingen, de eene al hatelijker als de andere, in tijdschriften en dagbladen, ofschoon niemand het Handschrift gezien had.<br />
<br />
Door de laagste middelen, door spot en hoon, smaad en schimp moest de uitgave van dat boek onmogelijk gemaakt worden, en bovenal voorkomen worden, dat het Friesch Genootschap tot de uitgave van dat boek zoude besluiten. </td>
<td valign="top">This report aroused the wrath of the Spectator and its supporters. The signal was given across the board, and now it was raining judgments, one more hateful than the other, in magazines and newspapers, although no one had seen the manuscript.<br />
<br />
By the lowest means, by ridicule and scorn, reproach and shame, the publication of that book had to be made impossible, and above all, the Frisian Society had to be prevented from favoring publication.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Had Dr. Verwijs het H.S. kunnen lezen, vertalen en uitgeven, o! dan zoude men geene loftuitingen genoeg gehad hebben voor zijne geleerdheid en de belangrijkheid van zijn werk.<br />
<br />
Maar juist die tegenstand <i>noodzaakte </i>mij om eene poging te doen het boek bij inteekening uit te geven en in die poging ben ik boven verwachting geslaagd.</td>
<td valign="top">Had Dr Verwijs been able to read, translate and publish the manuscript, oh! then people would not have had enough praise for his erudition and the importance of his work.<br />
<br />
But it was precisely this opposition that <i>forced </i>me to make an attempt to publish the book by subscription, and I succeeded beyond expectation.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Dewijl de zeven voornaamste schrijvers tot het geslacht <i>Oera Linda</i> behoorden, heb ik aan het geheel den titel gegeven: <i>Thet Oera Linda Bok.</i><br />
<br />
Hoewel sedert de uitgave van het boek niemand een woord, van hetgene ik in mijne Inleiding en later in mijne Aanteekeningen geschreven heb, tot nog toe heeft kunnen weerleggen of met bewijzen tegenspreken, - komt thans de Akademie met eene machtspreuk voor den dag: <i>het is eene recente en wel zeer onhandige bedriegerij.</i></td>
<td valign="top">Since the seven main authors belonged to the genus <i>Oera Linda</i>, I titled the whole: <i>Thet Oera Linda Bok.</i><br />
<br />
Since its publication, no one has been able to refute a word of what I have written in my Introduction and later in my Additional Notes, nor was any of it contradicted with evidence. However, the Academy is using a power-spell: <i>it is a recent and very clumsy deception</i>.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Deze beschuldiging is zij verplicht met bewijzen te staven, en wel door te bewijzen, dat het H.S. tusschen de jaren 1853 en 1867 is vervaardigd, en aan te toonen, <i>hoe</i>, <i>waar </i>en <i>door wien</i> dat geschied zoude zijn.</td>
<td valign="top">The Academy is obliged to prove this accusation with evidence, namely by proving that the manuscript was produced between 1853 and 1867, and to show <i>how</i>, <i>where </i>and <i>by whom</i> it was done.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Doch zulk een persoon bestaat niet, want hij zoude meer geleerdheid moeten bezitten als de heele Koninklijke Akademie met alle geleerde Genootschappen in ons land te zamen genomen.<br />
<br />
Het H.S. is intusschen een erfstuk in de Familie Over de Linden. De nu overleden eigenaar van het H.S. schreef mij daarover het volgende:</td>
<td valign="top">Such a person does not exist, however, for he should possess more erudition than the entire Royal Academy with all learned Societies in our country combined.<br />
<br />
The manuscript is still an heirloom in the Over de Linden Family. Its late owner wrote the following to me about it:</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">"Mijn overgrootvader heft zich uit Friesland met der woon naar Enkhuizen begeven. Hij had twee zoonen, waarvan de oudste Andries genaamd mijn Grootvader was, en waarschijnlijk in Friesland geboren is. Ik heb althans zijn naam niet op het geboorteregister te Enkhuizen kunnen vinden. De Over de Lindens, die op heden te Enkhuizen wonen, zijn afstammelingen van den jongeren broer. Mijn grootvader was in zijne jeugd huistimmermansbaas, en is bij de ouden van dagen nog bekend onder den naam van <i>Driesbaas</i>.<br />
<br />
Doordien hij den eed niet voor de Republiek wilde doen, is hij het stadswerk en ook het burgerwerk kwijt geraakt en zoodoende arm geworden. Mijn vaders broers zijn vroeg gestorven. Ik ging jaarlijks voor pleizier van Amsterdam of elders naar Enkhuizen. Als mijn grootvader, die veel van mij hield, daar ik de eenige stamhouder was, mij hoorde praten, dan zeide hij: je spreke nu wel heel grootsch, maar je moet nooit vergeten, dat je van Friesch bloed bent: als je groot wordt zal ik je dat alles wel eens uitleggen."</td>
<td valign="top">"My great-grandfather moved from Friesland to Enkhuizen. He had two sons, the oldest of whom was Andries, my grandfather, and was probably born in Friesland. At least I could not find his name on the birth register of Enkhuizen. The Over de Lindens, who currently live in Enkhuizen, are descendants of the younger brother. My grandfather was a home carpenter in his youth, and is still known by the elderly as <i>Driesbaas</i>.<br />
<br />
Because he did not want to take the oath for the [Batavian] Republic, he lost both communal and private jobs and became poor. My father's brothers died young. Every year I went from Amsterdam or elsewhere to Enkhuizen for pleasure. If my grandfather, who loved me very much, since I was the sole heir, heard me talking, he said: your talk is very grand now, but you must never forget that you are of Frisian blood: when you grow up I will explain everything to you.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Dit laatste is niet mogen gebeuren. Hij stierf den 15 April 1820 in den ouderdom van 61 jaren.<br />
<br />
Van al wat mijn grootvader te voren bezeten had, was hem slechts een groote koepel en een tuin overgebleven. In die koepel heeft hij verder geleefd. Mijne tante Aafje huwde en kwam met haar man bij grootvader in of grootvader bleef bij hen. Toen grootvader gestorven was, liet mijn vader en diens andere zuster haar de koepel en tuin behouden, en zoo kwam het weinigje van mijn grootvader in handen van mijn tante, wier man H. Reuvens heette.<br />
<br />
Toen ik een man was geworden, wilde mijne tante het Handschrift aan mij zenden, maar Reuvens, die zich inbeeldde dat het soms eene aanwijzing op eenige zaak van waarde bevatte, wilde het niet toestaan. In Augustus 1848 bezocht ik mijne moeder en tegelijk mijne tante, die mij toen het handschrift gaf, zeggende: "ik heb nog wat voor je van Grootvader: je oom wou nooit hebben dat ik het je gaf. Hij is nu dood, en Koops (Jakobus Meijlhof heette haar tweede man) weet er niets van." Daarop stelde zij mij het Handschrift ter hand, zeggende: ik geloof dat het Friesch is.</td>
<td valign="top">That never happened, as he died April 1820, aged 61 years.<br />
<br />
From all that my grandfather had possessed before, only a large dome and a garden had remained. He continued to live in that dome. My aunt Aafje married; she and her husband came to live with grandfather or he with them. When grandfather died, my father and his other sister allowed Aafje to keep the dome and garden, and so my grandfather's modest possessions fell into the hands of my aunt, whose husband was H. Reuvers.<br />
<br />
When I had grown up, my aunt wanted to send the manuscript to me, but Reuvers, who imagined that it might contain a clue to some matter of value, would not allow it. In August 1848 I visited my mother and at the same time my aunt, who then gave me the manuscript, saying: "I have something for you from grandfather; your uncle never allowed me to give it to you. He is now dead and and Koops (Meijlhof, her second husband) knows nothing about it." She then handed it to me, saying: I believe it is Frisian.</td>
<td valign="top"><i>Reuvers</i> is the correct spelling</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Zoodra ik den tijd had, kocht ik een Friesch woordenboek van Gijsbert Jakops (Gijsbert Japicx), vervolgens een paar anderen, maar zij hielpen mij niet.<br />
<br />
Eens voor mijn pleizier naar Amsterdam zijnde, logeerde ik bij een Neef en Nicht, maar ik kon daar niet slapen. Ik sliep dus in een logement in de Warmoesstraat, maar was daarover niet gesticht. De tweede morgen komt de Heer Siderius met zijne vrouw in de gelagkamer en spreken van naar Harlingen gaan. Ik luister en denk, wat drommel, ze zeggen dat je van Friesche afkomst bent, en je bent overal geweest en in Friesland niet, ga met die menschen mee.<br />
<br />
De Heer Siderius inviteerde mij bij hem aan huis en bragt mij den volgende morgen weg, met de vermaning, dat hij hoopte, dat het nu niet voor het eerst en laatst zou zijn. Zoo zijn wij vrienden gebleven, en zoo is al pratende het Handschrift op de lappen gekomen, hetwelk naar het zeggen van den Heer Siderius best door den onderwijzer Jansen vertaald kon worden. In plaats van het Handschrift stuurde ik echter kalkees of facsimiles. De Heer Jansen liep er mee naar Dr. Eelco Verwijs. Deze hield mij van 67 af aan de praat en gaf zijne kopie aan het Friesch genootschap, en liet mij fluiten."</td>
<td valign="top">As soon as I had the time, I bought a Frisian dictionary from Gijsbert Japicx, then a few others, but they did not help me.<br />
<br />
Once for my pleasure to Amsterdam, I stayed with a cousin, but I could not sleep there. So I slept in a guest house in the Warmoesstraat, but was not pleased with it. The second morning Mr Siderius comes with his wife into the bar and speaks of going to Harlingen. I listen and think, why not! I would be of Frisian descent and have been everywhere except in Friesland, I should join these people.<br />
<br />
Mr Siderius invited me to his house and let me out the next morning, saying that he hoped to see mee soon again. That is how we remained friends, and we came to speak about the manuscript. According to him, it might be translated by a teacher named Jansen. However, instead of the actual manuscript, I sent copies of pages. Mr Jansen then brought them to Dr Eelco Verwijs, who kept me in suspense since 1867 and gave his copy to the Frisian society, without delivering a translation."</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Tot zooverre de Heer C. Over de Linden.<br />
<br />
En nu vraag ik elk weldenkend en waarheidlievend mensch, of dat de taal is van een bedrieger en leugenaar, of wel die van een openhartig, rondborstig en eerlijk man.</td>
<td valign="top">So far Mr C. Over de Linden.<br />
<br />
And now I ask every reasonable and truthful person, whether that is the language of a deceiver and a liar, or that of a candid, straightforward and honest man.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Wat mij betreft, is het nog al wel, dat de Akademie niet de onbeschaamdheid heeft mij persoonlijk te beschuldigen van de vervaardiger te zijn van een geschrift, dat zij voor bedrog uitscheldt.<br />
<br />
Dit laatste doet A. Pannenberg te Aurich, die in de Göttingische gelehrte Anzeigen, Stück 4, 28 Januar 1874, onder andere het volgende schrijft:</td>
<td valign="top">As far as I am concerned, the suspicion is hardly worse than if the Academy would have the impudence to accuse myself of having created what they consider to be a deception.<br />
<br />
This is actually done by A. Pannenberg of Aurich, who writes the following in the <i>Gottingische gelehrte Anzeigen</i>, January 28, 1874:</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">"Die Handschrift will aus dem Jahre 1256 (n.Chr.) stammen und eine Abschrift sein von einen uralten skrivfiltcodex, dem ein unfreiwilliges Seebad Seine Dauerbarkeit genommen. Sie is unzweifelhaft innerhalb der letzten 20 Jahre angefertigt, wie es scheint mit oberflächlicher Kenntniz mittelalterlicher Texte. Die Sprache is überal eine Rückübersetzung aus dem Holländischen ins Altfriesischen, oder vielmehr der Versuch einer solchen in Bezug auf die Wortbildung und biegung.<br />
<br />
Dr. Ottema ist ein guter Kenner des Altfriesischen und, wie die vorstehende Tafel zu pag. 8 zeigt, im Rückübersetzen geübt.</td>
<td valign="top">"The manuscript is said to date from 1256 AD and be a copy of a more ancient manuscript which had lost its durability caused by an unwanted bathing. It has undoubtedly been produced within the past 20 years, however, seemingly with only superficial knowledge of medieval texts. All language is simply a reverse translation from Dutch into Old Frisian, or rather an attempt at such.<br />
<br />
Dr Ottema is a good connoisseur of Old Frisian and, as the table at pag. 8 shows, is practiced in reverse translation.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Täuschen wir uns, wenn wir dem Herrn Dr. Ottema zu Ehren annehmen, dass er selbst sich diese sonderbare Mystification erlaubt hat? Dass der Codex in die Hand des jetzigen Besitzers schon im August 1848 gekommen wäre, wie in der Einleitung erzählt wird, würde man vielleicht noch glauben können, wenn nicht die Pfahlbauten, die darin hervortretende erst in neuerer Zeit (1870) bei einigen Holländern erstandene Angst vor dem deutschen Mutterlande (Prussophobie) und ähnliche Eigenthümlichkeiten entgegen standen. Man wird wohl annehmen müssen, dass die ‚Inleiding" ein wesentlicher, nur etwas später abgefasster Bestandteil des Werken selbst ist."</td>
<td valign="top">Would we be wrong when we assume, to the honor of Dr Ottema, that he allowed himself to create this strange mystification? Perhaps one could still believe that the codex came into the hands of the current owner in August 1848, as the introduction tells, if not for the [more recently discovered] pile dwellings, the recent fear (since 1870) among some Dutch people of the German mother country (Prussophobia) and similar peculiarities. We will probably have to assume that his Introduction is an essential part of the work itself, which was only written a little later."</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Als tegenhanger dienen het volgende:<br />
<br />
In de Catalogue of Choice Rare and Curious Books, selected from the Stock of Trübner & Co., London, no.4, April 1874, leest men deze aankondiging:<br />
<br />
Linda Bok:– het Oera Linda Bok naar een Handschrift uit de Dertiende Eeuw. (Edited by Dr. J.G. Ottema) Leeuwarden, 1872.<br />
<br />
– Ottema (J.G.) Geschieedkundige Aanteekeningen en Ophelderingen bij Thet Oera Linda Bok. 8vo. Leeuwarden, 1873.</td>
<td valign="top">To compensate, the following:<br />
<br />
In the <i>Catalog of Choice Rare and Curious Books, selected from the Stock of Trübner & Co.</i>, London, nr. 4, April 1874, this announcement is read:<br />
<br />
Linda Bok:– het Oera Linda Bok naar een Handschrift uit de Dertiende Eeuw. (Edited by Dr. J.G. Ottema) Leeuwarden, 1872.<br />
<br />
– Ottema (J.G.) Geschieedkundige Aanteekeningen en Ophelderingen bij Thet Oera Linda Bok. 8vo. Leeuwarden, 1873.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">The manuscript, from which the Linda Bok is now first printed, is stated to have been in the possession of the Friesic family of the Over de Lindes since time immemorial. It professes to be a chronicle of the Friesic race in general, and of the Over de Lindes in particular. The first half is said to have been written by Adela, an ancestress of the Over de Lindes, and by her children, Adelbrost and Apollonia, about fve centuries and a half B.C.: and the second half by the descendants of Adela, about 200 years B.C. According to a family tradition, the MS had always to descend as a heirloom from father to son or grandson, with the injunction of its being copied from time to time in order to guard against its loss. The codex which now exists professes to have been copied by Hiddo oera Linda in the year of our Lord 1256.</td>
<td valign="top">The manuscript, from which the Linda Bok is now first printed, is stated to have been in the possession of the Friesic family of the Over de Lindens since time immemorial. It professes to be a chronicle of the Friesic race in general, and of the Over de Lindens in particular. The first half is said to have been written by Adela, an ancestress of the Over de Lindens, and by her children, Adelbrost and Apollonia, about fve centuries and a half B.C.: and the second half by the descendants of Adela, about 200 years B.C. According to a family tradition, the MS had always to descend as a heirloom from father to son or grandson, with the injunction of its being copied from time to time in order to guard against its loss. The codex which now exists professes to have been copied by Hidde Oera Linda in the year of our Lord 1256.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Dr. Ottema has edited the book as scrupulously as scholars edit the works of the ancient classics, and has prefixed too it a very learned introduction in the Dutch language. The original Friesic text is carefully printed, with a Dutch translation on the opposite page. This publication has created considerable excitement in the Dutch learned world, the Friesians upholding most resolutely the genuineness of the manuscript, and the Dutch deriding all notion of its authenticity.<br />
<br />
However that may be, the Dutch scholars themselves admit whilst declaring the document a forgery, that it is a forgery at least several hundred years old, and here is the rub: if forgery at all, how is it that the MS reports a visit to the piledwellers in Switzerland about five centuries B.C., when, since Herodotus"s account of the pile-dwellings of the Paeonians, nothing more has been heard of pile-dwellers until 1853, when Dr. Keller first made known his discovery of the remains of such dwellings in the Lake of Zurich!!!</td>
<td valign="top">Dr. Ottema has edited the book as scrupulously as scholars edit the works of the ancient classics, and has prefixed too it a very learned introduction in the Dutch language. The original Friesic text is carefully printed, with a Dutch translation on the opposite page. This publication has created considerable excitement in the Dutch learned world, the Friesians upholding most resolutely the genuineness of the manuscript, and the Dutch deriding all notion of its authenticity.<br />
<br />
However that may be, the Dutch scholars themselves admit whilst declaring the document a forgery, that it is a forgery at least several hundred years old, and here is the rub: if forgery at all, how is it that the MS reports a visit to the piledwellers in Switzerland about five centuries B.C., when, since Herodotus"s account of the pile-dwellings of the Paeonians, nothing more has been heard of pile-dwellers until 1853, when Dr. Keller first made known his discovery of the remains of such dwellings in the Lake of Zurich!!!</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Leeuwarden, 1 Mei 1874.<br />
<div style="text-align: right;">
Dr. J.G. Ottema.</div>
</td>
<td valign="top">Leeuwarden, May 1, 1874.<br />
<div style="text-align: right;">
Dr. J.G. Ottema.</div>
</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
</tbody></table>
<br />
<table cellpadding="5"><tbody>
<tr>
<td><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgwzE8zs_wuqTJC3yeu0Oa8COKMxa7mvGTrcNAE940dbqf1eomej8kcCkWjv9dD6cWQWTogecu_pKcFrMbFho9X5BNHvqFOjfveq-z3KjGgWqAanuDVyrsNvX9C3To34Ixd3mijntUZ5kY/s1600/23+1874Ottema_KonAk.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="981" data-original-width="672" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgwzE8zs_wuqTJC3yeu0Oa8COKMxa7mvGTrcNAE940dbqf1eomej8kcCkWjv9dD6cWQWTogecu_pKcFrMbFho9X5BNHvqFOjfveq-z3KjGgWqAanuDVyrsNvX9C3To34Ixd3mijntUZ5kY/s200/23+1874Ottema_KonAk.jpg" width="137" /></a></div>
</td>
<td><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjOQ5SZzsDfYkDxkXAJWai30NQL82N1hVVXxhzW2xi7MeiyVjOrPqVqA5k9Ehl7OFGbjgJfJEJSVrQP7dHbc8iOc6wSq3rWD8TJjYZhtNm9h5xMQfN7lDWsiGNdXA5BlY6GqHZaGKYkagw/s1600/24+1874Ottema_KonAk.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="935" data-original-width="652" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjOQ5SZzsDfYkDxkXAJWai30NQL82N1hVVXxhzW2xi7MeiyVjOrPqVqA5k9Ehl7OFGbjgJfJEJSVrQP7dHbc8iOc6wSq3rWD8TJjYZhtNm9h5xMQfN7lDWsiGNdXA5BlY6GqHZaGKYkagw/s200/24+1874Ottema_KonAk.jpg" width="139" /></a></div>
</td>
<td><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEibsVKlN3XE42K8WdeP8C5z27ZcevPB6Nof6eb2f_W20z5M2yDMbyBSDX4FaAQ4TKkDWVKPUgXcLrrY7R3tuuCWqDPowUaFE-jSTzqgUQqAg2Ra0Jsi7893IwKymoLzkk6mWUbSjJ9uD2U/s1600/25+1874Ottema_KonAk.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="934" data-original-width="644" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEibsVKlN3XE42K8WdeP8C5z27ZcevPB6Nof6eb2f_W20z5M2yDMbyBSDX4FaAQ4TKkDWVKPUgXcLrrY7R3tuuCWqDPowUaFE-jSTzqgUQqAg2Ra0Jsi7893IwKymoLzkk6mWUbSjJ9uD2U/s200/25+1874Ottema_KonAk.jpg" width="138" /></a></div>
</td>
<td><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg_HuBRWgjMUVFlM_VmzRr6uTNb_bPhl549SufWOPA3sQJvtn499iQh37fEXJFWfrMtrSf8HMkmPdkq8yC_lUIDFhXRvBIbIPGYTHqaMSQrY7rrfiYjyQ0vqFZbQM4w3b6gxe_bV3uRLD0/s1600/26+1874Ottema_KonAk.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="917" data-original-width="649" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg_HuBRWgjMUVFlM_VmzRr6uTNb_bPhl549SufWOPA3sQJvtn499iQh37fEXJFWfrMtrSf8HMkmPdkq8yC_lUIDFhXRvBIbIPGYTHqaMSQrY7rrfiYjyQ0vqFZbQM4w3b6gxe_bV3uRLD0/s200/26+1874Ottema_KonAk.jpg" width="142" /></a></div>
</td>
</tr>
</tbody></table>
<br />
<table border="1" cellpadding="5" style="width: 100%;"><tbody>
<tr>
<td valign="top" width="38%"><div style="text-align: center;">
<b>Open Brief</b></div>
<div style="text-align: center;">
van</div>
<div style="text-align: center;">
<b>L.F. over de Linden</b></div>
<div style="text-align: center;">
aan de</div>
<div style="text-align: center;">
<b>Koninklijke Academie van Wetenschappen</b></div>
<div style="text-align: center;">
(Afdeeling Letterkunde)</div>
<div style="text-align: center;">
naar aanleiding van het voorstel van den Heer Leemans, omtrent het</div>
<div style="text-align: center;">
<b>Oera Linda Bok.</b></div>
</td>
<td valign="top" width="38%"><div style="text-align: center;">
<b>Open Letter</b></div>
<div style="text-align: center;">
by</div>
<div style="text-align: center;">
<b>L.F. Over de Linden</b></div>
<div style="text-align: center;">
to the</div>
<div style="text-align: center;">
<b>Royal Academy of Sciences</b></div>
<div style="text-align: center;">
(dept. Literature)</div>
<div style="text-align: center;">
in response to the proposal by Mr Leemans, regarding the </div>
<div style="text-align: center;">
<b>Oera Linda-book.</b></div>
</td>
<td valign="top" width="24%">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">In de <i>Nieuwe Rotterdammer</i> van Vrijdag jl. las ik het verslag omtrent het verhandelde in de Vergadering van jl. Maandag van de afdeeling Letterkunde der Koninklijke Academie van Wetenschappen te Amsterdam. Aan het gedeelte gekomen waarbij melding wordt gemaakt, dat de Heer Leemans voorstelt eene commissie te benoemen om der vergadering tot voorlichting te dienen bij het uitspreken van haar oordeel over het befaamde <i>Oera Linda Bok</i>, werd ik aangenaam aangedaan door de gedachte, dat er eindelijk eens door een afdoenden maatregel meerder licht zoude komen in de questieuse zaak, die tot zooveel gepraat en geschrijf reeds aanleiding gaf, echter meest tusschen personen, die daartoe niet geregtigd waren, omdat zij het Handschrift zelf nimmer hadden gezien en hunne opinien, ook daarom, elken redelijken grond misten.</td>
<td valign="top">In the <i>Nieuwe Rotterdammer</i> last Friday I read the report of last Monday's meeting of the Literature section of the Royal Academy of Sciences in Amsterdam. Reading the part that mentions Mr Leemans' proposal to appoint a committee to inform the meeting about her opinion of the famous Oera Linda-book, I was pleasantly touched by the thought that such a decisive measure would finally shed more light on this questionable case, which already led to so much talking and writing, but mostly between persons who were not qualified, because they had never seen the manuscript themselves and their opinions, also for that reason, missed any reasonable ground.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Ik stelde mij reeds voor een bezoek van de commissie te zullen ontvangen, die, door een nauwgezet onderzoek van het stuk, en zonder zich te storen aan allerlei dwaze onderstellingen en beweringen van anderen, zich overtuiging zoude trachten te verschaffen omtrent de echtheid.</td>
<td valign="top">I already imagined to get a visit from the committee, which, through a careful examination of the document, and without being disturbed by various foolish assumptions and claims from others, would try to draw their own conclusions concerning authenticity.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Hoe vond ik mij echter, het verslag verder lezende, teleurgesteld in mijne verwachting. De vergadering – waarbij waarschijnlijk geen enkel lid te vinden is, dat zich zoude kunnen beroemen het Handschrift te hebben gezien – zaamgekomen om werkzaam te zijn in het belang van de vaderlandsche letterkunde, te waken tegen het verloren gaan van voor de geschiedenis en letterkunde belangrijke documenten – doch zoo weinig van het Handschrift wetende, dat een harer leden eene commissie nodig acht, die door hare voorlichting na onderzoek, de vergadering in staat zal stellen haar oordeel over bedoeld stuk uit te spreken, – die vergadering stapt met zevenmijlslaarzen over eene reeks bijeengebragte bewijzen heen, en acht zich in staat en gerechtigd: niet te <i>oordeelen</i>, maar wel om te <i>veroordeelen</i>, en het stuk eenvoudig en klakkeloos uit te maken voor een <i>"recente"</i> niet eens <i>"behendige bedriegerij"</i>.</td>
<td valign="top">How disappointed I was in my expectation, however, reading the report. The assembly – of members none of whom will actually have seen the manuscript – gathered to serve the interest of national literature, to guard against the loss of documents that are important for history and literature – but knowing so little of the manuscript that one of them deems a committee necessary, whose information after examination should enable the assembly to form its own opinion, – that assembly utterly ignores a range of gathered evidence, and considers itself capable and entitled: not to <i>judge</i>, but to <i>condemn</i>, and to lable the document simply and audaciously as a <i>"recent"</i> not even <i>"agile deception"</i>.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Geen onaardig compliment voor mijne familie! – En wat het geval nog curieuser maakt: het lid, dat zoo even doordrongen is van het gewigt van het H.S., zoodanig, dat het eene voorlichtende commissie noodig acht om te waken tegen een niet-oordeelkundig oordeelen, – is terstond gereed zich naar anderer opinie te voegen, en acht het nu zelf ook gemakkelijker, figuurlijk gesproken, de koe af te maken, dan de onzekerheid op te heffen of het dier wezenlijk lijdende is aan veronderstelde gebreken. Op zoodanige manier is het mogelijk binnen den korts-mogelijken tijd, eene groote hoeveelheid documenten, al ware 't ook 3500 K.G., te veroordeelen en naar de papiermolen te verwijzen.</td>
<td valign="top">A kind compliment to my family! – And what makes the case even more curious: the member, so aware of the importance of the manuscript that he suggests an informing committee to guard against uninformed decisions, – is immediately willing to conform to the opinion of others, and also considers it justified, figuratively speaking, to kill the cow, rather then investigate whether it is actuslly suffering from supposed defects. In such a way it is possible within in no time, to reject a large amount of documents, thousands of pounds of them, and send them to the paper mill.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Of ik andere verwachtingen had van eene vergadering als deze? Ongetwijfeld; mij dunkt, waar zij blijk kreeg, dat omtrent de al- of niet echtheid van het H.S. geen stellige overtuiging bij de leden bestond, had de vergadering minstens verpligt geweest, met hare bedenkingen tegen de echtheid voor den dag te komen. Had zij willen besluiten omtrent het Handschrift <i>geen oordeel </i>uit te spreken, dan ware die betuiging genoeg geweest.</td>
<td valign="top">Did I expect otherwise of a meeting like this? Doubtless; it seems to me that when it became apparent that there was no firm conviction among the members as to whether or not the manuscript was authentic, the meeting had at least been obliged to express its reservations about authenticity. If she had decided <i>not to pronounce judgment</i> on the manuscript, that statement would have been enough.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Nu zij echter verder gaat, haar oordeel uitspreekt, en het stuk eene <i>"recente"</i> bedriegerij noemt, is zij zedelijk verpligt: ten 1ste tegenover mij, als tegenwoordig bezitter of liever bewaarder van het H.S., ten 2e tegenover den Heer Dr. Ottema, ten 3de tegenover leden van hare afdeeling die een andere overtuiging zijn toegedaan, en ten 4de tegenover het publiek, dat met belangstelling van hare handelingen kennis neemt, – om haar uitgesproken oordeel over het H.S. te motiveren: en dan niet op losse gronden, maar voet bij stuk houdende, beginnende met de wederlegging der bewijzen van echtheid, die door den Heer Dr. Ottema in de Inleiding van de uitgegeven vertaling van het Handschrift zijn opgesomd, welke bewijzen sedert zijn vermeerderd door den uitslag van een scheikundig onderzoek omtrent de geaardheid van het voor het H.S. gebezigde papier, en door de <i>Geschiedkundige Aanteekeningen en Ophelderingen bij thet Oera Linda Bok</i> door Dr. J.G. Ottema, in het laatst van het vorig jaar uitgegeven bij den Boekhandelaar H. Kuipers te Leeuwarden.</td>
<td valign="top">Now that she goes further, however, pronouncing judgment, calling it a <i>"recent"</i> deception, she is morally obliged: firstly to me, as current owner or rather keeper of the manuscript, secondly to Mr Ottema, thirdly to members of her department who have different opinions, and fourth to the public, who takes note of their actions with interest, – to motivate her pronounced judgment of the manuscript: not on loose grounds, but standing firmly, beginning with refutation of the evidence of authenticity, formulated by Dr. Ottema in the Introduction of his published translation of the Manuscript, which evidence has since been augmented by the results of chemical investigation of the manuscript paper, as well as by his <i>Historical Notes and Clarifications to the Oera Linda Book</i>, published last year by Kuipers in Leeuwarden.</td>
<td valign="top">Ottema, <i>Geschiedkundige Aanteekeningen ...</i>(Historical Notes ...), 1878 (<a href="https://aldfryas.blogspot.com/2020/01/ottema-1878-tweede-uitgave.html" target="_blank">second edition</a>)</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Ware eene vergadering tot het bespreken van het H.S. vastgesteld, dan zoude men m.i. beleefd hebben gehandeld, den Heer Ottema, – die zich in deze zaak, ter wille van de wetenschap, zoo vele opofferingen van tijd en moeite heeft getroost, – uit te noodigen deze vergadering bij te wonen en van hem, als daartoe het meest voorbereid, de wederlegging van verschillende bedenkingen en meeningen te vragen.</td>
<td valign="top">Had a meeting for discussion of the manuscript been established, one would have acted politely by inviting Mr Ottema, – who in this matter, for the sake of science, had made so many sacrifices of time and effort, – to attend this meeting and ask him, being most prepared for that, to refute various objections and opinions.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Had de <i>"veroordeeling zonder proces"</i> niet door de vergadering plaats gehad, dan geloof ik dat in langen tijd, en misschien nooit meer, het befaamde <i>Oera Linda Bok</i> door mij ter sprake zoude zijn gekomen. Nu men evenwel zoover gaat, dat de waarheidsliefde van mijne familie in twijfel wordt getrokken, acht ik mij geroepen daartegen te protesteren en vermeen geene onbillijke vordering te doen, wanneer ik van de bovengenoemde Afdeeling der Academie van Wetenschappen verzoek, dat zij verklaart ten deze in overijling te hebben gehandeld, genegen is de zaak in nader onderzoek te nemen en den uitslag van haar onderzoek bij behoorlijk gemotiveerd rapport publiek te maken. Daartoe wil ik haar tegemoet komen door de aanbieding, die ik hierbij doe, om, tegen schadeloosstelling van reis- en verblijfkosten, op nader te bepalen dag, zelf met het Handschrift in haar lokaal te Amsterdm te komen, opdat de leden persoonlijk zich omtrent het stuk kunnen overtuigen en meer gegrond kunnen oordeelen.</td>
<td valign="top">If the <i>"verdict without trial"</i> had not taken place at the meeting, I might not have discussed the famous <i>Oera Linda-book</i> for a long time, and perhaps never again. However, now that my family's love of truth is audaciously called into question, I feel compelled to protest think it is only fair to request that the aforementioned Department of the Academy of Sciences declares to have acted hastily in this case, that they are willing to investigate the matter further and properly publish the results of a reasonable investigation. To that end, I will cater to them by herewith offering, with compensation for travel and accommodation expenses, on a day to be determined, to bring the manuscript to their office in Amsterdam, allowing the members to personally convince themselves about it and make more valid judgments.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Met verschuldigde hoogachting en met beleefd verzoek om eenig antwoord, zij 't ook met een enkel woord, heb ik de eer te zijn<br />
<br />
<div style="text-align: right;">
UEd. Dv. Dienaar,</div>
<div style="text-align: right;">
L.F. over de Linden.</div>
Helder, 20 April 1874.</td>
<td valign="top">With due reverence and with a polite request for some answer, albeit with a single word, I have the honor to be<br />
<br />
<div style="text-align: right;">
Yours sincerely,</div>
<div style="text-align: right;">
L.F. Over de Linden</div>
Helder, April 20, 1874.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
</tbody></table>
<br />Otharushttp://www.blogger.com/profile/08872620553034922705noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-864442572810761783.post-31078537240290344752020-02-06T12:22:00.001+01:002020-02-09T13:06:52.592+01:00Ottema's reply to Van den Bergh (1871)This reply to an article (<i>Het onlangs ontdekte friesche handschrift</i>; in <i>NL Spectator</i>; Oct. 7, p.311) by mr. L.Ph.C. Van den Bergh appeared in the <i>Nederlandsche Spectator</i> of Oct. 14, 1871 (p.322-323), titled <i>Adela's Boek</i>. The original was not found by me yet.<br />
<br />
English translation may be improved and more notes may be added.<br />
<br />
<table border="1" cellpadding="5" style="width: 100%;"><tbody>
<tr>
<td valign="top" width="38%"><div style="text-align: center;">
<b><span style="font-size: large;">Adela's Boek.</span></b></div>
<div style="text-align: center;">
Den Heere Mr. L.Ph.C. Van Den Bergh.</div>
<br />
Naar aanleiding van uw schrijven in de Spectator van 7 October, heb ik u het navolgende te berichten: Het Oude Friesche handschrift, thans in het bezit van den Heer C. Over de Linden, Constructeur aan 's Rijks Marinewerf te Helder, is door hem in de maand Augustus 1848 ontvangen van zijne tante A. Meijlhof, geb. Over de Linden, wonende te Enkhuizen en aldaar overleden den 4 Februarij 1849. Deze was in het bezit van het handschrift gekomen bij den dood van haren vader Andries Over de Linden, scheepstimmerman te Enkhuizen, overleden den 15 April 1820. Dit zijn feiten, waaromtrent geen twijfel kan bestaan.</td>
<td valign="top" width="38%"><div style="text-align: center;">
<b><span style="font-size: large;">Adela's Book.</span></b></div>
<div style="text-align: center;">
Mr L.Ph.C. Van Den Bergh.</div>
<br />
Following your writing in the Spectator of 7 October, I have the following to tell you: The Old Frisian manuscript, currently in the possession of Mr C. Over de Linden, constructor at the Royal Navy Yard at Helder, was given to him in August 1848 by his aunt A. Meijlhof, born Over de Linden, who lived in Enkhuizen and died there February 4, 1849. She had obtained the manuscript after her father died April 15, 1820 — Andries Over de Linden, ship builder at Enkhuizen. These are facts about which there can be no doubt.</td>
<td valign="top" width="24%">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">In 1867 heeft de Heer C. Over de Linden dezelfde verklaring gegeven aan Dr. E. Verwijs. De man zal toch zelf wel het beste weten, hoe en wanneer hij aan dat handschrift gekomen is. Hij heeft nu, evenmin als toen, niet de minste reden, om eene andere herkomst op te geven, als de alleen ware. Was hij op eene andere wijze, langs een anderen weg, op een ander tijdstip eigenaar van het handschrift geworden, dan zoude hij het aan Dr. E. Verwijs en mij even goed gezegd hebben, als de hier bovenstaande verklaring. Dus kunt gij begrijpen, hoe bespottelijk ik de bewering vond van den Heer Colmjon, dat het geschrift vervaardigd zoude zijn na 1853, dat is, ettelijke jaren nadat het in het bezit was van den tegenwoordigen eigenaar.</td>
<td valign="top">In 1867 Mr C. Over de Linden gave the same statement to Dr. E. Verwijs. The man himself must know best how and when he got that manuscript. He has no reason, nor did he ever have one, to lie about its origin. Had he obtained it in a different way, at a different time, he would have told Dr. Verwijs and me. So can you understand how ridiculous I found Mr. Colmjon's claim that the writing would have been made after 1853, that is, several years after it was in the possession of the present owner.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Mogen er nu in dit geschrift onjuiste denkbeelden en opvattingen voorkomen, is niet alles, wat er instaat, historische waarheid, ontmoet men hier een of ander verhaal , dat tot het gebied der sage behoort, — dat alles bewijst niets tegen den ouderdom van het geschrift. Wij bezitten daarenboven zoo weinige, ja bijna geene sagen uit den voortijd, dat elke bijdrage tot dien schralen voorraad ook weer hare waarde heeft. Wat vervolgens de taal en de taalkundige waarde van het geschrift betreft, daaromtrent kan ik niet beter doen dan u verwijzen naar hetgene Jhr. Mr. M. de Haan Hettema geschreven heeft in de <i>Leeuwarder Courant</i> van den 5 September 1871.</td>
<td valign="top">Even if this writing contains false ideas and views, or if not everything is historical truth, or tales are found in it that belong to the saga's, — nothing of that would prove anything against the age of the manuscript. Moreover, we have so few, if any, almost no legends from the past that every contribution to that scarce supply has its value. With regard to the language and linguistic value of the writing, I can do no better than refer you to what Mr de Haan Hettema wrote in the Leeuwarder Courant of September 5, 1871.</td>
<td valign="top">de Haan Hettema article <a href="https://www.scribd.com/doc/305838272/Oud-Friesch-Handschrift-in-het-bezit-van-den-Heer-C-Over-de-Linden-te-Helder" target="_blank">here</a><br />
<br /></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Ten aanzien van die Burgtmaagden, die ook al de eer niet hebben u te behagen, herinner ik u aan Velleda Aurinia en Gauna, bij Tacitus, Germ. c. 8 en elders. Deze Gauna was volgens Dio Cassius de opvolgster van Velleda. En wanneer wij nu in ons H.S. onder veele burgten ook Mannagardaforda opgenoemd vinden, dan vernemen wij, wat wij vroeger niet wisten, dat Velleda in edita turri gezeteld was te Munster.</td>
<td valign="top">Regarding those Burgmaidens, who also do not have the honor to please you, I remind you of Velleda Aurinia and Gauna, in Tacitus, Germ. c. 8 and elsewhere. This Gauna according to Dio Cassius was the successor of Velleda. And when we now in our manuscript among many burgs find Mannagardaforda listed, then we learn what we did not know before, that <i>Velleda in edita turri</i> had her seat at Munster.</td>
<td valign="top"><i>Opus historiarum...</i> (1541) printed book with Latin text about Veleda on <a href="https://books.google.nl/books?id=adMWAAAAQAAJ&pg=PP157#v=onepage&q&f=false" target="_blank">p. 155-159</a><br />
<br />
Also see <i>Annalium phrisicorum</i> (Furmerius, 1609) <a href="https://books.google.nl/books?id=s974wRB-LFwC&lpg=PA71&ots=N9oJxtfjuZ&dq=Velleda%20%22in%20edita%20turri%22&pg=PA71#v=onepage&q=Velleda%20%22in%20edita%20turri%22&f=false" target="_blank">p. 71</a> (Latin)</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Eindelijk kan ik u de geruststellende verzekering geven, dat de naam Neptunus in het geheele H.S. niet voorkomt. Doch bij het lezen van de zwerftochten des ouden zeekonings Tunis, die weleer de Middellandsche zee in alle richtingen doorkruiste, kan men niet nalaten aan Neptunus te denken. Althans, die naam kwam Dr. Verwijs, zoowel als mij, daarbij terstond voor den geest.<br />
<br />
<div style="text-align: right;">
Leeuwarden, den 11 October 1871.</div>
<div style="text-align: right;">
Dr. J. G. Ottema.</div>
</td>
<td valign="top">Finally, I can give you reassuring assurance that the name Neptune does not occur in the whole manuscript. But when reading the wanderings of the old sea king Tunis, who previously crossed the Mediterranean Sea in all directions, one cannot help thinking of Neptune. At least, that name immediately came to the mind of Dr. Verwijs, as well as to mine.<br />
<br />
<div style="text-align: right;">
Leeuwarden, October 11, 1871.</div>
<div style="text-align: right;">
Dr. J. G. Ottema.</div>
</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Tegenover dit getuigenis van dr. Ottema stellen wij het getuigenis van denzelfden dr. Ottema, in zijn verslag aan het Friesch Genootschap, blz. 238:<br />
<i><br /></i>
<i>»De andere, Neptunus, de God van de Middellandsche zee, blijkt hier bij zijn leven een Friesche Viking, zeekoning, geweest te zijn, thuis behoorende te Alderga (Ouddorp niet verre van Alkmaar). Zijn naam was Teunis, in de wandeling bij zijne manschappen Neef Teunis genoemd, die vooral de Middellandsche zee tot het doel en tooneel zijner tochten gekozen had, en door de Tyriers vergood zoude zijn, in den tijd toen de Phoenicische zeevaart zich aanmerkelijk begon uit te breiden, en naar Friesland stevende, om hier Britsch tin, Noordsch ijzer en barnsteen uit de Balde (Baltische) zee te halen."</i><br />
<br />
Qui diable est ici la dupe? Moet men er misschien bijvoegen wat er op volgt: ils sont tous dans le secret?<br />
<br />
<div style="text-align: right;">
Red. Nederlandsche Spectator</div>
</td>
<td valign="top">Against this testimony from Dr. Ottema, we contrast the testimony of the same Dr. Ottema, in his report to the Friesch Genootschap, p. 238:<br />
<br />
<i>The other, Neptune, the God of the Mediterranean Sea, appears here to have been, when living, a Frisian Viking, or sea-king, whose home was Alderga (Ouddorp, near Alkmaar). His name was Teunis, called familiarly by his followers Neef [cousin or kinsman] Teunis, who had chosen the Mediterranean as the destination of his expeditions, and would have been deified by the Tyrians at the time when the Phenician navigators began to extend their voyages so remarkably, sailing to Frisia in order to obtain British tin, northern iron, and </i><i>Baltic </i><i>amber [...]</i><br />
<i><br /></i>
Qui diable est ici la dupe? [Who the hell is the fool here?] Maybe you should add what follows: ils sont tous dans le secret? [are they all in the secret?]<br />
<br />
<div style="text-align: right;">
Nederlandsche Spectator editor</div>
</td>
<td valign="top"><div style="text-align: right;">
<div style="text-align: left;">
Ottema FG report <a href="https://aldfryas.blogspot.com/2020/02/ottemas-introduction-to-both-his-olb.html" target="_blank">here</a>.</div>
<div style="text-align: left;">
<br /></div>
<div style="text-align: left;">
French text (Qui diable ... le secret) is from <i><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/The_Barber_of_Seville_(play)" target="_blank">Le Barbier de Seville</a> </i>(1773)<i> </i>by Beaumarchais.<br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhpGvIrxomE3zF1XPRMy0EwkPkou5vWkRo4VyKFlFdhoIEv4-vBwo_hhSayj161zCJyfJeS2HgHHl0y6IViNEcd7L9csnTj76FXtBek7dc3IhU6IVClmPOVMFUDII-EGF5HpGI0eizpmJY/s1600/Screenshot%2528125%2529.png" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="109" data-original-width="375" height="58" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhpGvIrxomE3zF1XPRMy0EwkPkou5vWkRo4VyKFlFdhoIEv4-vBwo_hhSayj161zCJyfJeS2HgHHl0y6IViNEcd7L9csnTj76FXtBek7dc3IhU6IVClmPOVMFUDII-EGF5HpGI0eizpmJY/s200/Screenshot%2528125%2529.png" width="200" /></a></div>
<br /></div>
</div>
</td>
</tr>
</tbody></table>
<br />Otharushttp://www.blogger.com/profile/08872620553034922705noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-864442572810761783.post-1117426252442586552020-02-06T09:52:00.001+01:002020-02-10T17:14:21.919+01:00Ottema's reply to Colmjon (1871)<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiiSb3jL0rX7cxim8r5rR87JVosilk66EJNKiov0NDjshDL4L6zjpMG3EK1a1m76UQOmE10_qLd6hXXL5b7zJgwsjeBH0mZDxzKK9ouP2aAZQP499W1gX-G5zaT9F9tQmbijvoppXizYLg/s1600/Gerben_Colmjon.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="504" data-original-width="389" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiiSb3jL0rX7cxim8r5rR87JVosilk66EJNKiov0NDjshDL4L6zjpMG3EK1a1m76UQOmE10_qLd6hXXL5b7zJgwsjeBH0mZDxzKK9ouP2aAZQP499W1gX-G5zaT9F9tQmbijvoppXizYLg/s200/Gerben_Colmjon.jpg" width="153" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Gerben_Colmjon" target="_blank">Colmjon</a> (1828-1884)</td></tr>
</tbody></table>
<div style="text-align: left;">
This reply to a newspaper article by bibliothecary and archivist mr Gerben Colmjon (<i>Nog iets over het Oud Friesch Handschrift</i> <a href="https://fryskednis.blogspot.com/2013/07/kranten-1871.html">Sept. 12, 1871</a>) appeared in the <i>Leeuwarder Couran</i>t of Sept. 19, 1871, titled <i>Thet Bok thêra Adela folstar</i>. The same article was published Sept. 27 in the <i>Heldersche Courant</i>, under the title <i>Friesch handschrift in het bezit van den Heer C. Over de Linden te Helder</i> (see below).</div>
<br />
A further <a href="https://www.scribd.com/document/376491504/Over-het-boek-van-Adela">reply by Colmjon</a> (8 pages) was published as brochure on Sept. 25, 1871.<br />
<br />
English translation may be improved and more notes may be added.<br />
<br />
<table cellpadding="5"><tbody>
<tr>
<td><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgWvz72BVvbxOQNfXbsSsAXhpYD10fUbUUmYpsiYyeiq2lj7LnOYk394SzTG4xA9httlY53QR3kySzTkosgvhbMwo63ja37PMqvDH06BhFq9Z_TRjoz5BFpQJ9UFQL3zHn_Ygn3-oFtCF4/s1600/ottema1871LC-1.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="853" data-original-width="519" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgWvz72BVvbxOQNfXbsSsAXhpYD10fUbUUmYpsiYyeiq2lj7LnOYk394SzTG4xA9httlY53QR3kySzTkosgvhbMwo63ja37PMqvDH06BhFq9Z_TRjoz5BFpQJ9UFQL3zHn_Ygn3-oFtCF4/s200/ottema1871LC-1.jpg" width="121" /></a></div>
</td>
<td><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi8oyy_IOWApk76panrhgftXG6-8HeVitkPfY-pOn72yhxausSuHSMeG8lWnUa5nphva-MAkdIOPxKOEmiuefxftgSLk1wI_FOoE-tyTkQneavXk5-cxhJ9xLCXvmKz4f2e5c40fJNAKU4/s1600/ottema1871LC-2.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em; text-align: center;"><img border="0" data-original-height="907" data-original-width="499" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi8oyy_IOWApk76panrhgftXG6-8HeVitkPfY-pOn72yhxausSuHSMeG8lWnUa5nphva-MAkdIOPxKOEmiuefxftgSLk1wI_FOoE-tyTkQneavXk5-cxhJ9xLCXvmKz4f2e5c40fJNAKU4/s200/ottema1871LC-2.jpg" width="110" /></a></td>
<td><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj0SSRu3D3mnF0ysniTWi3Zc2J7Ek2I6JKru9qkHUxt4BONuYGTcIAOEKTkzZyPd85ak-xk5xLvsd07bo8Y8hTT5pftNBm23Bd2GEZ_jXirtdzE93gUP6J0PF78fAjV2Q0xCHH6X6tcyKQ/s1600/ottema1871LC-3.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="919" data-original-width="495" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj0SSRu3D3mnF0ysniTWi3Zc2J7Ek2I6JKru9qkHUxt4BONuYGTcIAOEKTkzZyPd85ak-xk5xLvsd07bo8Y8hTT5pftNBm23Bd2GEZ_jXirtdzE93gUP6J0PF78fAjV2Q0xCHH6X6tcyKQ/s200/ottema1871LC-3.jpg" width="107" /></a></div>
</td>
<td><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhjT5lWj93rrJRrFjeGdc9Y9CrnmsSyWUW2Yd6A8NLex1bBX0VXlXjUKgkhmy9e9H0TzhZZ7L6N6rhitcwTDAOkCTOIxMwXlgr2b_ZQRpDTB8s0oD06RTzZVxAifVNAFJLH0uInEpgU4q8/s1600/ottema1871LC-4.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="845" data-original-width="499" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhjT5lWj93rrJRrFjeGdc9Y9CrnmsSyWUW2Yd6A8NLex1bBX0VXlXjUKgkhmy9e9H0TzhZZ7L6N6rhitcwTDAOkCTOIxMwXlgr2b_ZQRpDTB8s0oD06RTzZVxAifVNAFJLH0uInEpgU4q8/s200/ottema1871LC-4.jpg" width="117" /></a></div>
</td>
<td><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjlhdJRLikQM27VFzwB7AHIIGUXruyRxoYMFr9_Qr6tJNiKRFmOJaeWhqDyJjWRsLVr3DTo8RAJUnrC7kBpIFgPlUL3OnkG5o4s61P0F-7CGMboTwWcHtCIt0tVw7gbaoRu5pypVYblqSo/s1600/ottema1871LC-5.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="911" data-original-width="499" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjlhdJRLikQM27VFzwB7AHIIGUXruyRxoYMFr9_Qr6tJNiKRFmOJaeWhqDyJjWRsLVr3DTo8RAJUnrC7kBpIFgPlUL3OnkG5o4s61P0F-7CGMboTwWcHtCIt0tVw7gbaoRu5pypVYblqSo/s200/ottema1871LC-5.jpg" width="109" /></a></div>
</td>
<td><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgaK6MRJL3XUu4wlJ_3KFDjDs5Nwx7WLiDi7r_TOMnX6pwlPm9OQ-ADDgBRai57nFQLFheWy07q7LF0FVVZhcVDh9pvTtQaSJaCktoF5lljU1RGvl0EI78OXLRRyV27CtyOsGzdaC64_9w/s1600/ottema1871LC-6.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="598" data-original-width="500" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgaK6MRJL3XUu4wlJ_3KFDjDs5Nwx7WLiDi7r_TOMnX6pwlPm9OQ-ADDgBRai57nFQLFheWy07q7LF0FVVZhcVDh9pvTtQaSJaCktoF5lljU1RGvl0EI78OXLRRyV27CtyOsGzdaC64_9w/s200/ottema1871LC-6.jpg" width="166" /></a></div>
</td>
</tr>
</tbody></table>
<br />
<table border="1" cellpadding="5" style="width: 100%;"><tbody>
<tr>
<td valign="top" width="38%"><b>Thet Bok thêra Adela folstar.</b><br />
<br />
De Heer G. Colmjon heeft in de <i>Leeuwarder Courant</i> een aan mij gerichten brief doen afdrukken, zonder daarbij te vermelden, dat ik daarop hem schriftelijk geantwoord heb. Dus ben ik wel genoodzaakt den inhoud van mijn antwoord op dezelfde wijze aan het publiek mede te deelen. Ik zal trachten dit zoo beknopt mogelijk te doen, zonder mij met alle beuzelingen op te houden. </td>
<td valign="top" width="38%"><b>The Book of Adela-followers.</b><br />
<br />
Mr Colmjon had a letter addressed to me published in the <i>Leeuwarder Courant</i>, without any mention of the written answers I had already sent him. So I feel obliged to communicate the content of my answer to the public in the same way. I will try to do this as concisely as possible, without dealing with insignificant details.</td>
<td valign="top" width="24%">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">"Talrijke plaatsen", schrijft de Heer C., "zijn woord voor woord in hedendaagsch Hollandsch of Friesch over te schrijven, zonder dat men eenige omzetting behoeft te maken, om een behoorlijken stijl te hebben." Dit had hij van het geheele boek kunnen zeggen, om de eenvoudige reden, dat de verschillende schrijvers zich in de gewone spreektaal uitdrukken, die zoo natuurlijk is, dat men die zelfde zaken bezwaarlijk anders zeggen of schrijven kan. Tusschen dezen verhalenden stijl, en den dorren stijl van wetten, contracten en testamenten, waarin alles bestaat, wat wij tot nu toe in de O. Friesche taal bezaten, is gene vergelijking geldig. Maar geheel op dezelfde wijze zal een Griek in onze dagen de taal van Herodotus in zijne tegenwoordige spraak kunnen overbrengen, zonder aan de woordvoeging of periodenbouw iets te veranderen, al zijn daar drie en twintig eeuwen tusschen verloopen.</td>
<td valign="top">"Many fragments", he writes, "can word by word be translated into Dutch or Frisian, without having to adapt syntax, in order to obtain a decent style." He could have said this of the whole book for the simple reason that the different writers express themselves in the normal spoken language, which is so natural that one can hardly say or write the same things differently. Between this narrative style, and the barren style of laws, contracts, and wills, in which everything exists that we had until now in the O. Frisian language, no comparison is valid. But in the very same way a nowaday Greek will be able to convey the language of Herodotus in his present speech, without changing the conjugation or syntax, although twenty-three centuries have passed between them.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Evenzoo is het met sommige woorden en uitdrukkingen, waarop de Heer C. vervolgens aanmerking maakt. Die woorden en uitdrukkingen of zegswijzen bestaan nog en zijn nog in gebruik; maar dat bewijst niet dat zij voorlang, voor eeuwen niet bestonden en gebezigd werden. Het is niet mogelijk van eenig woord den tijd van zijn ontstaan aan te wijzen, tenzij namen van zaken, die zelve van later tijd en oorsprong zijn. De woorden en uitdrukkingen, waaruit eene taal bestaat, zijn toch wel even oud als de taal zelve. Als er bl. 8 staat: "tha thene Magy thàt anda nôs kryg," dan zal men toch niet beweren, dat er eens een tijd was, waarin de menschen geene neuzen hadden of geene gewaarwordingen in den neus kregen enz. enz.,<br />
<br />
bl. 16 en elders: "falikant ut kuma." Dat woord falikant komt in de oudste Friesche en Hollandsche stukken, die er bestaan, reeds voor, en wel als zelfstandig naamwoord, <i>zonder argelist en falikant</i>, of als bijwoord: <i>falikant uitkomen</i>, daarnevens staat als bijvoegelijk naamwoord: <i>mislikande </i>b.v. "en mislikande dânte fon en diar," eene wanstaltige gedaante van een dier, d.i. eene gedaante die weinig of niet gelijkt op het voorwerp. Dit <i>mislikande </i>vindt men ook verkort tot <i>mislik </i>(Oude Friesch wetten, Leeuwarden 1782, bl. 6), 't geen wij nog wel bezigen in de uitdrukkingen, <i>dat is eene mislijke zaak, dat ziet er mislijk uit.</i> Even als nu <i>mislikande</i>, zamengesteld is uit <i>mis </i>en <i>likande</i>, zoo zal ook het b.v. naamwoord <i>falikande</i>, waarvan <i>falikant </i>ontleend is, bestaan uit <i>fa </i>en <i>likande</i>; <i>fa </i>in het Deensch <i>faa </i>(weinig) komt in het Handschrift bl. 189 voor als <i>fê</i>, "men jvd wil ik jo vppen lek wysa thàt fê bêtre sy," maar thans wil ik u op een gebrek wijzen, dat <i>weinig </i>beter is.<br />
<br />
bl. 149 "Net krekt lik". <i>Net </i>beteekent hier geen <i>niet</i>, 't welk in het HS altijd <i>naut </i>is en onderscheiden van <i>nawet, niets</i>: maar "net lik" en "krekt lik" beteekent beide <i>volkomen gelijk</i> en "net krekt lik" is eene door verdubbeling versterkte uitdrukking.</td>
<td valign="top">It is likewise with some words and expressions, that Mr C. criticizes. Those words and expressions or sayings still exist and are still in use; but that does not prove that they did not exist and were used many centuries ago. It is impossible to indicate the time of origin of any word, except names of things, which themselves are of later time and origin. The words and expressions that make up a language are as old as the language itself. If p. 8 states: "tha thene Magy thàt anda nôs kryg," one will not claim there once was a time people did not have noses or did not sense with them, etc.;<br />
<br />
p. 16 and elsewhere: "falikant ut kuma." This word <i>falikant </i>is also found in the oldest known Frisian and Dutch texts, as noun or as adjective, comparable to the adjective <i>mislikande </i>(deformed, shapeless, miscreated), which is also found abbreviated as <i>mislik</i>. Just as <i>mislikande </i>is a compound of <i>mis </i>and <i>likande</i>, <i>falikant </i>will have been composed of <i>fa </i>and <i>likande</i>; <i>fa </i>(Danish <i>faa</i>) is found in the manuscript p. 189 as <i>fê</i>: "men jvd wil ik jo vppen lek wysa thàt fê bêtre sy";<br />
<br />
p.149 "Net krekt lik". <i>Net </i>does not mean <i>not </i>here, which in the manuscript is always <i>naut</i>, next to <i>nawet </i>for <i>nothing</i>. But "net lik" and "krekt lik" both mean "the same as" or "equal to", and "net krekt lik" is an expression enhanced by doubling.</td>
<td valign="top">[002/32] <span style="font-size: x-small;"><b>THÁ THENE MÁGÍ THÀT ANDA NÒS KRYG</b></span> - <i>when the magus comprehended this</i> (lit. ... <i>got that in the nose</i>)<br />
<br />
[003/24] <b><span style="font-size: x-small;">SKOLDE THÀT FALIKANT UTKVMA</span></b> - <i>that would fail miserably</i> (lit. ... <i>come out few-like</i>)<br />
<br />
[189/07] <b><span style="font-size: x-small;">MEN JVD WIL IK JO VPPEN LEK WÍSA THÀT FÉ BÉTRE SÍ</span></b> - <i>today I will point out to you a failing, which is hardly any better</i>. (lit. ... <i>which is little better</i>)<br />
<br />
[149/02] <span style="font-size: x-small;"><b>HJU IS NET KREK LIK JOW BJAR.KRUK THÉR</b></span> - It is just like your beer jar over there (<span style="font-size: x-small;"><b>KREK </b></span>is without <b><span style="font-size: x-small;">-T</span></b>)</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">In andere opmerkingen vergeet de Heer C. dat het HS niet in hetzelfde dialekt geschreven is als de O.F. wetten; deze vertoonen de taal tusschen het Vlie en de Lauwers; dat de taal tusschen het Vlie en de Kinnem. Vandaar komt het gebruik van <i>nêi, naar</i>, tegenover <i>to</i>, van <i>lik as</i> tegenover <i>lik sa</i>. Vandaar komt het ook dat in het HS woorden aangetroffen worden, die men nergens terug vindt dan in Noordholland, b.v. <i>hêmisdêgum, heemsdagen</i>, voor <i>onlangs</i>: <i>nol </i>in de beteekenis van eene kleine <i>ronde </i>terp. Dit <i>nol </i>is verwant met <i>nul</i>, welke benaming ontleend is aan de <i>ronde </i>gedaante van het cijfer. Het woord <i>nul </i>heeft niets uit te staan met het Latijnsche <i>nullus</i>.</td>
<td valign="top">In other comments, Mr C. forgets that the manuscript is not written in the same dialect as the Old Frisian laws; these show the language between the Vlie and the Lauwers; the manuscript the language between Vlie and Kennemerland. Thence comes the use of <i>néi </i>as opposed to <i>to</i>; and <i>lik as</i> as opposed to <i>lik sa</i>. Thence also that the manuscript contains words that are nowhere found outside North-Holland, e.g. <i>hêmisdêgum, heemsdagen</i>, for <i>recently</i>: <i>nol </i>meaning a small <i>round </i>terp (artificial dwelling mound). This <i>nol </i>is related to <i>nul </i>(zero), which name is derived from the <i>round </i>shape of the number. The word <i>nul </i>therefore is not derived from Latin <i>nullus</i>.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Trouwens het geheele boek, geschreven voor de komst van de Romeinen in ons land, wijst geene sporen aan van bekendheid met de Latijnsche taal. Wel bevat het Latijn veele woorden van Midden Europeschen oorsprong, welke dus met woorden in germaansche talen overeenkomst hebben, zooals <i>schola </i>en <i>skole</i>, <i>altare </i>en <i>àltàr</i>, <i>tunica </i>en <i>tohnekke </i>en anderen — <i>to-hnekka</i> is een vrouwenkleed, dat om den hals sluit en <i>tot den nek</i> reikt — maar ook dikwijls bedriegt hier de schijn;<br />
<br />
zoo staat <i>restja </i>en de <i>rest </i>in geene betrekking tot <i>restare</i>. Dit <i>restja </i>is rusten‚ berusten; de voorraad, die in het pakhuis berust, is daar nog aanwezig; en "hwat thêr jeta rest fon vs alde sêdum," beteekent wat er nog aanwezig is van onze oude zeden. Daardoor beteekent ook het zelfstandig naamwoord rest eene nog aanwezige hoeveelheid.<br />
<br />
Evenmin heeft <i>just </i>verwandschap met <i>justus</i>, rechtvaardig. Het bijwoord <i>just </i>beteekent eigenlijk <i>terzelfder tijd</i>, "just wêre 't jolfêrste," "terzelfder tijd was het jolfeest." In diens zin is <i>just </i>verwant met <i>jud </i>dat een tegenwoordigen tijd aanduidt.<br />
<br />
Hierbij moet ik den Heer C. nog doen opmerken, dat het [bijvoeglijk naamwoord] <i>justus </i>geen part. pass. is van een werkwoord <i>jugere</i>, 't gene reeds wegens den vorm onmogelijk is, maar bovendien met de beteekenis niet strookt.<br />
<br />
Het werkwoord <i>jugere </i>of <i>jugire</i>, dat bij Festus en bij Varro voorkomt, beteekent het krijschen van een roofvogel, inzonderheid een wouw of kiekendief, zoodat justus op jugire past als een tang op een varken.</td>
<td valign="top">Moreover, the entire book, written before the arrival of the Romans in our country, does not indicate any traces of familiarity with the Latin language. Latin does, however, contain many words of Central European origin, which therefore have similarities with words in Germanic languages, such as <i>schola </i>and <i>skole</i>, <i>altare </i>and <i>altàr</i>, <i>tunica </i>and <i>tohnekke </i>and others — <i>to-hnekka</i> is a woman's dress that closes around the neck and reaches <i>to the neck</i> — but appearances are also often deceptive here;<br />
<br />
e.g. <i>restja</i> and the <i>rest </i>have no relation to <i>restare</i>. This <i>restja </i>is to rest, to reside; the stock 'resting' in the warehouse is still there; and "hwat thêr jeta rest fon vs alde sêdum," means what is left of our old manners. Therefore, the noun also means a quantity still present.<br />
<br />
Neither is <i>just </i>related to justus, just. The adverb <i>just </i>actually means at the time, "just wêre 't jolfêrste," "at the time it was Yule-feast." In its sense, <i>just </i>is related to <i>jud </i>indicating a present tense.<br />
<br />
I have to make it clear to Mr C. that the adjective <i>justus </i>is not a past participle is of the verb <i>jugere</i>, which is already impossible because of its form, but moreover is inconsistent with the meaning.<br />
<br />
The verb <i>jugere </i>or <i>jugire</i>, used by Festus and Varro, means the crying of a bird of prey, in particular a kite or harrier, so it makes no sense to relate justus to jugire.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">De Heer Colmjon meent eene opzettelijke verknoeijing te zien in de woorden <i>amering </i>en <i>salthatha</i>. Die woorden zijn volkomen goed. <i>Amering </i>in later tijd verbasterd tot <i>amery </i>werd niet meer verstaan, en daarom heeft men er eene afleiding voor verzonnen. Het woord <i>amering </i>is te vinden bij Kiliaan en beteekent <i>vonk</i>. In een <i>amering </i>wil zeggen, binnen het korte oogenblik, dat eene vonk duurt.</td>
<td valign="top">Mr Colmjon assumes a deliberate disfiguration in the words <i>amering </i>and <i>salthatha</i>. Those words are perfect though. <i>Amering</i>, later corrupted to <i>amery</i>, was no longer understood, and therefore a derivation was made for it. The word <i>amering </i>can be found in the Kiliaan dictionary (1599) and means <i>spark</i>. In an <i>amering </i>means, within the short moment of a spark.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><i>Salthatha </i>altijd geschreven <i>salth-âtha</i> is zamengesteld uit <i>salth</i>, verkort voor <i>sellath</i>, gekocht, en <i>âtha </i>makkers, strijdmakkers, en beteekent dus gekochte (of gehuurde) strijders, huurtroepen. Het wordt nooit van de Friesen gebruikt; de Friesche krijgslieden worden steeds <i>wêrar </i>landverdedigers genoemd. Alleen de vreemde vooral Asiatische Koningen hebben <i>salth-atha</i> huurlingen in dienst.</td>
<td valign="top"><i>Salthatha </i>always written <i>salth-âtha</i> is composed of <i>salth</i>, shortened for <i>sellath</i>, bought, and <i>âtha </i>companions, allies, and thus means bought (or hired) warriors, mercenaries. It is never used by the Frisians; Frisian warriors are always called <i>wêrar </i>defenders (of their own lands). Only the foreign, mainly Asiatic Kings employ <i>salth-atha</i> mercenaries.</td>
<td valign="top">The correct spelling in OLB is <b><span style="font-size: x-small;">SALT.ATHA</span></b> and <span style="font-size: x-small;"><b>SALT</b></span> more likely means <i>salt </i>(although this may have been derived from <i>sellath </i>— <i>bought </i>or <i>sold</i>), for that is what they would have been paid with.</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><i>Lunsyakte </i>is eene schrijffout, ontstaan door het kleine verschil tusschen de vorm van de letters <i>n</i> en <i>ng</i>. <i>Lungsyakte </i>is de natuurlijke naam voor eene ziekte, waaraan het vee blootgestaan heeft, zoolang als het longen heeft gehad. Daarom is het een dwaas beweeren, dat de longziekte voor 1693 niet bestaan heeft, omdat men dan eerst een bepaald bericht daarvan in Hessen vindt. Al is dit laatste waar, dan is het nog geen bewijs, dat niet veele andere berichten zijn verloren geraakt, en dat er niet ontelbaar veele dingen gebeurd zijn, waarvan geen bericht tot ons gekomen is.<br />
<br />
Te stellen dat alles waarvan wij geen beright hebben, ook nooit gebeurd is, moet wel de grootste ongerijmdheid genoemd worden. Bovendien komt het gebrek aan een bepaald bericht mede voort uit de gewoonte der oude Kronijkschrijvers, die bij alle besmettelijke en doodelijke ziekten, zoo bij menschen als bij vee altijd onbepaald spreken van eene pest.<br />
<br />
Intusschen houd ik in dit geval de beschrijving van eene veeziekte bij Silius Italicus XIV, 582—612, voor een bepaald bericht, omdat daarin de <i>longen </i>als voorname zetel van het kwaad voorkomen. Dat nu die beschrijving uit een geneeskundig oogpunt beschouwd onnaauwkeurig en verward schijnt, komt daarvandaan, dat Silius ltalicus geen geneeskundige was, maar een dichter.</td>
<td valign="top"><i>Lunsyakte </i>is a writing error, caused by the small difference between the shape of the letters <i>n</i> and <i>ng</i>. <i>Lungsyakte </i>is the natural name for a disease to which livestock has been exposed, as long as it has had lungs. Therefore it is a foolish claim that lung disease did not exist before 1693, because that is the year of the oldest known report of it in Hessen, Germany. Even though the latter is true, it is possible that older reports once existed, and that countless things have happened, of which no reports have been saved for posterity.<br />
<br />
To state that everything we have no records of has never happened, must be called the greatest absurdity. Moreover, the lack of a specific report is partly due to the custom of the ancient chroniclers, who always speak of plagues or pests for all infectious and deadly diseases, in humans as well as cattle.<br />
<br />
However, in this case I hold the description of a cattle disease by Silius Italicus XIV (582-612) for a specific report, because it contains the <i>lungs </i>as the principal seat of the disease. The fact that from a medical point of view this description seems inaccurate and confused is due to the fact that Silius ltalicus was not a medical doctor, but a poet.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Een groot gewicht legt de Heer C. op het <i>skriffilt</i>, dat in het boek meermalen voorkomt, en dat hij verkiest gelijk te stellen met ons <i>linnen papier</i>. Doch hij weet niet, dat met de uitvinding van dit laatste bedoeld wordt de vervaardiging van papier uit <i>linnen lompen</i>. Hoe nu dat <i>skriffilt </i>er uit zag en op welke wijze het vervaardigd werd, weten wij niet. Alleen wordt er bericht, dat men daartoe linnent of als surrogaat <i>pompablêdar </i>bezigde.<br />
<br />
Doch wat is nu <i>linnent</i>? op bl. 95 lezen wij: "hira hemeth is linnent, hira to-hnekka wol, thàt hju selva spon ànd wêvade." Daaruit blijkt, dat met <i>linnent </i>bedoeld wordt, wat wij <i>vlas </i>noemen. Nu is zeker een vilt uit vlas zamengestampt eene zeer grove en ruwe stof, en al was zij dicht en effen genoeg om er met een penscel op te kunnen schrijven, toch met papier niet te vergelijken.<br />
<br />
Zeer juist wordt daarom dit onderscheid ook in acht genomen, door Hiddo oera Linda die in 1256 het afschrift gemaakt heeft op <i>wrlandisk pampyer</i>, en daarbij niet het inheemsche woord <i>skriffilt</i>, maar het uitheemsche <i>papier </i>bezigt. <i>Skriffilt </i>en <i>papier </i>is dus geenszins hetzelfde.</td>
<td valign="top">Mr C. places a great weight on the <i>writing felt</i>, which appears several times in the book, and which he prefers to equate with our <i>linen paper</i>. But he does not know that the invention of the latter means the manufacture of paper from <i>linen rags</i>. We do not know what that <i>writing felt</i> looked like and how it was made. We only know that <i>linnent </i>was used for it, or <i>waterlily leaves</i> (pompablêdar) as a surrogate.<br />
<br />
But what is <i>linnent</i>? On p. 95 we read: "hira hemeth is linnent, hira to-hnekka wol, thàt hju selva spon ànd wêvade." This indicates that the term <i>linnent </i>is used for what we call <i>flax</i>. Certainly a felt made from flax is a very rough and coarse material, and even if it was dense and smooth enough to be written on, it cannot be compared to paper.<br />
<br />
Therefore Hidde Oera Linda justly took this distinction into account when he made the copy in 1256 on wrlandisk pampyer (foreign paper); not using the indigenous word skriffilt (writing felt), but the foreign word <i>paper</i>. So <i>skriffilt </i>and <i>paper </i>are by no means the same.</td>
<td valign="top">[095/30] <b><span style="font-size: x-small;">HJRA HEMETH IS LINNEN. HJRA TO HNEKKA WOL THÀT HJV SELVA SPON ÀND WÉVADE</span></b> - <i>Her shirt is linen, her tunic of wool, which she spun and wove herself</i>.<br />
In this fragment there is no <span style="font-size: x-small;"><b>-T</b></span> after <span style="font-size: x-small;"><b>LINNEN</b></span>, as in<br />
[094/18] <b><span style="font-size: x-small;">THA LINNEN TOHNEKNA THÉRA MÀN'GÉRTNE</span></b> - <i>the girls' linen tunics</i>.<br />
However, in other fragments there is:<br />
[064/23] <span style="font-size: x-small;"><b>THÉRMITH SPARATH HJA LINNENT UT</b></span> - <i>this way, they save linen</i><br />
[065/25] <b><span style="font-size: x-small;">LÉKEN. LINNENT. FILT. FÁMNA.FILT FON OTTER</span></b> - <i>cloth, linen, felt, and maidens felt made of otter</i><br />
<br />
I disagree about <span style="font-size: x-small;"><b>PAMPÍER</b></span> being a foreign word. See <a href="http://fryskednis.blogspot.com/2011/12/paper-from-pompier.html" target="_blank">2011 blog post</a>.</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Een ding staat onlochenbaar vast, dat het Handschrift geschreven is op eene papiersoort, die in de 13e eeuw nog in Spanje vervaardigd werd, en na dien tijd niet meer voorkomt. Slechts een enkeld stukje van zulk papier als monster zal men misschien in de verzameling van een of ander oudheidkundige nog vinden, maar anders kan niemand de weergade daarvan aanwijzen.<br />
<br />
Een gelijksoortig papier treft men aan in de Keizerlijke Bibliotheek te Petersburg in de oudste Chinesche documenten. Dit vernam ik van den Heer B. Lasonder, Predikant te Acquoij, die een geruimen tijd te Petersburg vertoefd en de Keizerlijke Bibliotheek bezocht heeft, en bij mij aan huis het Handschrift ziende, terstond de gelijksoortigheid van dit Arabische katoen-papier met het Chineesche herkende.</td>
<td valign="top">One thing is undeniably certain, that the manuscript was written on a type of paper that was still produced in 13th century Spain and no longer occurs after that time. Only a single piece of such paper will perhaps be found as a monster in the collection of some historian, but otherwise no one can point out that similarity.<br />
<br />
Similar paper is found in the Imperial Library of Petersburg among the oldest Chinese documents. I heard this from Mr B. Lasonder, pastor at Acquoij, who had spent some time in Petersburg and visited the Imperial Library, and seeing the manuscript at my house, immediately recognized the similarity of this Arabic cotton paper with the Chinese.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Verder verwijs ik den lezer omtrent deze geheele zaak naar mijn verslag daarover bij het Friesch Genootschap uitgebracht: want de laatste bedenking van den Heer Colmjon in het postscriptum geuit, dat het Geschrift vervaardigd zoude zijn na den jare 1853, is te bespottelijk om er op te antwoorden, en beleedigend voor den eigenaar.<br />
<br />
<div style="text-align: right;">
Dr. J.G. Ottema.</div>
</td>
<td valign="top">I furthermore refer the reader concerning this matter to my report about it for the Friesch Genootschap: because the last consideration of Mr Colmjon in the postscript that the manuscript would have been created after the year 1853 is too ridiculous to be replied to, and offensive to the owner.<br />
<br />
<div style="text-align: right;">
Dr. J.G. Ottema.</div>
</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
</tbody></table>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjGbt0yGtbP6gkn5vMDxSoWyhAt43L6nrXiqVxThUYOtJQ8CgjoasqZ1BdLM1D6K0I4gUQFd2w9CG62yoOidghZe7vMwnj9FkWXsfyme6635VPiggQFt_Rh4LhVF9ULXwWP3wLxnZtVlkk/s1600/1871-09-27+Heldersche+Crt.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1352" data-original-width="1136" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjGbt0yGtbP6gkn5vMDxSoWyhAt43L6nrXiqVxThUYOtJQ8CgjoasqZ1BdLM1D6K0I4gUQFd2w9CG62yoOidghZe7vMwnj9FkWXsfyme6635VPiggQFt_Rh4LhVF9ULXwWP3wLxnZtVlkk/s320/1871-09-27+Heldersche+Crt.jpg" width="268" /></a></div>
<br />Otharushttp://www.blogger.com/profile/08872620553034922705noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-864442572810761783.post-59167642589508014522020-02-05T20:09:00.002+01:002021-02-04T10:21:45.917+01:00Ottema's reply to "De Panschâb Kolonie..." (1877)Short essay, initially published in the <i>Friesche Courant</i> (Sept. 13, 1877) and later inlcuded as addendum in <i>Geschiedkundige aanteekeningen en ophelderingen</i> (1878).<br />
<br />
English translation may be improved and more notes may be added.<br />
<br />
<table cellpadding="5"><tbody>
<tr>
<td><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjeuyPe8ypkiZY9TktVJarl_z7f9E6yTc7Z3es5QtIMyFbVJGjjG96iUFI2967NXY1Mg0aKd4hj9GL8g7-vR9AvObdrx8Vx0Q-EgSZhfqq8FhslCQvE6jgtXHpjK1TUzJzbgQ1E6ETJXts/s1600/1+1878+Ottema_PKolonie.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="855" data-original-width="611" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjeuyPe8ypkiZY9TktVJarl_z7f9E6yTc7Z3es5QtIMyFbVJGjjG96iUFI2967NXY1Mg0aKd4hj9GL8g7-vR9AvObdrx8Vx0Q-EgSZhfqq8FhslCQvE6jgtXHpjK1TUzJzbgQ1E6ETJXts/s200/1+1878+Ottema_PKolonie.jpg" width="143" /></a></div>
</td>
<td><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiJHegxnPvCqERyxTp6j90hyHbxTJ4uKd5kwS1eL2lE_9E1TiPJEiueL0yBr5MC7OQFZ-T2hADALhr9DJHi6boUl79tVnrOARppxwsa4TD-0PDTciEObFwN_QNEWUTlaHiuZe5XlU7S0rs/s1600/2+1878+Ottema_PKolonie.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="957" data-original-width="611" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiJHegxnPvCqERyxTp6j90hyHbxTJ4uKd5kwS1eL2lE_9E1TiPJEiueL0yBr5MC7OQFZ-T2hADALhr9DJHi6boUl79tVnrOARppxwsa4TD-0PDTciEObFwN_QNEWUTlaHiuZe5XlU7S0rs/s200/2+1878+Ottema_PKolonie.jpg" width="128" /></a></div>
</td>
<td><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjvDpOxfa2FYBqbBov1nQEQA2-gZ5Q0iRrGLk1UVNRbeiEDnTDOCOyOUkoqdl1sRfOhowu3kIQ-f5N7ekvFXy1ZMqsdu4kfsMFQgf1-P5_MTG-vRtOfPTyyET5fbAkA3j_7UcRb7qRpuyQ/s1600/3+1878+Ottema_PKolonie.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="799" data-original-width="605" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjvDpOxfa2FYBqbBov1nQEQA2-gZ5Q0iRrGLk1UVNRbeiEDnTDOCOyOUkoqdl1sRfOhowu3kIQ-f5N7ekvFXy1ZMqsdu4kfsMFQgf1-P5_MTG-vRtOfPTyyET5fbAkA3j_7UcRb7qRpuyQ/s200/3+1878+Ottema_PKolonie.jpg" width="151" /></a></div>
</td>
</tr>
</tbody></table>
<br />
<table border="1" cellpadding="5" style="width: 100%;"><tbody>
<tr>
<td valign="top" width="38%"><div style="text-align: center;">
<b>De Pandschâb Kolonie van het Oera Linda Bok,</b></div>
<div style="text-align: center;">
door J.F. Berk.</div>
<div style="text-align: center;">
Zwolle. H.C. Dröse, 1877.</div>
</td>
<td valign="top" width="38%"><div style="text-align: center;">
(reply to)</div>
<div style="text-align: center;">
<b>The Punjab colony</b></div>
<div style="text-align: center;">
<b>of the Oera Linda Book</b></div>
<div style="text-align: center;">
by J.F. Berk</div>
</td>
<td valign="top" width="24%">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bij dit boekje moet ik mij tegen den titel verzetten. Het Oera Linda Boek kent geen land met den naam Pandschâb, maar alleen eene rivier Pangab. Wat wij Pandschâb noemen, is het land aan den boven-Indus tot aan het punt, waar de vijf rivieren zich tot één stroom vereenigen. Doch dáár, aan den boven-Indus, hebben de Friezen, onder aanvoering van hunne Moeder Geert, zich niet neergezet. Dat was ook onmogelijk.</td>
<td valign="top"><span class="tlid-translation translation" lang="en"><span title="">I have to oppose the title of </span></span>this booklet<span title="">.</span> <span class="" title="">The Oera Linda Book does not know a country called Punjab, only a river Pangab. </span>What we call Punjab is the land on the upper Indus to the point where the five rivers merge into one stream. <span class="" title="">But there, on the upper Indus, the Frisians, led by their Mother Geart, did not settle.</span> <span class="" title="">That would also have been impossible.</span></td>
<td valign="top">See chapters <a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/072_5.html" target="_blank">9c.</a> <b><i>The Geartmen Move to Punjab</i></b>, <a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/120_5.html" target="_blank">14d1.</a> <i style="font-weight: bold;">Alexander the king</i> and <a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/163_5.html" target="_blank">16d.</a> <b><i>Liudgeart: Punjab Report</i></b></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Door de straat van de Roode Zee gevaren en de Indische Zee ingezeild, kwamen zij toch niet aan de <i>bronnen </i>van den Indus, maar aan de <i>monden </i>van deze rivier, en hier, aan den beneden-Indus, in de Delta, in de <i>laagte</i>, hebben zij hunne woonplaats gevestigd en zijn zij gebleven.</td>
<td valign="top"><span class="tlid-translation translation" lang="en">Having sailed through the Red Sea and into the Indian Sea, they did not come to the <i>sources </i>of the Indus, but to the <i>mouths </i>of this river, </span>and here, on the lower Indus, in the Delta, in the <i>lowlands</i>, they have established their residence and remained.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Hier in het land, door de Grieken Pattalene genoemd, woonden zij ook nog, toen Alexander <i>fon boppa</i> (van den boven-Indus) <i>allingen thêr strâm</i> (langs den midden-Indus) hunne <i>thorpa </i>(aan den beneden-Indus) <i>kêm bifâra</i>. Zij hebben dus altijd in die Delta gewoond, en wil men die aan den Indus gevestigde Friezen (Gêrtmanna) eene kolonie noemen, van eene Pandschâb Kolonie kan er in het Oera Linda Boek geene sprake zijn.</td>
<td valign="top"><span class="tlid-translation translation" lang="en">Here in the country, called Pattalene by the Greeks, they also lived when Alexander came sailing from above (from the upper Indus) along the stream (along the middle Indus) to their villages (on the lower Indus). </span>So they have always lived in that Delta, and if one were to call those Frisians settled at the Indus (Geartmen) a colony, there can be no question of a Punjab Colony in the Oera Linda Book.</td>
<td valign="top">[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/120_5.html" target="_blank">120/15</a>] <b><span style="font-size: x-small;">KÉM ALEXANDRE THAM KÉNING MITH EN WELDICH HÉR FON BOPPA ALLINGEN THÉR STRÁM VSA THORPA BIFARA</span></b></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Hiermede vervalt terstond al wat de heer Berk, op grond van zijne veronderstelling, in de eerste veertien bladzijden van zijn betoog geschreven heeft. Dat alles heeft met het Oera Linda Boek niets te maken. Die kampstrijden van Ariers en Turaniers (zoo die historisch zijn) aan den boven-Indus gingen de Friezen aan den beneden-Indus volstrekt niet aan en geheel buiten hen om.</td>
<td valign="top"><span class="tlid-translation translation" lang="en"><span class="" title="">This means that all that Mr Berk has written in the first fourteen pages of his argument immediately lapses.</span> <span class="" title="">All this has nothing to do with the Oera Linda Book. The wars between the Arians and Turanians (if they are historical) at the upper Indus did not concern the Frisians at the lower Indus and they will not have been involved.</span></span></td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Omtrent den verderen inhoud der brochure van den heer Berk, vermeen ik te kunnen volstaan met te verwijzen naar mijne brochure: De Deventer Courant en het Oera Linda Boek, bl. 1—13, en naar die van den heer L.F. Over de Linden: Beweerd, maar niet bewezen, bl. 37—39.</td>
<td valign="top"><span class="tlid-translation translation" lang="en">Regarding the further content of Mr Berk's brochure, I think it is sufficient to refer to my brochure: <i>The Deventer Courant and the Oera Linda Boek</i>, p. 1—13, and to that of Mr L.F. Over de Linden: <i>Beweerd, maar niet bewezen</i>, p. 37—39.</span></td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">De geheele redeneering van den heer Berk berust op twee ongerijmde veronderstellingen: 1. dat de Friezen aan den Indus in de Pandschâb zouden gewoond hebben; 2. dat het O.L.B. het werk zoude zijn van één schrijver, en wel van iemand uit de tegenwoordige eeuw. Het eene is even onbestaanbaar als het andere. Het O.L.B. is alleen begrijpelijk, wanneer men het neemt, zooals het zich voordoet, d.i. als eene verzameling van stukken uit verschillende tijden en oorden, door verschillende personen opgeteekend, die, in eene familie bewaard, eene soort van familie-archief uitmaken.</td>
<td valign="top"><span class="tlid-translation translation" lang="en">Mr. Berk's entire reasoning is based on two absurd assumptions: 1. </span>that the Frisians at the Indus would have lived in the Punjab; 2. that the OLB would be the work of one writer, someone from the present century. <span title="">The one is just as impossible as the other.</span> <span title="">The OLB</span> <span class="" title="">is only understandable if one takes it for what it is: a collection of texts from different ages and places, written by different authors, and which, preserved in one family, make up a sort of family archive.</span></td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Eene zevenjarige onafgebroken bestudeering van dat boek en alles wat er over geschreven is, heeft mij steeds in deze overtuiging bevestigd.</td>
<td valign="top"><span class="tlid-translation translation" lang="en">A seven-year continuous study of that book and everything that has been written about it has always confirmed me in this conviction.</span></td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">De taal van het Oera Linda Boek strookt niet met de taalkundige begrippen van den heer Beckering Vinckers. Dat wil ik gaarne gelooven. De oud-Friesche wetten doen dat evenmin.</td>
<td valign="top"><span class="tlid-translation translation" lang="en"><span class="" title="">The language of the Oera Linda Book is inconsistent with the linguistic concepts of Mr Beckering Vinckers.</span> <span class="" title="">I will gladly believe that.</span> Neither do t<span class="" title="">he old Frisian laws.</span></span></td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Zij strookt ook niet in allen deele met de Friesche spraakleer van Rask en Hettema (1832).</td>
<td valign="top"><span class="tlid-translation translation" lang="en">Nor is it entirely consistent with the Frisian speech theory of Rask and Hettema (1832).</span></td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Deze is getrokken uit de oud-Friesche Wetten en Landrechten, die, uit verschillende oorden van het oud-Friesche vaderland herkomstig, even zoo vele dialecten vertegenwoordigen, en alle in taalvormen en spelling van elkander verschillen. Maar daarom kan men niet eischen, dat andere geschriften zich ook naar die zelfde spraakleer zullen voegen.</td>
<td valign="top"><span class="tlid-translation translation" lang="en">This is drawn from the Old Frisian Laws and Land Rights, which, from different places of the old Frisian fatherland, represent just as many dialects, and all differ in language forms and spelling. But that does not mean one can demand that other writings will also conform to the same speech theory.</span></td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Van het Oera Linda Boek moet de Grammatica nog gemaakt worden. Daartoe moeten alle grammaticale verschijnselen, welke in de verschillende daarin vervatte geschriften voorkomen, verzameld, geschift en geordend worden.</td>
<td valign="top"><span class="tlid-translation translation" lang="en"><span class="" title="">The Grammar still needs to be made from the Oera Linda Book.</span> <span class="" title="">To this end, all grammatical phenomena, which appear in the various writings contained therein, must be collected, sorted and ordered.</span></span></td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Zulk een arbeid vereischt eene studie van vele jaren en jeugdige krachten, maar die taak moet ik op mijnen leeftijd aan anderen overlaten.<br />
<br />
<div style="text-align: right;">
Dr. J.G. Ottema.</div>
</td>
<td valign="top">Such a labor requires a study of many years and youthful forces, but at my age I must leave that task to others.<br />
<br />
<div style="text-align: right;">
Dr. J.G. Ottema.</div>
</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
</tbody></table>
Otharushttp://www.blogger.com/profile/08872620553034922705noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-864442572810761783.post-57331937293907271862020-02-05T17:31:00.001+01:002020-02-09T13:09:55.081+01:00Ottema's reply to "Wie heeft...?" (1877)Short essay, initially published in the <i>Friesche Courant</i> (March 29, 1877) and later inlcuded as addendum in <i>Geschiedkundige aanteekeningen en ophelderingen</i> (1878).<br />
<br />
English translation may be improved and notes may be added.<br />
<br />
<table cellpadding="5"><tbody>
<tr>
<td><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgTQ1TZoMI9kUgkDSiK9N66-pzj3mUA7x-RbeXW7JgEbovYeLcAQWSSZwKutXQUkck5ctkjSWMRz29Of1If8k-Z8E-ksUzkWXCtqJC3n4cAfc5hR7QNyHsXVsfAEdnugdlC_7fOHgvk9nI/s1600/1+1878+Ottema_wieheeft.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="854" data-original-width="618" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgTQ1TZoMI9kUgkDSiK9N66-pzj3mUA7x-RbeXW7JgEbovYeLcAQWSSZwKutXQUkck5ctkjSWMRz29Of1If8k-Z8E-ksUzkWXCtqJC3n4cAfc5hR7QNyHsXVsfAEdnugdlC_7fOHgvk9nI/s200/1+1878+Ottema_wieheeft.jpg" width="145" /></a></div>
</td>
<td><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiDPtjVuSbRuecy-W3wqQWjEmHb1M2AyGTnh9ooQA0zWWXCqcoBn-xQF7gXkeg6i1TbMqzIDj1-FmSM6sW6EbipTTKKMbfzAR_072wWl1Cojc8yRQ30ya0-opJsOE4Lqfg9U_Cl8-Pe808/s1600/2+1878+Ottema_wieheeft.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="788" data-original-width="615" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiDPtjVuSbRuecy-W3wqQWjEmHb1M2AyGTnh9ooQA0zWWXCqcoBn-xQF7gXkeg6i1TbMqzIDj1-FmSM6sW6EbipTTKKMbfzAR_072wWl1Cojc8yRQ30ya0-opJsOE4Lqfg9U_Cl8-Pe808/s200/2+1878+Ottema_wieheeft.jpg" width="156" /></a></div>
</td>
</tr>
</tbody></table>
<br />
<table border="1" cellpadding="5" style="width: 100%;"><tbody>
<tr>
<td valign="top" width="38%">Bladvulling.<br />
<br />
<b>Wie heeft het Oera Linda Boek geschreven?</b><br />
<br />
Het Oera Linda Boek is <i>niet </i>geschreven door Cornelis over de Linden. Het handschrift is <i>niet </i>van zijne hand.</td>
<td valign="top" width="38%">(filling empty space)<br />
<br />
<b>Who wrote the Oera Linda Book?</b><br />
<br />
The Oera Linda Book was <i>not </i>written by Cornelis Over de Linden. The handwriting is <i>not </i>his.</td>
<td valign="top" width="24%">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top" width="38%">In zijne- briefwisseling met mij, was dikwijls sprake van oud-Friesche woorden, die hij dan in oud-Friesche letters uitdrukte.</td>
<td valign="top" width="38%">In his correspondence with me, he often used Old Frisian words, which he then wrote in Old Frisian [wheel-based] letters.</td>
<td valign="top" width="24%">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top" width="38%">Deze letters waren zeer gebrekkig gevormd, en verschilden hemelsbreed van het zuivere, vaste, en gelijkmatige schrift van het oude Handschrift.</td>
<td valign="top" width="38%">These letters were very poorly shaped, and differed much from the pure, firm, and uniform writing of the old manuscript.</td>
<td valign="top" width="24%">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top" width="38%">Elk, die deze brieven inziet, ontwaart bij den eersten oogopslag, dat de schrijver daarvan niet de vervaardiger van het Handschrift wezen kan.</td>
<td valign="top" width="38%">Anyone who examines this correspondence will discover at first glance that the author cannot be the creator of the manuscript.</td>
<td valign="top" width="24%">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top" width="38%">Toen hij eenige bladzijden poogde te kopiëeren, die daarna in handen van Dr. Verwijs zijn gekomen, was hij niet in staat dit anders te doen, dan door een blad doorschijnend (mail) papier op het origineel te leggen en de letters een voor een na te' trekken. — Met dien moeielijken en tijdroovenden arbeid vond Dr. Verwijs hem ook nog bezig.</td>
<td valign="top" width="38%">When he tried to copy a few pages, that later were sent to Dr. Verwijs, he was unable to do this other than by placing a sheet of translucent (mail) paper on the original and tracing the letters one by one. — With that difficult and time-consuming work, Dr. Verwijs also found him still busy.</td>
<td valign="top" width="24%">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top" width="38%">De zoo verkregene facsimiles zijn echter ook nog zoo verschillend van het Handschrift, dat klaarblijkelijk de vervaardiger'van deze nabootsing niet tevens de vervaardiger van het origineel heeft kunnen wezen.</td>
<td valign="top" width="38%">However, the facsimiles obtained in this way are also so different from the manuscript that the manufacturer of this simulation could obviously not have been the manufacturer of the original.</td>
<td valign="top" width="24%">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top" width="38%">Met een woord, Cornelis over de Linden is niet in staat geweest dat Handschrift te <i>schrijven</i>.</td>
<td valign="top" width="38%"><span class="tlid-translation translation" lang="en">With a word, Cornelis over de Linden has not been able to <i>write </i>that Manuscript.</span></td>
<td valign="top" width="24%">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top" width="38%">Wat meer is, hij heeft het Handschrift niet kunnen <i>lezen</i>. Van de 34 karakters, die daarin voorkomen, kon bij 20 herkennen wegens hunne overeenkomst met den vorm van onze gedrukte kapitaal-letters. Daardoor had hij op de tweede bladzijde van het H.S. gemakkelijk kunnen onderscheiden de woorden; <b>SKREVEN — ACHTHONDRED — LIKO — OVIRA LINDA</b>; en daaruit besluiten dat zijn familienaam reeds in het jaar 800 moest bestaan hebben.</td>
<td valign="top" width="38%">What's more, he could not read the manuscript. Of the 34 characters that appear therein, he could recognize 20 because of their similarity to the shape of our printed capital letters. As a result, on the second page of the manuscript he had been able to distinguish with ease the words <b>SKREVEN — ACHTHONDRED — LIKO — OVIRA LINDA</b>; and conclude from this that his last name must have already existed in the year 800.</td>
<td valign="top" width="24%">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top" width="38%">Doch de 14 overige karakters waren hem onbekend. En deze zijn het, die ik hem heb leeren kennen en onderscheiden.</td>
<td valign="top" width="38%">But the 14 remaining characters were unknown to him. And these are the ones he later learned to distinguish from me.</td>
<td valign="top" width="24%">3</td>
</tr>
</tbody></table>
<br />
<br />Otharushttp://www.blogger.com/profile/08872620553034922705noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-864442572810761783.post-29318166815158610502020-02-05T15:05:00.002+01:002020-02-09T13:09:04.984+01:00Ottema (1876) "Het handschrift ... heeft al langen tijd ... bestaan"This short essay was first published in the Friesche Courant (Oct. 5, 1876) and was added to the second edition of Ottema's OL translation (1876).<br />
<br />
English translation may be improved and more notes may be added.<br />
<br />
<table cellpadding="5"><tbody>
<tr>
<td><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgK1VE0-A6l_Kg08krXg8pbw5n7UQp2pLbiZ2HIN-9asfYQb5pZg3QC5W6FeQQMuZH20Sc-DYBa-4nRzKwItoNegqcmdEM6q68dbnTZA5lPsaJPqhyLKmEwtmmyHEKnArj826CsAgfgWDQ/s1600/1+1876+Ottema+-+jaar+1600.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="908" data-original-width="621" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgK1VE0-A6l_Kg08krXg8pbw5n7UQp2pLbiZ2HIN-9asfYQb5pZg3QC5W6FeQQMuZH20Sc-DYBa-4nRzKwItoNegqcmdEM6q68dbnTZA5lPsaJPqhyLKmEwtmmyHEKnArj826CsAgfgWDQ/s200/1+1876+Ottema+-+jaar+1600.jpg" width="137" /></a></div>
</td>
<td><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhcwGrppasnHUv7lcVwkT877ExMlFHmEFr2S_xZ-xTnUVnefAVAvoKLtqhdBJFIgAVhCXSpo1140vVBpgivUb4EopY-CDZQrM_cu5zTrjDZQjsGCntF3KyxaWP3p9VPIPbOr4xOf5AinaM/s1600/2+1876+Ottema+-+jaar+1600.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="979" data-original-width="626" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhcwGrppasnHUv7lcVwkT877ExMlFHmEFr2S_xZ-xTnUVnefAVAvoKLtqhdBJFIgAVhCXSpo1140vVBpgivUb4EopY-CDZQrM_cu5zTrjDZQjsGCntF3KyxaWP3p9VPIPbOr4xOf5AinaM/s200/2+1876+Ottema+-+jaar+1600.jpg" width="128" /></a></div>
</td>
<td><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEinQOszB2KWOuuMNfcVe8s_CG_Dm6zluLMr9k0S7KCFuO981951fyMSfwXkKquoXRFYnzTcuUf3IdX6NLOO16fCJdTLsksY3TMCSTWYu2v_X8Tgk_kauos_JQ_NmQMx7fK2BDv4e6llY-Y/s1600/3+1876+Ottema+-+jaar+1600.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="964" data-original-width="607" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEinQOszB2KWOuuMNfcVe8s_CG_Dm6zluLMr9k0S7KCFuO981951fyMSfwXkKquoXRFYnzTcuUf3IdX6NLOO16fCJdTLsksY3TMCSTWYu2v_X8Tgk_kauos_JQ_NmQMx7fK2BDv4e6llY-Y/s200/3+1876+Ottema+-+jaar+1600.jpg" width="126" /></a></div>
</td>
<td><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgcdAVStIzoPlgGOJI49QV5glDfrLJxwCR-9g0ybZJCZjzkAuoXFGcp3HbxyVASnjWDQR3ryydaT0dyRW4PsJzGPNu0YeTXo5dHDOZMGnMG_3thSG-vyyI7XEYxID7LE9WkAaazsz9J8E4/s1600/4+1876+Ottema+-+jaar+1600.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="931" data-original-width="610" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgcdAVStIzoPlgGOJI49QV5glDfrLJxwCR-9g0ybZJCZjzkAuoXFGcp3HbxyVASnjWDQR3ryydaT0dyRW4PsJzGPNu0YeTXo5dHDOZMGnMG_3thSG-vyyI7XEYxID7LE9WkAaazsz9J8E4/s200/4+1876+Ottema+-+jaar+1600.jpg" width="131" /></a></div>
</td>
</tr>
</tbody></table>
<br />
<table border="1" cellpadding="5" style="width: 100%;"><tbody>
<tr>
<td valign="top" width="38%"><div style="text-align: center;">
<b><span style="font-size: large;">Het Handschrift</span></b></div>
<div style="text-align: center;">
<b>van</b></div>
<div style="text-align: center;">
<b><span style="font-size: large;">Thet Oera Linda Bok</span></b></div>
<div style="text-align: center;">
<b>heeft al langen tijd vóór het jaar 1600 bestaan.</b></div>
<br />
De pagineering van het Handschrift is daaraan in lateren tijd toegevoegd. De Handschriften uit den oudsten tijd waren ongepagineerd, en zelfs de oudste voortbrengselen van de drukpers (incunabelen), b.v. de eerste druk van het Oudfriesch Landrecht (Jus Municipale Frisonum), zoogenaamde Anjumer druk, 1466, heeft slechts een aanwijzing van de volgorde der drukvellen (signatuur) door middel van letters, maar geene paginatuur.</td>
<td valign="top" width="38%"><div style="text-align: center;">
<b><span style="font-size: large;">The Manuscript</span></b></div>
<div style="text-align: center;">
<b>of</b></div>
<div style="text-align: center;">
<b><span style="font-size: large;">the Oera Linda-book</span></b></div>
<div style="text-align: center;">
<b>existed long before 1600 CE.</b></div>
<br />
The pagination of the manuscript has been added to it in a later age. The oldest manuscripts were unpaged, and even the oldest products of the printing press (incunabula), e.g. the first edition of the Old Frisan Landlaws (Jus Municipale Frisonum), so-called Anjumer edition, 1466, has only an indication of the order of the printing sheets (signature) by means of letters, but no page numbers.</td>
<td valign="top" width="24%">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">In de Latijnsche uitgave van Claudii Ptolemaei Geographia, door Bilibaldus Pirckheymerus, te Straatsburg 1525, folio, komt nog geene paginatuur voor;<br />
<br />
zelfs nog niet in de Editie van Ausonii Opera te Bordeaux 1591, quarto.</td>
<td valign="top">In the Latin edition of Claudii Ptolemaei Geographia, by Bilibaldus Pirckheymerus, in Strasbourg 1525, folio, there is still no pageature;<br />
<br />
not even in the Edition of Ausonii Opera in Bordeaux 1591, quarto.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">De sijfers der pagineering komen ook niet overeen met de vormen, die in het H.S. zelf gebezigd zijn en afgebeeld op de tweede plaat. Zij hebben daarentegen den vorm, die tegen het einde der 16e eeuw in het schrijven daarvoor gebruikt is. Doch in hunne zamenstelling vertoonen zij een voor ons vreemd verschijnsel, dat namelijk de honderdtallen van de eenheden en tientallen gescheiden zijn door het woordje <i>ànd </i>of daarvoor een streepje. Even zoo als men sprekende zegt: <i>honderd en een</i>, zoo is hier ook geschreven. 100 ànd 1, 100-2, 100-3, enz. tot 100-99; en dan verder weer 200, 200 ànd 1, 200-2, 200-3, enz. tot 200 ànd 10, (dat de laatste pagina is.)</td>
<td valign="top">The numbers and pagination also do not correspond to the forms used in the manuscript itself and depicted on the second image. They have, however, the form that was used in writing before the end of the 16th century. But in their composition they show a phenomenon that is strange to us, namely that the hundreds and tens are separated by the word <i>and </i>or a hyphen. Just as one says speaking: <i>one hundred and one</i>, that is also written here. 100 and 1, 100-2, 100-3, etc. to 100-99; followed by 200, 200 and 1, 200-2, 200-3, etc. up to 200 and 10 (being the last page).</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Die wijze van getallen schrijven ontmoet men ook hier en daar in het H.S. b.v.<br />
100 ànd 1 jér;<br />
an tha jéra 1000 ànd 5;<br />
1600 ànd 2 jér;<br />
sont 100 ànd 8 jér.</td>
<td valign="top">That way of writing numbers is also encountered here and there in the manuscript, e.g.<br />
100 and 1 years;<br />
in the year 1000 and 5;<br />
1600 and 2 years;<br />
since 100 and 8 years.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Deze bijzonderheid geeft ons eene aanwijzing van den tijd, wanneer die pagineering geschied is. Wij vinden namelijk die schrijfwijze ook in die Cronijck van Hollant, enz. tot Delft, 1591 (Divisie kronijk), b.v.: Als die werelt gestaen had ontrent iiiMiiC ende Lxxv jaer, ende was voor Christus geboorte ontrent MCC ende xxiii jaer.</td>
<td valign="top">This particularity gives us an indication of the time when that pagination was done. For we find that notation in the Cronijck van Hollant, etc. until Delft, 1591 (Divisie kronijk), e.g.: When the world existed iiiMiiC and Lxxv years; before the birth of Christ MCC and xxiii years.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">In den jare ons Heeren vC ende Lxxxix.<br />
In 't jaer viiC ende Lxxii. (700 en 72).<br />
Anno viiiC ende xxvii. (800 en 27). enz. enz.</td>
<td valign="top">In the year of our Lord vC and Lxxxix.<br />
etc.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><br />
De Cronyke van Vrieslant, door Ockam Scharlensem, enz. (Andreas Cornelius Stavriensis) tot Leeuwarden, 1597, folio, schrijft gedurig:<br />
<br />
Anno 300.96. Als men schreef 300.93. Anno 400.57. Anno 500.38. Anno 600.72. Anno 1000.8. Anno 1000 ende 15 enz.</td>
<td valign="top"><br />
The Cronyke van Vrieslant, by Ockam Scharlensem, etc. (Andreas Cornelius Stavriensis) from Leeuwarden, 1597, folio, consequently writes:<br />
<br />
Anno 300.96. The year was 300.93. Anno 1000 and 15, etc.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><br />
In latere boeken vindt men deze omslagtige wijze van getallen op te teekenen niet meer. Doch men ziet, dat zij tegen het einde der 16e eeuw nog bekend en in gebruik was.<br />
<br />
Hieruit kan men veilig besluiten, dat de paginatuur van het Handschrift ook van dat einde der 16e eeuw dagteekent.</td>
<td valign="top"><br />
In later books you will no longer find this comprehensive way of recording numbers. But it clear that it was still known and in use by the end of the 16th century.<br />
<br />
One can safely conclude from this that the pagination of the manuscript also dates from the late 16th century.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Met andere woorden, <i>reeds vóór het jaar 1600 bestond het Handschrift.</i><br />
<br />
Doch uit die paginatuur leeren wij nog meer bijzonderheden, omtrent het Handschrift kennen.</td>
<td valign="top">In other words, <i>the manuscript already existed before the year 1600</i>.<br />
<br />
But from that pagination we learn more peculiarities about the manuscript.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">De laatste bladzijde is niet gemerkt 200-10, op de wijze als de vorige; maar voluit 200 ànd 10. Dit bewijst, dat de man, die de bladen pagineerde, hier zijne taak geeindigd had, en dat deze bladzijde toen de laatste was van hetgene er destijds nog van het Handschrift aanwezig was, dewijl het slot van het Handschrift reeds vóór dien tijd was verloren geraakt.</td>
<td valign="top">The last page is not marked 200-10, in the same way as the previous one; but in full 200 and 10. This proves that the man who paged the pages had finished his task here, and that this page was the last of what at the time remained of the manuscript, meaning that the end of the manuscript had already been lost before that time.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Dit had niet kunnen geschieden, in dien niet het Hand-schrift r<i>eeds een geruimen tijd vroeger</i> door het slijten en breken van de draden uit het omslag was gevallen en in losse katerns en bladen daar heen had gelegen.</td>
<td valign="top">This could not have happened if the manuscript had not fallen out of the cover <i>a long time earlier</i> by the wear and tear of the threads and had been lying there in loose sections and sheets.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">De zorg om te voorkomen, dat die los liggende bladen in wanorde zouden geraken, heeft voorzeker den toenmaligen eigenaar er toegebracht, om ze van eene paginatuur te voorzien.</td>
<td valign="top">The concern to prevent these loose sheets from becoming disordered has certainly caused the former owner to provide them with a pagination.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Deze loopt geregeld door tot bl. 168, vervolgt dan, p. 189 tot 192, en eindelijk van p. 195 tot 210. Wat hier tusschen ontbreekt, komt mij voor in lateren tijd verloren gegaan te zijn, zoodat thans de zeven eerste katerns nog compleet zijn, van het achtste slechts de beide laatste bladen p. 189—192, en van het negende katern de acht middelste bladen p. 125—210 overig zijn.</td>
<td valign="top"><span class="tlid-translation translation" lang="en"><span title="">This runs regularly to p.</span> <span class="" title="">168, then continues, p.</span> <span class="" title="">189 to 192, and finally from p.</span> <span class="" title="">195 to 210. What is lacking in between to me seems to have been lost in later times, so that the seven first quarters are now complete, of the eighth only the last two sheets p. 189—92, and the eight middle pages of the ninth section p. 125—210.</span></span></td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><br />
Het voornaamste besluit, dat hieruit volgt, is, dat het Handschrift, zoo lang het in zijn omslag was vast gehecht, nog ongepagineerd geweest is, en dat dus Hiddo oera Linda de pagina's niet genommerd heeft. Hij behoefde dat trouwens ook niet te doen, omdat hij zijn Handschrift zelf innaaijende wel wist, hoe de katerns op elkander volgden.</td>
<td valign="top"><br />
The main conclusion that follows is that the manuscript, as long as it was stuck in its cover, was still unpaged, and that Hidde Oera Linda did not number the pages. He did not have to do that either, because sewing the booklets into one another himself, he knew how the sections followed one another.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Had hij het Handschrift aan een binder gegeven, om het in te naaijen, dan had hij de katerns van eene volgletter of ander merk moeten voorzien. Doch dit heeft hij ook niet gedaan, en dit bevestigt wederom mijne elders reeds uitgesproken veronderstelling (Voorbericht bl. XII), dat Hiddo oera Linda eigenhandig het Handschrift in een omslag heeft ingenaaid.</td>
<td valign="top"><span class="tlid-translation translation" lang="en">If he had given the manuscript to a binder to sew it in, he would have had to provide the sections with a sequential letter or other mark. </span>But he did not do this either, and this again confirms my assumption already made elsewhere (Preface p. XII), that Hidde Oera Linda has hand-sewn the manuscript in a cover.</td>
<td valign="top">Note: the sheets could already have been sewn together before Hidde started writing the pages.</td>
</tr>
</tbody></table>
Otharushttp://www.blogger.com/profile/08872620553034922705noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-864442572810761783.post-39887039223203940412020-02-04T22:44:00.003+01:002020-02-09T13:08:20.208+01:00Ottema's preface to his 2nd OLB edition (1876)In the left column the original text, in the middle an improvised translation (that I will check and try to improve) by Alewyn Raubenheimer and to the right notes may be added.<br />
<br />
<table border="1" cellpadding="5" style="width: 100%;"><tbody>
<tr>
<td valign="top" width="40%"><b><span style="font-size: large;">Voorbericht.</span></b><br />
<br />
De eerste druk van het Oera Linda Boek is uitverkocht, en daardoor de gelegenheid ontstaan, om eene tweede uitgave ter perse te leggen. Voor mij is dit eene gewenschte zaak, omdat ik nu in staat gesteld ben hier en daar eene ingeslopen fout te herstellen of eene minder juiste vertaling te verbeteren.</td>
<td valign="top" width="40%"><b><span style="font-size: large;">Foreword.</span></b><br />
<br />
The first edition of the Oera Linda Book has been sold out and as a result, the opportunity has arisen to publish a second edition. I welcome this opportunity because it allows me to correct some mistakes that crept in previously or to improve on a less accurate translation.</td>
<td valign="top" width="20%">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Van zijne eerste verschijning af, ja zelfs reeds voor dat het gedrukt was, heeft het boek eene groote tegenspraak en veroordeeling ondervonden. Vele pennen zijn daarover in beweging gebracht, eerst om de uitgave te beletten en vervolgens om de verspreiding tegen te gaan.<br />
<br />
Niet alleen binnen ’s lands, maar ook daar buiten is men tegen dat boek te velde getrokken, als of van de echtheid of onechtheid daarvan het welzijn van land en volk afhing.</td>
<td valign="top">Since its first appearance, (and) even before it was printed, the book has been criticised and rejected. Many tried to prevent it from being published or distributed.<br />
<br />
Not only within, but also ouside the country people rallied against the book as though the well-being of the country and people depended on its authenticity.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Wat heeft toch dat onschuldige boek gedaan, om zoo veel haat en verbittering op te wekken? Is het zoo’n bespottelijk prulschrift, zulk eene domme wartaal, niet waardig om gelezen te worden; wel nu men leze het niet. Maar als men het dan toch leest, dan leze men ook wat ik er bij en over geschreven heb in de <i>Inleiding</i>, de <i>Geschiedkundige Aanteekeningen</i>, de <i>Koninklijke Akademie</i> en het <i>Oera Linda Boek</i>, en de <i>Deventer Courant</i> en het <i>Oera Linda Boek</i>. Doch dat is juist wat men niet doet. Men wil niet ingelicht wezen over den aard, de strekking en de wetenschappelijke waarde van het boek. Het is veel gemakkelijker en pleizieriger in den blinde te schermen en in het wilde te schreeuwen, dan zich te zetten tot een ernstig onderzoek. Ieder, die maar even het boek oppervlakkig heeft ingezien, of er wat over heeft hooren praten, waant zich gerechtigd om er een afkeurend oordeel over uit te spreken. Dat oordeel maakt een triumftocht door alle nieuwsbladen, wordt door het van de zaak onkundig publiek toegejuicht, en het land is gered.</td>
<td valign="top">What did the poor book do to deserve such hatred and bitterness? Is the text and language such gibberish and nonsense that it does not deserve to be read; well, people do not read it. If they do read it, they will also read what I wrote in the Introduction, the Historical Notes, the Royal Academy and the Oera Linda Book, and De Deventer Newspaper and the Oera Linda Book. Yet, this is exactly what they don’t do. People do not want to be informed about the nature, the scope or the scientific value of the book. It is much easier and enjoyable to blindly reject and shout the book down than doing a serious examination thereof. Everyone, whether they only saw the book superficiously or heard about it, consider themselves qualified to express a derogatory opinion about it. Their verdict is triumphantly published in all newspapers, cheered on by the ignorant public and the country has been saved.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Nu hebben de Heeren F. Muller en P. Smidt van Gelder, te Amsterdam, het papier van het Handschrift zoo het heet onderzocht, en beweren in de Nederlandsche Spectator no. 32 van den 5 Augustus 1876, dat het papier in deze eeuw is vervaardigd en wel in de laatste 25 jaren, dat het machinaal papier vergé is en afkomstig uit de fabriek van de Heeren Tielens en Schrammen te Maastricht.<br />
<br />
De Heer Muller schrijft, dit gevoelen steunt op de navolgende gronden:<br />
<br />
1. Het papier was in de 13e eeuw geheel van katoen, dik, ongelijk, wollig, met zeer ongelijke onduidelijke waterlijnen,—dit papier is dun, gelijk, hard, hier en daar doorschijnend, met geregelde duidelijke waterlijnen.</td>
<td valign="top">Now Messrs F. Muller and P. Smidt of Gelder, Amsterdam examined the paper of the manuscript and alleged in the Nederlandsch Spectator no. 32 of 5th August 1876 that the paper was manufactured during this century and more specifically within the last 25 years in the factory (paper mill) of Messrs Tielens and Schrammen in Maastricht.<br />
<br />
Mr Muller based his views on the following grounds:<br />
<br />
1. Paper of the 13th century was entirely made of cotton, thick, uneven, woolly (and) with uneven and unclear lines. This paper is thin, even, hard, here and there transparent with regular clear waterlines.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Antw. Het katoenpapier uit de 13e en vroegere eeuwen moest, eer men er op kon schrijven, daarvoor opzettelijk geprepareerd worden door polijsten. De Arabieren en Gothen hebben dit gedaan op dezelfde wijze als de Egyptenaren hun papier en de Romeinen de fijnere perkamentsoorten glansden, namelijk door sterke wrijving met de slagtand van een wildzwijn, apri dente levigatur (Plinius). Tot een gelijk doel bedienen de boekbinders zich van een agaat. Door de sterke wrijving werden de papiervezelen dichter ineen geperst en daardoor het papier glad en effen en iets dunner als het was.</td>
<td valign="top">Answer:<br />
Cotton Paper from the 13th century had to be specifically prepared by “polishing” before one could write thereon. The Arabians and Goths (?) did this in the same way as the Egyptians did with their paper and the Romans glossed their finer parchment by rubbing it with the tusks of wild pigs, apri dente levigatur (Plinius). To get an even surface they would burnish the paper with agate. By rubbing the paper the fibres became denser, smoother and thinner than it was.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Doch daarom kan men het papier van het H. S. niet dun noemen. Het H. S. bestaat uit 96 bladen, die tusschen eene pers gezet eene gezamenlijke dikte hebben van ruim 12 m.M., waartegen de dikte van 2 boek best hollandsch schrijfpapier 12½ m.M. bedraagt, zoodat de dikte van die beide papiersoorten gelijk staat. En best hollandsch schrijfpapier behoort toch niet onder de dunne papiersoorten.<br />
<br />
Ik moet het er voor houden, dat de monsters papier, welke de Heer Muller vroeger gezien heeft, nog ongeprepareerd en ongepolijst geweest zijn, en dat hierdoor het verschil verklaard moet worden, ’t welk hij bij deze vergelijking heeft opgemerkt.</td>
<td valign="top">Even so, one cannot call the paper of the Manuscript thin. The Manuscript consists of 96 pages of a thickness comparable to the best Dutch paper types which does not belong to the thinner varieties.<br />
<br />
I must point out that the samples of paper that Mr Muller saw earlier were unprepared and unpolished and therefore we must disagree.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">2. Het papier is van oudsher tot ongeveer 1800 in het midden tusschen de waterlijnen dunner dan ter weerszijde dicht bij de waterlijnen,—dit papier is bij de waterlijnen egaal, gelijk alleen het papier van deze eeuw is.<br />
<br />
Antw. Ik merk hierbij op, dat die uitdrukking <i>van oudsher</i> niet verder gaat dan tot het midden der 14e eeuw, toen het linnenpapier in de plaats van het katoenpapier is getreden en de papier-fabrikatie zich al meer en meer over Europa heeft uitgebreid. Die vergelijking heeft dus geene betrekking op het katoenpapier van de 13e eeuw, en leidt tot geene gevolgtrekking tegen het papier van het Handschrift, namelijk dat dit van de tegenwoordige zijn zoude.</td>
<td valign="top">2. Paper from earlier times until about 1800 was thinner in the middle than outside the waterlines. This paper (the Manuscript) is even, which shows that it is from this century.<br />
<br />
Answer:<br />
I note that the reference to earlier times does not go back further than the 14th century when linen paper instead of cotton paper was increasingly used as paper manufacturing spread throughout Europe. This observation, therefore, does not apply to cotton paper from the 13th century and cannot be used as an argument that the manuscript dates from the present.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Het onderscheidt zich juist van het tegenwoordig papier in vier hier zeer belangrijke punten.<br />
<br />
a. De breedte der horizontale waterlijnen. Want in een afstand van 33 millimeters telt men daarbij 16 horizontale waterlijnen, zoodat de breedte van elke lijn voluit 2 m.M. bedraagt. Het machinaal papier wijst in dien afstand 17 tot 18 zulke lijnen aan, of voor elke lijn eene breedte van niet meer dan 1.85 m.M. Zwaar Engelsch postpapier heeft op dien afstand 20 lijnen, elk ter breedte van 1.65 m.M.</td>
<td valign="top">The distinction with present paper is evident in the following four important points:<br />
<br />
a. The width of the horizontal waterlines. Over a distance of 33 millimetres one gets 16 horizontal lines so that the width of each line is 2 mm. Machine paper shows in this distance 17 to 18 such lines with a width of not more than 1.85mm. Heavy English mail paper has 20 such lines, each with a width of 1.65mm</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">b. De afwezigheid van chloor. Eene proef, genomen in mijne tegenwoordigheid door wijlen den heer A. P. H. Kuipers, heeft aangetoond dat het papier in het minst niet reageert op zilver en dus volstrekt geen chloor bevat. Terwijl in deze eeuw geen papier vervaardigd wordt of het is met chloor behandeld en laat bij dezelfde proef op zilver een witten aanslag achter.</td>
<td valign="top">b. The absence of chlorine. An experiment done in my presence by the late Mr. A.P.H. Kuipers showed that the paper did not react in the slightest with silver and therefore clearly did not contain any chlorine. All paper manufactured during this century have been treated with chlorine which in the same experiment with silver leaves a white residue.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">c. De afwezigheid van stijfsel, amylum. De proef met eene oplossing van iodium, die op machinaal papier eene zuivere en heldere violette kleur te voorschijn brengt, heeft op dit papier geene uitwerking en laat de bruine kleur van het iodium onveranderd, althans niet meer dan bij elke uit zuivere planten vezelen vervaardigde stof wordt waargenomen, omdat in alle planten vezelstof als natuurlijk bestanddeel eenig amylum aanwezig is. Dit papier is derhalve vervaardigd zonder toevoeging van stijfsel en dus niet in de tegenwoordige eeuw.</td>
<td valign="top">c. The absence of starch, amylum. The experiment with an iodine solution produces a pure and brilliant violet colour on machine paper but on the manuscript it had no effect and left the brown colour of the iodine unchanged, at least not more than with any other natural plant manufactured fibres because there is no amylum present in plant material. The (Manuscript’s) paper, therefore, was manufactured without the addition of starch and thus not in the present century.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">d. Ten aanzien van die waterlijnen is er nog een groot verschil tusschen machinaal papier en dat van het Handschrift. Bij het eerste zijn de lijnen van de vergeering uitwendig zichtbaar en vallen terstond in het oog. Bij het laatste zijn de waterlijnen van buiten bijna onzichtbaar, zoo zelfs, dat Dr. E. Verwijs in een brief, d.d. Leiden 1 Dec. 1870, (d.i. nadat het Handschrift gedurende <i>drie jaren</i> in zijne handen geweest was,) aan mij gericht, schreef: Verder het papier, dat èn om den vorm èn om de stof mij verdacht voorkomt. Oogenschijnlijk is het <i>velijnpapier</i>, dat in den rook heeft gehangen.—Scheurt men de bladen in, dan vertoont het zich op de scheur veel witter. Een watermerk is nergens te vinden, en ik heb nooit middeleeuwsch papier gezien zonder watermerk en kan mij het zelfs niet denken.”</td>
<td valign="top">d. In examining the waterlines there is another big difference between machine produced paper and the Manuscript. In the first case the lines are very clear but in the latter they are almost invisible to such an extent that Dr E. Verwijs in a letter d.d. Leiden 1 Dec 1870 (i.e. after having had the manuscript in his hands for 3 years) wrote to me: “Further, the paper appears very suspicious. It appears that the paper was hung in smoke. If one tears the paper it appears whiter at the tear. There is no watermark to be found and I have never seen paper from the Middle Ages without a watermark and I cannot even imagine that.”</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Dr. Verwijs heeft dus in al dien tijd de waterlijnen niet gezien, zelfs niet toen hij naar een watermerk zocht. Dit was niet mogelijk, wanneer hij gevergeerd machinaal papier voor zich had gehad.</td>
<td valign="top">Dr Verwijs therefore has not seen a watermark in all this time even when he was looking for it. It was not possible when he had machine produced paper (to compare with)</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">3. Dit papier is geel gekleurd en niet van nature geel, gelijk veele plaatsen bewijzen.<br />
<br />
Antw. Als het papier gekleurd, d. i. geverfd was, dan moest de kleurstof in het papier zijn ingedrongen, doch dit is niet het geval. Op de breuk ziet men duidelijk dat van binnen de vezel wit is. De vuile geelachtig zwarte kleur van het papier is alleen het gevolg van den tijd, en de uitwerking van den ouderdom in een verloop van meer dan zes eeuwen.<br />
<br />
Dat overigens het papier nog zoo goed geconserveerd is en vooral door vocht of mot niet geleden heeft, is een bewijs voor de zorgvuldige bewaring van het H. S. als een om het zoo te noemen familie-heiligdom.</td>
<td valign="top">3. The paper is coloured yellow but not naturally so.<br />
<br />
Answer:<br />
If the paper was (artificially) coloured, i.e. painted, the colouring would have penetrated the paper, but this is not the case. At the tear one can clearly see that the paper is white on the inside. The dirty yellowish black colour of the paper is solely the result of time and aging over more than six centuries.<br />
<br />
The fact that the paper was so well preserved over this time and not damaged by damp or mildew is prove of the meticulous care taken to protect this precious family heirloom.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">4. Dit papier is afgesneden, gelijk duidelijk zichtbaar is; het papier der 13e eeuw laat zich niet afsnijden noch afknippen zonder vezels achter te laten.<br />
<br />
Antw. Dit laatste mag in zeker opzicht waar zijn bij ongepolijst papier, maar bewijst niets ten opzichte van gepolijst en daardoor dichter zamengeperst papier, en hangt in allen gevalle af van de meerdere of mindere scherpte van mes of schaar.</td>
<td valign="top">4. The paper was cut off very smoothly and evenly; Paper from the 13th century cannot be cut without ravelling.<br />
<br />
Answer:<br />
This may be the case with unpolished paper but proves nothing with polished and therefore denser paper and in any event it depends on the sharpness of the knife or scissors used.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">5. Het afsnijden doet mij denken aan machinaal papier, waarin wel de perpendiculaire waterlijnen (pontuseaux) kunnen gebracht worden, doch het is mij onbekend of daarin de horizontale lijnen van papierramen kunnen zijn; indien ja, dan houd ik dit voor goed machinaal papier, wat daarom niet ouder dan 25 of 30 jaar kan zijn, vroeger kon men in machinaal papier die lijnen niet maken.</td>
<td valign="top">5. The paper cuts makes me think of machine produced paper, where the perpendicular waterlines (pontuseaux) could be produced but I am not aware whether the horizontal lines of paper frames could be present; if so, then I regard it as proper machine produced paper not older than 25 to 30 years. Earlier than this one could not make lines on machine produced paper.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Antw. Ik heb voor mij liggen eene authentieke verklaring van de Heeren E. van Berk, P. Uurbanus, A. J. Leijer en T. Mooy aan den Helder woonachtig, waarin zij verzekeren, dat bij hen bepaaldelijk tusschen de jaren 1848 en 50 bekend is geweest het bestaan van het handschrift, toebehoorende aan de familie over de Linden, dat later is uitgegeven onder den titel van Thet Oera Linda Bok.<br />
<br />
Deze verklaring is in zijn geheel opgenomen in de Heldersche Courant van den 12 Maart 1876.</td>
<td valign="top">Answer:<br />
I have in front of me an authentic statement of Messrs E. van Berk, P. Uurbanus, A.J. Leijer and T. Mooy resident in Den Helder wherein they give the assurance that between 1848 and 1850 the existence of the manuscript later published under the title of Thet Oera Linda Bok was already known.<br />
<br />
This statement was published in its entirety in the Heldesche newspaper of 12 March 1876.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Daarmede vervalt de geheele redeneering van den Heer Muller omtrent het machinaal papier, dat volgens zijne verklaring voor 25 of 30 jaar, d. i. vóór het jaar 1848, nog niet met horizontale waterlijnen gemaakt kon worden.<br />
<br />
Het papier van het H. S. is dus niet in deze 19e eeuw gemaakt. Van de 14e tot de 18e eeuw is geen papier bekend of het is voorzien van een fabriekmerk (watermerk); maar in het papier van het H. S. is nergens een spoor van fabriekmerk aanwezig.<br />
<br />
Het is dus ook niet vervaardigd in de 14e of latere eeuwen. Zoodat er geen ander besluit overblijft, dan dat het papier uit de 13e eeuw afkomstig moet zijn.</td>
<td valign="top">With this Mr. Muller’s argument collapses about machine produced paper which, according to his claim of 25 or 30 years, i.e. before 1848, paper could not have been made with horizontal waterlines.<br />
<br />
The paper of the manuscript therefore was not made in the 19th century. From the 14th to the 18th century no paper was made without a watermark but in the manuscript there is no trace of a watermark.<br />
<br />
It was thus also not manufacture in the 14th or later centuries. The only conclusion therefore is that the paper came from the 13th century.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">6. Dit papier is tot boek ingenaaid geweest, blijkens de gaatjes; het is veel te hard rondom die gaatjes om oud te zijn; ook is de wijze van innaaijen geheel modern en geheel anders als bij oude handschriften; daarbij gebruikte men minder gaten en dikker touw of perkament, dan hiervoor kan bezigd zijn.</td>
<td valign="top">6. The paper was bound into a book by means of holes. It is too hard around the holes to be old; also the method of binding is too modern and totally different from other old books; in addition less holes and thicker strands of parchment were used than is evident here.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Antw. Indien de Heer Muller het <i>geheele </i>H. S. gezien had, dan zoude hij hebben opgemerkt, dat de rugzijde der katerns (of liever sexterns) nergens eene spoor van lijm of ander plaksel vertoont. Dit bewijst, dat het niet ingenaaid is geweest op eenige moderne manier, noch op touwtjes, noch op reepjes perkament, noch op strookjes, maar daarentegen op eene zeer eenvoudige en primitieve manier, door onmiddellijke vasthechting met naald en draad in een perkamenten omslag, gelijk men in den handel nog wel aantreft bij kleine boekjes, zoogenaamd los ineengehangen goedje, als almanakken en dergelijke.</td>
<td valign="top">Answer:<br />
If Mr. Muller saw the complete manuscript he would have noticed that the spine nowhere shows any traces of glue. That proves that it was not bound by any modern methods, nor by string, parchment or strips but rather by a very simple and primitive method of securing with needle and thread in a cover of parchment which one still find in the trade such as with calendars and so forth.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Dit kan iedereen doen, en dit zal Hiddo oera Linda ook wel eigenhandig gedaan hebben, en wel reeds daarom, omdat hij zijn Handschrift niet kon toevertrouwen aan een boekbinder, dewijl die kunst in de kloosters werd uitgeoefend, en zijn voorzaat Liko dringend gewaarschuwd had voor de monniken, papekappa, wier oogen vooral niet mochten gaan over deze schriften.</td>
<td valign="top">This anyone can do and this is what Hiddo Oera Linda also did because he could not entrust the Manuscript to any (professional) book binders who (by and large) performed their work in monasteries. He warned his son about monks and that they must never see the Manuscript.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">7. Het schrift is veel te nieuw voor een hoogen ouderdom; de inkt ligt op het papier; heeft het papier niet aangetast, wat bij hoogen ouderdom van den inkt noodzakelijk moet gebeuren.<br />
<br />
De inkt is veel te zwart voor hoogen ouderdom, die was oudtijds lichter en werd na langen tijd geheel bruin.</td>
<td valign="top">7. The writing is too new for an old document. The ink lies on the paper and has not affected the paper in any way which should have happened with an old document.<br />
<br />
The ink is too black. In olden times the ink was lighter and with time it turned brown.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Antw. Hiertegenover stel ik de woorden van Wattenbach, das Schriftwesen im Mittelalter (Leipzig 1871) S. 137:<br />
<br />
»In alten Handschriften ist die Dinte schwarz oder bräunlich, immer von ausgezeichnet guter Beschaffenheit. Nachdem aber von 13 Jahrhundert an immer massenhafter geschrieben wird, erscheint die Dinte häufig grau oder gelblich, und ist zuweilen ganz verblasst.”</td>
<td valign="top">Answer:<br />
In response to this I present the views of Wattenbach, in “Schriffcwesen im Mittelalter” (Middle Ages):<br />
<br />
“In old manuscripts, the ink is black or brownish, always of a good to excellent quality. After 1300 AD, however, the ink often appears grey or yellowish and is sometimes quite faded.”</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">»Als Bestandtheile des atramentum librarium giebt Plinius Russ (lampenroet) und Gummi an. Marcianus Capella erwähnt zuerst die Galläpfel: gallarum gummeosque commixtio.”<br />
<br />
»Eine Mischung von Kupfervitriol und Galläpfeln soll am häufigsten sein.”<br />
<br />
Uit welke bestanddeelen nu de inkt, waarmede het H. S. geschreven is, kan bereid zijn, is mij onbekend; doch ik hecht aan de getuigenis van Wattenbach voor de goede hoedanigheid der inkt tot in de 13e eeuw, als bewijs voor de herkomst van het H. S. uit de 13e eeuw.</td>
<td valign="top">(The rest of the quote appears to explain the ingredients of the ink in German which I could not decipher)<br />
<br />
What the ingredients of the ink was with which the Manuscript was written, I do not know; but I accept the statement of Wattenbach as to the good quality of the ink until the 13th century as proof of the Manuscript’s origin in the 13th century.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div style="text-align: center;">
- - -</div>
Om deze redenen kan ik mij niet vereenigen met of berusten in het oordeel van de Heeren Muller en Van Gelder, welk oordeel bovendien niet geheel vrij is van eenzijdigheid. Zij hebben zich hoofdzakelijk de vraag gesteld: komt het papier van het H. S. in meerdere of mindere mate overeen met eene papiersoort van den tegenwoordigen tijd, <i>papier vergé</i>. Dit is echter de tweede helft der kwestie. De eerste en voornaamste helft is: in hoeverre komt het Handschrift overeen met andere Manuscripten op papier die ouder zijn dan van het jaar 1300.</td>
<td valign="top"><div style="text-align: center;">
- - -</div>
For these reasons I cannot associate myself or accept the opinions of Messrs Muller and Van Gelder whose opinions in any event are not without prejudice. They essentially asked the question whether the Manuscript’s paper in any way conforms to paper from the present time. This is however the second part of the issue. The first and more important part is how the writing compares to other manuscripts older than the 13th century.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">In betrekking hiertoe heb ik hier nog eene opmerking bij te voegen. Het Handschrift is gelinieerd geweest, waarschijnlijk met lood, doch de hooge ouderdom heeft die lijnen doen verbleeken en bijna uitgewischt, zoozeer dat ik in den eersten tijd ze wel vermoedde, maar niet onderscheiden kon, voordat Jhr. Hooft van Iddekinge er mij opmerkzaam op maakte. Zoodra deze een deel van het Handschrift onder oogen kreeg, zeide hij: dat is gelinieerd geweest, en dáár kan men de sporen er van zien.” En toen ik zoo die sporen eens had leeren zien, viel het mij gemakkelijk ze overal op elke bladzijde te onderkennen.</td>
<td valign="top">In connection with this, I have one more remark to add. The writing was lined, possibly with lead but the age of the document caused the lines to fade and almost to disappear so much so that I could at first only suspect that the pages were ruled until [lord] Hooft van Iddekinge pointed it out to me. When he first saw the manuscript he said that the paper was ruled and showed me the traces. Once I knew what to look for I could see the lines on every page.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Daarom heb ik ook op het facsimilé van bl. 45 de linieering hersteld, teneinde te doen blijken hoe nauwkeurig en zorgvuldig die lijnen getrokken, en de letters daartusschen geschreven waren, en tevens om te doen beseffen, hoeveel tijd en vlijt er aan dat H. S., waarvan slechts een paar honderd bladzijden zijn overgebleven, besteed is. Daarvan heb ik de proef genomen door op gewoon gelinieerd papier pagina voor pagina het H. S. in zijn eigen schrift te copieeren, en aan dat werk 300 uren moeten besteden. Dat is nog maar alleen overschrijven, en dan zoude een verdichter nog eerst het geheele boek moeten zamengesteld hebben, in eene taal, die van de bekende dialekten van het Oud-friesch even onderscheiden is, als deze alle onderling verschillen; want die oude Friesche wetten d. i. het wester Lauwers, het Hunsingoër, het Fivelgoër, het Oldampster, het Emsingoër, het Brokmer, het Rustringer recht, zijn in even zooveele verschillende dialecten geschreven en wijken in spelling en woordvormen van elkander af. Tegenover die alle zoude hij een afzonderlijk dialect moeten uitvinden, dat gesproken is tusschen het Flie en de Schelde. En ten slotte had hij nog een letterschrift moeten bedenken, dat meer en beter dan eenig ander voor de Friesche taal geschikt is.</td>
<td valign="top">For this reason I redrew the lines on the facsimile of page 45 to show how meticulous the lines were drawn and the letters written between them. In fact it made me realise how much time and effort were spent on the Manuscript. From this I copied the script page for page onto normal ruled paper which would have taken some 300 hours. That would only be the copying. In addition, a fraudster would have had to compile the book, in a unique language which had to be different from known Frisian dialects which all differ in spelling, syntax, etc. Against this one would have had to invent a dialect that would have been spoken between the Flie and the Schelde. Lastly one would have had to invent letters and an alphabet that would be more suitable to the Frisian language than anything known.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Ten aanzien van dat letterschrift moet ik eindelijk nog wijzen op eene zeer kenmerkende bijzonderheid:<br />
<br />
Het alfabet heeft nog geen <i>q</i> en <i>z</i>. De verbindingen <i>qu, sc, sch</i> en de <i>c</i> aan het begin van een woord zijn nog niet bekend, ten bewijze, dat deze geschriften zijn uit den vóór Romeinschen tijd.<br />
<br />
De c wordt niet anders gebruikt dan in de verbinding <i>ch</i>, als geadspireerde of verscherpte <i>g</i> b.v. <i>burch </i>m.v. <i>burga</i>.</td>
<td valign="top">In connection with the letters I must point out a very distinctive feature:<br />
<br />
The alphabet had no q and s. The prefixes qu, se, sch and de c at the beginning of words were still unknown which prove that this document dated from before Roman times.<br />
<br />
The c is <strike>not use any different than</strike> [only used in combination] ch.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">In de Friesche Rechtboeken daarentegen heeft de taal die schrijfwijze uit het Latijn aangenomen, en afzonderlijke teekens voor verlengde vocalen verloren, gelijk mede die voor <i>gs, ng</i> en <i>th</i>. Die invloed van het Latijn heeft vooral sedert Karel den Groote het alfabet door vermindering van het getal der letters vereenvoudigd, maar daardoor ook bedorven en minder geschikt gemaakt voor de aanduiding van aan de Friesche taal eigendommelijke klanken. In dit opzicht heeft de Friesche schrijfwijze of spelling een verbastering ondergaan, waarvan de gevolgen bij de tegenwoordige schrijvers diep gevoeld worden.</td>
<td valign="top">In the Frisian Legal Books (Friesche Rechtboeken), the language adopted the Latin style of writing.and independent signs before vowals were lost together with the prefixes gs, ng, and th. The influence of Latin, especially since Charlemagne, simplified the alphabet by reducing the number of letters but it also made the alphabet less suitable to the unique sounds in the Frisian language. In this regard the Frisian style and spelling were corrupted to an extend that is still felt by present day authors.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Een verdichter zoude zich wel gewacht hebben aan de spelling en het alfabet van de oud-Friesche wetten iets te veranderen, en wel gezorgd hebben door eenige verandering geen wantrouwen te wekken.</td>
<td valign="top">A fraudster would have had to consider the spelling and the alphabet of the Old Frisian Laws without creating suspicion.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Zie dat is niet een werkje, dat een of andere guit voor de grap uitvoert, alleen om iemand te foppen. Dit te veronderstellen is immers eene ongerijmdheid. Doch dat is niets.<br />
<br />
De negative kritiek der moderne wetenschap staat voor geene ongerijmdheden. Als zij zich eenmaal in het hoofd gezet heeft niet te willen dulden dat het Oera Linda Boek echt is, dan moet het onecht wezen, het koste wat het wil. Nu loopt zij overal rond om den bedrieger te zoeken; er is zelfs sprake van geld bijeen te brengen om een prijs op zijn hoofd te stellen en den aanbrenger te beloonen. Doch alles even vruchteloos, om de eenvoudige en natuurlijke reden, dat die man niet bestaat en nooit bestaan heeft.</td>
<td valign="top">This (the Manuscript) is not some trivial task that some joker carried out just to fool somebody. To accept this is quite irregular. That however is nothing.<br />
<br />
The negative criticism of modern science does not accept any irregularities. If they have decided that the Oera Linda book is not authentic then it must be false, whatever it takes. Now they search everywhere to find the culprit; there is even talk of a price on the head of the offender and a reward for anyone who turns him in. Yet, all this is in vain for the simple reason that such a person does not exist and never has.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Intusschen meent zij overal het publiek af te schrikken en richt tot iedereen de inquisitoriale vraag: geloof jij nog aan het Oera Linda Boek? Mijn antwoord is: ja Mijne Heeren.<br />
<br />
Ik heb nu bijna zes jaren lang dat boek door en door als ’t ware van binnen en van buiten bestudeerd, in verband met de geheele oude Grieksche en Latijnsche literatuur, maar nergens heb ik iets kunnen vinden, wat mij eenigen grond tot twijfel aanbood. Daarom geloof ik nog aan de echtheid van <i>thet Oera Linda Bok</i>,* en om deze reden heb ik de eer u eene tweede uitgave daarvan aan te bieden.<br />
<br />
<span style="font-size: x-small;">* Het woord Bok wordt in het Handschrift overal zoo geschreven; en daarmede stemmen alle Oud-Friesche Rechtboeken overeen. De woordenboeken van v. Richthofen en Hettema schrijven <i>Bok </i>of <i>Boc</i>. De spelling <i>Bôk </i>is Kamper wanspraak.</span><br />
<br />
Leeuwarden, Sept. 1876.<br />
Dr. J.G. Ottema.</td>
<td valign="top">In the meantime the public is frightened by the question: “Do you still believe in the Oera Linda Book?” My answer is: “Yes, Gentlemen”.<br />
<br />
I have now spent almost six years in studying the book over and over from inside and outside, in the context of the old Greek and Latin literature but nowhere could I find any grounds for doubt. That is why I still believe that the Oera Linda Book is authentic and that is why I present the second edition.<br />
<br />
Leeuwarden, Sept. 1876.<br />
Dr. J.G. Ottema</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
</tbody></table>
<br />
<br />Otharushttp://www.blogger.com/profile/08872620553034922705noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-864442572810761783.post-77922811018314082072020-02-04T17:49:00.006+01:002021-03-14T13:56:32.234+01:00Ottema's introduction to both his OLB editionsThe following text served as introduction to both editions (1872 and 1876) of Ottema's OLB translation. It was initially a lecture for the Frisian Society (Februari 1871), titled <i>Der Friezen herkomst volgens het boek van Adela</i> (Origin of the Frisians according to Adela's book). It was translated by Sandbach (1876 English edition). Below both the Dutch and English version, and notes by me (Jan Ott).<br />
<br />
<table border="1" cellpadding="5" style="width: 100%;"><tbody>
<tr>
<td valign="top" width="40%"><span style="font-size: large;"><b>Inleiding.*</b></span><br />
<br />
<span style="font-size: x-small;">* Als verslag voorgelezen in eene vergadering van het Friesch Genootschap Februarij 1871 en bij deze uitgave onveranderd gelaten.</span><br />
<br />
De heer C. over de Linden aan den Helder, eerste Meesterknecht bij ’s Rijks Marine-werf, bezit een overoud Handschrift, dat sinds onheugelijke jaren in zijne familie vererfd en bewaard is, zonder dat iemand meer de herkomst daarvan wist, of den inhoud er van kende, wegens de onbekendheid van taal en schrift.<br />
<br />
Alleen wist men, dat eene daaraan verbondene traditie van geslacht tot geslacht de zorgvuldige bewaring daarvan had aanbevolen. Het is gebleken, dat die traditie berustte op den inhoud van twee brieven, waarmede het Handschrift aanvangt; van Hiddo oera Linda Ao. 1256 en van Liko oera Linda Ao. 803.</td>
<td valign="top" width="40%"><b><span style="font-size: large;">Introduction.</span></b><br />
<br />
<span style="font-size: x-small;">This paper was read at a meeting of the Frisian Society, February 1871.</span><br />
<br />
C. over de Linden, Chief Superintendent of the Royal Dockyard at the Helder, possesses a very ancient manuscript, which has been inherited and preserved in his family from time immemorial, without any one knowing whence it came or what it contained, owing to both the language and the writing being unknown.<br />
<br />
All that was known was that a tradition contained in it had from generation to generation been recommended to careful preservation. It appeared that the tradition rests upon the contents of two letters, with which the manuscript begins, from Hiddo oera Linda, anno 1256, and from Liko oera Linda, anno 803.</td>
<td valign="top" width="20%">notes to be added</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Het was aan hem gekomen volgens beschikking van zijn grootvader den heer Andries over de Linden, wonende te Enkhuizen en aldaar overleden den 15 April 1820, in den ouderdom van 61 jaren. Daar de kleinzoon echter destijds nog slechts 10 jaren oud was, moest het H. S. voor hem bewaard worden door zijne tante Aafje Meylhoff geb. over de Linden, wonende te Enkhuizen, die het in Augs. 1848 aan den tegenwoordigen eigenaar ten hand gesteld heeft.</td>
<td valign="top">It came to C. over de Linden by the directions of his grandfather, Den Heer Andries over de Linden, who lived at Enkhuizen, and died there on the 15th of April 1820, aged sixty-one. As the grandson was at that time barely ten years old, the manuscript was taken care of for him by his aunt, Aafje Meylhoff, born Over de Linden, living at Enkhuizen, who in August 1848 delivered it to the present possessor.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Dr. E. Verwijs daarvan kennis gekregen hebbende, verzocht van dit stuk inzage te mogen hebben en herkende het terstond voor zeer oud Friesch. Hij bekwam tevens vergunning er een afschrift van te vervaardigen ten behoeve van het Friesch Genootschap, en was van oordeel, dat het een stuk van groot belang kon wezen, bijaldien het niet een ondergeschoven en met bedriegelijke oogmerken verdicht geschrift was, waarvoor hij vreesde. Het afschrift in mijne handen gesteld zijnde, liet ook mij in den aanvang nog in het onzekere, schoon ik minder bevreesd was, omdat ik niet konde begrijpen, dat iemand een valsch geschrift zoude opstellen zonder eenig doel, en alleen om het geheim te houden. Doch de onzekerheid bleef bestaan, tot dat ik naauwkeurige facsimilés van een paar fragmenten en later het Handschrift zelf onder oogen kreeg. Het eerste gezicht daarvan stelde mij terstond omtrent den hoogen ouderdom van het geschrift gerust.</td>
<td valign="top">Dr E. Verwijs having heard of this, requested permission to examine the manuscript, and immediately recognised it as very ancient Fries. He obtained at the same time permission to make a copy of it for the benefit of the Friesland Society, and was of opinion that it might be of great importance, provided it was not supposititious, and invented for some deceptive object, which he feared. The manuscript being placed in my hands, I also felt very doubtful, though I could not understand what object any one could have in inventing a false composition only to keep it a secret. This doubt remained until I had examined carefully-executed facsimiles of two fragments, and afterwards of the whole manuscript—the first sight of which convinced me of the great age of the document.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Oogenblikkelijk toch stonden mij Caesars woorden voor den geest, als hij van het letterschrift der Galliers en Helvetiers sprekende B. G. I. 29 en VI. 14 zegt: Graecis utuntur literis. Echter blijkt uit V. 48 dat het niet geheel grieksche letters waren. Caesar maakt dus slechts eene vergelijking en wel eene zeer juiste. Want het schrift, dat met geen bekende lettervormen geheel overeenkomt, gelijkt oppervlakkig nog het meest op het Grieksche schrift, zoo als het op monumenten of in de oudste handschriften voorkomt, en behoort tot den vorm, dien men lapidair of steenschrift noemt. Daarbij is mij later gebleken, dat de schrijver van het laatste gedeelte des boeks een tijdgenoot van Caesar geweest is.<br />
<br />
De vorm en oorsprong van dit schrift is in het eerste gedeelte des boeks zoo omstandig en uitvoerig beschreven, als men het van geene taal kan aanwijzen. Het is zeer volkomen en bestaat uit 34 letterteekens, waaronder drie afzonderlijke vormen voor de a en u en twee voor de e, i, y en o, benevens vier zamengestelde of dubbelde medeklinkers: ng, th, ks en gs. De ng, die als neusklank in geene andere westersche taal een afzonderlijk teeken heeft, is eene ondeelbare verbinding, de th is zacht als in het Engelsen en wordt somwijlen door d vervangen, en de gs komt slechts zeer zelden voor, ik geloof alleen in het woord <i>segse</i>, zeggen, in het hedendaagsche Friesch <i>sidse</i>, uitgesproken <i>sisze</i>.</td>
<td valign="top">Immediately occurred to me Cæsar's remark upon the writing of the Gauls and the Helvetians in his "Bello Gallico" (i. 29, and vi. 14), "Græcis utuntur literis," though it appears in v. 48 that they were not entirely Greek letters. Cæsar thus points out only a resemblance—and a very true one—as the writing, which does not altogether correspond with any known form of letters, resembles the most, on a cursory view, the Greek writing, such as is found on monuments and the oldest manuscripts, and belongs to the form which is called lapidary. Besides, I formed the opinion afterwards that the writer of the latter part of the book had been a contemporary of Cæsar.<br />
<br />
The form and the origin of the writing is so minutely and fully described in the first part of the book, as it could not be in any other language. It is very complete, and consists of thirty-four letters, among which are three separate forms of a and u, and two of e, i, y, and o, besides four pairs of double consonants ng, th, hs, and gs. The ng, which as a nasal sound has no particular mark in any other Western language, is an indivisible conjunction; the th is soft, as in English, and is sometimes replaced by d; the gs is seldom met with—I believe only in the word <i>segse</i>, to say, in modern Fries <i>sidse</i>, pronounced <i>sisze</i>.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Het papier, groot kwarto formaat, is katoen papier, vrij dik, zonder water- of fabriekmerk, op een raam of draadvorm geschept, met niet zeer wijde perpendiculaire lijnen.<br />
<br />
Een inleidende brief geeft het jaar 1256 op als het jaar, waarin het afschrift vervaardigd is door Hiddo overa Linda op <i>overlandsch </i>of <i>buitenlandsch </i>papier. Diensvolgens zoude het afkomstig moeten zijn uit Spanje, waar de Arabieren destijds katoenpapier vervaardigden en in den handel brachten.<br />
<br />
Hieromtrent schrijft W. Wattenbach, das Schriftwesen im Mittelalter (Leipzig 1871), S. 93:</td>
<td valign="top">The paper, of large quarto size, is made of cotton, not very thick, without water-mark or maker's mark, made upon a frame or wire-web, with not very broad perpendicular lines.<br />
<br />
An introductory letter gives the year 1256 as that in which this manuscript was written by Hiddo overa Linda on <i>foreign </i>paper. Consequently it must have come from Spain, where the Arabs brought into the market paper manufactured from cotton.<br />
<br />
On this subject, W. Wattenbach writes in his "Das Schriftwesen im Mittelalter" (Leipzig, 1871), s. 93:—</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">»De vervaardiging van papier uit katoen moet bij de Chinezen sedert overoude tijden in gebruik geweest zijn, en bij de verovering van Samarkand omstreeks den jare 704 aan de Arabieren bekend geworden. Te Damascus werd dat fabriekaat een levendige tak van industrie, waarom het Charta Damascena genoemd werd. Door de Arabieren werd de kunst naar de Grieken overgebracht. Men beweert Grieksche handschriften uit de tiende eeuw op katoenpapier te hebben, en in de dertiende eeuw komen deze reeds menigvuldiger voor dan die op perkament.</td>
<td valign="top">"The manufacture of paper from cotton must have been in use among the Chinese from very remote times, and must have become known to the Arabs by the conquest of Samarcand about the year 704. In Damascus this manufacture was an important branch of industry, for which reason it was called Charta Damascena. By the Arabians this art was brought to the Greeks. It is asserted that Greek manuscripts of the tenth century written upon cotton paper exist, and that in the thirteenth century it was much more used than parchment.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Men noemde het, om het van Egyptisch papier te onderscheiden, Charta bombycina, gossypina, cuttunea, xylina. Eene onderscheiding van het linnenpapier was toen nog niet noodig.<br />
<br />
Tot de vervaardiging van het katoenpapier bezigde men oorspronkelijk de ruwe boomwol. Papier uit lompen vindt men het eerst vermeld bij Petrus Clusiacensis (1122–1150.)<br />
<br />
Van de Arabieren leerden de Spanjaarden en de Italianen de vervaardiging van dit papier. De voornaamste fabrieken waren te Jativa, Valencia, Toledo, benevens Fabriano in de Mark Ancona.*<br />
<br />
<span style="font-size: x-small;">* Verg. G. Meerman, Admonitio de Chartae nostratis origine. Vad. Letteroef. 1762. bl. 630.</span><br />
<span style="font-size: x-small;">Mr. J. H. de Stoppelaar, Het papier in de Nederlanden, Middelburg, 1869. bl. 4.</span></td>
<td valign="top">To distinguish it from Egyptian paper it was called Charta bombicina, gossypina, cuttunea, xylina. A distinction from linen paper was not yet necessary.<br />
<br />
In the manufacture of the cotton paper raw cotton was originally used. We first find paper from rags mentioned by Petrus Clusiacensis (1122-50).<br />
<br />
"The Spaniards and the Italians learned the manufacture of this paper from the Arabians. The most celebrated factories were at Jativa, Valencia, Toledo, besides Fabriano in the March of Ancona."*<br />
<br />
<span style="font-size: x-small;">* Compare G. Meerman, Admonitio de Chartæ nostralis origine. Vad. Letteroef. 1762. P. 630.</span><br />
<span style="font-size: x-small;">J. H. de Stoppelaar, Paper in the Netherlands. Middelburg, 1869. P. 4.</span></td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">In Duitschland is het gebruik van deze stof wel niet zeer verbreid geweest, tenzij het papier uit Italie of Spanje ingevoerd werd. Doch hoe meer de vervaardiging zich uit het oosten en de daarmede in verkeer staande landen uitbreidde, des te meer moest ook linnen in de plaats van katoen treden. Eene oorkonde van Kaufbeuren op linnenpapier uit het jaar 1318 is van twijfelachtige echtheid. Bodmann stelt het oudste zuiver linnenpapier in het jaar 1324; tot aan 1350 komt er ook nog gemengd papier voor.</td>
<td valign="top">In Germany the use of this material did not become very extended, whether it came from Italy or Spain. Therefore the further this preparation spread from the East and the adjoining countries, the more necessity there was that linen should take the place of cotton. A document of Kaufbeuren on linen paper of the year 1318 is of very doubtful genuineness. Bodman considers the oldest pure linen paper to be of the year 1324, but up to 1350 much mixed paper was used.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Alle zorgvuldig geschrevene Manuscripten uit den oudsten tijd toonen reeds door de regelmatigheid van de regels, dat zij gelinieerd geweest zijn, ook waar de sporen daarvan niet meer herkend kunnen worden.<br />
<br />
Tot het linieeren bezigde men eene dunne schijf van lood, een liniaal en een passer om de afstanden te bepalen.<br />
<br />
In oude handschriften is de inkt donker zwart of bruinachtig. Naar mate echter sedert de 13e eeuw meer geschreven werd, vertoont de inkt zich vaak grijs of geelachtig, of somtijds geheel verbleekt, ten bewijze dat zij ijzerhoudend is."</td>
<td valign="top">All carefully-written manuscripts of great antiquity show by the regularity of their lines that they must have been ruled, even though no traces of the ruled lines can be distinguished.<br />
<br />
To make the lines they used a thin piece of lead, a ruler, and a pair of compasses to mark the distances.<br />
<br />
In old writings the ink is very black or brown; but while there has been more writing since the thirteenth century, the colour of the ink is often grey or yellowish, and sometimes quite pale, showing that it contains iron.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Dit alles is volkomen van toepassing op het voor ons liggend Handschrift uit het midden der dertiende eeuw, beschreven met helder zwarte letters tusschen fijne naauwkeurig met lood getrokken lijnen. De kleur van de inkt toont duidelijk aan, dat zij niet ijzerhoudend is. Door deze kenteekenen wordt het opgegeven jaartal 1256 geheel gewettigd en valt er aan geen lateren oorsprong te denken. Maar daarmede vervalt ook alle verdacht van bedrog uit lateren tijd.</td>
<td valign="top">All this affords convincing proof that the manuscript before us belongs to the middle of the thirteenth century, written with clear black letters between fine lines carefully traced with lead. The colour of the ink shows decidedly that it does not contain iron. By these evidences the date given, 1256, is satisfactorily proved, and it is impossible to assign any later date. Therefore all suspicion of modern deception vanishes.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">De taal is overoud Friesch, nog ouder en veel zuiverder dan de taal van het Friesch <i>Rjuchtboek </i>of oude Friesche wetten en daarvan in vele vormen en spelling verschillende, zoodat zij een geheel afzonderlijken tongval of dialekt vertoont, en blijkens de lokaliteiten de taal moet geweest zijn, zoo als die gesproken werd van het Vlie tot aan de Schelde.<br />
<br />
De stijl is hoogst eenvoudig, beknopt, in korte volzinnen, ongedwongen zich bewegende, even als de dagelijksche spreektaal, en vrij in de vormen der woorden.</td>
<td valign="top">The language is very old Fries, still older and purer than the Fries <i>Rjuchtboek </i>or old Fries laws, differing from that both in form and spelling, so that it appears to be an entirely distinct dialect, and shows that the locality of the language must have been (as it was spoken) between the Vlie and the Scheldt.<br />
<br />
The style is extremely simple, concise, and unembarrassed, resembling that of ordinary conversation, and free in the choice of the words.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">De spelling is eveneens eenvoudig en gemakkelijk, zoodat de lezing geene de minste moeite kost; en bij alle regelmatigheden toch zoo vrij, dat ieder van de verschillende schrijvers, die aan het boek gewerkt hebben, zijne eigene bijzonderheden heeft, die voortkomen uit de wijziging van den klank der vokalen in verloop van lange tijdruimten, hetgeen natuurlijk het geval moet zijn, daar het laatste gedeelte vijf eeuwen later geschreven is als het eerste.<br />
<br />
Als antiquiteit van taal en schrift, geloof ik te kunnen zeggen, dat dit boek geheel eenig in zijne soort is.<br />
<br />
Het schrift geeft aanleiding tot eene misschien zeer gewichtige opmerking.</td>
<td valign="top">The spelling is also simple and easy, so that the reading of it does not involve the least difficulty, and yet with all its regularity, so unrestricted, that each of the separate writers who have worked at the book has his own peculiarities, arising from the changes in pronunciation in a long course of years, which naturally must have happened, as the last part of the work is written five centuries after the first.<br />
<br />
As a specimen of antiquity in language and writing, I believe I may venture to say that this book is unique of its kind.<br />
<br />
The writing suggests an observation which may be of great importance.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">De Grieken weten en erkennen, dat zij hun schrift niet hebben uitgevonden. Zij schrijven de invoering daarvan toe aan Kadmus, een Phenicier. De namen hunner oudste letters van de Alfa tot de Tau komen zoo geheel overeen met de namen der letters in het Hebreeuwsche Alfabet, waaraan het Phenicische wel naauw verwant zal geweest zijn, dat de Phenicische herkomst dier namen wel niet betwijfeld kan worden. Maar de vorm hunner letters verschilt zoo geheel en al van die in het Phenicisch en Hebreeuwsch schrift, dat in dit opzigt aan geene verwantschap te denken valt. Van waar hebben dus de Grieken die letter <i>vormen </i>ontvangen?</td>
<td valign="top">The Greeks know and acknowledge that their writing was not their own invention. They attribute the introduction of it to Kadmus, a Phenician. The names of their oldest letters, from Alpha to Tau, agree so exactly with the names of the letters in the Hebrew alphabet, with which the Phenician will have been nearly connected, that we cannot doubt that the Hebrew was the origin of the Phenician. But the form of their letters differs so entirely from that of the Phenician and Hebrew writing, that in that particular no connection can be thought of between them. Whence, then, have the Greeks derived the form of their letters?</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Uit <i>thet bok thêra Adela follistar</i> (<i>het boek van Adelas helpers</i>) leeren wij, dat in den tijd, waarin die Kadmus moet geleefd hebben, omstreeks 16 eeuwen voor Christus, een levendig handelsverkeer bestond tusschen de Friesen en de Pheniciers, die zij Kadhemar, kustbewoners, noemden.<br />
<br />
De naam Kadmus komt te nabij dat woord Kadhemar, om niet te besluiten, dat Kadmus eenvoudig een Phenicier beteekent.</td>
<td valign="top">From "thet bok thêra Adele folstar" ("The Book of Adela's Followers") we learn that in the time when Kadmus is said to have lived, about sixteen centuries. before Christ, a brisk trade existed between the Frisians and the Phenicians, whom they named Kadhemar, or dwellers on the coast.<br />
<br />
The name Kadmus comes too near the word Kadhemar for us not to believe that Kadmus simply meant a Phenician.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Voorts lezen wij, dat omstreeks denzelfden tijd eene Priesteres van de Burgt op Walcheren, Min-erva, ook Nyhellenia genoemd, aan het hoofd eener Friesche kolonie, zich neergezet heeft in Attika en daar de burgt Athene gesticht heeft. Alsmede uit de berichten, opgeteekend aan de wanden der Waraburch, dat Findas volk ook een eigen schrift bezat, doch zeer omslachtig en moeijelijk om te lezen; en dat daarom de Tyriers en de Krekalanders het schrift van Frya hebben geleerd.</td>
<td valign="top">Further on we learn that about the same time a priestess of the castle in the island of Walcheren, Min-erva, also called Nyhellenia, had settled in Attica at the head of a Frisian colony, and had founded a castle at Athens. Also, from the accounts written on the walls of Waraburch, that <strike>the Finns</strike>* likewise had a writing of their own—a very troublesome and difficult one to read—and that, therefore, the Tyrians and the Greeks had learned the writing of Frya.</td>
<td valign="top">* must be: <i>Finda's folk</i><br /></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bij deze voorstelling verklaart de geheele zaak zich zelve, en is het duidelijk, waardoor die uiterlijke gelijkenis tusschen het Grieksche en oud Friesche schrift ontstaan is, welke ook Caesar in het oog gevallen is bij de Galliers; alsmede op welke wijze de Grieken de namen van Findas en de vormen van Fryas schrift nevens elkander hebben gekregen en behouden.</td>
<td valign="top">By this representation the whole thing explains itself, and it becomes clear whence comes the exterior resemblance between the Greek and the old Fries writing, which Cæsar also remarked among the Gauls; as likewise in what manner the Greeks acquired and retained the names of the Finn and the forms of the Fries writing.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Even opmerkelijk zijn de vormen der cijfers. Men noemt onze getalteekens gewoonlijk Arabische cijfers, ofschoon zij met de Arabische getalteekens niet de minste overeenkomst hebben. De Arabieren in Spanje hebben hunne cijfers niet uit het oosten medegebracht, want de Semitische volken bezigden het geheele alfabet tot het opschrijven van getallen. De wijze van met 10 teekens alle getallen uit te drukken hebben de Arabieren in het westen geleerd, doch daar vormen voor gekozen eenigermate in overeenstemming met die van hun letterschrift, en toch geschreven van de linker naar de rechterhand op Westersche manier. Onze cijfers blijken hier oorspronkelijk Friesche cijfers (siffar) te wezen, wier vorm denzelfden oorsprong heeft als het letterschrift en aan de lijnen van het Juul ontleend is.</td>
<td valign="top">Equally remarkable are the forms of their figures. We usually call our figures Arabian, although they have not the least resemblance to those used by the Arabs. The Arabians did not bring their ciphers from the East, because the Semitic nations used the whole alphabet in writing numbers. The manner of expressing all numbers by ten signs the Arabs learned in the West, though the form was in some measure corresponding with their writing, and was written from left to right, after the Western fashion. Our ciphers seem here to have sprung from the Fries ciphers (siffar), which form had the same origin as the handwriting, and is derived from the lines of the Juul?</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Het boek, zooals het voor ons ligt, bestaat uit twee van elkander zeer verschillende, en in tijd vrij ver verwijderde gedeelten. Als schrijfster van het eerste gedeelte noemt zich Adela, de vrouw van Apol, grevetman over de Lindaoorden. Dit is vervolgd door haren zoon Adelbrost en hare dochter Apollonia. Het eerste boek loopende van pag. 1–88 (hier p. 4–120) is geschreven door Adela. Een vervolg van pag. 88–94 (122–128) is begonnen door Adelbrost en voortgezet door Apollonia. Het tweede boek loopende van pag. 94–114 (128–154) is geschreven door Apollonia. Veel tijd, misschien 250 jaren later, is een derde boek geschreven van pag. 114–134 (156–180) door Frethorik. Vervolgens van pag. 134 tot 143 (180–192) door zijne weduwe Wiljow, daarna van pag. 144–169 (194–226) door hun zoon Konereed, alsdan van pag. 169–192 (226–232) door hun kleinzoon Beeden; nu ontbreken bl. 193 en 194, waarmede het laatste stuk pag. 195–210 (235–253) moet hebben aangevangen, daardoor is de schrijver ons onbekend, hij zal wel een zoon van Beeden geweest zijn.<br />
<br />
Door Wiljow worden op bl. 134 (182) nog andere geschriften genoemd; daar vermeldt zij thet bok thêra sanga, (thet bok) thêra tellinga, and thet Hellênia bok; en vervolgens tha skrifta fon Dela jeftha Hellênia.</td>
<td valign="top">The book as it lies before us consists of two parts, differing widely from each other, and of dates very far apart. The writer of the first part calls herself Adela, wife of Apol, chief man of the Linda country. This is continued by her son Adelbrost, and her daughter Apollonia. The first book, running from page 1 to 88, is written by Adele. The following part, from 88 to 94, is begun by Adelbrost and continued by Apollonia. The second book, running from page 94 to 114, is written by Apollonia. Much later, perhaps two hundred and fifty years, a third book is written, from page 114 to 134, by Frethorik; then follows from page 134 to 143, written by his widow, Wiljow; after that from page 144 to 169 by their son, Konereed; and then from page 169 to 192 by their grandson, Beeden. Pages 193 and 194, with which the last part must have begun, are wanting, therefore the writer is unknown. He may probably have been a son of Beeden.<br />
<br />
On page 134, Wiljow makes mention of another writing of Adela. These she names "thet bok thêra sanga (thet boek), thêra tellinga," and "thet Hellênia bok;" and afterwards "tha skrifta fon Adela jeftha Hellênia."</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Voor de tijdsbepalingen moeten wij uitgaan van het jaar 1256 na Christus, waarin Hiddo overa Linda het afschrift vervaardigd heeft, en waarvan hij zegt, dat het was het 3449 jaar nadat Atland verzonken is. Dit vergaan van het oude land, âldland, âtland, is bij de Grieken ook in geheugen geweest en Plato maakt in zijn Timaeus, 24, nog melding van het verdwenen Atlantis, van welks ligging niets anders bekend was, dan dat het ver buiten de zuilen van Herkules had gelegen. Uit dit geschrift blijkt, dat het een uitgestrekt land geweest is ten westen van Jutland, waarvan Helgoland en de Noordfriesche eilanden de laatste schamele overblijfselen zijn. Deze gebeurtenis, waardoor het schijnt dat een groote verstrooijing van den Frieschen stam veroorzaakt is, was het aanvangspunt eener eigene tijdrekening, overeenkomende met 2193 voor Chr. Bij de geologen bekend als de eerste <i>Cimbrische vloed</i>.</td>
<td valign="top">To fix the date we must start from the year 1256 of our era, when Hiddo overa Linda made the copy, in which he says that it was 3449 years after Atland was sunk. This disappearance of the old land (âldland, âtland) was known by the Greeks, for Plato mentions in his "Timæus," 24, the disappearance of Atlantis, the position of which was only known as somewhere far beyond the Pillars of Hercules. From this writing it appears that it was land stretching far out to the west of Jutland, of which Heligoland and the islands of North Friesland are the last barren remnants. This event, which occasioned a great dispersion of the Frisian race, became the commencement of a chronological reckoning corresponding with 2193 before Christ, and is known by geologists as the <i>Cimbrian flood</i>.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Op bladzijde 80 (110) begint een verhaal in het jaar 1602 nadat Atland verzonken is en dus met 591 voor Chr., en bl. 82 (112) het verhaal van den moord gepleegd aan Frâna, Eeremoeder op Texland, twee jaren later, en dus 589. Wanneer nu Adela haar geschrift aanvangt met haar eigen optreden in eene volksvergadering, 30 jaren na den dag dat de Eeremoeder was omgebracht, dan zijn wij in het jaar 559 voor Chr. Uit het schrijven van hare dochter Apollonia vernemen wij, dat Adela 15 maanden na die vergadering, bij eene overrompeling van Texland door de Finnen, verslagen is; dit moet dus gebeurd zijn in 557 voor Chr. en hieruit volgt, dat het eerste boek door Adela geschreven is in 558 voor Chr. Het tweede boek, door Apollonia geschreven, mag dus gesteld worden omstreeks het jaar 530 voor Chr.</td>
<td valign="top">On page 80 begins an account in the year 1602, after the disappearance of Atland, and thus in the year 591 before Christ; and on page 82 is the account of the murder of Frâna, "Eeremoeder," of Teerland two years later—that is, in 589. When, therefore, Adela commences her writing with her own coming forward in an assembly of the people thirty years after the murder of the Eeremoeder, that must have been in the year 559 before Christ. In the part written by her daughter Apollonia, we find that fifteen months after the assembly Adela was killed by the Finns in an attack by surprise of Texland. This must accordingly have happened 557 years before Christ. Hence it follows that the first book, written by Adela, was of the year 558 before Christ. The second book, by Apollonia, we may assign to about the year 530 before Christ.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Het latere gedeelte behelst de geschiedenis van de bekende Koningen van Friesland, Friso, Adel (Ubbo) en Asega Askar, genaamd zwarte Adel. Evenwel is van den derden Koning Ubbo niets gemeld, of liever dit stuk is verloren gegaan, bl. 169–188 (zie bl. 226) ontbreken. Frethorik, de eerste schrijver, die hier voorkomt, is een tijdgenoot van de gebeurtenissen, die hij verhaalt, namelijk de komst van Friso. Hij is een vriend van Liudgert, den Geertman, die als skelta bi thêr nacht op de vloot van Wichhirte den sêkening met Friso hier was gekomen, in ’t jaar 303 voor Chr., 1890 jaren nadat Atland verzonken was. Uit het dagboek van Liudgert heeft hij vele van zijne berichten ontleend.</td>
<td valign="top">The latter part contains the history of the known kings of Friesland, Friso, Adel (Ubbo), and Asega Askar, called Black Adel. Of the third king, Ubbo, nothing is said, or rather that part is lost, as the pages 169 to 188 are missing. Frethorik, the first writer, who appears now, was a contemporary of the occurrences which he relates, namely, the arrival of Friso. He was a friend of Liudgert den Geertman, who, as rear-admiral of the fleet of Wichhirte, the sea-king, had come with Friso in the year 303 before Christ, 1890 years after the disappearance of Atland. He has borrowed most of his information from the log-book of Liudgert.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">De laatste schrijver geeft zich zelven zeer duidelijk te kennen als een tijdgenoot van Zwarte Adel of Askar, omstreeks het midden van diens regering, welke bij Furmerius gesteld wordt van 70 vóór 11 na Chr. gelijktijdig met Julius Ceasar en Augustus. Hij schreef dus in het midden der eerste eeuw voor Chr. en droeg kennis van de verovering van het land der Golen (Galliers) door de Romeinen.</td>
<td valign="top">The last writer gives himself out most clearly as a contemporary of Black Adel or Askar, about the middle of his reign, which Furmerius states to have been from 70 before Christ to 11 after the birth of Christ, the same period as Julius Cæsar and Augustus. He therefore wrote in the middle of the last century before Christ, and knew of the conquest of Gaul by the Romans.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Er liggen dientengevolge ruim twee eeuwen tusschen de beide afdeelingen van het handschrift.<br />
<br />
Van die Gôla lezen wij bl. 84: alsa hêton tha såndalinga prestera Sidonis. En op bl. 124: tha Gola jeftha Trowyda.<br />
<br />
De Golen zijn dus de Druiden, en de naam Galli, overgedragen op het geheele volk, eigenlijk de naam van eene Priesterorde of Priesterstam van oostersche herkomst, even als bij de Romeinen de Galli, Priesters van Cybele.</td>
<td valign="top">It is thus evident that there elapsed fully two centuries between the two parts of the work.<br />
<br />
Of the Gauls we read on page 84 that they were called the "Missionaries of Sydon." And on page 124 "that the Gauls are Druids."<br />
<br />
The Gauls, then, were Druids, and the name Galli, used for the whole nation, was really only the name of an order of priesthood brought from the East, just as among the Romans the Galli were priests of Cybele.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">De inhoud van het geheel is in allen opzichte nieuw, namelijk er staat bijna niets in, dat wij van elders reeds wisten. Hetgeen wij hier van Friso, Adel en Askar lezen, verschilt gansch en al van hetgeen onze bekende kronijkschrijvers weten te vertellen, of wel doet zulks in een geheel ander daglicht beschouwen. B. v. allen verhalen dat Friso uit Indie gekomen is, en dat dus de Friesen uit Indie afkomstig zijn, en toch voegen zij er bij dat Friso een Germaan was en behoorde tot een Persische stam, dien Herodotus Germanen noemt Γερμάνιοι. Naar de berichten, die we hier ontmoeten, is Friso ook uit Indie gekomen en wel met de vloot van Nearchus, maar hij is daarom geen Indiër, hij is van Friesche afkomst, van Fryas volk. Hij behoort namelijk tot eene kolonie Friesen, die na den dood van Nijhellênia, 15½ eeuwen voor Chr., onder aanvoering eener Priesteres Geert, zich aan den Pangab (Indus) neergezet en den naam Geertmannen aangenomen hebben. Die Geertmannen zijn slechts bij een van de Grieksche schrijvers bekend, namelijk bij Strabo, die hen vermeld als Γερμᾶνες eene van de Βραχμᾶνες in zeden, taal en godsdienst geheel en al verschillende volkstam.</td>
<td valign="top">The whole contents of the book are in all respects new. That is to say, there is nothing in it that we were acquainted with before. What we here read of Friso, Adel, and Askar differs entirely from what is related by our own chroniclers, or rather presents it in quite another light. For instance, they all relate that Friso came from India, and that thus the Frisians were of Indian descent; and yet they add that Friso was a German, and belonged to a Persian race which Herodotus called Germans (Γερμάνιοι). According to the statement in this book, Friso did come from India, and with the fleet of Nearchus; but he is not therefore an Indian. He is of Frisian origin, of Frya's people. He belongs, in fact, to a Frisian colony which after the death of Nijhellênia, fifteen and a half centuries before Christ, under the guidance of a priestess Geert, settled in the Panjab, and took the name of Geertmen. The Geertmen were known by only one of the Greek writers, Strabo, who mentions them as Γερμᾶνες, differing totally and entirely from the Βραχμᾶνες in manners, language, and religion.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bij de schrijvers van Alexanders tochten worden noch Friesen noch Geertmannen genoemd, doch zij spreken van Indoscythae; en geven daardoor te kennen een volk, dat wel in Indie woont, maar uit het verre onbekende Noorden afkomstig is.</td>
<td valign="top">The historians of Alexander's expeditions do not speak of Frisians or Geertmen, though they mention Indoscythians, thereby describing a people who live in India, but whose origin is in the distant, unknown North.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">In de berichten van Liudgert worden geene namen genoemd van plaatsen, waar die Friesen in Indie gewoond hebben. Wij vernemen alleen, dat zij zich eerst in het land ten oosten van den Pangab hebben nedergezet, en later verhuisd zijn naar den westelijken oever dier rivier. Verder wordt als eene bijzonderheid medegedeeld, dat in den zomer de zon op den middag recht boven hun hoofd stond. Zij woonden dus nagenoeg onder den keerkring. En nu vinden wij bij Ptolomeus (zie b. v. de kaarten van Kiepert) juist daar op 24° N. B. aan den westelijken oever van den Indus den naam Minnagara, en een graad of zes oostelijk van daar op 22° N. B. nog een Minnagara. Die naam is zuiver Friesch, gelijk Walhallagara, Folsgara, en gevormd van Minna, den naam eener Eeremoeder (zie pag. 74), in wier tijd de tochten van Teunis en zijn neef Inka plaats vonden.</td>
<td valign="top">In the accounts of Liudgert no names are given of planes where the Frieslanders lived in India. We only know that they first established themselves to the east of the Punjab, and afterwards moved to the west of those rivers. It is mentioned, moreover, as a striking fact, that in the summer the sun at midday was straight above their heads. They therefore lived within the tropics. We find in Ptolemy (see the map of Kiepert), exactly 24° N. on the west side of the Indus, the name Minnagara; and about six degrees east of that, in 22° N., another Minnagara. This name is pure Fries, the same as Walhallagara, Folsgara, and comes from Minna, the name of an Eeremoeder, in whose time the voyages of Teunis and his nephew Inca took place.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Die overeenkomst is te opmerkelijk om enkel toevallig te wezen, en niet dat Minnagara voor de hoofdplaats dier Friesche kolonie te houden.</td>
<td valign="top">The coincidence is too remarkable to be accidental, and not to prove that Minnagara was the headquarters of the Frisian colony.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">De vestiging van die kolonie in Indie aan den Pangab in 1551 voor Chr. en hunne reis derwaarts, vinden wij in Adela’s boek vrij uitvoerig beschreven, en wel met de bijvoeging van eene uiterst merkwaardige bijzonderheid, namelijk dat die Friesche zeelieden gevaren zijn <i>door de straat welke in die tijden nog op de Roode Zee uitliep</i>.<br />
<br />
Uit een bericht bij Strabo L. I fol. 38 en 50 blijkt dat Eratosthenes nog kennis gedragen heeft van die voormalige zeeëngte, waarvan de latere geografen geene melding meer maken. Zij bestond nog in de dagen van Mozes, Exod. XIV : V, daar hij zich legerde bij <i>Pi ha chiroht</i>, den <i>mond der zeeëngte</i>. Strabo vermeldt bovendien, dat Sesostris eene poging gedaan heeft om de landengte door te graven, maar dat plan niet heeft kunnen uitvoeren.</td>
<td valign="top">The establishment of the colonists in the Punjab in 1551 before Christ, and their journey thither, we find fully described in Adela's book; and with the mention of one most remarkable circumstance, namely, that the Frisian mariners sailed through <i>the strait which in those times still ran into the Red Sea</i>.<br />
<br />
In Strabo, book i. pages 38 and 50, it appears that Eratosthenes was acquainted with the existence of the strait, of which the later geographers make no mention. It existed still in the time of Moses (Exodus xiv. 2), for he encamped at <i>Pi-ha-chiroht</i>, the "<i>mouth of the strait.</i>" Moreover, Strabo mentions that Sesostris made an attempt to cut through the isthmus, but that he was not able to accomplish it.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Dat daar werkelijk eertijds de zee doorgestroomd heeft, bewijzen de uitkomsten van het geologisch onderzoek van de landengte door de commissie voor het kanaal van Suez, waarvan de heer Renaud op den 19 Junij 1856 een rapport heeft uitgebracht bij de Academie des Sciences. In dat rapport komt onder anderen voor: Une question fort controversée est celle de savoir, si à l’époque où les Hebreux fuyaient de l’Egypte sous la conduite de Moïse, les lacs amèrs faisaient encore partie de la mer rouge. Cette dernière hypothèse s’accorderait mieux que l’hypothèse contraire avec le texte des livres sacrés, mais alors il faudrait admettre que depuis l’époque de Moïse le seuil de Suez serait sorti des eaux.</td>
<td valign="top">That in very remote times the sea really did flow through is proved by the result of the geological investigations on the isthmus made by the Suez Canal Commission, of which M. Renaud presented a report to the Academy of Sciences on the 19th June 1856. In that report, among other things, appears the following: "Une question fort controversée est celle de savoir, si à l’époque où les Hebreux fuyaient de l’Egypte sous la conduite de Moïse, les lacs amers faisaient encore partie de la mer rouge. Cette dernière hypothèse s’accorderait mieux que l’hypothèse contraire avec le texte des livres sacrés, mais alors il faudrait admettre que depuis l’époque de Moïse le seuil de Suez serait sorti des eaux."</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Ten aanzien van deze vraag is het zeker van belang in dit Friesche handschrift een bericht te ontmoeten, waaruit blijkt dat in het midden der 16e eeuw voor Chr. de verbinding van de Bittermeeren met de Roode Zee nog bestond en de straat nog bevaarbaar was.<br />
<br />
Het handschrift bericht verder, dat kort na die doorvaart van de Geertmannen <i>beide zee en aarde beefden, en de aarde haar lijf zoo hoog ophief, dat al het water de straat uitliep en dat alle wadden en schorren als een wal oprezen</i>.</td>
<td valign="top">With regard to this question, it is certainly of importance to fall in with an account in this Frisian manuscript, from which it seems that in the sixteenth century before Christ the connection between the Bitter Lakes and the Red Sea still existed, and that the strait was still navigable.<br />
<br />
The manuscript further states that soon after the passage of the Geertmen t<i>here was an earthquake; that the land rose so high that all the water ran out, and all the shallows and alluvial lands rose up like a wall</i>.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Deze dingen zullen dus na den tijd van Mozes geschied zijn, zoodat tijdens de uittocht (1564) de streek tusschen Suez en de Bittermeeren nog wel bevaarbaar was, maar bij lagen waterstand droogvoets kon worden doorgetrokken.<br />
<br />
Dit punt is dus de oorspronkelijke Isthmus, na welks vorming zeker spoedig de verdere inham noordwaarts tot aan de golf van Pelusium geheel is opgeslibd.<br />
<br />
Een duidelijk overzicht over de formatie van dit terrein geeft de kaart gevoegd bij: l’année scientifique et industrielle etc. par Louis Figuier (première année). Paris, Hachette, 1857.</td>
<td valign="top">This must have happened after the time of Moses, so that at the date of the Exodus (1564 B.C.) the track between Suez and the Bitter Lakes was still navigable, but could be forded dry-foot at low water.<br />
<br />
This point, then, is the commencement of the isthmus, after the forming of which, the northern inlet was certainly soon filled up as far as the Gulf of Pelusium.<br />
<br />
The map by Louis Figuier, in the "Année scientifique et industrielle" (première année), Paris, Hachette, 1857, gives a distinct illustration of the formation of this land.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><br />
Een ander bericht, dat ook alleen bij Strabo voorkomt, vindt hier insgelijks eene opheldering en bevestiging. Strabo namelijk is onder de Grieksche schrijvers de eenige die vermeldt, dat Nearchus na zijne troepen in de Persische golf aan den mond van de Pasitigris te hebben ontscheept, op bevel van Alexander met zijne vloot weer de Persische golf uitgezeild en om Arabie heen door de Arabische golf gestevend is. Zoo als dit bericht daar staat, is het niet duidelijk wat Nearchus daar te maken had en wat het doel van die verdere tocht wezen kon; enkel tot het doen van geographische onderzoekingen, zoo als Strabo meent, behoefde hij toch niet eene gansche vloot mede te nemen, daartoe was een schip of twee voldoende. Wij lezen ook niet dat hij weer teruggevaren is; waar is hij dan met die vloot gebleven?</td>
<td valign="top"><br />
Another statement, which occurs only in Strabo, finds also here a confirmation. Strabo alone of all the Greek writers relates that Nearchus, after he had landed his troops in the Persian Gulf, at the mouth of the Pasitigris, sailed out of the Persian Gulf by Alexander's command, and steered round Arabia through the Arabian Gulf. As the account stands, it is not clear what Nearchus had to do there, and what the object of the farther voyage was. If, as Strabo seems to think, it was only for geographical discovery, he need not have taken the whole fleet.. One or two ships would have sufficed. We do not read that he returned. Where, then, did he remain with that fleet?</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Op deze vraag vinden wij hier het antwoord in de Friesche lezing van de geschiedenis. Alexander had die schepen aan den Indus gekocht van, of laten bouwen door de daar gevestigde afstammelingen van de Friesen, de Geertmannen, en van hen scheepsvolk in dienst genomen, en aan het hoofd van deze bevond zich Friso. Alexander had na de volbragte tocht en het transport van de troepen, die schepen in de Persische Golf niet meer noodig, maar wilde ze in de Middellandsche zee gebruiken. Dat had hij in zijn hoofd gezet en dat moest gebeuren. Alexander wilde iets doen, dat niemand voor hem gedaan had. Te dien einde moest Nearchus de Roode zee opvaren, en aan het eind daarvan gekomen (bij Suez), vond hij daar 200 elephanten en duizend kameelen en werklieden en gereedschap, balken, touwen enz., om de schepen op het land te halen en over de landengte te slepen. Dit werk werd met zooveel overleg en ijver ondernomen en voltooid, dat na een arbeid van drie maanden de vloot in de Middellandsche zee weer te water gelaten werd. Dat de vloot werkelijk in de Middellandsche zee gebracht is, blijkt uit het bericht van Plutarchus (vit. Alexandri), doch deze laat te dien einde Nearchus met de vloot om Afrika heen door de straat van Hercules zeilen.<br />
<br />
Na de nederlaag bij Actium heeft Kleopatra, in navolging van dit voorbeeld, getracht hare vloot over den Isthmus te brengen, om naar Indie te ontsnappen. Zij is daarin verhinderd door de Petraeische Arabieren, die hare schepen in brand staken. (Zie Plutarchus vit. Antonii.)</td>
<td valign="top">The answer to this question is to be found in the Frisian version of the story. Alexander had bought the ships on the Indus, or had had them built by the descendants of the Frisians who settled there—the Geertmen—and had taken into his service sailors from among them, and at the head of them was Friso. Alexander having accomplished his voyage and the transport of his troops, had no further use for the ships in the Persian Gulf, but wished to employ them in the Mediterranean. He had taken that idea into his head, and it must be carried into effect. He wished to do what no one had done before him. For this purpose Nearchus was to sail up the Red Sea, and on his arrival at Suez was to find 200 elephants, 1000 camels, workmen and materials, timber and ropes, &c., in order to haul the ships by land over the isthmus. This work was carried on and accomplished with so much zeal and energy that after three months’ labour the fleet was launched in the Mediterranean. That the fleet really came to the Mediterranean appears in Plutarch's "Life of Alexander;" but he makes Nearchus bring the fleet round Africa, and sail through the Pillars of Hercules.<br />
<br />
After the defeat at Actium, Cleopatra, in imitation of this example, tried to take her fleet over the isthmus in order to escape to India, but was prevented by the inhabitants of Arabia Petræa, who burnt her ships. (See Plutarch's "Life of Antony.")</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Friso is, toen kort daarop Alexander stierf, in dienst gebleven van Antigonus en Demetrius, totdat hij door den laatste op eene schandelijke wijze beleedigd zijnde, besloot met zijne manschappen het oorspronkelijke moederland, Friesland, op te zoeken. Naar Indie terugkeeren kon hij trouwens niet.<br />
<br />
Zoo vullen de berichten elkander aan en helderen elkander op, en verleenen daardoor eene wederkeerige bevestiging.<br />
<br />
Zulke enkele trekken en verrassende uitkomsten leiden mij tot het besluit, dat wij hier met meer te doen hebben, dan met bloote sagen of legenden.</td>
<td valign="top">When Alexander shortly afterwards died, Friso remained in the service of Antigonus and Demetrius, until, having been grievously insulted by the latter, he resolved to seek out with his sailors their fatherland, Friesland. To India he could not, indeed, return.<br />
<br />
Thus these accounts chime in with and clear up each other, and in that way afford a mutual confirmation of the events.<br />
<br />
Such simple narratives and surprising results led me to conclude that we had to do here with more than mere Saga and Legends.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Sints een twintigtal jaren is de aandacht getrokken door de overblijfselen van paalwoningen, het eerst opgemerkt in de meeren van Zwitserland en vervolgens in een aantal streken van Europa gevonden. Men zie daarover Dr. E. Rückert, Die Pfalhbauten. Würtzburg 1869, of Dr. T. C. Winkler, in de Volksalmanak t. N. v. A. 1867. Toen men ze gevonden had, trachtte men uit de onder het water aanwezige fragmenten van wapens, gereedschappen en huisraad na te sporen, door wie en wanneer deze verblijfplaatsen bewoond geweest waren. Uit berichten van historieschrijvers bleek daaromtrent niets meer, dan hetgene Herodotus Lib. v. c. 16 van de Paeonen schrijft. Alleen vond men eene spoor in een der tafereelen op de zuil van Trajanus, waarin de verwoesting van een paaldorp in Dacie is afgebeeld.<br />
<br />
Dubbel belangrijk is het daarom uit het geschrift van Apollonia te vernemen, dat zij als burgtmaagd (omstreeks 540 v. Chr.) eene reis langs den Rijn gedaan, Switserland (de Swetsar) bezocht, en daar de Meerbewoners (Marsaten) heeft leeren kennen. Zij beschrijft hunne in het meer op palen gebouwde woningen, het volk zelf, zijn aard en levenswijze. Zij vermeldt, dat die Marsaten van vischvangst en jacht leven, en de huiden van het wild bereiden met de schors van berkenboomen, om die pelterij te verkoopen aan de Rijnschippers, die ze verder in den handel brengen.</td>
<td valign="top">Since the last twenty years attention has been directed to the remains of the dwellings on piles, first observed in the Swiss lakes, and afterwards in other parts of Europe. (See Dr E. Rückert, "Die Pfahlbauten;" Wurzburg, 1869. Dr T. C. Winkler, in the "Volksalmanak," t. N. v. A. 1867.) When they were found, endeavours were made to discover, by the existing fragments of arms, tools, and household articles, by whom and when these dwellings had been inhabited. There are no accounts of them in historical writers, beyond what Herodotus writes in book v. chapter 18, of the "Paeonen." The only trace that has been found is in one of the panels of Trajan's Pillar, in which the destruction of a pile village in Dacia is represented.<br />
<br />
Doubly important, therefore, is it to learn from the writing of Apollonia that she, as "Burgtmaagd" (chief of the virgins), about 540 years before Christ, made a journey up the Rhine to Switzerland, and there became acquainted with the Lake Dwellers (Marsaten). She describes their dwellings built upon piles—the people themselves—their manners and customs. She relates that they lived by fishing and hunting, and that they prepared the skins of the animals with the bark of the birch-tree in order to sell the fare to the Rhine boatmen, who brought them into commerce.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Dit bericht omtrent de paalwoningen in de meeren van Switserland kan niet geschreven zijn, dan in een tijd toen die paaldorpen nog bestonden en bewoond werden.<br />
<br />
In het tweede gedeelte van het Handschrift wordt door Konerêd oera Linda vermeld, dat Adel de zoon van Friso (± 250 j. v. Chr.) met zijne vrouw Ifkja ook die paaldorpen in Switserland bezocht heeft, »fon Walhallagâra brûdon hja alingen thêra sûder Hrênum al-ont hja mith grâte frêse boppa thêre Rêne by tha Mârsâta kêmon, hwêrfon vsa Apollônja skrêven heth. Tha hja thêr en stût wêst hêde, gvngon hja wither nêi tha delta.”</td>
<td valign="top">This account of the pile dwellings in the Swiss lakes can only have been written in the time when these dwellings still existed and were lived in.<br />
<br />
In the second part of the writing, Konerèd oera Linda relates that Adel, the son of Friso (± 250 years before Christ), visited the pile dwellings in Switzerland with his wife Ifkja.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Later als dit bericht komt bij geen schrijver ergens eenige vermelding van die paalwoningen voor en is die zaak gedurende twintig eeuwen volkomen onbekend gebleven, totdat in den jare 1853, bij buitengewoon lagen waterstand, overblijfselen van zulke woningen ontdekt zijn. Daarom heeft niemand zulk een bericht in lateren tijd kunnen verzinnen.</td>
<td valign="top">Later than this account there is no mention by any writer whatever of the pile dwellings, and the subject has remained for twenty centuries utterly unknown until 1853, when an extraordinary low state of the water led to the discovery of these dwellings. Therefore no one could have invented this account in the intervening period.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Hoewel een groot gedeelte van het eerste stuk, het Boek van Adela, geheel valt in het Mythologisch Tijdvak vóór den Trojaanschen oorlog, is hier in de verhalen een groot verschil met de Grieksche Mythen in het oogloopend. De Mythen kennen geene tijdsbepaling, veel min eene geregelde tijdrekening. Bij de Mythen bestaat geen inwendige zamenhang of consequentie. De vrije verdichting ontwikkelt zich in iedere sage afzonderlijk en onafhankelijk. De Mythologische verhalen weerspreken elkander bijna op ieder punt. <i>Les Mythes ne se tiennnent pas</i> is de eenige sleutel op de Grieksche Mythologie.</td>
<td valign="top">Although a great portion of the first part of the work—the book of Adela—belongs to the mythological period before the Trojan war, there is a striking difference between it and the Greek myths. The Myths have no dates, much less any chronology, nor any internal coherence of successive events. The untrammelled fancy develops itself in every poem separately and independently. The mythological stories contradict each other on every point. "<i>Les Mythes ne se tiennent pas</i>," is the only key to the Greek Mythology.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Hier daarentegen ontmoeten wij eene geregelde jaartelling uitgaande van een vast punt, het vergaan van Atland (2193 voor Chr.) De verhalen, natuurlijk, eenvoudig, vaak naïf, weerspreken elkander nimmer, en zijn altijd met elkander bestaanbaar, ook in plaats en tijd. Als b. v. de komst en het verblijf van Ulysses bij de Burgtmaagd Kalip op Walhallagara (Walcheren), ’t gene wel het meest sagenhafte stuk is van allen, hier gesteld is op 1005 jaren nadat Atland verzonken is, dan komt dat uit op 1188 jaren voor Chr. en dus vrij nabij overeen met den tijd, waarin de Grieken meenen, dat de Trojaansche oorlog heeft plaats gehad. Die Ulysses-sage is hier niet door de Romeinen aangebracht. Tacitus vond ze reeds in Neder Germanie (zie Germania cap. 3) en zegt er bij, dat te Asciburgium een altaar was, waarop de naam van Ulysses en die van zijn vader Laërtes gelezen werd.</td>
<td valign="top">Here, on the contrary, we meet with a regular succession of dates starting from a fixed period—the destruction of Atland, 2193 before Christ. The accounts are natural and simple, often naive, never contradict each other, and are always consistent with each other in time and place. As, for instance, the arrival and sojourn of Ulysses with the Burgtmaagd Kalip at Walhallagara (Walcheren), which is the most mythical portion of all, is here said to be 1005 years after the disappearance of Atland, which coincides with 1188 years before Christ, and thus agrees very nearly with the time at which the Greeks say the Trojan war took place. The story of Ulysses was not brought here for the first time by the Romans. Tacitus found it already in Lower Germany (see "Germania," cap. 3), and says that at Asciburgium there was an altar on which the names of Ulysses and his father Laërtes were inscribed.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Een ander kenmerkend onderscheid bestaat daarin, dat de Mythe geene herkomst kent, voor hare verhalen nooit berichtgevers of schrijvers noemt, en dus nimmer eenig gezag weet aan te voeren. In Adelas boek daarentegen wordt bij ieder verhaal opgegeven, waar het gevonden of waaruit het ontleend is, b. v. dit is uit Minno’s schriften, dit is aan de Wanden der Waraburch gegrift, dit aan de Fryas burch, dit te Stavia, dit op Walhallagara.</td>
<td valign="top">Another remarkable difference consists in this, that the Myths know no origin, do not name either writers or relaters of their stories, and therefore never can bring forward any authority. Whereas in Adela's book, for every statement is given a notice where it was found or whence it was taken. For instance, "This comes from Minno's writings—this is written on the walls of Waraburch—this in the town of Frya—this at Stavia—this at Walhallagara."</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">En dan is er nog iets. Wetten, geregelde wetgevingen, gelijk zij in Adelas boek in vrij grooten getale voorkomen, zijn in de Mythologie eene onbekende en met haar wezen onvereenigbare zaak. Zelfs als de Mythe aan Minos toeschrijft de invoering van eene wetgeving op Kreta, dan weet zij van die wetgeving zelve niet het geringste te berichten. Ook in de Mythische godenwereld bestaat geene wetgeving, de eenige wet is daar het onveranderlijke Noodlot, of de wil van den oppermachtigen Zeus.</td>
<td valign="top">There is also this further. Laws, regular legislative enactments, such as are found in great numbers in Adela's book, are utterly unknown in Mythology, and indeed are irreconcilable with its existence. Even when the Myth attributes to Minos the introduction of lawgiving in Crete, it does not give the least account of what the legislation consisted in. Also among the Gods of Mythology there existed no system of laws. The only law was unchangeable Destiny and the will of the supreme Zeus.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Ten opzichte van de Mythologie is dit geschrift, dat zelf geen mythisch karakter draagt, niet minder merkwaardig dan voor de geschiedenis. Ondanks de vele en velerlei betrekkingen met Denemarken, Zweden (Skênland = Schonen) en Noorwegen (Northland), vindt men hier geene sporen van bekendheid met de Noordsche of Scandinavische mythologie. Alleen schijnt Wodan hier voor te komen als Wodin, een Friesch heerman, die door een Magy, koning der Finnen, tot schoonzoon aangenomen en na zijn dood vergood is.</td>
<td valign="top">With regard to Mythology, this writing, which bears no mythical character, is not less remarkable than with regard to history. Notwithstanding the frequent and various relations with Denmark, Sweden, and Norway, we do not find any traces of acquaintance with the Northern or Scandinavian Mythology. Only Wodin appears in the person of Wodan, a chief of the Frisians, who became the son-in-law of one Magy, King of the Finns, and after his death was deified.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">De Friesche godenleer of liever godsdienst, is hoogst eenvoudig en zuiver Monotheisme. Wralda of Wralda’s geest is het eenige, eeuwige, onveranderlijke, volmaakte en almachtige wezen. Wralda heeft alle dingen geschapen; alles komt uit hem voort, eerst de aanvang, dan de tijd, en vervolgens Irtha, de Aarde. Irtha baart drie dochters Lyda, Finda en Frya, de stammoeders van de drie menschenrassen, het zwarte, het geele en het blanke (Afrika, Asia en Europa). Als zoodanig is Frya de moeder van Frya’s volk, de Friezen. Zij is de vertegenwoordigster van Wralda en wordt als zoodanig vereerd. Frya heeft hare <i>tex </i>gegeven, de eerste wet, en de eeredienst ingesteld van het eeuwige licht. Die dienst bestaat in het onderhouden van de altijd brandende lamp, foddik, door priesteressen, maagden; aan het hoofd dier maagden staat op alle burgten eene Burgtmaagd; de opperste van alle Burgtmaagden, is de Eeremoeder op de Fryasburgt op Texland. De Eeremoeder heerscht over het geheele land; de Koningen mogen niets doen, er mag niets geschieden, buiten hare raad en goedkeuring. De eerste Eeremoeder is door Frya zelve aangesteld, zij heette Fåsta. Met één woord, wij ontmoeten hier de prototype van de Romeinsche Vestadienst en de Vestaalsche maagden.</td>
<td valign="top">The Frisian religion is extremely simple, and pure Monotheism. Wr-alda or Wr-alda's spirit is the only eternal, unchangeable, perfect, and almighty being. Wr-alda has created everything. Out of him proceeds everything—first the beginning, then time, and afterwards Irtha, the Earth. Irtha bore three daughters—Lyda, Finda, and Frya—the mothers of the three distinct races, black, yellow, and white—Africa, Asia, and Europe. As such, Frya is the mother of Frya's people, the Frieslenders. She is the representative of Wr-alda, and is reverenced accordingly. Frya has established her "<i>Tex</i>," the first law, and has established the religion of the eternal light. The worship consists in the maintenance of a perpetually-burning lamp, foddik, by priestesses, virgins. At the head of the virgins in every town was a Burgtmaagd, and the chief of the Burgtmaagden was the Eeremoeder of the Fryasburgt of Texland. The Eeremoeder governs the whole country. The kings can do nothing, nor can anything happen without her advice and approval. The first Eeremoeder was appointed by Frya herself, and was called Fâsta. In fact, we find here the prototype of the Roman Vestal Virgins.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Men denke hierbij aan Velleda (Welda) en Aurinia bij Tacitus Germ. 8 Hist. IV. 61. 65. V. 22. 24. Annal. I. 51 en Gauna de opvolgster van Velleda bij Dio Cassius fragm. 49.<br />
<br />
Van de burgt van Velleda spreekt Tacitus als eene <i>edita turris</i>; Verg. hier bl. 146. Zij was de burgt Mannagarda forda (Munster).<br />
<br />
In het land der Marsi noemt hij deze burgt Templum Tanfane (Tanfanc) zoo genoemd naar het teeken van het Juul. Zie plaat I.<br />
<br />
De laatste dier burgten is de Fåstaburgt op Ameland geweest, templum Foste, volgens Occa Scarlensis verwoest in het jaar 806.</td>
<td valign="top">We are reminded here of Velleda (Welda) and Aurinia in Tacitus ("Germania," 8. Hist., iv. 61, 65; v. 22, 24. "Annals," L 54), and of Gauna, the successor of Velleda, in Dio Cassius (Fragments, 49).<br />
<br />
Tacitus speaks of the town of Velleda as "<i>edita turris</i>," page 146. It was the town Mannagarda fords (Munster).<br />
<br />
In the county of the Marsians he speaks of the temple Tanfane (Tanfanc), so called from the sign of the Juul. (See plate I.)<br />
<br />
The last of these towns was Fâstaburgt in Ameland, temple Foste, destroyed, according to Occa Scarlensis, in 806.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Ontmoeten wij hier bij de Friezen een Godsbegrip en godsdienstige denkbeelden, geheel verschillende van de mythologien bij andere volken, nog onverwachter komen ons hier zaken voor, die in het nauwste verband staan met de Grieksch-Romeinsche Mythologie en wel met de herkomst van twee godheden van den eersten rang, Minerva en Neptunus. Min erva (Athénè), is oorspronkelijk eene burgtmaagd, priesteres van Frya op de burgt Walhallagara, Middelburg, of Domburg, op Walcheren. En deze zelfde Min erva is tevens die geheimzinnige, raadselachtige godin, van welker vereering bijna geene sporen zijn overgebleven, dan alleen op Walcheren in de votivsteenen te Domburg, Nehalennia,* van welke geene mythologie iets naders weet dan enkel den naam, waarvan de etymologie zich heeft meester gemaakt tot het uitvinden van allerlei fantastische afleidingen.<br />
<br />
<span style="font-size: x-small;">* Min-erva werd Nyhellenia genoemd, omdat hare raadgevingen <i>ny </i>en <i>hel</i>, nieuw en helder waren. Desgelijks heet het in Pauli Epitome van S. Pomponius Festus de verborum Significatione, Min-erva dicta quod <i>bene moneat</i>.</span><br />
<span style="font-size: x-small;">Zie Preller, Rom. Myth. p. 258.</span></td>
<td valign="top">If we find among the Frisians a belief in a Godhead and ideas of religion entirely different from the Mythology of other nations, we are the more surprised to find in some points the closest connection with the Greek and Roman Mythology, and even with the origin of two deities of the highest rank, Min-erva and Neptune. Min-erva (Athénè) was originally a Burgtmaagd, priestess of Frya, at the town Walhallagara, Middelburg, or Domburg, in Walcheren. And this Min-erva is at the same time the mysterious enigmatical goddess of whose worship scarcely any traces remain beyond the votive stones at Domburg, in Walcheren, Nehallenia,* of whom no mythology knows anything more than the name, which etymology has used for all sorts of fantastical derivations.<br />
<br />
<span style="font-size: x-small;">* Min-erva was called Nyhellenia because her counsels were <i>ny </i>and <i>hel</i>, that is, new and clear. In Paul's epitome of S. Pomponius Festus, <i>de verborum</i> Significatione, we find "Min-erva dicta quod bene moneat." </span><br />
<span style="font-size: x-small;">See Preller, Roman Mythology, p. 258.</span></td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">De andere, Neptunus, bij de Etruriers Nethunus, de God van de Middellandsche zee, blijkt hier bij zijn leven een Friesche Viking, zeekoning, geweest te zijn, thuis behoorende te Alderga (Ouddorp niet verre van Alkmaar). Zijn naam was Teunis, in de wandeling bij zijne manschappen Neef Teunis genoemd, die vooral de Middellandsche zee tot het doel en tooneel zijner tochten gekozen had, en door de Tyriers vergood zoude zijn, in den tijd toen de Phenicische zeevaart zich aanmerkelijk begon uit te breiden en naar Friesland stevende, om hier Britsch tin, Noordsch ijzer en barnsteen uit de Balda (Baltische) zee te halen, omstreeks 2000 jaren v. Chr.</td>
<td valign="top">The other, Neptune, called by the Etrurians Nethunus, the God of the Mediterranean Sea, appears here to have been, when living, a Friesland Viking, or sea-king, whose home was Alderga (Ouddorp, not far from Alkmaar). His name was Teunis, called familiarly by his followers Neef Teunis, or Cousin Teunis, who had chosen the Mediterranean as the destination of his expeditions, and must have been deified by the Tyrians at the time when the Phenician navigators began to extend their voyages so remarkably, sailing to Friesland in order to obtain British tin, northern iron, and amber from the Baltic, about 2000 years before Christ.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Behalve dit tweetal ontmoeten wij nog een derde Mythologisch persoon, Minos, de wetgever van Kreta, die alsmede verschijnt als een Friesche zeekoning Minno, geboren te Lindaoord tusschen Wieringen en Kreyl, die aan de Kreters een Asegaboek heeft medegedeeld. Namelijk die Minos, die met zijn broeder Rhadamanthus en Aeakus als rechter in de onderwereld over het lot der schimmen beslist. Niet te verwarren met den lateren Minos, den tijdgenoot van Aegeus en Theseus, die voorkomt in de Atheensche sage.</td>
<td valign="top">Besides these two we meet with a third mythological person—Minos, the lawgiver of Crete, who likewise appears to have been a Friesland sea-king, Minno, born at Lindaoord, between Wieringen and Kreyl, who imparted to the Cretans an "Asagaboek." He is that Minos who, with his brother Rhadamanthus and Æacus, presided as judges over the fates of the ghosts in Hades, and must not be confounded with the later Minos, the contemporary of Ægeus and Theseus, who appears in the Athenian fables.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bij deze voorstelling kan misschien iemand zijn lachen niet bedwingen, en kaatst hij mij het straks gebezigde woord fantastisch terug met dat van avontuurlijk. Ook ik kon eerst mijne oogen niet gelooven, en toch ben ik bij nadere overweging gekomen tot de ontdekking van verrassende overeenkomsten, die de zaak vrij wat minder avontuurlijk maken, als de geboorte van Athene uit het hoofd van Zeus door een bijlslag van Hephaistos. — B. v.</td>
<td valign="top">The reader may perhaps be inclined to laugh at these statements, and apply to me the words that I myself have lately used, fantastic and improbable. Indeed at first I could not believe my own eyes, and yet after further consideration I arrived at the discovery of extraordinary conformities which render the case much less improbable than the birth of Min-erva from the head of Jupiter by a blow from the axe of Hephaestus, for instance.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">De Grieksche Mythologie kent van alle Goden eene jeugd, alleen Pallas heeft geene jeugd, zij is niet anders bekend dan als volwassen. Minerva komt als opperpriesteres uit den vreemde, uit een den Krekalanders onbekend land, in Attica. Pallas is eene maagdelijke godin, Minerva is eene burgtmaagd. De blonde, blaauwoogige Pallas onderscheidt zich door deze type van de overige goden en godinnen, als behoorende tot Fryas volk. De wijsheid van beide en de zinnebeeldige attributen zijn dezelfde, inzonderheid de uil. Pallas geeft aan de nieuwe stad haren naam Athènai, die overigens in ’t Grieksch geene beteekenis heeft: Minerva geeft aan de door haar gestichte burgt den naam Athene, die in het Friesch wel eene beteekenis heeft en te kennen geeft dat zij als vrienden <i>âthen </i>daar gekomen zijn.<br />
<br />
Minerva komt in Attica omstreeks 1600 jaren voor Chr. in het tijdperk, waarin zich de Grieksche godenleer begint te vormen. Minerva is met de vloot van Jon aan het hoofd van eene kolonie in Attica geland; op Walcheren vindt men haar in later tijd blijkens de Romeinsche votivsteenen onder den naam Nehalennia vereerd als eene godin van de scheepvaart; en bij de Atheners is Pallas de beschermgodin van scheepsbouw en zeevaart.</td>
<td valign="top">In the Greek Mythology all the gods and goddesses have a youthful period. Pallas alone has no youth. She is not otherwise known than adult. Min-erva appears in Attica as high priestess from a foreign country, a country unknown to the Greeks. Pallas is a virgin goddess, Min-erva is a Burgtmaagd. The fair, blue-eyed Pallas, differing thus in type from the rest of the gods and goddesses, evidently belonged to Frya's people. The character for wisdom and the emblematical attributes, especially the owl, are the same for both. Pallas gives to the new town her own name, Athènai, which has no meaning in Greek. Min-erva gives to the town built by her the name Athene, which has an important meaning in Fries, namely, that they came there as friends—"<i>Âthen</i>."<br />
<br />
Min-erva came to Attica about 1600 years before Christ, the period at which the Grecian Mythology was beginning to be formed. Min-erva landed with the fleet of Jon at the head of a colony in Attica. In later times we find her on the Roman votive stones in Walcheren, under the name of Nehallenia, worshipped as a goddess of navigation; and Pallas is worshipped by the Athenians as the protecting goddess of shipbuilding and navigation.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">De Tijd is de Kroder, de kruijer, die eeuwig met het <i>jol</i>, het wiel, moet rondloopen, en voeren de zon langs hare baan door het stergewelf van winter-zonnestand tot winter-zonnestand. Zoo vormt hij de jaren, waarbij elke omwenteling van het wiel een dag uitmaakt. Te midwinter wordt het Jolfeest gevierd op Fryasdag. Dan worden koeken gebakken in den vorm van het zonnerad, want van dat Jol heeft Fryas de letters gemaakt, toen zij hare Tex schreef, en het Jolfeest is daarom ook een feest ter eere van Frya als uitvindster van het letterschrift.</td>
<td valign="top">Time is the carrier who must eternally turn the "<i>Jol</i>" (wheel) and carry the sun along his course through the firmament from winter to winter, thus forming the year, every turn of the wheel being a day. In midwinter the "Jolfeest" is celebrated on Frya's Day. Then cakes are baked in the form of the sun's wheel, because with the Jol Frya formed the letters when she wrote her "Tex." The Jolfeest is therefore also in honour of Frya as inventor of writing.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Even zoo als dit Jolfeest in Denemarken en geheel Duitschland door de Christenheid op ’t Kerstfeest en in ons land op St. Nikolaasdag verplaatst is, even zoo zeker zijn onze St. Nikolaaspoppen, de vrijster en de vrijer, eene herinnering aan Frya, en onze St. Nikolaas (banket) letters eene gedachtenis aan Fryas van het Zonnerad gevormd letterschrift.<br />
<br />
Ik kan niet den geheelen inhoud van dit merkwaardige geschrift ontleden en moet mij vergenoegen met de gemaakte opmerkingen. Zij mogen eenig denkbeeld geven van den rijkdom en belangrijkheid van dien inhoud. Want al loopen er Sagen onder, ook als Sagen moeten zij waarde hebben voor ons, dewijl van den Sagenschat van ons voorgeslacht zoo goed als niets was overgebleven.</td>
<td valign="top">Just as this Jolfeest has been changed by Christianity into Christmas throughout Denmark and Germany, and into St Nicholas' Day in Holland; so, certainly, our St Nicholas’ dolls—the lover and his sweetheart—are a memorial of Frya, and the St Nicholas letters a memorial of Frya's invention of letters formed from the wheel.<br />
<br />
I cannot analyse the whole contents of this writing, and must content myself with the remarks that I have made. They will give an idea of the richness and importance of the contents. If some of it is fabulous, even as fabulous it must have an interest for us, since so little of the traditions of our forefathers remains to us.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Een inwendig bewijs voor de oudheid van deze geschriften ligt ook daarin, dat de naam Batavieren er nog niet in voorkomt. De inwoners van het geheele land tot aan de Schelde zijn Fryas volk, Friezen. De Batavieren zijn niet een afzonderlijk volk geweest. De naam Batavi is eene uitvinding van de Romeinen, die dezen naam gegeven hebben aan de bewoners van het land ter weerzijde van de Waal, welke rivier op de Tabula Peutingeriana den naam Patabus draagt. Die naam Batavi komt ook niet vroeger voor dan bij Tacitus en Plinius, want de bekende plaats bij Caesar B. G. IV. 10, is geinterpoleerd. Zie mijne verhandeling over den loop der rivieren door het land der Friesen en Batavieren bl. 49 in de Vrije Fries, IV Deel 1e Stuk, 1845.</td>
<td valign="top">An internal evidence of the antiquity of these writings may be found in the fact that the name Batavians had not yet been used. The inhabitants of the whole country as far as the Scheldt are Frya's people—Frieslanders. The Batavians are not a separate people. The name Batavi is of Roman origin. The Romans gave it to the inhabitants of the banks of the Waal, which river bears the name Patabus in the "Tabula Pentingeriana." The name Batavi does not appear earlier than Tacitus and Pliny, and is interpolated in Cæsar's "Bello Gallico," iv. 10. (See my treatise on the course of the rivers through the countries of the Frisians and Batavians, p. 49, in "De Vrije Fries," 4th vol. 1st part, 1845.)</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><br />
Met nog eene opmerking betreffende de taal wil ik eindigen.<br />
<br />
Zij die nog slechts eene oppervlakkige inzage van het H. S. hebben kunnen nemen, zijn getroffen door de beschaafdheid van de taal en de overeenkomst met het tegenwoordige Friesch en Hollandsch. Hierin meenen zij een grond te zien voor twijfel aan de oudheid van het geschrift.<br />
<br />
Maar ik vraag: is dan de taal van Homerus veel minder beschaafd dan die van Plato of Demosthenes? en leeft niet het grootste deel van den Homerischen woordenschat nog voort in het Grieksch van onze dagen?</td>
<td valign="top"><br />
I will conclude with one more remark regarding the language.<br />
<br />
Those who have been able to take only a superficial view of the manuscript have been struck by the polish of the language, and its conformity with the present Friesland language and Dutch. In this they seem to find grounds for doubting the antiquity of the manuscript.<br />
<br />
But, I ask, is, then, the language of Homer much less polished than that of Plato or Demosthenes? And does not the greatest portion of Homer's vocabulary exist in the Greek of our day?</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Het is waar, eene taal beweegt zich altijd, en is steeds aan kleine veranderingen onderhevig, waardoor men verschil vindt bij dezelfde taal in onderscheidene tijdperken. Deze wisseling van de taal geeft juist in dit H. S. stof tot belangrijke opmerkingen voor den taalbeoefenaar. Want niet alleen, dat van de acht schrijfsters en schrijvers, die achtereenvolgende aan dit boek gewerkt hebben, ieder zich kenmerkt door kleine eigenaardigheden in stijl, taal en spelling; maar vooral tusschen de beide afdeelingen van het boek, waar tusschen een tijdverloop van meer dan twee eeuwen ligt, is een in het oog vallend verschil aanwezig, dat aantoont, welk een langzaam voortgaande wijziging de taal in dat bestek ondervonden heeft.</td>
<td valign="top">It is true that language alters with time, and is continually subject to slight variations, owing to which language is found to be different at different epochs. This change in the language in this manuscript accordingly gives ground for important observations to philologists. It is not only that of the eight writers who have successively worked at the book, each is recognisable by slight peculiarities in style, language, and spelling; but more particularly between the two parts of the book, between which an interval of more than two centuries occurs, a striking difference of the language is visible, which shows what a slowly progressive regulation it has undergone in that period of time.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Als slotsom van deze beschouwingen kom ik tot het besluit, dat ik geene reden vinden kan, om aan de echtheid van dit geschrift te twijfelen. Verdichting kan het niet zijn. In de eerste plaats het afschrift van 1256 kan het niet zijn. Wie had in dien tijd zoo iets kunnen verdichten? Zeker niemand, en vroeger nog veel minder. In lateren tijd is eene verdichting evenzeer onmogelijk, om de eenvoudige reden, dat niemand meer die taal machtig was. Buiten de namen van Rask, Richthofen en Hettema, is er geen te noemen, die als taalkundige in dit vak bekend is geweest, of de taal zoo bestudeerd heeft, dat hij daar in schrijven kon. En al kon iemand zulks, dan stond hem nog geen ruimer woordenschat ten dienste, dan de beperkte voorraad, dien de O. F. Wetten aanboden. Daarom is in de laatstverloopen eeuwen de vervaardiging van dit geschrift eene onmogelijkheid geweest. Wie dit in twijfel wil trekken, beginne met aan te toonen, waar, wanneer, door wien en waartoe zulk eene vervalsching had kunnen gepleegd worden, en wijze uit lateren tijd de weergade aan van dit papier, dit schrift en deze taal.</td>
<td valign="top">As the result of these considerations, I arrive at the conclusion that I cannot find any reason to doubt the authenticity of these writings. They cannot be forgeries. In the first place, the copy of 1256 cannot be. Who could at that time have forged anything of that kind? Certainly no one. Still less any one at an earlier date. At a later date a forgery is equally impossible, for the simple reason that no one was acquainted with the language. Except Grimm, Richthofen, and Hettema, no one can be named sufficiently versed in that branch of philology, or who had studied the language so as to be able to write in it. And if any one could have done so, there would have been no more extensive vocabulary at his service than that which the East Frisian laws afford. Therefore, in the centuries lately elapsed, the preparation of this writing was quite impossible. Whoever doubts this let him begin by showing where, when, by whom, and with what object such a forgery could be committed, and let him show in modern times the fellow of this paper, this writing, and this language.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Dat het H. S. van 1256 bovendien geen origineel, maar eene kopie is, bewijzen zoowel gedurige schrijffouten, als enkele ophelderingen van woorden, die in des afschrijvers tijd reeds verouderd en weinig meer bekend waren; b. v. bl. 82 (114) to thêra <i>flête </i>jeftha <i>bedrum</i>; op bl. 151 (204) <i>bargum </i>jefta <i>tonnum </i>fon tha besta bjar.<br />
<br />
Nog sterker bewijs is, dat tusschen bladzijde 157 en 158 een of meer bladen ontbroken hebben, die uit dit H. S. niet hebben kunnen verloren gaan, omdat bl. 167 en 168 (212–214) de paginas recta en versa zijn van hetzelfde blad.</td>
<td valign="top">Moreover, that the manuscript of 1256 is not original, but is a copy, is proved by the numerous faults in the writing, as well as by some explanations of words which already in the time of the copyist had become obsolete and little known, as, for instance, in page 82 (114), "to thêra <i>flête </i>jefta <i>bedrum</i>;" page 151 (204), "<i>bargum </i>jefta <i>tonnum </i>fon tha bests bjar."<br />
<br />
A still stronger proof is that between pages 157 and 158 one or more pages are missing, which cannot have been lost out of this manuscript, because the pages 157 and 158 are on the front and the back of the same leaf.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Bl. 157 eindigt: Drie maanden daarna zond Adel boden naar alle vrienden, die hij gewonnen had, en liet hen bidden, dat zij in de Minnemaand verstandige lieden tot hem zouden zenden.<br />
<br />
Keert men nu het blad om, dan begint de keerzijde: zijne vrouw, zeide hij, die maagd geweest was te Texland, had daarvan een afschrift gekregen.</td>
<td valign="top">Page 157 finishes thus: "Three months afterwards Adel sent messengers to all the friends that he had gained, and requested them to send him intelligent people in the month of May."<br />
<br />
When we turn over the leaf, the other side begins, "his wife, he said, who had been Maid of Tex-land," had got a copy of it.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Daar tusschen is geen zamenhang. Voor het minst ontbreekt er: de komst dier genoodigden, en het verhaal van hetgene bij die zamenkomst is voorgevallen. De afschrijver moet dus in het door hem gevolgde exemplaar twee bladen in plaats van een hebben omgeslagen. Er bestond dus een vroeger exemplaar, en wel dat in den jare 803 door Liko oera Linda was geschreven.</td>
<td valign="top">There is no connection between these two. There is wanting, at least, the arrival of the invited, and an account of what passed at their meeting. It is clear, therefore, that the copyist must have turned over two pages of the original instead of one. There certainly existed then an earlier manuscript, and that was doubtless written by Liko oera Linda in the year 803.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Wij mogen dus aannemen, dat wij in dit geschrift, waarvan het eerste gedeelte is opgesteld in de zesde eeuw voor onze jaartelling, het oudste voortbrengsel (op Homerus en Hesiodus na) van de Europesche letterkunde ontmoeten. En daar vinden wij in ons vaderland eene eeuwenoude bevolking, in ’t bezit van eene ontwikkeling, beschaving, nijverheid, scheepvaart, koophandel, letterkunde en zuivere verhevene Godsdienstige begrippen, waarvan wij nooit eenig vermoeden hebben gehad. In onze voorstelling reikten de geschiedkundige herinneringen van ons volk niet hooger, dan tot de komst van Friso, den vermeenden stamvader der Friezen; doch hier ontwaren wij, dat die herinneringen opklimmen tot meer dan twee duizend jaren voor Christus, en in hoogen ouderdom die van Hellas overtreffen en die van Israël evenaren.</td>
<td valign="top">We may thus accept that we possess in this manuscript, of which the first part was composed in the sixth century before our era, the oldest production, after Homer and Hesiod, of European literature. And here we find in our fatherland a very ancient people in possession of development, civilisation, industry, navigation, commerce, literature, and pure elevated ideas of religion, whose existence we had never even conjectured. Hitherto we have believed that the historical records of our people reach no farther back than the arrival of Friso the presumptive founder of the Frisians, whereas here we become aware that these records mount up to more than 2000 years before Christ, surpassing the antiquity of Hellas and equalling that of Israel.</td>
<td valign="top">3</td>
</tr>
</tbody></table>
<br />
<br />Otharushttp://www.blogger.com/profile/08872620553034922705noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-864442572810761783.post-38395791659703796272020-02-03T10:32:00.002+01:002021-02-04T10:22:33.969+01:00Ottema (1873) "Germanen" with English translationAs a bonus ('toegift') in Ottema's '<a href="https://aldfryas.blogspot.com/2020/01/ottema-1878-tweede-uitgave.html" target="_blank">Notes and clarifications</a>' (in both 1st and 2nd edition), his essay on the Germanic peoples was published. Below a first improvised translation into English. More notes may be added.<br />
<br />
<table cellpadding="5"><tbody>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhcZIFiqli2b6ra1iGNEzFnntt_p9NHL547hPjmN8H36mES061WwPTKCDOK0uDoi7tnEIdScYAIcfSCqhmxZhm92bPJsoJH6Nsemp102gAy4zCbRn8tzo19RuF5D4Xj7fxwtPnyQiqAfPU/s1600/054+1878+Ottema.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="874" data-original-width="587" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhcZIFiqli2b6ra1iGNEzFnntt_p9NHL547hPjmN8H36mES061WwPTKCDOK0uDoi7tnEIdScYAIcfSCqhmxZhm92bPJsoJH6Nsemp102gAy4zCbRn8tzo19RuF5D4Xj7fxwtPnyQiqAfPU/s200/054+1878+Ottema.jpg" width="134" /></a></div>
</td>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhNDhJIqo3Jh_v9PAKDZ_ItKc9C3NIxZ6k-HQFsvKIokI0zSbcdg_TTh4NrLDkkNRwJHhVZKvQrOB9hdSyDFD77wRBQy9iy_bbFxIAxNatsMm6he0mpKmweUWyCrUJI188AhFh3lFeVUSM/s1600/055+1878+Ottema.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="973" data-original-width="587" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhNDhJIqo3Jh_v9PAKDZ_ItKc9C3NIxZ6k-HQFsvKIokI0zSbcdg_TTh4NrLDkkNRwJHhVZKvQrOB9hdSyDFD77wRBQy9iy_bbFxIAxNatsMm6he0mpKmweUWyCrUJI188AhFh3lFeVUSM/s200/055+1878+Ottema.jpg" width="120" /></a></div>
</td>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj_clBwOrcw0n9qlYk-w-iiLdlXexMoiATeDmINldtv9U2djRDb3JtDDdL2rdSe1FVNU2PWj4VfiU_CL3celLzBz1nM1VZxYCllxmgLSRUOXzIN4SFi2T1m9gOheOk_CQICrzJTXbTQuMg/s1600/056+1878+Ottema.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="979" data-original-width="610" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj_clBwOrcw0n9qlYk-w-iiLdlXexMoiATeDmINldtv9U2djRDb3JtDDdL2rdSe1FVNU2PWj4VfiU_CL3celLzBz1nM1VZxYCllxmgLSRUOXzIN4SFi2T1m9gOheOk_CQICrzJTXbTQuMg/s200/056+1878+Ottema.jpg" width="124" /></a></div>
</td>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhIhMHWUf2e2wStBDttDW8VutW9456wvHJmbDc0FKp3tWYwG6QUgc6IHm69lIO9CCEREJxsyROTcydGnKvKRzc4estR-qOdJMX97YsrrjRtB6OlHaDlHhe3qW5Gq0KAsZ_fNCGLKcCwY_E/s1600/057+1878+Ottema.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="959" data-original-width="593" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhIhMHWUf2e2wStBDttDW8VutW9456wvHJmbDc0FKp3tWYwG6QUgc6IHm69lIO9CCEREJxsyROTcydGnKvKRzc4estR-qOdJMX97YsrrjRtB6OlHaDlHhe3qW5Gq0KAsZ_fNCGLKcCwY_E/s200/057+1878+Ottema.jpg" width="123" /></a></div>
</td>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgtEBB80tgnMzr1gvXk_lOTP_hfwOcyGk9bahYHpfWsjvqn3HhcjMaRxFNet8ol0iL5dMr-Q-sx_R7u0mYCu4zpS6-TfSkk3mSP7P85VHxo2xUCmvortkm4xJ9LEqqZQDVkUc3UuQUSt5w/s1600/058+1878+Ottema.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="908" data-original-width="599" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgtEBB80tgnMzr1gvXk_lOTP_hfwOcyGk9bahYHpfWsjvqn3HhcjMaRxFNet8ol0iL5dMr-Q-sx_R7u0mYCu4zpS6-TfSkk3mSP7P85VHxo2xUCmvortkm4xJ9LEqqZQDVkUc3UuQUSt5w/s200/058+1878+Ottema.jpg" width="131" /></a></div>
</td>
</tr>
</tbody></table>
<br />
<table border="1" cellpadding="5" style="width: 100%;"><tbody>
<tr>
<td valign="top" width="38%">original Dutch 1878 Ottema</td>
<td valign="top" width="38%">English translation 2020 Ott</td>
<td valign="top" width="24%">notes and links</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><b><span style="font-size: large;">Germanen</span></b><br />
<br />
Bij geen Grieksch of Latijnsch schrijver vóór Caesar wordt de naam Germanen aangetroffen, doch met Caesar treedt plotseling in de geschiedenis een volksnaam op, die tot dusverre een zoowel linguistisch als historisch raadsel is: Germani. De Romeinen gebruiken dien als een algemeenen (collectief) naam voor de volken, die begrensd worden door den Rijn, de Weichsel en de Donau. Voor Caesars tijd, of liever voor Caesars oorlogen in Gallie, werden ook die volken ten oosten van den Rijn begrepen onder den algemeenen naam van Galli, en nog a. u. 698 zegt Cicero (orat. de prov. cons.) van de Kimbren en Teutonen sprekende: "Die zelfde Cajus Marius, wiens uitstekende dapperheid de groote en treurige rampen van het Romeinsche volk is te hulp gekomen, heeft ook de tallooze scharen van Galliers, die in Italie stroomden, gestuit."<br />
<br />
Hoe is Caesar aan dien naam gekomen? Waar hebben de Romeinen dien naam gevonden? en wat beteekent die naam Germani? Dat zijn vragen, waarover veel en velerlei geschreven is, en die juist door de verschillende en uiteenloopende antwoorden blijken nog onbeantwoord te zijn. Men heeft dat antwoord altijd gezocht op taalkundigen weg, door de beteekenis van het woord Germani te zoeken. Strabo VII, 290, schrijft daaromtrent: Terstond aan de overzijde van den Rijn achter de Kelten oostwaarts wonen de Germanen, die weinig van de Kelten verschillen, slechts door wat mindere beschaving,</td>
<td valign="top"><b><span style="font-size: large;">Germanic peoples</span></b><br />
<br />
The name <i>Germani </i>is not to be found in Greek or Latin texts <i>before</i> Julius Caesar. Then, suddenly in history this tribal name is introduced, which until now is a riddle, both linguistically and historically. The Romans use the term as a general (collective) name for the peoples who live between the rivers Rhine, Vistula and Danube.* Before Caesar's time, or rather before his wars in Gaul, these peoples living east of the Rhine where included in the general term Galli, and [?] Cicero (orat. de prov. cons.) says, speaking of the Cimbri and Teutons: "Cajus Marius [...] stopped the hordes of Gauls that invaded Italy."<br />
<br />
How did Caesar get that name? Where did the Romans find it and what does the name Germani mean? Much has been written about these questions, but because the answers are so various and different it is still unclear. A linguistic explanation has been sought, by guessing the meaning of the word Germani. Strabo VII-290 writes in this regard: On the other side of the Rhine, eastwards behind the Celts, the Germanic people live, differing not much from the Celts, only by being somewhat less civilised,</td>
<td valign="top">p.54<br />
<br />
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhvL_Ia-XF-nuIDvyFYNq0vXxXknxQupfstbnbIxXiZv71hJU9vw6LMB1AhmzeSN2e7lKH_E3qdjo_GiX5jYJMCYGDVtzmInLF5SnoYDACNloHzS6V_l-nwTtz9bMlg_YODEas9SRc-KkA/s1600/riverseurope2.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="154" data-original-width="189" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhvL_Ia-XF-nuIDvyFYNq0vXxXknxQupfstbnbIxXiZv71hJU9vw6LMB1AhmzeSN2e7lKH_E3qdjo_GiX5jYJMCYGDVtzmInLF5SnoYDACNloHzS6V_l-nwTtz9bMlg_YODEas9SRc-KkA/s1600/riverseurope2.jpg" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><span style="text-align: start;"><span style="font-size: x-small;">Rhine, Vistula, Danube</span></span></td></tr>
</tbody></table>
<br /></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">wat grooter ligchaamsbouw, en wat blanker kleur, maar overigens aan de Kelten gelijk zijn in gelaatstrekken, zeden en levenswijze. Daarom hebben, dunkt mij, de Romeinen te recht hun dien naam gegeven, als wilden zij zeggen <i>echte Galliers</i>, want <i>Germanus </i>beteekent in het Latijn <i>echt</i>.<br />
<br />
Na alles wat over die kwestie geschreven is, komt Prof. Adolf Holtzmann (Kelten und Germanen, Stuttgard 1855) tot dat antwoord van Strabo terug. Het is dus een onderzoek, dat reeds 18 eeuwen geduurd heeft.<br />
<br />
Leopold Contzen (die Wanderungen der Kelten, Leipzig 1861) noemt dit echter: ene weitgesuchte Hypothese! Denn läge nach römischen Sinne der Begriff: <i>ächt </i>in <i>Germani</i>, so könnte es nicht ohne Hauptwort stehen, und die Consequenz erforderte, dass man neben den <i>ächten </i>Kelten auch die <i>unächten </i>unterschiede, von <i>Celtae adulterini</i> ist jedoch nirgends die Rede. Strabon aber hielt das Wort für lateinisch und übersetzte es nach seiner Auffassung, was für seinen Ursprung nichts beweist. Im Gegentheil nannte Caesar die Fremdlinge, wie er es von den Galliern hörte. Von vornherein ist die Annahme unstatthaft, Ariovist habe 14 Jahre in Gallien mit seinem Volke gewohnt, ohne einen Namen zu führen."<br />
<br />
Contzen erkent dus in den naam van Germani den naam van een volk, doch verklaart de herkomst van dat volk en dien naam verder niet.<br />
<br />
Caesar, B.G.31 noemt Ariovistus Rex Germanorum, en vermeldt, dat die Germanen van de overzijde des Rijns in Gallie waren ingedrongen.<br />
<br />
Eerst zijn van dezen 15 duizend den Rijn overgetrokken, en toen die onbeschaafde menschen behagen kregen in het land, de beschaving en den rijkdom der Galliers, zijn er meer overgekomen, en nu zijn zij in Gallie ten getale van meer dan 120 duizend."</td>
<td valign="top">having a larger physique, whiter skin, but otherwise similar to the Celts concerning facial features, morals and way of life. Therefore, I think, the Romans justly gave them this name, as if they meant <i>true Gauls</i>, for <i>Germanus </i>in Latin means <span class="gt-baf-term-text"><i>genuine</i></span>.<br />
<br />
After all that was written about this question, prof. Adolf Holtzmann (Kelten und Germanen, Stuttgart 1855*) discusses Strabo's answer. So even after 18 centuries, it is still being researched.<br />
<br />
Leopold Contzen (die Wanderungen der Kelten, Leipzig 1861*) however, qualifies this as "a far-fetched hypothesis!"<br />
<br />
"For if, in Roman understanding, <i>Germani </i>meant the adjective <i>genuine</i>, it could not be used without noun, and this consequence demanded, that besides the <i>true </i>Celts, they also distinguished <i>untrue </i>Celts. However, <i>Celtae adulterini</i> are nowhere mentioned. Strabo assumed the word was Latin and translated it accordingly, but this does not prove an origin. On the contrary, Caesar named the strangers as he heard the Gauls name them. The assumption is inadmissible to begin with, that Ariovist would have lived in Gaul with his people for 14 years, without having a name of their own."<br />
<br />
<span class="tlid-translation translation" lang="en">So in the name of Germani, Contzen acknowledges the name of a people, but does not further explain the origin of that people and that name.</span><br />
<span class="tlid-translation translation" lang="en"><br /></span>
<span class="tlid-translation translation" lang="en">Caesar, Bello Gallica 31* names </span>Ariovistus Rex Germanorum and mentions that these Germans had invaded Gaul coming from the other side of the Rhine.<br />
<br />
<i>That about 15,000 of them had at first crossed the Rhine : but after that these wild and savage men had become enamored of the lands and the refinement and the abundance of the Gauls, more were brought over, that there were now as many as 120,000 of them in Gaul.</i></td>
<td valign="top">p.55<br />
<br />
Holtzmann 1855, <a href="https://openlibrary.org/books/OL6903712M/Kelten_und_Germanen." target="_blank">Kelten und Germanen</a><br />
<br />
Contzen 1861, <a href="https://reader.digitale-sammlungen.de/resolve/display/bsb10432450.html" target="_blank">die Wanderungen der Kelten</a><br />
<br />
Caesar, <a href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0001%3Abook%3D1%3Achapter%3D31" target="_blank">Bello Gallica 31</a></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Doch waar zijn nu die Germanen over den Rijn getrokken? Dit blijkt uit een gezegde van Tacitus (Germ. 2): Doch de naam Germani is een nieuw woord en sedert kort in gebruik, omdat zij die het eerst over den Rijn getrokken de Galliers verdreven hebben, en thans Tungren heeten, vroeger Germanen genoemd werden.<br />
<br />
Dus had het Overrijnsche volk, dat bij Caesar <i>Germani </i>heet, ten tijde van Tacitus den naam <i>Tungri </i>aangenomen. Bij Caesar komt den naam <i>Tungri </i>nog niet voor. De naam der Tungri is bewaard gebleven in Tongeren, en wijst aan, dat die Germanen eerst in het Limburgsche gevallen en dus op de hoogte van Wesel, ten noorden van de Lippe, over den Rijn getrokken zin. Daaruit volgt, dat zij uit het Eemsland zijn gekomen. Maar de oude geographie kent daar geen Germanen, gelijk zij in Germania geen afzonderlijk volk onder dien naam kent. Van de Luppia af noordwaarts wonen de Chamaven, Bructeren en de Cauchen. En daar Tacitus (Germ. 35) schrijft, dat de Cauchen, <i>populus</i>, zooals hij zegt, inter Germanos <i>nobilissimus</i>, hun gebied uitstrekken tot aan de Catten, zoo moeten de Chamaven en Brukteren ook tot de Cauchen gerekend worden. Dit komt daarop neer, dat die Germanen van Ariovistus uit het land der Cauchen herkomstig zijn. Moet men nu besluiten tot de identiteit van Germanen en Cauchen?<br />
<br />
Een bevestigend antwoord op die vraag geeft thet Oera Linda bok.<br />
<br />
In het verhaal van de terugkomst der Geertmannen uit Indie bericht Frêthorik, zie bl. 164, "Wichhirte gvng mith sinum ljudum âstward nei thêre Emude." Konerêd bericht, bl. 198, dat zijn broeder getrouwd is met Kornhèlja de jongste dochter van Friso, en dat Friso zijne oudste dochter Wêmod uitgehuwd heeft aan Kauch, en vervolgt dan: Kauch thêr âk bi him to skole gvng, is thi svnv fon Wichhirte thene Gêrtmanna kâning.</td>
<td valign="top"><span class="tlid-translation translation" lang="en">But where would those Germans have crossed the Rhine? </span>This is evident from Tacitus (Germ. 2)*: <i>But the name Germani is modern and newly introduced, from the fact that the tribes which first crossed the Rhine and drove
out the Gauls, and are now called Tungrians, were then called Germans</i>.<br />
<br />
Thus, the people beyond the Rhine, named <i>Germani </i>by Caesar, had taken the name <i>Tungri </i>at Tacitus' time. In Caesar's work, the term <i>Tungri </i>was not used yet. The name of the Tungri was preserved in the town name Tongeren, which indicates that these Germans first landed in Limburg and therefore crossed the Rhine near Wesel, north of the river Lippe. This implies that they came from the Emsland [how does it?]. But the old geography does not know any Germans there, just as it does not know any separate people in Germania by that name. Northward from the Luppia, the Chamavi, Bructeri and Chauci live. And since Tacitus (Germ. 35)* writes that the Cauchi, <i>populus</i>, as he says, <i>inter Germanos nobilissimus </i>[a people, most noble among the Germans], extend their territory as far as the Chatti, the Chamavi and Bructeri must also be considered as belonging to the Chauci. This further implies, that the Germans of Ariovistus must have come from the land of the Chauci. Should we conclude that the Germans and Chauci are identical?<br />
<br />
The Oera Linda-book provides a positive answer to that question.<br />
<br />
In his report of the return from India of the Geartmen, Frethorik writes (p.164) <b><span style="font-size: x-small;">WICH.HIRTE GVNG MITH SINUM LJUDUM ASTWARD NÉI THERE ÉMVDA.*</span></b> Konered writes (p.198) that his brother married Kornhelia, Friso's youngest daughter, while Friso's oldest daughter Weamod was married to Kauch, and he continues: <b><span style="font-size: x-small;">KAVCH THÉR ÁK BI HIM TO SKOLE GVNG IS THI SVNV FON WICH.HIRTE THENE GÉRT.MÀNNA KÀNING.*</span></b></td>
<td valign="top">p.56<br />
<br />
Tacitus, <a href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0083%3Achapter%3D2" target="_blank">Germania 2</a><br />
Tacitus, <a href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0083%3Achapter%3D35" target="_blank">Germania 35</a><br />
<br />
[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/120_5.html">120/02</a>] <i>Wichhirte went east with his people, to the Eamouth.</i><br />
<br />
[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/146_5.html">146/10</a>] <i>Kauch, who also went to his school, is the son of Wichhirte, the king of the Geartmen.</i></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">Later vermeldt hij (bl. 210): Gertmannja alsa hêdon tha Gêrtmanna hjara stât hêten, thêr hja trvch Gosa hira bijeldinga krêjen hêde."<br />
<br />
Zoo heeft Wichhirte de koning der Geertmannen zich aan den mond der Eems nedergezet, waar de naam E-mude nog als de oude naam van Emden bekend is. Naar de Geertmannen hebben zij het land Geertmannia genoemd. Wichhirte is opgevolgd door zijn zoon Kauch, naar wien vervolgens de Geertmannen ook Kauchen genoemd zijn, onder welken naam zij in de latere geschiedenis voorkomen. Doch van het land is nergens een naam Kauchia vermeld. Het land moet derhalve nog den naam Geertmannia behouden hebben, die evenwel als zoodanig (als speciaal naam) aan de Romeinen niet ter ooren schijnt gekomen te zijn, daar zij alleen spreken van <i>het land der Cauchen</i>. Trouwens, zoo doen zij bijna overal en noemen wel de volksstammen, maar niet de landstreken.<br />
<br />
De Geertmannen – Cauchen – hebben hun gebied langs de Eems uitgebreid tot aan het land der Catten toe, d.i. Oost-Friesland en Munsterland, tot aan de Lippe (van 303 – 71 v.Chr.). Veertien jaren voor Caesars komst in Gallie is Ariovist, rex Germanorum, koning der Geertmannen, met 15,000 man over den Rijn getrokken en heeft zich meester gemaakt van Kleefsland en Limburg, enz. tot aan de Seine toe. De Haeduers klagen bij Caesar, dat Ariovistus de koning der Germanen het derde gedeelte van het land tusschen den Rijn en de Seine vermeesterd had. Daar hebben zij volgens Tacitus hun naam Germanen met dien van Tungren verwisseld.<br />
<br />
Hadden de Geertmannen (Zie O.L.B. bl. 104) zich dien naam eerst gekozen, omdat hunne Moeder (opperpriesteres) den naam Geert droeg, in dien naam lag nog gene andere beteekenis opgesloten, want Gêrt beteekende een <i>zwaard</i>, en <i>Gêrtmanna zwaardmannen</i>. Doch na hunne bliksemsnelle</td>
<td valign="top">Later he mentions (p.210): <span style="font-size: x-small;"><b>GÉRT.MANNJA ALSA HÉDON THA GÉRT.MANNA HJARA STÁT HÉTEN. THÉR HJA THRVCH GOSA HJRA BIJELDINGA KRÉJEN HÉDE*</b></span><br />
<br />
This is how Wichhirte, king of the Geartmen settled at the mouth of the Ems, where the name E-mude is still known as the old name of Emden. After the Geartmen they named the land Geartmania. Wichhirte was succeeded by Kauch, after whom the Geartmen where subsequently also called Chauci, by which name they appear in later history. However a land by the name of Chaucia is nowhere to be found. Therefore, the land must have retained the name Geartmania, which however as such (as specific name) will not have been known by the Romans, for they only speak of it as <i>land of the Chauci</i>. As a matter of fact, this is usual: they mention the tribe names, not the regions.<br />
<br />
The Geartmen – Chauci – have expanded their territory along the Ems towards the land of the Chatti, that is East Frisia and Münsterland, unto the Lippe (from 303 – 71 BCE). Fourteen years before Caesar's arrival in Gaul, Ariovist, king of the Germans, has crossed the Rhine with 15,000 men, and has gained control of the Kleve district and Limburg, etc. unto the Seine. The Aedui complain to Caesar about Ariovistus king of the Germans having conquered a third of the land between the Rhine and the Seine. There, according to Tacitus, they replaced their name Germani by Tungri.<br />
<br />
While the Geartmen (see p.104)* initially had chosen that name because their Mother (or chief priestess) was named Geart, another meaning was attached to it, for Geart means <i>sword </i>and <i>Geartmen</i>, <i>swordsmen</i>. However, after their 'blitzkrieg', their lightning-swift</td>
<td valign="top">p.57<br />
<br />
[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/156_5.html">156/09</a>] <i>Geartmania was how the Geartmen had named their state, which they had obtained by Gosa's policy.</i><br />
<br />
[<a href="https://ott-oeralinda.blogspot.com/2019/02/072_5.html">072/01</a>] chapter 9c. <b><i>The Geartmen move to Punjab</i></b></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">veroveringen in het noorden van Gallie noemden zij zich <i>Tungara </i>(Tungri) van <i>Tungar</i>, de <i>donder</i>.<br />
<br />
Naar hunnen naam hebben de Romeinen den linker Rijnoever Germania Cisrhenana genoemd, en verder den naam Germania uitgestrekt over het geheele land van den Rijn tot aan de Weichsel, als Germania Transrhenana.<br />
<br />
De slotsom van dit alles is, dat de Oost-Friezen de eerste en oorspronkelijke Germanen zijn.</td>
<td valign="top">conquests in the north of Gaul, they named themselves <i>Tungara </i>(Tungri) after <i>Tungar</i>, which is <i>thunder</i>.<br />
<br />
After their name, the Romans named the left Rhine bank Germania Cisrhenana, and further extended the name Germania over the whole land from the Rhine to the Vistula as Germania Transrhenana.<br />
<br />
The conlusion of all this is, that the East-Frisians were the first and original Germans.</td>
<td valign="top">p.58</td>
</tr>
</tbody></table>
<br />
<br />Otharushttp://www.blogger.com/profile/08872620553034922705noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-864442572810761783.post-6547874816984054752020-01-31T15:37:00.003+01:002020-02-22T09:37:07.399+01:00Ottema 1878 tweede uitgave Aantekeningen en OphelderingenFor version with English translation and notes, go <a href="https://aldfryas.blogspot.com/2020/02/historical-notes-and-clarifications-to.html" target="_blank">here</a>.<br />
Original on Google books <a href="https://books.google.nl/books?id=2QEzAQAAMAAJ&pg=PP9#v=onepage&q&f=false" target="_blank">here</a>.<br />
<br />
<table border="1" cellpadding="5" style="width: 100%;"><tbody>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg7TQm9P-bkHp0nOEaiqj09HQztDLnlSJhNE71rd3wsVMnfw43lJ3bh_f9Myb8Y_YTZIzX-ixQrtJVZxXZdIrWOu2t84EtZFXtHWLTrbhZiC3_bn4CJpBWKiC4Nqf2QS_tIRVk0Vlvbf4Q/s1600/000+1878+Ottema.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1070" data-original-width="619" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg7TQm9P-bkHp0nOEaiqj09HQztDLnlSJhNE71rd3wsVMnfw43lJ3bh_f9Myb8Y_YTZIzX-ixQrtJVZxXZdIrWOu2t84EtZFXtHWLTrbhZiC3_bn4CJpBWKiC4Nqf2QS_tIRVk0Vlvbf4Q/s320/000+1878+Ottema.jpg" width="185" /></a></div>
</td>
<td valign="top"><div style="text-align: center;">
<b>Geschiedkundige</b></div>
<div style="text-align: center;">
<span style="font-size: large;"><b>Aantekeningen en Ophelderingen</b></span></div>
<div style="text-align: center;">
<b><span style="font-size: x-small;">bij</span></b></div>
<div style="text-align: center;">
<b>Thet Oera Linda Bok</b></div>
<div style="text-align: center;">
<br /></div>
<div style="text-align: center;">
<span style="font-size: x-small;">door</span></div>
<div style="text-align: center;">
<b>Dr. J.G. Ottema</b></div>
<div style="text-align: center;">
<br /></div>
<div style="text-align: center;">
<b>Tweede, vermeerderde uitgave</b></div>
<div style="text-align: center;">
<br /></div>
<div style="text-align: center;">
<span style="font-size: x-small;">Te Leeuwarden, bij </span></div>
<div style="text-align: center;">
H. Kuipers</div>
<div style="text-align: center;">
<b>1878</b></div>
</td>
<td style="width: 5%;" valign="top">p.0</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgcFC58aCPlFyJyngUF6ED1PzO9Qx9UFo78z_dMMW4CJF5L-A1PQzjpyz4BSd9wqIBhimFccwgOS9wpSgRuBh_umixwS72KEdoC9mKqtYFQSYXIs2KrP1SVLPuT7fbaVMWvOd0WWRwUibA/s1600/001+1878+Ottema.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="956" data-original-width="623" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgcFC58aCPlFyJyngUF6ED1PzO9Qx9UFo78z_dMMW4CJF5L-A1PQzjpyz4BSd9wqIBhimFccwgOS9wpSgRuBh_umixwS72KEdoC9mKqtYFQSYXIs2KrP1SVLPuT7fbaVMWvOd0WWRwUibA/s320/001+1878+Ottema.jpg" width="208" /></a></div>
</td>
<td valign="top"><div style="text-align: center;">
<b>Aantekeningen</b></div>
<br />
Bl. 2. Brief van Hiddo.<br />
<br />
<i>Nêi Atland svnken is</i>. Uit de door Hiddo
opgegeven getallen (3449 - 1256 = 2193) blijkt, dat zijne eerstgenoemde
jaartelling aanvangt met het jaar 2193 vóór Christus. Dat zelfde jaar is
ook het aanvangspunt eener jaartelling, die tot in onze dagen bewaard
en bekend gebleven, in de Almanakken placht aangewezen te worden als het
jaar na den Zondvloed; b.v. 1846 is het jaar 4039 na den Zondvloed.
Hieruit volgt dat 4039 - 1846 = 2193 als jaar van den Zondvloed
overeenstemt met het tijdstip, dat Atland svnken is. Dit komt evenwel
niet overeen met de Bijbelsche tijdrekening, die vrij onzeker en
onbestemd verschillende uitkomsten oplevert, volgens<br />
<br />
Dionysius Petavius 2329,<br />
Johannes Marsham 2342,<br />
Edwardus Simsonius 2344,<br />
Arthur Bedford 2352, <br />
<br />
dat
is gemiddeld 150 jaren vroeger dan het verzinken van Atland. De
vroegste Christenpredikers hebben dus die tijdrekening hier niet gebragt
maar gevonden, en dewijl het verzinken van Atland hen aan den
Noachisehen (Zond)vloed herinnerde, aan die Friesche jaartelling den
naam van jaren na den Zondvloed gegeven. Opmerkelijk is het daarbij, dat
die rekening bij jaren na den Zondvloed buiten Nederland bij geen volk
bekend is geweest.</td>
<td valign="top">p.1<br />
<br />
<br />
<br /></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhki_HsJdPAdgKrwBfUfGohPgg7XHlnkNxEN_cKXWRHzX9g9RtwtT9S0B43RpRuCDFSmWhyphenhyphenB_xCH2UTHX2ITMkU97MNxzMRVebAOq17yxNdPCY09HMWrCzxCQtturOyZ4WSkfd4CeeTQfc/s1600/002+1878+Ottema.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="964" data-original-width="617" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhki_HsJdPAdgKrwBfUfGohPgg7XHlnkNxEN_cKXWRHzX9g9RtwtT9S0B43RpRuCDFSmWhyphenhyphenB_xCH2UTHX2ITMkU97MNxzMRVebAOq17yxNdPCY09HMWrCzxCQtturOyZ4WSkfd4CeeTQfc/s320/002+1878+Ottema.jpg" width="204" /></a></div>
</td>
<td valign="top">Bl. 2 r. 3. <i>verléden jér</i>, dit doelt op den watervloed van 1254. Zie van
Hull, Geschiedenis der Hollandsche Duinen, bl. 87, waar in de XIIIe
eeuw 32 watervloeden worden opgeteld; en Gabbema, Verhaal der
Watervloeden.<br />
<br />
Blz. 2. Brief van Liko. Vergelijk met deze aanmaning tot zorgvuldige bewaring en geheimhouding het voorbericht van Vlytarp.<br />
<br />
Ocko
Scharlensis verhaalt, dat van zijn oudoom Solcko Forteman de levens van
de Friesche Koningen beschreven waren onder Radboud den laatsten
koning;<br />
<br />
dat Forteman deswege door Radboud in de gevangenis geworpen, kort na zijne vrijlating gestorven is;<br />
<br />
dat
zijne geschriften, na zijn dood zeer naauw bewaard, in handen gekomen
zijn van Galthye Taykema, die hoorende, dat door de wreedheid des
konings Radboud zoovele stukken over de beschrijving van Friesland
<i>vernield </i>en <i>verbrand</i> waren, die geschriften gegeven heeft aan zijn zoon Ocko om nog te <i>behouden </i>dat er overgebleven was."<br />
<br />
Als
mede: Histoire de la législation des anciens Germains par Garabed Artin
Davoud Oghlou (Arménien) Berlin 1845. Introduction chap. III: Si nous
ne possédons malheureusement législatif écrit de ces vieux peuples,
datant d'une époque antérieure au contact avec les Romains, <br />
l'absence
de pareils monuments ne prouve pas qu'ils n'ayent damais existé. Dans
sa rage de détruire tout ce qu'il se plaisait à nommer idole, le
Christianisme du moyen-àge ne les aurait-il point livrés aux flammes, en
les proclamant diaboliques, écrits en caractères sorciers par des
prètres de Baal? Tous ceux qui ont une idée du moyen-àge ne sauraient en
douter."<br />
<br />
Bl. 2 r. 13 v.o. <i>poppakèningar</i>. <i>Poppe </i>is een nog in N.
Holland bekend bijvoegelijk naamwoord, met de beteekenis van <i>vreemd</i>,
<i>buitenlandsch</i>, b.v. een poppe paard</td>
<td valign="top">p.2<br />
<br />
<br /></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjYtTQjBWdMnU4t-Jke9jlwm0-De-boAfGtpRINDZwpWAWILJzvNqgwogkPFVDAzXbgoYYJfh-MPNZt32XcxpjaYtrL0YF4U1e-VAURSO5pfg8xnLKfkGx2hH9NE8xHP5ngbFmrPBV5XXY/s1600/003+1878+Ottema.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="958" data-original-width="611" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjYtTQjBWdMnU4t-Jke9jlwm0-De-boAfGtpRINDZwpWAWILJzvNqgwogkPFVDAzXbgoYYJfh-MPNZt32XcxpjaYtrL0YF4U1e-VAURSO5pfg8xnLKfkGx2hH9NE8xHP5ngbFmrPBV5XXY/s320/003+1878+Ottema.jpg" width="204" /></a></div>
</td>
<td valign="top">voor een paard van buitenlandsch ras. Vandaar het bekende woord <i>poep</i>,
een vreemdeling, buitenlander, waarvoor de Oost-Friesen even goed de
Hollanders uitschelden, als wij de Duitschers. <i>Poppakèningar </i>moest dus
eigenlijk vertaald worden <i>poepekoningen</i>.<br />
<br />
Bl. 2 r. 2 v.o. In de
tijdbepaling van Liko heeft Hiddo zeker overgeslagen de woorden: <i>Nêi
Atland svnken is thaet twya thusond njugon hvndred sex end njugontigoste
jêr</i>.<br />
<br />
Bl. 2. r. 2. v.o. <i>achthvndred aend thrju jêr nêi kersten bigrip</i>.<br />
<br />
De
Christelijke jaartelling is ingevoerd in het jaar 526, en berekend door
den geleerden abt Dionysius (exiguus) onder paus Felix IV. Daarom wordt
zij de jaartelling van Dionysius (aera Dionysiaca) genoemd.<br />
<br />
De
gewoonte van het jaar aan te duiden door de namen der Consuls had met
het jaar 475, door den val van het westersch Romeinsch rijk, hare
eigenlijke beteekenis verloren. Doch dewijl men te Rome van die gewoonte
niet dadelijk afstand doen kon, bleef men den tijdelijken magistraat
als Consuls beschouwen en op die wijze de lijst der Consuls voortzetten,
waarop zelfs in het jaar 484 Theodorik de Koning der Gothen voorkomt.
Zij werd ook zoo evenwel op den duur onhoudbaar, en als den laatsten
Consul vindt men daarop vermeld Basilius V in het jaar 541, na de
stichting van Rome 1294, of na de instelling van Consuls 1047.<br />
<br />
De
Kerk of de Pausselijke regering is daarom in tijds bedacht geweest om
die heidensche tijdrekening door eene Christelijke te vervangen. Die
jaartelling van Dionysius is in Engeland nagevolgd door Beda Venerabilis
in 720. De uit Engeland herwaarts overgekomen Evangeliepredikers
Bonifacius en zijne medgezellen waren dus reeds met die Christelijke
jaartelling bekend, en Liko Ovira Linda kon dus hierdoor alleen reeds</td>
<td valign="top">p.3</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj3-t7FqVXQX0qT3whpshX4xMWzHQFpHoRgJtnoYtz2g7wmdId_hnrf8FDtGj9BZrJagqAuG_wUpBzvkYVQgRG-bUD_s05aat1pg6DUgDTcM9aBkLdsf5Xy5R4UUqt0P06sr_LZl4chNIM/s1600/004+1878+Ottema.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="959" data-original-width="614" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj3-t7FqVXQX0qT3whpshX4xMWzHQFpHoRgJtnoYtz2g7wmdId_hnrf8FDtGj9BZrJagqAuG_wUpBzvkYVQgRG-bUD_s05aat1pg6DUgDTcM9aBkLdsf5Xy5R4UUqt0P06sr_LZl4chNIM/s320/004+1878+Ottema.jpg" width="204" /></a></div>
</td>
<td valign="top">weten dat die Kersten-leeraren eene nieuwe jaartelling gebruikten. Doch
bovendien had Karel de groote ook reeds de tijdrekening van Dionysius in
zijn geheele rijk officieel ingevoerd.<br />
<br />
Zij heeft evenwel de oude
Friesche tijdrekening niet kunnen verdringen. De Friezen lieten zich
deze niet ontnemen en bleven haar, gelijk wij aan het voorbeeld van Liko
en Hiddo zien, gebruiken nevens de nieuw ingevoerde, naar welke zij
gedwongen werden zich te schikken. En zoo hebben zij gehandeld tot in
onze dagen, tot in het midden der tegenwoordige eeuw.<br />
<br />
Als men b.v. een Frieschen Almanak van het jaar 1850 inziet, dan vindt men daar terstond opgegeven:<br />
<br />
<div style="text-align: center;">
<b>Tijdperken.</b></div>
Het jaar na de geboorte van Christus 1850.<br />
Grieksche jaartelling 7358.<br />
Wereldschepping 5799.<br />
Jaar der Joden 5611.<br />
Sedert den Zondvloed 4043. <br />
<br />
Dit
laatste jaartal heeft tot aanvangspunt 4043 - 1850 = 2193 voor
Christus, d.i. het jaar waarin Atland verzonken is, in overeenstemming
met Hiddo's opgave 3449 - 1256 = 2193.<br />
<br />
Bl. 4 r. 20 v.b. <i>Upsalandum </i>d.i. Upland, Upsala in Zweden, <i>an skênlandis áfterkád</i>. <br />
<br />
Bl.
4 r. 20 v.b. Upsaland, Upsala, Upland in Zweden, het land der Finnen en
Magiaren, over welke Saxo Grammaticus in het Ie boek spreekt: de
gigantibus in Suetia; men moet weten, dat drieërlei soort van toovenaars
of Magi ongehoorde wonderen door allerhande toovermiddelen uitvoerden
enz. <br />
<br />
Bl. 6 r. 4 v.b. <i>Mith vsa frya bàrn</i>. Tacitus Germ. 20. Den
heer en den slaaf zoudt gij niet aan eenig verschil van opvoeding
onderkennen.</td>
<td valign="top">p.4</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgGI3S0Lo6GdeWurfr6Vor9x505xFXFy1dEXnQIb6N0lmG4RaQiOH8HD9PjzYs58X_bSkYcFKXpe7w3DX4xvKCxVMczqC9Y_gciyqRPwCyBnFLWdvsmVeUhxz1zLnnEPEVmZuN8GqIxSXE/s1600/005+1878+Ottema.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="959" data-original-width="615" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgGI3S0Lo6GdeWurfr6Vor9x505xFXFy1dEXnQIb6N0lmG4RaQiOH8HD9PjzYs58X_bSkYcFKXpe7w3DX4xvKCxVMczqC9Y_gciyqRPwCyBnFLWdvsmVeUhxz1zLnnEPEVmZuN8GqIxSXE/s320/005+1878+Ottema.jpg" width="205" /></a></div>
</td>
<td valign="top">Bl. 6 r. 4 v.o. <i>ronddél</i>. Tacitus G. 16. Ieder heeft gaarne eene plek gronds rondom zijn huis." <br />
<br />
Bl.
8 r. 3. v.b. <i>longsyakte</i>. Over de ziekten van het Rundvee handelen:
Vegetius, artis veterinariae L.III.45. <i>de passione pulmonis</i>. Columella,
de re rustica, IV.14. <i>de pulmonis exulceratione</i>.<br />
<br />
Bl. 10. r. 11.
v.b. <i>tha Linda vvrda</i> — <i>Linda hém</i>. Apol is grèvetman over ást flyland en
over tha Linda wrda. Ast flyland, Friesland ten oosten van het Flie,
heeft bestaan uit Westergoo, Oostergoo en Groningerland (van het Flie
tot aan de Eems. De daaraan grenzende Lindaoorden bestonden dus uit
hetgene nog in de Middeleeuwen het vierde Zeeland genoemd werd, t.w. de
Zevenwouden (Schoterland, Lemsterland en de beide Stellingwerven),
Drenthe en het Noorderdeel van Overijssel tot aan de Vecht. Nagenoeg
midden door deze landstreek stroomt de Linde, voorheen eene aanzienlijke
rivier, die met de Tjonger vereenigd bij Kuinre zich in zee uitstort.
Deze Lindaoorden hebben zich eertijds veel verder uitgestrekt tot aan
het meer Flevo, het Fliemeer, dus voorbij Urk en Schokland, welke beide
eilandjes, bij het ontstaan der Zuiderzee, als het schamel overschot van
dat verzonken land zijn overgebleven. Op deze plek hebben wij dus de
voormalige burgt Linda-hêm te zoeken binnen den driehoek tusschen Urk,
Schokland en Kuinre.<br />
<br />
Konereed schrijft daarvan bl. 194 <i>Linda hém is jeta wêi, tha Linda wrda far en dèl</i>.<br />
<br />
Bl. 12. r. 18. v.b. <i>dráma, drám</i>, blijdschap, <i>gaudium</i>, J.H. Halbertsma, Lexicon Frisicum. Daventria 1872.<br />
<br />
Bl. 22. r. 8. v.b. <i>that hju than mith frêtho ga</i>. Verg. Jus Municipale Frisonum, Ed. Hettema. bl. 32.<br />
Dat di fader ne aegh sine dochter nennen man to jaen wr her willa.</td>
<td valign="top">p.5</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjid14keg7CUXmUn6ebRwuWjaFkbTHcOzSyhkhUDbQBkDV4-mi5Npvl8mXKJDPPkSJ_mNz5S27dcF58l9Hjz7whledrjDhI_v1GjEefsOoQNnIKBLuWAbITkXE0xeA5JPDnymOw8Kultyw/s1600/006+1878+Ottema.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="963" data-original-width="617" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjid14keg7CUXmUn6ebRwuWjaFkbTHcOzSyhkhUDbQBkDV4-mi5Npvl8mXKJDPPkSJ_mNz5S27dcF58l9Hjz7whledrjDhI_v1GjEefsOoQNnIKBLuWAbITkXE0xeA5JPDnymOw8Kultyw/s320/006+1878+Ottema.jpg" width="205" /></a></div>
</td>
<td valign="top">Bl. 22. r. 7. v.o. <i>send hja uppa wêgar writ thaen send hja éwa</i>. Verg.
Fivelgoër en Oldamster Landregt. Ed. Hettema. bl. 2. Keninges setma hat
ma screven rjucht, sa hat ma ac ewa.<br />
<br />
en bl. 117. Als dat recht (Setma) screven is, soe heet men 't een ee (ewa).<br />
<br />
Bl.
24. r. 10. v.b. <i>Moder</i>. Tacitus G. 8 van de priesteressen: Men gelooft
dat haar eene heiligheid en voorwetenschap eigen is, en versmaadt hare
raadgevingen en antwoorden niet."<br />
<br />
Bl. 24. r. 10. v.b. <i>foddik</i>, de
lamp. In het Memoriale Linguae Frisicae van Johannes Cadovius Müller
(Leer 1875), bl. 44, <i>foddick </i>eine Lampe, ein Krüsel (eene hangende
lamp.) Verg. bl. 46. <i>inna tore hangt thiu foddik</i>.<br />
<br />
Bl. 26. r. 4.
v.b. <i>thréhvndred</i>. Tacitus G. 7. Het getal is ook bepaald, honderd uit
ieder dorp, en zoo noemen zij het ook onder zich (<i>hvndred</i>) en wat eerst
slechts een getal was, is nu een naam en eeretitel."<br />
<br />
Bl. 26. r.
5. v.o. §16. <i>rêd gèrt</i>. Tacitus Hist. IV. 61. <i>Velleda</i>. Die maagd (burch
fám), uit den stam der Bructeren, had een uitgebreid gezag. Volgens een
oud gebruik der Germanen (Gêrtmanna) hielden zij die vrouwen (feminas,
fàmma) voor profetessen en bij toenemend bijgeloof eerden zij haar als
Godinnen (Matres Deae.")<br />
<br />
Toen vooral was het gezag van Velleda groot, want zij had den voorspoed der Germanen en den ondergang der Legioenen voorspeld."<br />
<br />
en
Hist. IV. 65. Er zijn gezanten naar Velleda gezonden, doch het werd hun
geweigerd voor Velleda te verschijnen en tot haar te spreken. Zelfs
haar te zien werd hun ontzegd, om den eerbied voor haar te vergrooten.
Zij zelve was gezeteld in een hoogen toren (burchtore), en een van hare
die-</td>
<td valign="top">p.6</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj0TTZZOR0xINF_yVXO52_zEwX5I1YV-omWPJkAm81m3FJlfByaSYsIbXM7bZyK60DEPRx5wQcvf_EPXo5yvG37jZgHCTgv5tPuXqmIuladfi6Tpzv_pcUeNufQ1f8LcuyCfpw5CzHhn4o/s1600/007+1878+Ottema.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="926" data-original-width="616" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj0TTZZOR0xINF_yVXO52_zEwX5I1YV-omWPJkAm81m3FJlfByaSYsIbXM7bZyK60DEPRx5wQcvf_EPXo5yvG37jZgHCTgv5tPuXqmIuladfi6Tpzv_pcUeNufQ1f8LcuyCfpw5CzHhn4o/s320/007+1878+Ottema.jpg" width="212" /></a></div>
</td>
<td valign="top">naren bracht de vragen en antwoorden over, als een tolk der Godheid."<br />
<br />
Van de fámna bij do <i>Kaeltana folgar</i> bericht Plutarchus de Virt: Mulierum, Vol. II 246.<br />
<br />
Voor
dat de Kelten de Alpen waren overgetrokken en dat gedeelte, wat zij nu
bewonen, bezet hadden, waren zij door eene onverzoenlijke tweedracht in
een burgeroorlog vervallen. Doch de <i>vrouwen </i>(γυναῖϰες feminae, fâmna)
tusschen de legers optredende, en de twist onderzocht hebbende, hebben
die zoo onpartijdig beslecht, dat zij bij alle staten en stammen eene
algemeene genegenheid verwierven. Daarom is bij hun de gewoonte bewaard
om de <i>vrouwen </i>bij de beraadslagingen over vrede en oorlog te raadplegen,
en door hare bemiddeling de opgerezen geschillen te beslechten. En
daarom hebben zij ook in het verdrag, met Hannibal gesloten, geschreven,
dat als de Kelten zich hadden te beklagen over de Karthagers, de
uitspraak zoude verwezen worden aan de Karthaagsche bevelhebbers en
rechters in Spanje, doch zoo de Karthagers beschuldigingen hadden in te
brengen tegen de Kelten, aan de <i>Vrouwen </i>der Kelten."<br />
<br />
Het is
duidelijk dat Plutarchus hier zaken verhaalt, die hij vernomen had,
zonder ze te begrijpen; want hier kan niet van de <i>vrouwen </i>in het
algemeen sprake zijn, maar γυναῖϰες staat hier als een ambts- of
eeretitel dier rechtsprekende vrouwen. <br />
<br />
Bl. 28. r. 8. v.b.
<i>mêtrik</i>. Dit woord komt bij Richthofen niet voor. Hettema vertaalt het
door <i>gelijke rijk</i>. Op bl. 186 vinden wij het nogmaals in het geschrift
van Déla: Nimman is weldich alle maenniska mètrik to mâkjane aend elike
luk to jân. Tha that is alra manniska plicht vmbe tha maenniska alsa
mêtrik to maekjane aend sa felo nocht to jân as to bináka is.<br />
<br />
Eene gelijkheid van stand en bezitting is de grondslag van</td>
<td valign="top">p.7</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj_fWwunsIRsNbiD_5lxI3BtuNHAq02j4JiUCKx-jdwE_5ek6LkFzteyeGtOLlUkKl-hxOy_1bEPC60ewFaO2K5X2tJtqkMD_tU6KBix-6cFdtyfLvjf89-3lJkxh621kOtIzmwC8zh_y0/s1600/008+1878+Ottema.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="947" data-original-width="598" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj_fWwunsIRsNbiD_5lxI3BtuNHAq02j4JiUCKx-jdwE_5ek6LkFzteyeGtOLlUkKl-hxOy_1bEPC60ewFaO2K5X2tJtqkMD_tU6KBix-6cFdtyfLvjf89-3lJkxh621kOtIzmwC8zh_y0/s320/008+1878+Ottema.jpg" width="202" /></a></div>
</td>
<td valign="top">Fryas tex. (Zie bl. 20. art. 5.) Onderscheid van armen en rijken is er niet.<br />
<br />
Allen
zijn dus rijk, <i>rik</i>, naar één bepaalden maatstaf méte. Alles wordt
gelijkelijk verdeeld, êlika dèla. Indien iemand rijk was boven zijne
medeburgers, dan zoude hij <i>vnmétrik </i>wezen, en de algemeene gelijkheid
was verbroken.<br />
<br />
Het woord <i>vnmêtrik </i>komt niet voor, doch is wellicht overgebleven in onze uitdrukking <i>onmetelijk </i>rijk.<br />
<br />
Bl.
30. r. 11. v.b. <i>helddrvnk</i>. verg. Justinus XLIII.3. (ao. 600 v.Ch.) De
vlootvoogden der Phocaeers waren Simes en Protis. Deze gingen tot den
koning der Segobriers, met name Nanno, in wiens land zij eene stad
wilden stichten, en verzochten zijne vriendschap. Toevallig was de
koning dien dag bezig met toebereidselen voor het huwelijk van zijne
dochter Gyptis, die hij volgens landsgebruik aan een gedurende de
maaltijd gekozen schoonzoon ten huwelijk zoude geven. Toen nu alle
mededingers tot de bruiloft genoodigd waren, wierden ook die Grieksche
gasten bij het gastmaal gevraagd. De maagd werd binnengeleid. De vader
beval haar <i>den beker te reiken</i> aan hem, dien zij tot echtgenoot uitkoos.
Daarop ging zij alle anderen voorbij, wendde zich tot die Grieken en
<i>bood den beker</i> aan Protis. En deze van gast schoonzoon geworden,
verkreeg van zijn schoonvader eene plaats om eene stad te stichten. Zoo
is Massilia (de vervallen Phenicische colonie) herbouwd nabij de mond
van de Rhone."<br />
<br />
Bl. 30. r. 8. <i>hêmrik</i>, bij von Richthofen, Alt-Friesisch Wörterbuch, hamrike, hemrike, himrik, gemeine Dorfmark. <br />
<br />
Bl.
30. r. 8. v.o. <i>hêmrik</i>. Tacitus. G.26. De bouwlanden worden naar het
aantal der bebouwers door allen gezamenlijk bezeten, en dan onderling
verdeeld. De ruimte van land maakt de verdeeling gemakkelijk. Jaarlijks
verwisselen zij de akkers en er is nog land overig."</td>
<td valign="top">p.8</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgwl49eKS2NTTWROWwS39dSsdCSPq-b3Sxykmgjrl0NA53SowAR9vsET7oto4nj2T-dkKfLuWBkbkPPGw3hlPknMfFR8oslYSpLhRY8EepGmxi-sWD7yGGnRFa9D1OYChJslprW9SSlKfk/s1600/009+1878+Ottema.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="956" data-original-width="615" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgwl49eKS2NTTWROWwS39dSsdCSPq-b3Sxykmgjrl0NA53SowAR9vsET7oto4nj2T-dkKfLuWBkbkPPGw3hlPknMfFR8oslYSpLhRY8EepGmxi-sWD7yGGnRFa9D1OYChJslprW9SSlKfk/s320/009+1878+Ottema.jpg" width="205" /></a></div>
</td>
<td valign="top">Caesar Bell. Gall. VI.22. Niemand heeft een bepaalde maat van akker of
grond in eigendom; maar de overheden wijzen van jaar tot jaar aan elke
familie zooveel land toe, als zij goed vinden, en verplichten haar het
volgend jaar naar een anderen akker over te gaan."<br />
<br />
Bl. 32. r. 2.
v.b. <i>thatillifte</i>, lees <i>thaet illifte</i>, het elfde deel, met dien
verstande dat de eigenaar tien deelen behoudt tegen één deel 't welk hij
als marktgeld moet afgeven.<br />
<br />
Bl. 32. r. 9. v.o. (<i>mith nôma ald
lând that nw vnder-ne sê lèith</i>). Deze woorden zijn een invoegsel van een
der latere afschrijvers. Het geboorteland van Finda is Asie, zie bl.
220; se gelavath thet Finda fon ut-et Himmellája berchte bern is."<br />
<br />
Bl.
32. r. 3. v.o. <i>thérut tavlikt</i>. Verg. Jus. Mun. Fris. Ed. Hettema. bl.
20. Een godelic ende ene menschelick rjucht, een haet naturalic, dat oer
is taulik.<br />
<br />
Bl. 34. r. 3. v.b. <i>Is hi bikvmen</i>. Tacitus G. 13. Het
is de gewoonte dat niemand de wapenen aangordt (in dienst treedt) voor
dat de gemeente hem geschikt gekeurd heeft."<br />
<br />
Bl. 34. r. 8. v.b. <i>hêrman jeftha kêning</i>. Tacitus G.12. In die zelfde vergadering worden ook de aanvoerders gekozen."<br />
<br />
Bl.
36. (art. 12.) <i>Sin jongste svn</i> enz. verg. Jancko Douwama, Boek der
Partijen, bl. 30. So ist <i>van oldes</i> geweest, des wy, contrarie van alle
andere nacien, voer een recht hebben, dat de jongste broeder behold de
Heerlyke goederen syns faders."<br />
<br />
Verg. mede als voorbeeld hiervan:
Eekhoff, Gesch. Beschr. van Leeuwarden, II. 397, het testament van Wytse
van Cammingha in 1533.</td>
<td valign="top">p.9</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgADphC2bAoScXpZ0KOvUHT4mygm-GGhUXnGSkj0XcfBjQ2Ai6RDbwl-8JPQjZRHqhlP-RmW9xYloB0c3JSa48doRNVkIsvR8vSiOi2Dx83jHOF9qF5_cD8CxV1HWw8XmlVgC7s1kWEFhE/s1600/010+1878+Ottema.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="956" data-original-width="607" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgADphC2bAoScXpZ0KOvUHT4mygm-GGhUXnGSkj0XcfBjQ2Ai6RDbwl-8JPQjZRHqhlP-RmW9xYloB0c3JSa48doRNVkIsvR8vSiOi2Dx83jHOF9qF5_cD8CxV1HWw8XmlVgC7s1kWEFhE/s320/010+1878+Ottema.jpg" width="203" /></a></div>
</td>
<td valign="top">Bl. 42. r. 10. v.b. <i>wèdve bilyva</i>. Tacitus G.19. Het gaat beter in die
Staten, waar slechts de maagden huwen en de vrouwen hare wenschen en
verwachtingen tot één huwelijk bepalen."<br />
<br />
Bl. 44. r. 14. v.b. <i>ut
of landum</i>. Hier is het dus niet meer <i>néi tha tinlana</i>, zoo als het luidt
in de straf bepalingen op bl. 60. Die <i>domar </i>zijn dus van oudere
dagteekening dan <i>tha skrifta Minno's</i>. De verbanning naar de tinlanden
moet opgehouden zijn, als onuitvoerbaar, sedert Kaelta (zie blz. 94) de
Britten tot opstand aangezet, eene burgt, Kaeltas burch, gebouwd en zich
daar tot <i>folksmoder </i>opgeworpen had. Door dien opstand was het land
<i>an thaet weld thére Moder et Texland</i> onttrokken en had de kolonie zich
onafhankelijk gemaakt. Uit de tijd-bepaling op bl. 86, 1630 v.Chr.
blijkt, dat het bovenstaande gebeurd moet zijn omstreeks het jaar 1600
of tegen het einde der 17e eeuw voor Chr.<br />
<br />
Op bl. 57, blijkt het dat
Minno zich te Athenia bevond tijdens het overlijden van Nyhellénja.
Zijne reis naar Kreta en verblijf aldaar, en vervolgens zijne terugkeer
naar het vaderland vallen dus voor omstreeks den zelfden tijd, en hij
zal zijne geschriften hebben opgesteld te Lindahem na 1600 v. Chr. <br />
<br />
Bl.
44. r. 3. v.o. <i>Wralda jeftha Alfoder</i>. Vollmer, <i>Wörterbuch der
Mythologie</i>. <span style="font-size: x-small;">ALFADUR</span>. Der höchste Gott des Nordischen Alterthums, und ein
Beweis dasz jene Völker, welche Schweden und Norwegen, so wie die eine
Hälfte von Deutschland bewohnten, die reinste Gottesverehrung als Basis
ihrer Religion erkannt hatten, denn alle edlen Eigenschaften, welche die
Mosaische Urkunde dem Unaussprechlichen, welche die Christliche
Religion dem einzigen Gott beilegt, finden wir in diesen wieder, ohne
irgend einen der Züge welche</td>
<td valign="top">p.10</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEij_Y0Y5TKjJtlNSkJICIXapc2EbbHSX0ALZg6qJ7DgpYgre-oIBtsjHC6wTbApQ1M_QGsFsXOytZYsFD7zVbLed54o0opPa68DpPoKVpUAFCXPy2rNhzTHoAh4MNuLOmOLpMAXB9QzyyA/s1600/011+1878+Ottema.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="943" data-original-width="610" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEij_Y0Y5TKjJtlNSkJICIXapc2EbbHSX0ALZg6qJ7DgpYgre-oIBtsjHC6wTbApQ1M_QGsFsXOytZYsFD7zVbLed54o0opPa68DpPoKVpUAFCXPy2rNhzTHoAh4MNuLOmOLpMAXB9QzyyA/s320/011+1878+Ottema.jpg" width="206" /></a></div>
</td>
<td valign="top">das hohe Bild Gottes entstellen, wie die menschlichen Leidenschaften,
Zorn, Rachsucht, Eifer und Eifersucht. Er ist der Schöpfer, Ordner und
Lenker des Weltalls, sein Hauch weht durch alle Zeiten, unerforschlich
ist seine Grösze, seine Macht, und Niemand vermag sich ihn zu denken,
vorzustellen, denn niemals hat er sich einem Sterblichen gezeigt, — und
wenn sein Geist, sein Hauch auf der Erde weilt, so ist es im Schatten
geheimniszvoller Haine, stiller, ihm geheiligter Wälder.<br />
<br />
Sein Wille
herrscht über Alles, und was nicht Er ist, das ist ihm unterthan, denn
Alles ging (Menschen und Götter) aus seinem Schöpferwort hervor. Am
besten giebt uns eine Stelle der Edda selbst eine Andeutung über jenes
allmächtige Wesen, oder einen Begriff von der Vorstellung, die man sich
zu Zeiten des Snorro Sturlason davon machte:<br />
<br />
<div style="text-align: center;">
Vom obersten Gott.</div>
<br />
Gangler
machte nun folgende Frage: wer ist der Vornehmste unter allen Göttern?
Har antwortete: er heiszt in unserer Sprache Alvater, im alten Asgard
hatte er dagegen zwölf Namen: Alvater, Herein oder Heirian (Herr), Nikar
oder Hnikar (Sieger), Nikur, Fjolnir (der alles Wissende), Oski, <br />
Orni
(der Rauschende), Bifledi (der Schnelle), Vidrir (der Sieger), Swidrir
(der Zerstörer), Swidor (der Verbrenner), und July oder Julkr.<br />
<br />
Gangler
fragte wieder: Wo ist denn dieser Gott? was vermag er? was hat er
Groszes ausgerichtet? Har antwortete: er lebt alle Zeit, beherrscht sein
ganzes Reich und waltet über Alles, Groszes sowohl als Kleines. Jafnar
erinnerte dasz er Himmel, Erde, Luft und Alles, was in ihnen ist,
erschaffen habe. Thridje fügte hinzu: und was das Wichtigste ist, er
bildete den Menschen, und gab ihm einen Geist, der leben und nie
vergehen soll, wenn auch der Körper in staub zerfallt, oder zu Asche
verbrannt wird. Alle Tugendhaften sollen leben und bei ihm seyn in Gimle
oder Wingolf, böse Menschen</td>
<td valign="top">p.11</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjRcQYqww7fli3SzQ4TIlCjnwLoCFv5Fe_wPhZh0fktAWL3ue00v4aDzCR2jMeE9UT18QynpQT4dVulKe_CPYwg8scQhVzRdZ6ZpR3m464vXGYae0Jk1jPycZsXi8IHWF-LaQzTx2iP6xU/s1600/012+1878+Ottema.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="947" data-original-width="614" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjRcQYqww7fli3SzQ4TIlCjnwLoCFv5Fe_wPhZh0fktAWL3ue00v4aDzCR2jMeE9UT18QynpQT4dVulKe_CPYwg8scQhVzRdZ6ZpR3m464vXGYae0Jk1jPycZsXi8IHWF-LaQzTx2iP6xU/s320/012+1878+Ottema.jpg" width="207" /></a></div>
</td>
<td valign="top">hingegen fahren zur Hel und darnach in Nifleheim oder die neunte Welt."<br />
<br />
Bl. 48. r. 2. v.o. <i>nam this nómo to-nêre nôme an</i>, t.w. Hellenen, van ἕλλην, φνόνιμος wijs, verstandig, bij Suidas.<br />
<br />
Bl.
50. r. 10. v.o. <i>vampyra</i>. In het Duitsch is vampyr nog gebruikelijk
nevens <i>blutigel, bloedzuiger</i>. Het woord is zuiver Friesch en
zamengesteld uit vam (wan) en <i>pyr </i>d.i. <i>worm</i>; de letterlijke beteekenis
is dus: een boose pier, een gevaarlijke worm. In het Hollandsch ontmoet
men het in de zegswijze: ik wil de kwade pier niet zijn.<br />
<br />
Bl. 50.
r. 8. v.b. <i>Offerja</i>; van <i>offeren </i>is hier bij Fryas volk geen sprake,
even min van priesters, wel bij Findas volk, Krekalanders en Golen. Dit
komt overeen met hetgeen Caesar VI, 22 van de Germanen zegt: Zij hebben
geene Druiden, om godsdienstige plechtigheden te besturen, en houden
zich niet met offeranden op."<br />
<br />
Om deze reden mag men bij Tacitus, als
hij in zijn Germania van <i>sacerdotes </i>spreekt, dit woord niet opvatten
als <i>priesters</i>, maar alleen als <i>priesteressen</i>, in zoo verre het Latijn
hem geen ander woord opleverde om het karakter van de <i>matres </i>en <i>feminae </i>
(<i>modera </i>en <i>fámna</i>) aan te duiden, dewijl <i>mater </i>hier geen <i>maem </i>en <i>femina </i>
geen <i>wif </i>mag beteekenen. Vergelijk: <i>brêf fon Rika thju ald fám</i>, bl. 228.<br />
<br />
Bl.
56. r. 11. v.b. <i>wilda krêta</i>. Ook in het Grieksch is Κρήτη en Κρῆτες
stamverwant met ϰράζω krassen als eene kraai, schreeuwen. Daar mede
staat weder in verband de naam ϰορῆτες of ϰουρῆτες, de Cureten, die door
hunne wapenkreeten en wapengedruisch het schreijen van het kind Zeus
moesten overschreeuwen, op dat Kronos dit niet zoude hooren.</td>
<td valign="top">p.12</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiIDd6fulUaTCRW3s8tv48GbumbNQw9svAgF4WN_bzsxPwhICFzBcOWZTZUg_hxP4RLKDTWYZvpiVXwZ-ijxS_PSywxL8y0ygbTz4PEOv16j7DskZ-A67CBtfDTC-NfZL11n58MaXGN6nU/s1600/013+1878+Ottema.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="950" data-original-width="606" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiIDd6fulUaTCRW3s8tv48GbumbNQw9svAgF4WN_bzsxPwhICFzBcOWZTZUg_hxP4RLKDTWYZvpiVXwZ-ijxS_PSywxL8y0ygbTz4PEOv16j7DskZ-A67CBtfDTC-NfZL11n58MaXGN6nU/s320/013+1878+Ottema.jpg" width="204" /></a></div>
</td>
<td valign="top">Bl. 56. r. 13. v.b. <i>en havesmvde</i>. Bij Ptolomaeus vindt men aan de
Noordkust van Kreta tusschen de kapen Kiamon en Drepanon eene zeestad of
havenplaats <i>Minoa </i>geheeten.<br />
<br />
Bl. 60. r. 10. v.o. <i>hwat thene
lédar áskt</i>. In deze woorden vinden wij het eerste begrip, de eerste
kiem, van het stelsel van <i>compositie </i>of <i>boete </i>voor toegebrachte
beleedigingen en verwondingen, dat in de wetten der Longobarden,
Visigothen, Franken, Burgundionen, Anglo-Saksen, maar het uitvoerigst
van allen in de wetten der Friesen is ontwikkeld (in de Boetregisters.)
Het beginsel van zulke boetebepalingen had ten doel het natuurlijke
(woeste) recht van wedervergelding, <i>jus talionis</i>, oog om oog en tand om
tand, te beteugelen, en de eindelooze veeten en erfelijke bloedwraak uit
te roeijen.<br />
<br />
Vindt men dit systeem in de Middeleeuwen het volkomenst
uitgewerkt in de Oud Friesche wetten, dan is het duidelijk dat het
daarin vervatte rechtsbegrip het eerst bij de Friesen ontstaan moet
zijn.<br />
<br />
Dit ontstaan vinden wij in deze <i>Domar </i>aangewezen. De eerste
toepassing van het denkbeeld om de wraak af te koopen bepaalt zich hier
tot het geval van verwondingen. Het blijft echter nog geheel eene
bijzondere zaak tusschen den beleedigde en den beleediger. De beleedigde
kan zich zijn recht van vergelding laten afkoopen, maar hij mag
daarvoor eischen, wat hij wil. De zaak is geheel eene private
transactie.<br />
<br />
Bij Tacitus Germ. 12 ontmoeten wij hierin een grooten
vooruitgang: Er wordt een onderscheid gemaakt tusschen de straffen
(boeten) volgens den aard van het misdrijf (de zwaarte der verwonding.)
Bij lichtere misdrijven is de boete naar evenredigheid, en de
beleedigers, wier schuld bewezen is, worden beboet voor een zeker getal
paarden, runderen of schapen. Een deel van de boete vervalt aan den
Koning of aan den Staat, het ander deel aan den beleedigde of diens
nabestaanden."</td>
<td valign="top">p.13</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg_xV94YLGLVKy5BT3VZ62N5GSHPna3nHUY_HT01kJALUipt9AVqPjnCSgsl1zDL-fh3o_jKDkILgCkvwEC4IKHBziAYH3yAKayqpl2Mcgq1hc49AtovB2J8_QKfTkWnaaX7dZpQiUcnOA/s1600/014+1878+Ottema.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="925" data-original-width="589" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg_xV94YLGLVKy5BT3VZ62N5GSHPna3nHUY_HT01kJALUipt9AVqPjnCSgsl1zDL-fh3o_jKDkILgCkvwEC4IKHBziAYH3yAKayqpl2Mcgq1hc49AtovB2J8_QKfTkWnaaX7dZpQiUcnOA/s320/014+1878+Ottema.jpg" width="203" /></a></div>
</td>
<td valign="top">Hier is het dus niet meer eene private transactie, maar eene publieke,
eene zaak het van den Staat. De Staat, de wet, bepaalt de boete en velt
het vonnis. De boete wordt betaald aan den Staat en beleedigde ontvangt
daarvan voor zich een bepaald gedeelte (de helft?) Voor het jus privatum
is het jus publicum in de plaats getreden. <br />
<br />
Bl. 60. r. 4. v.o. <i>mith
sin lif biltalja</i>. De compositie betreft dus nog maar alleen verwonding,
en is nog niet toegepast op doodslag. Doodslag wordt met den dood
gestraft, en de familie van den vermoorde heeft het recht van
bloedwraak. Slechts eene vrijwillige ballingschap kan den moordenaar
door de vlucht aan het bereik des wrekers onttrekken.<br />
<br />
Bij Tacitus,
G.21, ontmoeten wij weer een zeer grooten vooruitgang in dit opzicht,
want daar is de compositie ook uitgestrekt tot het geval van doodslag:
Ook de doodslag schrijft hij, wordt geboet met een bepaald getal stuks
vee en de gezamenlijke familie des verslagene neemt die genoegdoening
aan (is verplicht die satisfactie aan te nemen). Dit is, voegt hij er
bij, nuttig voor den staat, omdat de veeten volgens de vrijheid, d.i.
volgens natuurlijk recht van bloedwraak, voor den staat gevaarlijker
zijn." <br />
<br />
<br />
Bl. 62. r. 7. v.b. <i>vppet fjvr werpa</i>. Brandstichters
worden met den vuurdood gestraft. Daar is dus het jus talionis nog in
volle kracht; gelijk bloed om bloed, zoo ook vuur om vuur.
Brandstichting is een vergrijp tegen het geheele thorp, en daarom ook
Men werpt den brandstichter in het vuur. <br />
<br />
Bl. 62. r. 8. v.o.
<i>vrrêde by tha fyand</i>. Landverraad is de zwaarste van alle bedenkelijke
misdaden, want het is eene misdaad tegen den geheelen Staat. Zoo ook bij
Tacitus, G 12. Verraders en overloopers worden aan een boom op-</td>
<td valign="top">p.14</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjnYgSytUep7kNozQUy8jiubs8EQHw_gYBjlxDdcAZAgEZ_QT3OHtj0lLYE8YxXdfnz7XKmnB9yWBPIjbQGXCqR7NVmINUxIgPQA4-9gBHbGhKf-oprIAHqhtEszL3EIouNk-Y4VysPcDU/s1600/015+1878+Ottema.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="941" data-original-width="608" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjnYgSytUep7kNozQUy8jiubs8EQHw_gYBjlxDdcAZAgEZ_QT3OHtj0lLYE8YxXdfnz7XKmnB9yWBPIjbQGXCqR7NVmINUxIgPQA4-9gBHbGhKf-oprIAHqhtEszL3EIouNk-Y4VysPcDU/s320/015+1878+Ottema.jpg" width="206" /></a></div>
</td>
<td valign="top">gehangen, lafhartigen, die zich aan den strijd onttrekken, en bedrijvers
van onnatuurlijke zonde worden in een moeras verzonken onder eene horde
van teenen. Het verschil van de straf doelt hierop, dat de gestrafte
misdaad openlijk ten toongesteld, de straf der wandaad verborgen wordt."<br />
<br />
Bl. 62. r. 6. v.o. <i>mota barna</i>. Vergelijk deze straf bepaling met die op bl. 20 in art. 7.<br />
<br />
Bl.
62. r. 1. v.o. <i>vrwerpa</i>. De naam des landverraders moet uitgeroeid
worden evenals zijn geheele geslacht. Aan geen kind mag men ooit dien
naam weer geven, en zij die een gelijken naam dragen, moeten dien
<i>afwerpen </i>en een anderen naam aannemen, opdat die gevloekte naam binnen
Fryas erf nimmer weer gehoord worde. <br />
<br />
Bl. 66. r. 12. v.o. <i>Svnne
rés háger</i>. F. Lensimand, Die Anfänge der Cultur, B.I.18. Die Flora und
Fauna der Schichten, in denen wir die ersten Spuren unseres Geschlechtes
antreffen, zeigen dasz die damalige Temperatur eine weit höhere war als
die heutige, denn unsere mitten-europäischen Länder erfreuten sich
eines tropischen Klimas, und die nordlichsten Striche Asiens und
Amerikas, selbst Grönland, wurden noch nicht von Eisschollen
heimgesucht. <br />
<br />
Bl. 66. r. 6 v.o. <i>An tha éne side</i> enz. Geheel
Europa begrensd door eene lijn van Königsberg tot Triest behoort tot
Fryas erf. Vergelijk met deze grensbepalingen, Dionysius
Halicarnassensis L. XIV. Het land der Kelten wordt midden doorgedeeld
door de rivier de Rijn. Het gedeelte aan gene zijde van den Rijn,
grenzende aan de Skythen en Thraeiers, wordt Germanie genoemd en strekt
zich uit tot aan het Hercynisch woud en de Rhipaeische bergen. Het
andere gedeelte aan deze zijde van den Rijn naar het zuiden gekeerd tot
aan</td>
<td valign="top">p.15</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhqKMHpJjImAJk0Pj_f0holDO74XSOql4T-EymJQ5osqSWgjR9jUDGDNDjV3I5Og0nXWKBZmo7lXwf_Uuj_qlQCQSKeJQ2bKWJbkj-XO-WUGBJlcrqqSSsId6b_OSI7QMK1jz9B7XPkzI0/s1600/016+1878+Ottema.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="951" data-original-width="615" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhqKMHpJjImAJk0Pj_f0holDO74XSOql4T-EymJQ5osqSWgjR9jUDGDNDjV3I5Og0nXWKBZmo7lXwf_Uuj_qlQCQSKeJQ2bKWJbkj-XO-WUGBJlcrqqSSsId6b_OSI7QMK1jz9B7XPkzI0/s320/016+1878+Ottema.jpg" width="206" /></a></div>
</td>
<td valign="top">het Pyrenaeisch gebergte, dat den Gallischen zeeboezem omvat, heet Galatie (Gallie).<br />
<br />
Zie over de Kelten als omvattende Galliers en Germanen A. Holzmann, Kelten und Germanen;<br />
<br />
en L. Contzen, die Wanderungen der Kelten.<br />
<br />
Bl.
66. r. 4. v.o. <i>thát bréde twiskland</i>. Caesar B.G.VI.25. De breedte van
het Hecynisch woud strekt zich negen dagreizen uit. Het begint bij de
grenzen der Helvetiers, Nemeten en Rauraken, loopt langs de rivier de
Donau tot aan de Daken en Anarten, wendt zich dan links van de rivier af
langs de grenzen van vele landen, en is er niemand in Germanie die kan
zeggen, dat hij het einde van dit woud bereikt heeft, al had hij zestig
dagreizen afgelegd, noch dat hij vernomen heeft, waar het aanvangt."<br />
<br />
Bl.
68. r. 6. v.b. <i>an thju Réne</i>. Dio Cassius, 53. Sommige der Kelten, die
wij Germanen noemen, bezitten het geheele Keltische land langs den Rijn,
en hebben het Germanie doen noemen, opwaarts tot aan de bronnen der
rivier, en afwaarts tot aan de zee van Brittannie." <br />
<br />
Bl. 68.
r. 1. v.b. <i>twelif rinstrama</i>. Deze twaalf rivieren zijn: De Weichsel,
Oder, Elbe, Weser, Eems, Rijn, Schelde, Seine, Loire, Garonne, Rhone en
Po.<br />
<br />
Bl. 68. r. 15. v.b. <i>priked</i>. Hieruit is het <i>tatoueeren </i>bij de
Britten ontstaan, waarvan Caesar B.G.V.14 gewag maakt: Alle Britten
tatoueeren zich met weede, die een blaauwe kleur veroorzaakt."<br />
<br />
Evenzoo
spreekt Pomp: Mela III 6. van: met weede getatoueerde Britten."
Herodianus beschrijft dit nader: Zij beprikken hunne ligchamen met
figuren en afbeeldingen van allerlei verschillende dieren." Wat echter
deze schrijvers in het algemeen zeggen van de Britten, beperkt Tacitus
tot een </td>
<td valign="top">p.16</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh0Kxh3sCyeMTvJ__7O-_i3V_4dcIK0f2kccVA9-VoWhw_Th9WOQEiMw_duAEMcg9h9g4UOVKcC-R2jTEwVQkWzLXJnzgbYZYUlwgiRc4qJXJSh3nm_Vc9iskPanjphk21kT2A2OamqlgE/s1600/017+1878+Ottema.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="944" data-original-width="614" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh0Kxh3sCyeMTvJ__7O-_i3V_4dcIK0f2kccVA9-VoWhw_Th9WOQEiMw_duAEMcg9h9g4UOVKcC-R2jTEwVQkWzLXJnzgbYZYUlwgiRc4qJXJSh3nm_Vc9iskPanjphk21kT2A2OamqlgE/s320/017+1878+Ottema.jpg" width="208" /></a></div>
</td>
<td valign="top">gedeelte van het volk, Vita Agricolae 9, waar hij vermeld, de
getatoueerde gelaten van de Siluren. En juist deze Siluren woonden in
Wales en Devonshire, het land der tinmijnen. <br />
<br />
Bl. 70. r. 12 v.b.
<i>Aldland, Atland</i>. Over dit verzinken van Atlant heeft Plato een bericht
bewaard in zijn Timaeus en Kritias. Een opperpriester te Saïs heeft aan
Solon verhaald: Voor den ingang de Middellandsche zee, welken hij de
zuilen van Herakles noemt, lag eertijds een land grooter dan Lybie en
Asie te zamen. Van daar konden toen de zeevaarders naar de andere
eilanden komen, en van deze eilanden op het vastland daartegen over, dat
zich rondom die eigenlijke oceaan uitbreidde. Op dit groot Atlantisch
eiland bestond een groot wonderbaar koninkrijk, dat over het geheele
eiland heerschte en over vele andere eilanden en deelen van het
vastland, bovendien beheerschte het aan onzen kant Lybie tot aan Egypte
en Europa tot aan Tyrrhenie. Toen echter in lateren tijd buitengewone
aardbevingen en overstromingen losbarstten, veroorzaakte één noodlottige
dag en ééne noodlottige nacht, dat het Atlantisch eiland in de diepte
der zee verzonk. Daarom is nu die zee ontoegankelijk en moeijelijk te
onderzoeken, omdat het diepe slik (de wadden), 't welk het eiland bij
het verzinken gevormd heeft, de scheepvaart verhindert."<br />
<br />
Strabo.
II.102. Het kan zeer wel waar wezen, wat er verteld wordt van het eiland
Atlantis, waarvan Plato zegt, dat Solon, die het had gehoord van
Egyptische priesters, bericht heeft, dat het vergaan is, terwijl het
eens een eiland was, zoo groot als het vasteland. <br />
<br />
Bl. 72. r. 10. v.b. <i>twam hápa</i>, dat zijn de Hunnen en de Finnen.<br />
<br />
<i>t-éne dèl</i>, de Hunnen zullen zuidwaarts afgetrokken zijn, waar wij ze later vinden als Hongaren of Magiaren. </td>
<td valign="top">p.17</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg0JRon6wBc9mz_w1rjsuI9SR6kwP9wRo1eLZA9TU_g9rCf1iVqkU12G7fMwCdu1setnYI64BmAsg8G1esIbhoP3L5B_qMFALgh0U9T69cOtjxdNZE-eA_1KPV8iWdAH9NlLxROekom9_c/s1600/018+1878+Ottema.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="933" data-original-width="604" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg0JRon6wBc9mz_w1rjsuI9SR6kwP9wRo1eLZA9TU_g9rCf1iVqkU12G7fMwCdu1setnYI64BmAsg8G1esIbhoP3L5B_qMFALgh0U9T69cOtjxdNZE-eA_1KPV8iWdAH9NlLxROekom9_c/s320/018+1878+Ottema.jpg" width="207" /></a></div>
</td>
<td valign="top"><i>thát ôre dél</i>, de Finnen, is gevallen in Zweden, d.i. skênlandis ásterdèl. bl. 110. <br />
<br />
Bl.
72 r. 19 v.b. <i>prestera-kàrka</i>. Frya's volk had noch priesters noch
kerken, en evenmin woorden daarvoor in zijne eigen taal. De Friesen
hebben die het eerst leeren kennen bij de Finnen, en dus ook die woorden
alleen aan de taal nen der Finnen kunnen ontleenen. De woorden kerk en
priester moeten dus Scandinavischen oorsprong. Het Friesche kaerke van
chaerke, scherke, is in het Zweedsch <i>kyrke</i>, uitgesproken even als thans
ons <i>tzierke</i>, Oostfriesch <i>zierk</i>, Deensch <i>kerke</i>. Prester is Zweedsch
<i>praest</i>, Deensch <i>praest </i>mv. <i>praester</i>. Op bl. 222, komt eveneens als
meervoud voor <i>prestar</i>, dat wijst op een enkelvoud <i>prest </i>als de
oorspronkelijke vorm.<br />
<br />
Bl. 74. r. 8. v.b. <i>Achtantich jêr forther</i>. d.i. 2092 - 80 = 2012 v. Chr. <br />
<br />
Bl. 74. r. 7. v.o. <i>Inka </i>beteekent boter, <i>butyrum</i>. Halbertsma, Lexicon Frisicum. <br />
<br />
Bl. 74. r. 6. v.o. <i>faederja</i>, d.i. oom, <i>patruus</i>. Halbertsma, Lexicon Frisicum. <br />
<br />
Bl.
74. r. 5. v.o. <i>jonga kámpar</i>. Tacitus G. 14 "De meeste aanzienlijke
jongelingen begeven zich naar die volken, welke in een of anderen oorlog
gewikkeld zijn." <br />
<br />
Bl. 76. r. 3. v.b. <i>thri wiga</i>. Zie ook Saxo
Grammaticus. L.V. p. 52 en Notae uberiores p. 68. Ed. Müller. In het
gedicht Edda wordt verhaald dat Odin (Wodin) den raad gegeven heeft om
de slagorde wigvormig op te stellen. Verg. ook Nota p. 214, 215, de acie
triplici Othiniana.<br />
<br />
Bl. 76. r. 3. v.b. <i>an thri wiga</i>. Tacitus G. 7. De slagorde wordt bij wiggen (wigvormig) opgesteld."</td>
<td valign="top">p.18</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi7L4vncZcOxPc4mERWXAiaiwxcFX-0P3iy76Rln2DqJaWHCY6yi10248QUN-0uduz4DpDOo_7BpW0lyz6tGPxGt5mpEMOp3P8kYAKyq1EQ4lhnk3sWHqQh0KMRCkhBgrXVn_Y9bRx8tKc/s1600/019+1878+Ottema.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="948" data-original-width="619" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi7L4vncZcOxPc4mERWXAiaiwxcFX-0P3iy76Rln2DqJaWHCY6yi10248QUN-0uduz4DpDOo_7BpW0lyz6tGPxGt5mpEMOp3P8kYAKyq1EQ4lhnk3sWHqQh0KMRCkhBgrXVn_Y9bRx8tKc/s320/019+1878+Ottema.jpg" width="208" /></a></div>
</td>
<td valign="top">Bl. 76. r. 11. v.b. <i>Séfyra</i>, scheepsroepers, zeetrompetten, waarmede ook
de winden worden afgebeeld. Het woord is zamengesteld uit <i>sè</i>, de zee, en
<i>fyr</i>, een denneboom, omdat deze trompet gemaakt was uit een uitgeholde
dennestam, even als nog, in later tijd, de Sint Steffens hoorn, waarvan
een exemplaar in het Friesch kabinet van oudheden berust. Deze trompet
is ruw bewerkt uit een gespleten stam van een jonge denneboom, en
bestaat uit twee in de lengte zacht gekromde uitgeholde stukken, die met
tien hoepeltjes aaneen gekuipt zijn. De geheele lengte bedraagt 1.12
meter. De Zweedsche herderinnen gebruiken nog een hoorn van gelijke
constructie om in het gebergte haar vee bijeen te roepen.<br />
<br />
De Grieken hebben aan deze trompet den naam van den Westewind, Zephyrus, ontleend. <br />
<br />
Bl.
76. r. 11. v.b. <i>Sèfyra</i>. De Heer G. Verenet heeft mij over dezen hoorn
medegedeeld: Les Vachers des Alpes emploient encore un instrument
bucolique ou pastoral, en forme de trompe (le taureau d'Uri des
guerriers Helvétiques) pour le rappel des troupeaux. Il se compose aussi
d' une écorce d'érable arrondie et entourée de cerceaux de bois; sa
longueur est d'environ deux mètres; le son du cylindre tient de celui
d'un tuyau d'orgue. <br />
<br />
Bl. 80. r. 6. v.b. <i>Kádik, Cadix</i>, Gades,
Punisch <i>Gadeir</i>. Festus Avienus, die in zijne <i>Ora maritima</i> fragmenten
bewaard heeft van Himilco's zeereis, zegt vs. 267, dat dit <i>Gadeir </i>
beteekent <i>locus aggere septus</i>, eene ingedijkte plaats.<br />
<br />
Die
beteekenis wordt gecontroleerd door het Hebreeuwsche <i>Gadeer, locus muro
cinctus</i>, door een muur omgeven, hier <i>êne sténene kâdik</i>.<br />
<br />
Bl. 80. r. 6. v.b. Kâdik. Stephanus de Urbibus. Γάδειρα,</td>
<td valign="top">p.19</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhDcsyv1U6JLOjtrqOZn7RVxi5FLphPrYUApgZjhTiZQv8lvt9s3rwEYhxxDkX5iQsu3QO3iAEHHi3nL7NG3FAzGsqMrUVSK539foFFFOco5WyGFNgAC056OD52QcK9EsjPp8E3w9tlpEs/s1600/020+1878+Ottema.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="944" data-original-width="611" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhDcsyv1U6JLOjtrqOZn7RVxi5FLphPrYUApgZjhTiZQv8lvt9s3rwEYhxxDkX5iQsu3QO3iAEHHi3nL7NG3FAzGsqMrUVSK539foFFFOco5WyGFNgAC056OD52QcK9EsjPp8E3w9tlpEs/s320/020+1878+Ottema.jpg" width="207" /></a></div>
<br /></td>
<td valign="top">geeft als naamsafleiding οὖσα ώς ταινία ϰαὶ τῆς γῆς δειρά velut fascia et <i>terrae collum</i>.<br />
<br />
Bl. 80. r 12. v.b. <i>fâr tha rika kaening fon Egiplandum</i>. Dit valt in den tijd van Joseph in Egypte ± 2000 v. Chr. <br />
<br />
Bl.
80. r. 10. v.o. <i>Nèf Inka</i>. Vrage: Is Inka ook met zijne vloot in Zuid
Amerika aangeland, en zijn nageslacht 35 eeuwen later door Pisarro terug
gevonden in de Koningstam der Inka's in Peru?<br />
<br />
Bl. 80. r. 10.
v.o. <i>Inka</i>. Bij Hamconius fol. 72. b. wordt bericht van eene kolonie
Friesen in Chili, daar aangetroffen door Diego Torres, (de rebus
Americae patres collegii pacis ad Provincialem, a°. 1589); alsmede door
Alphonsus de Ercilla, (de rebus Americae) (Auruncana). Zij zouden daar
(in Chili) aangekomen zijn omstreeks 1030 n.Chr., en hadden eene
herinnering aan hunne afkomst van Friesen. Dit doet mij gissen dat Inka
kan aangeland zijn aan den N.O. hoek van Brasilie, in den mond der
Amazonen-rivier, dat de afstammelingen van zijn volk in den loop van
eeuwen al verder landwaarts ingetrokken en eindelijk tot de westkust van
Z. Amerika (Chili en Peru) doorgedrongen zijn. Lezen wij nu hier dat de
meeste Finnen en Magiaren zich bij Inka voegden, dan komt dit overeen
met de opmerking van reizigers, dat de inboorlingen van Chili en Peru in
hunnen ligchaamsbouw eene Finsche type dragen.<br />
<br />
Bl. 80. r. 7.
v.o. <i>ák árg to gvngen</i>. Hiertoe zal ook wel behoord hebben, dat Sicilie
van Rhegium is afgescheurd, Prochyta en Pithecusa van Misenum, Capreae
van Athenaeum enz. Strabo L.I.60.<br />
<br />
Bl. 84. r. 10. v.o. <i>Missellja</i>. μασσαλία Stephanus, de Urbibus, verhaalt volgens Timaeus, dat een schipper bij zijne aan-</td>
<td valign="top">p.20</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh_zNEsmSKabZNNI9xbNnbXLIIj9zNUUNjfE1P0XIhG8hyC9ZtKL2RvItim3_nI9fnEotLJzkE6OwbcWqs0M_q0JpZA47HWizmX3SpJ2vEV0jEe5QGQVrDDPgDXeCl5WcgMNYqDiv3gkhc/s1600/021+1878+Ottema.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="949" data-original-width="607" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh_zNEsmSKabZNNI9xbNnbXLIIj9zNUUNjfE1P0XIhG8hyC9ZtKL2RvItim3_nI9fnEotLJzkE6OwbcWqs0M_q0JpZA47HWizmX3SpJ2vEV0jEe5QGQVrDDPgDXeCl5WcgMNYqDiv3gkhc/s320/021+1878+Ottema.jpg" width="204" /></a></div>
</td>
<td valign="top">komst aldaar een visscher beval een touw, dat hij hem toewierp, vast te
maken, μᾶσαι en dat daarvan de naam Massalia gevormd is uit μᾶσαι
<i>binden</i>, en ἁλιευς een <i>visscher</i>.<br />
<br />
Bl. 84. r. 6. v.o. <i>ana trowe wydena</i>. De Druiden, zie bl. 124.<br />
<br />
Bl.
86. r. 4. v.o. <i>Nyhellénja</i>, de raadselachtige Godin Nehalennia, van wie
Romeinsche Gedenksteenen bij Domburg op Walcheren in zee gevonden zijn,
ten jare 1647. Zie Beschrijving en afbeeldingen bij: H. v. H. en H. v.
R. Kerkelijke oudheden, Bisdom van Zeeland. Dl. IV. bl. 67 en Dr. J.F.L.
Jansen, Romeinsche Beelden en Gedenksteenen in Zeeland.<br />
<br />
Bl. 88.
r. 6. v.o. <i>tha stjurar to hropande</i>. Vergelijk wat Pomponius Mela III. 6
schrijft van de Druidessen bij de Galliers: Het eiland Sena in de
Britsche zee tegenover het land der Osismiers (Armorica) is beroemd door
een orakel van de Gallische Godin, wier priesteressen, geheiligd door
een maagdelijken staat, negen in getal zijn. Men acht haar begaafd met
een buitengewoon verstand, gelooft, dat zij zeeën en winden onstuimig
kunnen maken, zich kunnen veranderen in dieren, genezen wat bij anderen
ongeneeslijk is, de toekomst weten en voorspellen, doch alleen zich
bezig houden met die zeevaarders, die gekomen zijn om haar te
raadplegen."<br />
Zie ook: L. Contzen, die Wanderungen der Kelten S. 88, 89.<br />
<br />
Bl. 88. r. 2. v.o. <i>bjar</i>. Tacitus G.23. hunne drank is een vocht bereid uit gerst of tarwe.<br />
<br />
Bl.
90. r. 11. v.b. <i>Skriffilt</i>. Bij Strabo XV. 717, bericht Nearchus de
vlootvoogd van Alexander, dat in Indie aan den beneden Indus een volk
is, dat niet op palmbladen schrijft, maar <i>brieven schrijft op zeer zwaar
ineen gestampt katoen</i>, d.i. schrijffilt van boomwol. Uit de</td>
<td valign="top">p.21</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg9xbE-KXC6BtGRbMRwmOYQp6lN8CxezJIPRtVFDEjDtDKykJMvyOcyv4Uc5DBXvQRuwcIAB1q70PDIsI5-vWhDbut6NhhTlXQAPidKOLOxwvPB5qOAYDPc9OYsLu4evBGmWOuh_nuiMNI/s1600/022+1878+Ottema.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="950" data-original-width="613" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg9xbE-KXC6BtGRbMRwmOYQp6lN8CxezJIPRtVFDEjDtDKykJMvyOcyv4Uc5DBXvQRuwcIAB1q70PDIsI5-vWhDbut6NhhTlXQAPidKOLOxwvPB5qOAYDPc9OYsLu4evBGmWOuh_nuiMNI/s320/022+1878+Ottema.jpg" width="206" /></a></div>
</td>
<td valign="top">verdere beschrijving van dat volk blijkt, dat hij van de daar gevestigde Friesen (Geertmannen) spreekt.<br />
<br />
Zij bebouwen het gemeenschappelijk land (<i>hemrik</i>) gezamenlijk en verdeelen de oogst. <br />
<br />
Zij
zijn gewapend met lange bogen en pijlen, met speeren en schilden en met
zeer breede zwaarden van 3 ellen (5 voet) lengte (<i>gêrt</i>), zij hebben
wetten, deels algemeene (<i>mêna êwa</i>) deels bijzondere (<i>setma</i>), die veel
van de wetten van andere volken verschillen.<br />
<br />
Zij huwen de dochters uit zonder bruidschat. (Tacitus G.18. "De vrouw brengt den man geen bruidschat aan.")<br />
<br />
Zij
hebben de gewoonte, om vorsten en grooten alleen met woorden te groeten
en nooit met <i>kniebuiging </i>(verg bl. 20. wr.aldas gást mêi mán allèna
knibuwgjande thánk to wija.)<br />
<br />
Bl. 90. r. 11. v.b. <i>Skriffilt</i>. Pater Paullino van St. Bartholomeo, zendeling in Indie, heeft in zijne Samscridamirae <br />
(Sanskrit)
linguae institutio, bewezen, dat het gebruik van katoenpapier bij de
Indiers tot ver boven de tijden van Christus opklimt. Verg. Heeren.
Ideën Indiers. bl. 93. <br />
<br />
Bl. 94. r. 13. v.o. <i>til thêre séjene</i>. De
naam dezer rivier is Friesch, <i>thju séjene</i>, de zegen, zoo mede le Havre,
<i>thi have</i>, le Havre de gráce, <i>thi have thêre séjene</i>: Ouessant, <i>westsónd</i>:
Dieppe: <i>diape</i>; Fécamp, <i>fjakamp</i>, veeweide: Caudebec, <i>thju kalde béke</i>, de
koude beek; Robec, <i>thju róde bêke</i>, de roode beek enz.<br />
<br />
Bl. 94. r. 10. v.o. <i>Kérenák</i>. Staat dit in verband met Corn-Wales?<br />
<br />
In het Fransche Bretagne is ook een Carnac met groote overblijfselen van Druidische monumenten. <br />
<br />
Bl. 94. r. 8. v.o. <i>Káltana</i>, Zie over de Kelten in Brittannie, L. Contzen, die Wanderungen der Kelten.</td>
<td valign="top">p.22</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjpwizwifFcHeqKZiMdXpDpS_YzHVuYJ8O38-EDESF-73EMvW4Kj4MwABzOvxSDPhzb6002VP4nOgXDDP5ONuJfwE_sYfNdQpE48jyVxcSJuprOIIjYZjG-_0w93-gIivwA8trXdpyvar8/s1600/023+1878+Ottema.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="960" data-original-width="610" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjpwizwifFcHeqKZiMdXpDpS_YzHVuYJ8O38-EDESF-73EMvW4Kj4MwABzOvxSDPhzb6002VP4nOgXDDP5ONuJfwE_sYfNdQpE48jyVxcSJuprOIIjYZjG-_0w93-gIivwA8trXdpyvar8/s320/023+1878+Ottema.jpg" width="203" /></a></div>
</td>
<td valign="top">Bl. 96. r. 5. v.b. <i>thju Moder</i>. Haar naam was Hel-licht. bl. 106.<br />
<br />
Bl. 96. r. 14. v.b. <i>Tünis to en gode uphêjad</i>. vrg. bl. 82. <i>Tünis êvg as hjara káning bikánna</i>.<br />
<br />
Tünis
erkend als koning der stad, <i>Malk-kart</i>, en verheven tot eene godheid is
dus de Phenicische <i>Melkarth</i>, dien de Grieken den Tyrischen Herakles
noemden, veel ouder dan de Grieksche Herakles. Aan dezen Tyrischen
Hercules werden de zuilen van Hercules toegeschreven, de rotsen Abyla en
Calpe.<br />
<br />
Pomponius Mela I.5. verhaalt dat Hercules zelf de voor heen
verbonden rotsen van een gescheurd en den Oceaan, die vroeger door eene
rotsketen was afgesloten, een toegang in de Middellandsche zee verschaft
heeft.<br />
<br />
De grond van de Mythe ligt hier in, dat de Friesche
zeekoning Tünis aan de Pheniciers de straat heeft leeren kennen, die de
Middellandsche zee met den Oceaan verbond, en alzoo dien zeeweg voor hen
heeft geopend. Daarvoor hebben ook de Tyriers eene hunner oudste
kolonien aan de Noord Afrikaansche kust <i>Tunes </i>(ὁ Τύνης) thans nog Tunis,
genoemd. <br />
<br />
Bl. 96. r. 6. v.o. <i>navt rum noch</i>. Nepos. Themistocles
C.VI, schrijft ook van de Phalerische haven te Athene, dat die noch
goed, noch groot genoeg was. <br />
<br />
Bl. 98. r. 7. v.b. <i>Jonhis élanda</i>.
De Jonische zee en de Jonische eilanden ten westen van Griekenland
hebben niets gemeen met de Jonische steden en eilanden langs de kust van
Klein-Asie. Het verschil wordt bij de Latijnsehe zoo wel als bij de
Grieksehe schrijvers streng in acht genomen, die de laatste namen altijd
met eene lange (dubbelde) o en de eerste altijd met eens korte
(enkelde) o schrijven. <br />
<br />
Bl. 98. r. 10. v.o. <i>Athenia, Minerva, Nyhellênia</i>.</td>
<td valign="top">p.23</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiaiZgwht8Rgx7S4NzkcYLupDtn6UALRQTN9gZNOLmbstbZpO1VvU97BQtS4_h_xJ857ZhThn6dTLbqMaR2sRb6SJUGvNawdQpBm7-VwBOK7OsWGBRe9Af5x9CEfwDVQ5-CZqqJAOtqcwQ/s1600/024+1878+Ottema.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="957" data-original-width="609" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiaiZgwht8Rgx7S4NzkcYLupDtn6UALRQTN9gZNOLmbstbZpO1VvU97BQtS4_h_xJ857ZhThn6dTLbqMaR2sRb6SJUGvNawdQpBm7-VwBOK7OsWGBRe9Af5x9CEfwDVQ5-CZqqJAOtqcwQ/s320/024+1878+Ottema.jpg" width="203" /></a></div>
</td>
<td valign="top">Van deze namen is de eerste gebleven aan de stad Athene en overgedragen
tevens op de Godin Pallas. Minerva is als naam der Godin bewaard in
Groot Griekenland, Italie tot aan de Alpen (bl. 54). Doch de naam
Nyhellènia is als zoodanig in Griekenland verloren gegaan. Evenwel zijn
de beide deelen van dien naam als adjectiven in de Grieksche taal
opgenomen: Ny is geworden νέος (néos) <i>nieuw</i>, en ἕλλην (hellên) nog bij
Suidas bekend in de beteekenis van <i>verstandig</i>. Suidas in voce: ἕλλην,
φρόνιμος. Vandaar hebben de Grieken den naam Hellenen aangenomen d. i.
<i>verstandigen</i>. Toen later bij de Grieken de oorsprong van dien naam in de
herinnering verflaauwde, hebben zij die herkomst gehuld in het gewaad
der Mythe van Phrixus en Helle, de kinderen van Nephele en Athamas, die
op een ram met gouden vacht het land ontvluchten om aan de lagen hunner
stiefmoeder Ino te ontkomen. Maar ook in die Mythe schuilt nog een
donkere herinnering aan het verleden. Phrixus, phrygs, is een naklank
van Fryas; Helle herinnert aan Nyhellênia, en Nephele aan het land der
Nevelen, dat land in het verre onbekende westen of noorden, vanwaar de
Friesen gekomen waren, terwijl Athamas (gen. Athamantis), zamengesteld
uit âthe en man, te kennen geeft, dat die mannen als vrienden gekomen en
ontvangen waren. <br />
<br />
Bl. 98. r. 8. v.o. <i>lik âtha vntfongen</i>. Zie
over de komst der Joniers in Attica Herodotus L.I.c.145 en Strabo
L.VIII. p. 383. Die Joniers zijn vreemdelingen, daar gekomen onder
aanvoering van Jon, den zoon van Xuthus.<br />
<br />
Xuthus nu beteekent <i>blond</i>,
zoodat dit alleen zeggen wil dat Jon een blond man was, tot het ras der
blonde menschen, d.i. tot Fryas volk behoorde.<br />
<br />
B.G. Niebuhr,
Vörtrage überalte Geschichte, B.I.S.227: die ionische Einwanderung in
Attica erscheint als eine <i>freunliche Aufnahme</i> der Flüchtigen."</td>
<td valign="top">p.24</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEizormZXRM9pKqAtZavgFw0P7Qoxht3qlO_aCgrHVfb6CkxLJnf9L44I8tuu33IDwbhE7yVneEMnuwU64V_GoWG2vD0E8juoSjHPbFI1npvR-3X8_QV_Jwe7a3TcAt0pM9ae9p_mBcuWog/s1600/025+1878+Ottema.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="969" data-original-width="604" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEizormZXRM9pKqAtZavgFw0P7Qoxht3qlO_aCgrHVfb6CkxLJnf9L44I8tuu33IDwbhE7yVneEMnuwU64V_GoWG2vD0E8juoSjHPbFI1npvR-3X8_QV_Jwe7a3TcAt0pM9ae9p_mBcuWog/s320/025+1878+Ottema.jpg" width="199" /></a></div>
</td>
<td valign="top">Bl. 104, r. 1. v.b. <i>thrvch tha stréte</i>. Strabo L.I. 37. Eratosthenes
schrijft, dat eertijds het land bij de zuilen van Hercules nog niet was
doorgebroken, en dat toen bij de landengte van Pelusium de buitenzee
(Indische Oceaan) met de Middellandsche zee vereenigd was, daar deze,
hooger dan de landengte, die met hare wateren bedekte; maar dat later
toen bij Gades de rotsen waren doorgebroken, de waterspiegel der
Middellandsche zee gedaald is en het land bij den berg Casius, Pelusium
en verder tot aan de Roode Zee heeft blootgelegd.<br />
<br />
Van een vroeger
hoogeren waterstand der Middellandsche zee weet ook Pomponius Mela te
spreken L.I.6. Meer landwaarts in en vrij verre van het strand van
Numidie, worden vischgraten, stukken van oesterschelpen, rotsen door den
golfslag afgeschuurd, in de klippen bevestigde ankers, en andere
dergelijke kenteekenen gevonden, die bewijzen, dat eertijds de zee zich
tot die plaatsen heeft uitgestrekt."<br />
<br />
In de boeken van Moses en Josua
kan men den loop der veranderingen volgen, waardoor de Landengte van
Pelusium ontstaan is. De straat, die eerst de natuurlijke grens tusschen
Egypte en Arabie uitmaakte, heet:<br />
<br />
Gen. XV.18. Nahar Mitzraïm, de stroom van Egypte.<br />
<br />
Exod. XIV. 1, legert Mozes zich bij Pihachiroth, den mond der zeeëngte (nabij het Serapeum).<br />
<br />
Exod. XV. 22 en XXIII. 31, wordt daarbij gesproken van Jam Suph, het Biesmeer, later de Bitter-meeren.<br />
<br />
Num. XXXIV 5. is het hiet meer Nahar maar Nachal Mitzraïm, het Dal van Egypte.<br />
<br />
Josua XIII. 2. wordt dit dal, die drooge bedding, Shichor de zwarte grond genoemd.<br />
<br />
Josua XV. 4. komt weder de naam Nachal Mitzraïm voor, het Dal van Egypte.<br />
<br />
In den tijd die verloopen is tusschen de gebeurtenissen van Exod. XIV. (1564 v.Chr.) en die van Josua XV. heeft dus</td>
<td valign="top">p.25</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgeGBAxtcB0_pPNN7lMHmxktIapZWMu9RvjnhgBwXqqCgks4EDWB02kRkyGoTv0npWx73raKVDPoOX_bhK_I2Xiy5Qbi-ZDfC_CQ_5oroH5Mr5D0qrqsYqC9v0fYMB6QVAAZAIIJoOUYG8/s1600/026+1878+Ottema.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="955" data-original-width="604" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgeGBAxtcB0_pPNN7lMHmxktIapZWMu9RvjnhgBwXqqCgks4EDWB02kRkyGoTv0npWx73raKVDPoOX_bhK_I2Xiy5Qbi-ZDfC_CQ_5oroH5Mr5D0qrqsYqC9v0fYMB6QVAAZAIIJoOUYG8/s320/026+1878+Ottema.jpg" width="202" /></a></div>
</td>
<td valign="top">die verandering van dit terrein plaats gegrepen. Op bl. 464 blijkt dit het jaar 1551 v.Chr. geweest te zijn. <br />
<br />
Bl.
104. r. 2. v.b. <i>Pangab</i>. Opmerkelijk is het dat deze naam, waaronder men
in later tijd het Land verstaat, de Pentshab, hier alleen voorkomt als
den naam der Rivier. Ook in de latere geschriften van Ljudgért vindt men
steeds den naam Pangab gebruikt, en nooit Indus, niettegenstaande deze
naam aan Herodotus reeds bekend is uit den periplus van Skylax en
Karyanda.<br />
<br />
Bl. 104. r. 12. v.o. <i>Ulysus</i>. Tacitus Germ. 3. Sommigen
meenen, dat Ulysses op zijn langen fabelachtigen zwerftocht ook in deze
zee is gevoerd, het land van Germanie bezocht en Asciburgium, dat aan
den oever van den Rijn gelegen en nog eene bewoonde stad is, gebouwd en
benoemd heeft. Men zegt ook, dat een altaar aan Ulysses gewijd, waarop
ook de naam van zijn vader Laertes voorkomt, voorheen op die plaats is
gevonden, en dat er monumenten en grafsteenen met Grieksch letterschrift
op de grenzen van Germanie en Rhaetie nog aanwezig zijn. <br />
<br />
Bl.
106. r. 2. v.b. <i>Utkikbored</i>. Onder de Basreliefs uit de bouwvallen van
Niniveh, afgebeeld bij H.A. Layard, komt de afteekening voor van een
schip, dat grootelijks verschilt van den vorm der Phenicische schepen.
Het is voorzien van eene mars of mastkorf, waarvan het profil gelijkt op
het benedenste gedeelte van een menschen aangezicht; eene terugwijkende
kin en <i>vooruitstekende onderlip</i>. Deze overeenstemming is te zeer in het
oog vallend, om daarbij niet aan een Friesch schip te denken. Het schip
heeft de gedaante van een zeepaard, gelijk aan die welke den wagen van
Neptunus trekken. De Noordsche volken gaven veelal aan hunne schepen de
gedaante van een dier, onder anderen ook van eene zeeslang, <i>Sanâka </i>of
<i>Snâka</i>, waaraan bij lange</td>
<td valign="top">p.26</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjvwNRqOrPjhXNqYkT546JKNYJjpie0q0Fz5bltHB691a2fwMXBiRpwmPgGlQPKwF23x9Vx73RfzhBDoAKsQlfOSpZdJe9SCMHQv_5mjvmZkKcyaCtlPytzs-lLNEw7dUDVBpmNstF4Zts/s1600/027+1878+Ottema.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="954" data-original-width="615" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjvwNRqOrPjhXNqYkT546JKNYJjpie0q0Fz5bltHB691a2fwMXBiRpwmPgGlQPKwF23x9Vx73RfzhBDoAKsQlfOSpZdJe9SCMHQv_5mjvmZkKcyaCtlPytzs-lLNEw7dUDVBpmNstF4Zts/s320/027+1878+Ottema.jpg" width="206" /></a></div>
</td>
<td valign="top">smalle schepen de naam <i>Snikke </i>ontleend is. Zie de platen bij Hofdijk, Ons Voorgeslacht.<br />
<br />
Stralo
II.99 deelt mede, dat ten tijde van Cleopatra, Eudoxus in de
Aethiopische zee een stuk van een wrak vond, bestaande in een voorsteven
versierd met een gebeeldhouwde paardekop, en dat dit te Alexandrie
herkend werd, als afkomstig van een Gaditaansch schip, en dat de
kleinere schepen van Cadix <i>paarden </i>genoemd werden naar de beelden aan de
voorsteven.<br />
<br />
Vergelijk den naam <i>hengst </i>voor een soort van schepen in Zeeland.<br />
<br />
Zulke
schepen bezochten de havens van Phenicie toen Niniveh nog in bloei was
en de Assyrische Koningen hunne strooptochten uitstrekten tot Cyprus, 8
eeuwen v.Chr.<br />
<br />
Bl. 106. r. 7. v.b. <i>en Skryver</i>. Verg. Homerus Odyssea.
VIII. 163. φόρτου μνήμων de oude uitleggers verklaren dit door de
<i>Scheepsschrijver</i>, die boek houdt van de lading, en vertalen φόρτου
μνήμων door <i>vecturae memor</i>, d.i. die het Memoriaal houdt. <br />
<br />
Bl. 108. r. 15. v.b. <i>uta Sulverlóna</i>, dat zijn de Zilvermijnen van Laurium. <br />
<br />
Bl 110. r. 4. v.b. <i>Skênlandis ásterdél</i>, Zweden. <br />
,, r. 5. ,, <i>wra berga</i>, in Noorwegen. <br />
,, ,, ,, <i>wr-n sè</i>, in Denemarken. <br />
,, r. 10 ,, <i>100 jêr lêden</i>, 591 + 100 = 691 v.Chr.<br />
<br />
Bl. 110, r. 11. v.b. <i>ysere wépne</i>, gevonden in grafheuvelen op Bornholm.<br />
<br />
Bl. 112. r. 10. v.o. <i>kém thene Magy selva</i>. Deze Magy (koning van Denemarken) was volgens Worp van Thabor</td>
<td valign="top">p.27</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjxcNYPMwoaEA1exsQTsmLqeefkbn0I0ChB3wbP5Upnmhd2T6M65XT2P9XfDy5SBTFSvbdkpGxhrrPUJClhT0BrfwCvDVC1qRe_Kz32mMLiPONsPMJcZ0EoD8dMG5o9isU0swWalaUU1UI/s1600/028+1878+Ottema.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="951" data-original-width="598" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjxcNYPMwoaEA1exsQTsmLqeefkbn0I0ChB3wbP5Upnmhd2T6M65XT2P9XfDy5SBTFSvbdkpGxhrrPUJClhT0BrfwCvDVC1qRe_Kz32mMLiPONsPMJcZ0EoD8dMG5o9isU0swWalaUU1UI/s320/028+1878+Ottema.jpg" width="201" /></a></div>
</td>
<td valign="top">Chronicon L.I.C.V. Frotho I de 9e koning van Denemarken; over wien Saxo Grammaticus L. II. p. 74. Ed. Müller.<br />
<br />
Zie beneden de noot bij bl. 246. <br />
<br />
Bl. 116. r. 20. v.b. <i>aend kèthe</i>. Diergelijke profetien van Moders, en Gallische Druidessen vindt men opgeteekend bij:<br />
<br />
Suetonius:
Vitellius was ook verdacht van schuld aan den dood zijner moeder, als
of hij verboden had haar in hare ziekte voedsel te reiken, daar eene
priesteres der Catten (de burgtmaagd van Kattaburch), aan welke hij als
aan eene godspraak geloof sloeg, hem voorspeld had, dat zijn keizerschap
dan bevestigd en langdurig wezen zoude, als hij zijne moeder
overleefde.<br />
<br />
Flavius Vopiscus, Aurel: 44 meldt, dat Aurelianus eens
Gallische Druidessen (van het eiland Sena) geraadpleegd had, vragende of
het keizerschap bij zijne nakomelingen zoude verblijven; en dat zij
geantwoord hadden, dat geen naam in den staat roemruchtiger zijn zoude
dan die der nazaten van Claudius.<br />
<br />
Flavius Vopiscus, Numer: 13. Toen
Diocletianus bij de Tongeren in Gallie in eene herberg vertoefde,
terwijl hij nog in lageren rang diende, en met eene Druides de rekening
van zijne dagelijksche verteering opmaakte, zeide deze: Diocletianus,
gij zijt ook wat al te zuinig, al te spaarzaam. Daarop zoude
Diocletianus in scherts, niet in ernst, gezegd hebben: <br />
ik zal het
wat ruimer nemen als ik Keizer wezen zal. Na dit woord zoude de Druides
gezegd hebben: scherts niet Diocletianus, gij zult Keizer zijn, als gij
een wild zwijn (Aprum) zult gedood hebben.<br />
<br />
Aelius Lampridius,
Alexander Severus. 60. Toen Alexander Severus ten strijde trok riep eene
Druides hem in de Gallische taal toe: Ga heen, maar hoop niet op de
overwinning, en stel geen vertrouwen in uw krijgsvolk. <br />
<br />
Bl. 148. r. 10. v.o. <i>into thaet wellande hef.</i> Ook</td>
<td valign="top">p.28</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiitdmJ0nK_QaJ6cuRbLG8FmPpjCaVDsOlWaoVM6QP-baqzo6jlURzxo8hMWJejKZvRJbJNrm249GTzxzNfvoEirSCLLi79B5KvM1kx863kSPRb2lARyj8v2SgUdYvx4tDb4Yyc5dHG9co/s1600/029+1878+Ottema.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="952" data-original-width="610" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiitdmJ0nK_QaJ6cuRbLG8FmPpjCaVDsOlWaoVM6QP-baqzo6jlURzxo8hMWJejKZvRJbJNrm249GTzxzNfvoEirSCLLi79B5KvM1kx863kSPRb2lARyj8v2SgUdYvx4tDb4Yyc5dHG9co/s320/029+1878+Ottema.jpg" width="205" /></a></div>
</td>
<td valign="top">Saxo grammaticus vermeldt van Frotho I: hij is omgekomen niet door
geweld van wapenen, maar door de zwaarte van zijne wapenrusting en
ligchaam, in de golvende zee (aestu strangulatus).<br />
<br />
Bl. 118. r.
10. v.o. <i>forth hêser sin brune skild an top</i>. Bij Saxo Grammaticus L.III.
p.116 komt ook de uitdrukking voor: zijn schild aan den top van den
mast hangen, waarbij is aangeteekend: die zijn schild boven het hoofd
opheft, ontbloot zijn ligchaam; vandaar beteekent het omhoog heffen van
het schild, dat de wapenen neergelegd, en de vrede gevraagd wordt. Dit
werd genoemd: at halda upp fridskildi — at bregda upp fridskildi, het
vredeschild ophouden, opheffen. In de Annales Fuldenses ad annum 882,
wordt gezegd dat de Noormannen om de vrede voor gesloten te verklaren,
de gewoonte hadden van het schild op te hangen.<br />
<br />
Bij Saxo Grammaticus
L.V. p.231 geeft men door het schild in de mast op te hijsschen het
teeken dat er makkers en bondenooten komen. <br />
<br />
Bl. 124. r. 8. v.o.
<i>twyia thritich déga</i>, tweemaal dertig dagen d.i. twee maanden. Uit deze
woorden kan men besluiten dat bij de oudste Friesen de maanden dertig
dagen telden, en hun jaar een zonnejaar was van 12 maanden, met 5 (of
zes) overschietende dagen tijdens den winter zonnestand, bestemd voor en
gewijd aan het juulfeest. De oudste Egyptische jaarverdeeling was
volkomen dezelfde, in 12 maanden van 30 dagen en 5 daaraan toegevoegde
(Epagomenen) gewijd aan Godsdienstige feesten, de geboortedagen van
Osiris, Arveris, Typhon, Isis en Nephthys. Zie Plutarchus de Iside et
Osiri. <br />
<br />
Eenige namen van maanden komen voor op bl. 158. <br />
<br />
Bl. 124. r. 8. v.o. De bewoners van het noorden (Zweden, Skénland) hebben zeer vroeg den duur van het zonnejaar kun-</td>
<td valign="top">p.29</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhU_qAHSsymwhoxWaHHua2UBblSZOgIyuOe0j30CTUlFNHhIOJkSROjcLhxhL0GVMNSP249Hg87prOYPhWDC8i7lyLU3_9rxDf8Q5lY9av2arjahi4FZrQ1KmZcTEWlrLN7_YZGIl0VARc/s1600/030+1878+Ottema.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="954" data-original-width="599" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhU_qAHSsymwhoxWaHHua2UBblSZOgIyuOe0j30CTUlFNHhIOJkSROjcLhxhL0GVMNSP249Hg87prOYPhWDC8i7lyLU3_9rxDf8Q5lY9av2arjahi4FZrQ1KmZcTEWlrLN7_YZGIl0VARc/s320/030+1878+Ottema.jpg" width="200" /></a></div>
</td>
<td valign="top">nen bepalen, daar zij als van zelf het tijdstip van den winter
zonnestand moesten waarnemen, d.i. den dag waarop des middags de zon
slechts even aan den horizon verscheen zonder zich daar boven te
verheffen.<br />
<br />
Bl. 128. r. 17. v.b. <i>héde min burch fám orlovi</i>, vergel. bl. 60-2 <i>sy mêi thát dva</i>.<br />
<br />
<i>Bvta tha landpâla</i>, zie de aanteekening bij bl. 44.<br />
<br />
Bl.
130. r. 9. v.b. gürbâm. Zeer ten onrechte heb ik gemeend door dit woord
een muziekinstrument te moeten verstaan en vertaald zakpijp.<br />
<br />
Dr.
H.R. Snijder te Oostzaan heeft mij de opmerking gemaakt dat <i>gürbâm</i>
letterlijk is <i>geurboom</i>, d.i. de Mei- of haagdoorn, wegens de welriekende
bloesems bij de Mei- of lentefeesten gedragen. Ik houd dit voor
volkomen juist en zie nu dat dit Meifeest met de bloeijende haagdoorn in
gedachtenis gebleven is door het zingen der kinderen met de
pinksterbloem.<br />
<br />
Bl. 130. r. 46. v.b. <i>en wilde bufle</i>, Caesar.
B.G.VI.23. De buffels die Urus (Auerochs) genoemd worden, zijn weinig
minder in grootte, dan elefanten, en hebben het voorkomen, de kleur en
de gedaante van een stier. Hunne kracht en snelheid is groot en zij
ontzien noch mensch, noch wild dier, die zij ontmoeten. Men vangt ze in
kuilen om ze te dooden. De jongelingen harden hunne ligchamen bij dit
werk en leggen zich toe op deze soort van jagt. Die de meesten doodt,
heeft de grootste eer. Echter kunnen zij, zelfs al worden ze jong
gevangen, niet aan den mensch gewennen en getemd worden. De hoornen zijn
groot en wjd van een staande en verschillen veel van de hoornen onzer
runderen. De randen dezer hoornen beslaat men met zilver en gebruikt ze
als bekers bij groote feestmaaltijden.<br />
<br />
Bl. 132. r. 13. v.b. <i>linnent</i>. Tacitus Germ. 17. De vrouwen dragen meest linnen kledderen, met purper afge-</td>
<td valign="top">p.30</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhsKFInPNTQhElIph2ygiu8Pl9bz2e8dmevpGqvGvNrJI7N5RDDAKxI86ZUPP0KVMmhUkrtWhYoJfc32iSJi7aPJpoDtz6V1OFaVqupFuxfAJKAysffLmTZbYo1g2bpGEIFQRB4fuhwrWk/s1600/031+1878+Ottema.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="942" data-original-width="598" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhsKFInPNTQhElIph2ygiu8Pl9bz2e8dmevpGqvGvNrJI7N5RDDAKxI86ZUPP0KVMmhUkrtWhYoJfc32iSJi7aPJpoDtz6V1OFaVqupFuxfAJKAysffLmTZbYo1g2bpGEIFQRB4fuhwrWk/s320/031+1878+Ottema.jpg" width="203" /></a></div>
</td>
<td valign="top">zet. Van de Kimbren schrijft Strabo VII. 291: Met de vrouwen (fâmna)
trekken ook de opperpriesteressen (modera) mede ten strijde. Deze zijn
grijs van haar, in het wit gekleed, in linnen bovenkleederen (tohnekka)
met eene gesp vastgehecht, zij dragen een koperen gordel, en gaan
ongeschoeid.<br />
<br />
Bl. 132. r. 15. v.b. <i>paerlum</i>. Pomponius Mela III 6. Brittannie heeft rivieren, waarin paarlen gevonden worden.<br />
<br />
Plinius Hist.Nat.IX.57. Het is bekend dat Brittannie paarlen oplevert, schoon klein en kleurloos.<br />
<br />
Bl.
136. r. 2. v.b. <i>Wr.alda</i>. Vergelijk met deze eenvoudig verhevene leer,
het even zuiver Monotheisme, dat de grondslag is van de Indische
Godsdienst.<br />
<br />
Brahm, wohl zu unterscheiden van Brama, ist der Name des
hoechsten Wesens, welche die Indische Religien erkennt, des eigentlich
einzigen Gottes, waehrend alle uebrigen, Shiwa, Vishnu, Brama u.s.w. nur
Manifestationen irgend einer seiner Eigenschaften, seiner
schöpferischen Allmacht, seiner Weisheit sind. Die hohe Idee, welche die
Indier an Brahm knuepfen, geht aus den Beinahmen hervor, mit denen sie
ihn belegen, der Höchstvolkommene, der Unendliche, oder wie sie sich
ausdruecken, der Anfanglose und Endlose, der Unbeschreibliche, der
Allesschauende, die Urseele des Weltalls, lauter Bezeichnungen eines
einzigen und hoechsten Gottes volkommen wuerdig. Brahm ist das einzig
Bestehende, <i>nur in ihm leben, weben und sind wir</i>. Die Welt, wie sie
bestelt, ist nur der Abglanz seinen erhabenen Bildes, und wenn sie
aufhört, <i>so geht sie nur zurueck in sein Wesen</i>.<br />
<div style="text-align: right;">
Vollmer Wörterbuch der Mythologie.</div>
<br />
Bl.
446. r. 5. v.o. <i>nên stjurar men svnnestonde</i>. De Scandinaviers
verdeelden den horizon in 4 hemelstreeken; 8 windstreken en 16
uurstreken; of den dag (dagr) in 8 wachten</td>
<td valign="top">p.31</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgMXjtHvZHd7AYQdAYjZDSJzJXoxkHQy9NdLvf8at0srgMAY5478TQwklORXXAJiSD9XmKiRo3_w_eFMmc5zaeFOJQT07cIZ2ESPEPlNtFz3DRxXrLTzqarIyrWOljDgMnjjzdPODVuyOk/s1600/032+1878+Ottema.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="943" data-original-width="595" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgMXjtHvZHd7AYQdAYjZDSJzJXoxkHQy9NdLvf8at0srgMAY5478TQwklORXXAJiSD9XmKiRo3_w_eFMmc5zaeFOJQT07cIZ2ESPEPlNtFz3DRxXrLTzqarIyrWOljDgMnjjzdPODVuyOk/s320/032+1878+Ottema.jpg" width="201" /></a></div>
</td>
<td valign="top">(eijkt) en in 16 uren (stund). Een stjurar stonde is dus gelijk aan 1,5
svnnestonde. Zie Finn Magnussen over de dagverdeeling der oude
Scandinaviers, vertaald. Door Jhr. Mr. M. de Haan Hettema. Zie Vrije
Fries. II.D. 1e st. bl. 58. Zoo wordt door John Olafsen een onderscheid
gemaakt tusschen <i>hora major</i> en <i>minor</i>.<br />
<br />
Bl. 148. r. 13. v.o.
<i>Krûdkunde, hêlkunde</i>. De fâmna verpleegden de zieke en gekwetste
strijders. Zie Tacitus Germ. 7, ad matras, ad feminas, (<i>to tha moderum
ând tha fâmna</i>) vulnera ferunt.<br />
<br />
Bl. 150 r. 4. v.b. <i>Marsâta</i>.
Herodotus beschrijft de paalwoningen op het meer Prasias in Macedonie,
L.V.16. De Paeonen wonen op het meer Prasias in dezer voege. Er staan in
het meer steigers, of planken vloeren op hooge palen, die slechts door
eene brug een smallen toegang van den oever hebben. De palen waarop de
vloeren rusten, zijn eerst door de geheele bevolking geheid. Doch later
kwam het in gebruik, dat ieder man voor elke vrouw die hj trouwde, drie
palen moest heijen, aangevoerd van het gebergte Orbelus. Zij wonen daar
op deze wijze: Ieder heeft op die steigers zijde hut, waarin hij zijn
verblijf houdt, met een valluik waardoor hij in het meer kan afdalen. De
kleine kinderen binden ze met een touw aan het been vast, opdat zij
niet bij ongeluk in het water vallen. Aan hunne paarden en ander vee
geven ze visschen tot voeder. De overvloed van visch is zoo groot, dat
iemand slechts zijn valluik behoeft te openen, en eene ledige mand aan
een touw in het water te laten zakken, om die na eene korte poos gevuld
met visschen weder op te halen.<br />
<br />
Bl. 150. r. 7. v.b. Zie voorts
over de paalwoningen: Die vorgeschichtliche Zeit van Sir John Lubbock.
Th.I.cap. 6. en over Leeuwen in Europa Th.II.cap. 1. Der Höhlen-Löwe,
felis spelaca, war durchschnittlich grösser als unsere heutigen Löwen.
Overbljfselen daarvan zijn gevonden in de beenderen-</td>
<td valign="top">p.32</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi_FPX64T137KeHfU8uZsXEquS8gP77E8FGDgziF9Bz2akCNvqz0442EKligPVKW9sdGZdxCGT8j4O41AUX9NP2oflPNre36i_jsi-e7NCtIb3UHitvBwmXN6wVEZInxLB7nyjDExNzxfg/s1600/033+1878+Ottema.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="948" data-original-width="604" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi_FPX64T137KeHfU8uZsXEquS8gP77E8FGDgziF9Bz2akCNvqz0442EKligPVKW9sdGZdxCGT8j4O41AUX9NP2oflPNre36i_jsi-e7NCtIb3UHitvBwmXN6wVEZInxLB7nyjDExNzxfg/s320/033+1878+Ottema.jpg" width="203" /></a></div>
</td>
<td valign="top">grotten in Frankrijk, Duitschland, onder anderen bij Blaubeuren in Zuid
Beijeren aan de grenzen van Tyrol, in Italie en op Sicilie.<br />
<br />
Voorts
J.L.Th.II.S. 248. Die Schweizer Pfahlbauer hatten nicht nur dan Hund,
sondern auch Ochsen, Schweine, Schafe, und viellicht sogar Pferde. Sie
befleissigsten sich bereits des Ackerbaues und waren mit der Kunst des
Webens vertraut.<br />
<br />
Bl. 150. r. 7. <i>Swarte grislika lâwa</i>. Herodotus
L.VII. 125, 126 bericht, dat in Macedonie de kameelen bij het leger van
Xerxes door leeuwen werden aangevallen, en dat in Noord-Griekenland van
den Nestus tot aan den Achelous zeer vele leeuwen werden aangetegen.
Verg. Plinius, H.N.VIII, 17.<br />
<br />
Als in den tijd van Herodotus de
leeuwen in het noorden van Macedonie nog zoo menigvuldig waren, kan het
geen verwondering baren, dat honderd jaren vroeger, toen Apollonia
schreef, die roofdieren langs de Illirische en tot in de Zwitsersche
Alpen zwierven.<br />
<br />
Voor de wetenschap is het niet onbelangrijk te vernemen, dat de leeuwen in Europa tot het zwarte ras behoord hebben.<br />
<br />
Bl.
152. r. 10. v.b. <i>mith hringum</i>. Diod.Siculus.V. 27. (De Kelten) maken
een overmatig gebruik vàn goud voor den opschik en niet alleen de
vrouwen, maar ook de mannen, want om de boven- en benedenarmen dragen
zij armbanden, om de halsen zware halsketenen van massief goud, voorts
kostbare ringen aan de vingers, ja zelfs hebben zij gouden
borstharnassen.<br />
<br />
Bl. 152. r. 4. v.o. <i>anda wiva vrlêten hâve</i>.
Tacitus Germ. 15. Zoo vaak zij niet ten strijde uittrekken, brengen zij
den meesten tijd in ledigheid of op de jacht door, en laten de zorg voor
huis en akkers aan de vrouwen en grijsaards over.'</td>
<td valign="top">p.33</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhDrNS_gTrajdo-EATF5HxkO4I16zmApES5ZGlEEpxn06OJ0NQonh6c1kmw867c6QGquQ7BkaolKduZViPfn3s-1owiLQzdQJLwtuQx-1N6qUIffyOX5NSUnyH6CpPQ0rIMX51Cf-Q8g4I/s1600/034+1878+Ottema.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="956" data-original-width="603" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhDrNS_gTrajdo-EATF5HxkO4I16zmApES5ZGlEEpxn06OJ0NQonh6c1kmw867c6QGquQ7BkaolKduZViPfn3s-1owiLQzdQJLwtuQx-1N6qUIffyOX5NSUnyH6CpPQ0rIMX51Cf-Q8g4I/s320/034+1878+Ottema.jpg" width="201" /></a></div>
</td>
<td valign="top">Bl. 156 r, 3 v.b. <i>fon thêr burch Ljudgârda</i>. Van den beginne af dat ik
mij met de bestudering van het O.L.B. heb bezig gehouden, heb ik mij de
vraag voorgelegd, waar toch die Burcht Ljudgarda kon gelegen hebben,
waarvan door het geheele boek sprake is. De andere burchten waren
gemakkelijk weer te vinden; de Fryasburch op Texel, Stâvia te Staveren,
Mêdêasblik te Medemblik, Forana te Vroonen, Lydasburch te Leiden,
Walhallagâra op Walcheren, Minnagardaforde te Munster, Kâtsburch te
Kassel, Nyfryasburch te Freiburch in den Brisgau, Aken te Aken,
Godasburch te Gothenburch, Buda te Buda-Pesth, Kadik te Cadix; maar
Ljudgârda en Lindahêm, wist ik niet met genoegzame zekerheid aan te
wijzen.<br />
<br />
Op bl. 134 wordt gesproken van het Krylwod als in de
nabijheid van de Ljudgârda, en dat Krylwoud houdende voor het bij onze
kronijkschrijvers zoo bekende Kreilerbosch, zocht ik de Ljudgârda in de
nabijheid van Staveren en Medemblik. Doch op den duur is mij gebleken,
dat die veronderstelling tot geene uitkomst leidde, en ik daarmede op
een dwaalspoor mij bevond. Ik moest dat Krylwod als plaatsnaam opgeven
en het woord opvatten in zijne eigenljke betekenis als kreupelhout.<br />
<br />
Nu
vestigde ik mijne aandacht meer bepaald op het gene Frêthorik schrijft
bl. 156: <i>To Ljudwardia bin ik to âsga kêren. Ljudwardia is en ny thorp
binna thene ringdik fon thêre burch Ljudgârda</i>. Hier deed zich de vraag
voor: Is dat Ljudwardia dezelfde plaats als Ljudwerd, waar Liko in 803,
en Ljuwert, waar Hiddo in 1256 schreven; met andere woorden: heeft dat
alles ook betrekking op Leeuwarden? Welk verband kan er bestaan tusschen
Leeuwarden en de burcht Ljudgârda?<br />
<br />
De Heer van Leeuwen schrijft in
zijne kanttekeningen bij <i>it âde Friesche terp</i>, bl. 396: <i>op 't oude Hof
te Lewerden</i>. Cappidus van Staveren, Suffr. Petri en Hamconius zeggen,
dat reeds 200 jaren voor Christus, Leeuwarden onder den naam van <i>Aula
Dei</i>, dat is <i>Gods Hof</i>, bekend</td>
<td valign="top">p.34</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiXkMMd_UOZ_PqOKRrtcM3NGD98PxZ0IDYl0BPsHu7PdFr_ooA8X0eUk-ypt5kCseyZbNNN7WlVxsooEvB8OrWAM9s6hjki_bLCt8y_1dwEyZmQAbtwuLtvfeebwlKyONSRBaOXUuADmTU/s1600/035+1878+Ottema.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="941" data-original-width="599" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiXkMMd_UOZ_PqOKRrtcM3NGD98PxZ0IDYl0BPsHu7PdFr_ooA8X0eUk-ypt5kCseyZbNNN7WlVxsooEvB8OrWAM9s6hjki_bLCt8y_1dwEyZmQAbtwuLtvfeebwlKyONSRBaOXUuADmTU/s320/035+1878+Ottema.jpg" width="203" /></a></div>
</td>
<td valign="top">was, alwaar het opperhoofd der Druiden, Barden of Priesters was gesteld.
Hier was de leerschool der Friezen en genoten zij onderwijs in de
godsdienst, wetenschappen en wijsbegeerte. Dit gesticht zoude te
Oldehove gestaan en uitstekende mannen hebben voortgebracht. Latere
schrijvers verwerpen dit denkbeeld geheel en al. Wat er van zij, is
moeijelijk op te sporen en nog moeijelijker te beslissen.'<br />
<br />
Verg. Eekhoff, Geschiedkundige Beschrijving van Leeuwarden, deel I, bl. 19 en 24, en aantt. bl. 278, enz.<br />
<br />
Mij
komt het voor, dat de boven aangehaalde plaats uit het Oera Linda boek
de duistere zaak opheldert en de betwijfelde vraag beslist. Wel zijn er
in Germanie nooit Druiden geweest, en kan in het voor Christelijk
tijdperk geene plaats in Friesland een Latijnschen naam gedragen hebben,
waarvan ook Ocka Scarlensis niets weet, die geene Druiden of Aula Dei
noemt doch Cappidus heeft eene flaauwe herinnering overgeleverd van den
ouden toestand, dien wij in het Oera Linda boek terugvinden.<br />
<br />
Ljudwardia,
zoo schrijft Frêthôrik in de eerste helft der derde eeuw voor Christus,
is een nieuw dorp binnen den ringdijk der burcht Ljudgârda.<br />
<br />
Die
Ljudgârda was de burcht, waarvan Apollonia als Burchfâm eene uitvoerige
beschrijving heeft nagelaten, en die na de Fryasburch op Texland de
grootste van alle burchten moet geweest zin. (bl. 148). Zij beschrijft
mede uitvoerig de school, waar de meisjes onderwezen werden, die tot fâm
werden opgeleid. (bl. 148). Het schijnt, dat ook jongens aan dat
onderwijs deelnamen, (bl. 26 en 34) en Frêthorik vermeldt dat hj als
knaap onderwijs genoten heeft van den Burchtschrijver, vooral in het
lezen en schreven. (bl. 156.)<br />
<br />
De ontzettende watervloed, die zich
(bl. 158) over geheel Fryasland had uitgestrekt, en alle burchten, met
uitzondering van de Fryasburch op Texland, verwoest, had beoosten het
Fly dertig zoute meeren doen ontstaan, en bewesten het Fly wel vijftig
(bl. 166.) Onder die in Oost-Flyland ook de groote plas,</td>
<td valign="top">p.35</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiqNGeyZPaFiMVPLdpq7PKlGAhyphenhyphenvRO680FgJX9LQUl5X7AiLzUtjCfuH16VyQqVmyU5BBSjoS_fRKhQ2eryVNlp3ovQxxjrW4-gh74Gk8_tlUAOyIrTwKQ88ki3wnCGIY7FJh-jg2zG4Eg/s1600/036+1878+Ottema.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="952" data-original-width="600" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiqNGeyZPaFiMVPLdpq7PKlGAhyphenhyphenvRO680FgJX9LQUl5X7AiLzUtjCfuH16VyQqVmyU5BBSjoS_fRKhQ2eryVNlp3ovQxxjrW4-gh74Gk8_tlUAOyIrTwKQ88ki3wnCGIY7FJh-jg2zG4Eg/s320/036+1878+Ottema.jpg" width="201" /></a></div>
</td>
<td valign="top">die Frêthorik bij zijne terugkomst uit de Saxanamarken vindt, (bl.158)
en waardoor de Ljudgarde was vernield, In dit zoute meer mogen wij de
Middelzee herkennen.<br />
<br />
Frêthorik heeft een begin gemaakt met een nieuw
dorp te stichten binnen den ringdijk der verwoeste burcht. Zijn zoon
Konerêd vangt zijne opteekeningen (bl. 194) aan met de beschrijving van
de uitbreiding, die dit dorp reeds gekregen heeft door de volhardende
vlijt zijner inwoners, en hoe zij in zijnen tijd al bezig zijn met de
palen in het water te heijen om eene haven aan te leggen.<br />
<br />
Bij de
latere opslijking van de Middelzee is natuurlijk die haven verdwenen,
maar niet zoo de herinnering van die voormalige haven, en de plaats waar
zij eenmaal was, is genoemd de oude haven, <i>thju âlde have</i>, de olde
hove. Maar in die latere eeuwen, na den tijd van Karel de Groote, heeft
men den oosprong van dien naam niet meer geweten, en er <i>Aula Dei</i>, of met
eene verdubbeling <i>Aula Dei Hof</i> van gemaakt.<br />
<br />
Te meer gaf men aan die
plaats den naam van oude haven, omdat er in vervolg van tijd eene
andere haven was aangelegd als nieuwe haven, die in de 13e eeuw nog
bestond, en aangeduid is op de kaart van Eekhoff, Beschrijv. van
Leeuwarden, I, bl. 34.<br />
<br />
Van hier ook de onderscheiding van de kerk
tot Oldehove te Leeuwarden en de kerk tot Nyehove, d.i. de kerk, die bij
de oude haven en die welke bij de nieuwehaven te Leeuwarden stond.<br />
<br />
Dat
die haven van Ljudwardia aan de Middelzee lag, blijkt ook uit hut
verhaal van Konerêd (op bl. 200), hoe er onverwachts drie schepen bij
den ringdijk kwamen aanleggen, die door den inbraak onzer landen
verdwaald en de Flymond waren misgevaren.'<br />
<br />
Die schippers kwamen uit
Séland, Denemarken, en onbekend met de veranderingen dezer kusten, waren
zij zeker bij de Lauwers ingevaren, denkende dat zij zich reeds bij den
ingang van</td>
<td valign="top">p.36</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg6DU6UAdT8wg3TbIjpETQK3G_LHJ8-6hu55hWyyZ-LRrInIpBA1Q6ycbZE-BXXSFaeTdk5CGorakV_yT7mMgQTomejkDjv-kfn-tFydYvxXFWIfk9t2_HAGo2JQ1aKXx5D7orJAc9QVUM/s1600/037+1878+Ottema.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="946" data-original-width="600" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg6DU6UAdT8wg3TbIjpETQK3G_LHJ8-6hu55hWyyZ-LRrInIpBA1Q6ycbZE-BXXSFaeTdk5CGorakV_yT7mMgQTomejkDjv-kfn-tFydYvxXFWIfk9t2_HAGo2JQ1aKXx5D7orJAc9QVUM/s320/037+1878+Ottema.jpg" width="202" /></a></div>
</td>
<td valign="top">het Flie bevonden. Zoo waren zij in de Middelzee verzeild en bij
Ljudwardia aangekomen. Hier ontving hen Konerêd en stelde hen in de
gelegenheden om te paard onder goed geleide hunne reis naar Staveren te
vervolgen. Dit gebeurde nog bij het leven van Friso, en dus vóór het
jaar 263, v. Chr. Toen was de haven er nog niet, doch dit voorval heeft
misschien Konerêd op die gunstige ligging opmerkzaam gemaakt en tot het
besluit gebracht van daar eene haven aan te leggen.<br />
<br />
Dit een en ander bewijst:<br />
<br />
1e. dat de burcht Ljudgârda gelegen was ter plaatse, waar nu Leeuwarden ligt;<br />
<br />
2e. dat die burcht door het ontstaan cler Middelzee verwoest is omstreeks het jaar 310 voor Chr.;<br />
<br />
3e.
dat het dorp Ljudwardia het begin is geweest van Leeuwarden, en de
oorsprong onzer stad opklimt tot voor het jaar 1888 nadat Atland
verzonken is, of 305 voor Christus. (bl. 160);<br />
<br />
4e. dat de schrijvers
van het Oera Linda boek alle te Leeuwarden geleefd en gewoond hebben,
gelijk Liko en Hicldo oera Linda daar nog woonden;<br />
<br />
5e. dat men den inhoud van het Oera Linda boek met recht mag noemen: de prehistorische geschiedenis van Leeuwarden.<br />
<br />
Aan den anderen kant blijkt hieruit:<br />
<br />
1e.
dat hetgene onze kronijkschrijvers berichten van eene school der
Druiden te Oldehove en van de opperpriesters bestuurders dier school tot
op den tijd van kabbel den Groote, tot het gebied der sage behoort; en
2e. doch dat die sage haren grond heeft in de blijvende herinnering aan
de burcht Ljudgarda, die voor het ontstaan van Leeuwarden zich hier ter
plaatse heeft bevonden.<br />
<br />
Bl. 160. r. 42. v.o. <i>inna tha grâte husa thêr to fâra tha fâmna sêten hêde</i>.<br />
<br />
Zulke vrouwenhuizen beval Karel de Groote met vlas, wol, weede, purperwormen, roode verw, wolkammen, pers- en</td>
<td valign="top">p.37</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh1A9Y6SG-qvzD9um-9Ng_HK31t5vkcLfExfi4fykJ1kvN5brEef25ZQzhyphenhyphentfJkcALOzzY57hrIY9quGZ8Q7wfay_TpT5wKcFOIVc-avNpUokSxlNuqHD2xNvNcsK4NCZAJpWYLcnonaJk/s1600/038+1878+Ottema.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="945" data-original-width="602" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh1A9Y6SG-qvzD9um-9Ng_HK31t5vkcLfExfi4fykJ1kvN5brEef25ZQzhyphenhyphentfJkcALOzzY57hrIY9quGZ8Q7wfay_TpT5wKcFOIVc-avNpUokSxlNuqHD2xNvNcsK4NCZAJpWYLcnonaJk/s320/038+1878+Ottema.jpg" width="203" /></a></div>
</td>
<td valign="top">strijkijzers, kaarden, zeep, talk en andere tot het vervaardigen van
manufacturen noodige zaken te voorzien. Dirks, Koophandel der Friesen,
bl. 137.<br />
<br />
Bl. 162. r. 5. v.o. <i>barnpila</i>. Livius XXI. 8. De falarica
was bij de Saguntijnen eene werpspies, met een schacht van dennenhout;
deze was rond behalve aan het einde, waar het ijzer uitstak, dat was
vierkant, met werk omwoeld en met pik doortrokken. De spies had een drie
voet lange ijzeren spits, en werd brandende afgeschoten met eene
kraanboog.'<br />
<br />
Bl. 164. r. 14. v.o. <i>fonut sin dêibok</i>.<br />
<br />
Vergelijk
het aangeteekende bij bl. 90. De inhoud van Liudgêrts dagboek wordt
bevestigd door het reisverhaal van Nearchus, gedeeltelijk bewaard bij
Arrianus, de expeditione Alexandri.<br />
<br />
Nearchus zegt, dat het land
tusschen de armen van den Indus. <i>Pattala </i>heette in de Indische taal,
doch in de taal der bewoners zelve <i>Delta</i>; waaruit volgt dat die bewoners
Friesen waren, die het lage land de <i>delte </i>(d.i. <i>lêgte</i>, laagte) noemden.
Vervolgens noemt hij ook hunne stad Pattala, doch daarin vergist hij
zich, want Arrianus (Periplus Erythraei maris) noemt Minnagara als de
stad van Pattalene. Verg. mijne inleiding pag. XIV. Bij Nearchus komen
wel de namen van Wichhirte en Liudgert niet voor, maar hij onderscheidt
hunne personen als opperbevelhebber en onderbevelhebber, ἄδχων en
ὓπαρχος, voor Witkaening en Skelta bithêre nacht.<br />
<br />
Bl. 164. r.
14. v.o. (vervolg). Q. Curtius, L.IX.8., van de Pattaleners schrijvende
spreekt, van een koning: Hun koning MOERIS had de stad verlaten en was
naar het gebergte gevlucht. Hoe komt hij aan dien koning? Zijne
berichtgevers hadden zeker die Pattaleners (Gêrtmannen) wel hooren
zeggen dat <i>Moderis réd wnnen wrde</i>, en daaruit begrepen dat </td>
<td valign="top">p.38</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhs41jKgd0FHDclM87n7jmlBZVfPuHillFpZQgtP5WiuIePFlbIFiCctKARX4Rp_6zmS4a_yju0QpJef3PawFfSAp-fAYmK1gG8mQd_YoiXlNWoL93NMhxpvkS5ZbIDT7ZyTbngLHXiJ6U/s1600/039+1878+Ottema.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="951" data-original-width="602" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhs41jKgd0FHDclM87n7jmlBZVfPuHillFpZQgtP5WiuIePFlbIFiCctKARX4Rp_6zmS4a_yju0QpJef3PawFfSAp-fAYmK1gG8mQd_YoiXlNWoL93NMhxpvkS5ZbIDT7ZyTbngLHXiJ6U/s320/039+1878+Ottema.jpg" width="202" /></a></div>
</td>
<td valign="top">die met het hoogste gezag bekleedde persoon den naam <i>Moderis </i>droeg, of
wel met verkorte en zamengetrokken uitspraak, <i>moeris</i>. Zoo hebben zij, en
wel Curtius zonder het te weten, ons het bericht overgeleverd, dat bij
die Gêrtmannen ook eene Burchfám als Moder was. Wellicht is zij die Dêla
jeftha Hellénia geweest, van wier hand wij later een geschrift over
Buda aantreffen.<br />
<br />
Met die verkorting van Moder tot Moer, kan men
vergelijken wat H. Cannegieter, Diss. de Brittenburgo, p. 25 schrijft:
De Galliers en Germanen vereerden beschermgodinnen van het land of
gewest, welke zij Matres, Matronas of Mairas noemden.<br />
<br />
Mr. J. de Wal,
de Moedergodinnen, bl. 1 en 3, leest in de opschriften ook Diis
Mairabus, Deabus Mairabus. Uit die vorm Maira is het Fransche mère
ontstaan.<br />
<br />
Bl. 164. r. 6. v.o. <i>wi-bruda hinne</i>. Arrianus L.VI.17.
Alexander kreeg bericht dat de onderbevelhebber der Pattaliers met de
meesten van zijn volk was weg gevloden en het land had verlaten, en
daarom voer hij met des te meer spoed derwaarts." <br />
<br />
Bl. 164. r.
1. v.o. <i>Sêr kindlik snakkande</i>. A.VI.17. De opperbevelhebber der
Pattaliers kwam bij Alexander en droeg zijn land, zich zelve en al het
zijne aan hem op, doch Alexander herstelde hem in zijn gebied en beval
hem alleen alles gereed te maken tot de ontvangst van zijn leger."<br />
<br />
Bl.
166. r. 13. v.b. <i>lêt tha skêpa hâla</i>. A.VI.17. Toen hij te Pattala kwam
vond hij de stad en het land ledig van bewoners. Daarom zond hij eenige
troepen om de vluchtenden na te jagen, en toen hij eenigen van hen
gevangen had, zond hij deze naar de anderen om hun te verzekeren, dat
zij gerust konden terug keeren, want dat het hun geoorloofd was hunne
stad te bewonen en hun land te bebouwen als te voren. En de meesten van
hen keerden terug." </td>
<td valign="top">p.39</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiyWaUmDf6Xh3uaPaw1djzeoTftnZbj8nfPXEKpYQYz5XvGd8aFaatvVXkm996SF-e-BDyPBXB3L_3sNgr9DRvqjf8BRUfs1UKOWMp0qvTLrbQ7NPINk2JsKdJ27WRTE0w1vEFJZHP83lM/s1600/040+1878+Ottema.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="946" data-original-width="607" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiyWaUmDf6Xh3uaPaw1djzeoTftnZbj8nfPXEKpYQYz5XvGd8aFaatvVXkm996SF-e-BDyPBXB3L_3sNgr9DRvqjf8BRUfs1UKOWMp0qvTLrbQ7NPINk2JsKdJ27WRTE0w1vEFJZHP83lM/s320/040+1878+Ottema.jpg" width="205" /></a></div>
</td>
<td valign="top">Bl. 166. r. 9. v.o. <i>hêder thêr of skêpa mâkad</i>. A.VI.18. Hj liet dus
andere schepen bouwen, en zond licht gewapende troepen naar de streek,
die nader bij de kust gelegen was; daar trof hij eenige yan de Indiers
aan, die hem verder den weg wezen.'<br />
<br />
Bl. 166. r. 8. v.o. <i>nw wilde
er selva sêkêning wertha</i>. A.VI.19. Hij zelf voer den mond van den Indus
uit, en zeilde den Oceaan in, zeggende dat hij wilde zien of er nog een
ander land in de nabijheid in die zee gevonden werd. Doch ik houd het
er voor, dat het voornamelijk was, om te kunnen zeggen, dat hij op de
groote zee nog verder dan Indie gevaren had.'<br />
<br />
Bl. 166. r. 5. v.o. <i>timberhlota</i>. A.VI.18. Daar liet Alexander eene werf en scheepstimmerschuren aanleggen.<br />
<br />
en VI.20. Hephaestion was aangesteld, om te zorgen voor den aanleg van de werf en het bouwen van de timmerschuren.<br />
<br />
Bl.
168. r. 7. v.b. <i>vmb en ny thorp to makjande</i>. A.VI.20. Terugkeerende op
de schepen voer hij naar Pattala en liet eene andere werf en andere
scheepstimmerschuren maken.'<br />
<br />
Bl. 168. r. 8. v.b. <i>vmbe êne burch to bvwande</i>. A.VI.18. Hj beval Hephaestion te Pattala eene burgt te bouwen.<br />
<br />
en 19 weer naar Pattala terugkeerende bevond hij, dat de burgt gebouwd was.'<br />
<br />
Bl.
168. r. 15. v.o. <i>ny gertmanja</i>. in Carmania, Arrianus Hist. Indica c.33.
Zij kwamen aan eene plaats Neoptana, en 100 stadien verder bij de
rivier Anamis en de stad Harmozia genoemd. Daar aan land gaande, rusten
zij met vreugde eenigen tijd van de vele vermoeijenissen uit.'</td>
<td valign="top">p.40</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjKf5KTrGLjOGzgipH_gQeSXpn7SLyXDnjvxIj_qDn2_deydXnwb4jeZW3ukUqXwWbctfdmh7K2gG1oMBMmXkZVICHA0VjvyoWbfTiGPD5HX7uNdQZwO2DLz8JI3r6SkTb811g99JFZqQI/s1600/041+1878+Ottema.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="943" data-original-width="614" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjKf5KTrGLjOGzgipH_gQeSXpn7SLyXDnjvxIj_qDn2_deydXnwb4jeZW3ukUqXwWbctfdmh7K2gG1oMBMmXkZVICHA0VjvyoWbfTiGPD5HX7uNdQZwO2DLz8JI3r6SkTb811g99JFZqQI/s320/041+1878+Ottema.jpg" width="208" /></a></div>
</td>
<td valign="top">Bl. 168. r. 13. v.o. <i>Nearchus gvng wal op</i>. Arrian Exp. Alex. VI 28.
Nearchus bereikte de kust van Carmanie, en met een klein gevolg zich
naar Alexander begeven hebbende, deed hij hem verslag van alles, wat hij
op zijne zeetocht gezien had.'<br />
<br />
Bl. 168. r. 13. v.o. <i>ând beide
thrja dêga</i>. Alexander zond hem spoedig naar de vloot terug, om verder
naar Susiana en den mond van den Tigris te varen.<br />
<br />
Bl. 170. r.
18. v.b. <i>nei thêre nya hâva fon Athenia</i> (den Piraeus) waarheen de
Friesen, die vroeger bij tha alda hâve (Phalerus) (of Munichia) woonden,
verhuisd waren. Zij woonden daar niet als burgers, maar als medewoners,
μέτοιϰοι. Bij de Grieksche schrijvers vinden wij wel gedurig van
μέτοιϰοι gewag gemaakt, maar uit die vermelding heeft men nooit kunnen
opmaken, wie en wat die μέτοιϰοι eigenlijk waren. Xenophon over de
staatsinstellingen van Athene schrijvende bericht alleen, dat die
μέτοιϰοι voor den Staat van groot nut waren als handwerkers en
zeelieden. In de laatste vooral, in dat schippersvolk, dat de
buitenwijken aan de havens bewoonde, mogen wij de Friesen de
afstammelingen der volgers van Nyhellenia herkennen. En dat Athene eene
der grootste zeemogendheden in de Middellandsche zee geweest is, heeft
het aan Friesche zeerobben, sêmomma, te danken gehad. Van het
burgerrecht verstoken, bleven zij ook steeds zich als vreemdelingen
beschouwen, en daaruit laat het zich verklaren, dat zij zich aan
elkander gehouden, hunne nationaliteit en daarmede hunne moedertaal in
hun onderling verkeer bewaard hebben.<br />
<br />
Bl. 170. r. 9. v.o.
<i>Dêmetrius</i>. Antigonus maakte zich van Phenicie meester, om vloten te
kunnen bouwen; zijn zoon Demetrius zond hij tegen Ptolemeus, maar deze
werd bij Gaza geslagen (312 v. Chr. Er kwam nu wel eene algemeene vrede
tot stand, maar als Ptolemeus Cyprus (Salamis) in bezit</td>
<td valign="top">p.41</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi5XTyesU24Gj9XQbFg8SiovcsvGiumaoqsukEy5qBE27URbv6X-O7wSJv5O7wUuqZxRl5vU4Yp6lvk9H6Kg-8FrX2dNhDozWdbzg3zQfZjl87jYtOA3AYS39cxiirNc-9S4TbQqelf31o/s1600/042+1878+Ottema.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="942" data-original-width="598" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi5XTyesU24Gj9XQbFg8SiovcsvGiumaoqsukEy5qBE27URbv6X-O7wSJv5O7wUuqZxRl5vU4Yp6lvk9H6Kg-8FrX2dNhDozWdbzg3zQfZjl87jYtOA3AYS39cxiirNc-9S4TbQqelf31o/s320/042+1878+Ottema.jpg" width="203" /></a></div>
</td>
<td valign="top">genomen had, sloeg Demetrius hem bij dit eiland na een bloedigen zeeslag
op de vlucht, (307 v.Chr, doch kon Egypte niet veroveren (306 v.Chr.);
hij wendde zich daarop naar Rhodus (305 v.Chr.), belegerde de stad, wier
inwoners met Ptolemeus verbonden waren, langen tijd te vergeefs,
hierdoor kreeg hj den bijnaam Poliorcetes = stedenbelegeraar.
(Dornseiffen, Grieken, p. 210).<br />
<br />
Bl. 172. r. 10. v.b. <i>Dêmêtrius
wêre vvl ând vnsêdlik</i>. Zie over de onzedelijkheid van Demetrius, bij
Plutarchus, vita Demetrii p. 899, eene lange reeks van schandaden.<br />
<br />
Bl.
174. r. 8. v.b. <i>tha bern dêde lik-ra bifàlen warth</i>. Plutarchus Epilogus
ad vitam Antonii, p. 957. Demetrius noodzaakte den schoonsten en
zedigsten jongeling der Atheners een einde aan zijn leven te maken om
aan eene verkrachting te ontkomen.'<br />
<br />
Bl. 176. r. 3. v o. <i>thrja
mônatha</i>. Pytheas zeilde in vier maanden van Massilia naar Thule
(Noorwegen). Lelewel Pitheas (1836) p. 37.<br />
<br />
Bl. 180. r. 2. v.o.
<i>Frêthorik is 63 jêr wrden</i>. Volgens de opgaven van Frêthorik op bl.
156-160 schijnt te blijken, dat hij in het jaar 1888 na het verzinken
van Atland omstreeks 24 jaren oud was, dus geboren in het jaar 1864. Hj
leefde 63 jaren, dus tot 1927, en zal dus gestorven zijn in 2193 - 1927 =
206 v.Chr.<br />
<br />
Bl. 184. Buddha geb. 593 v. Chr.<br />
<br />
Bunsen, Aegyptens Stelle u.s.w. Th.Va 176, stelt Buddha geb. 598 en gest. 543 voor Chr.<br />
<br />
Bl.
484. r. 9. v.o. <i>Kasamir</i>. Kashmir was de hoofdzetel van het Buddhisme,
zoolang het in Hindostan bloeide d.i. tot dat de Buddhisten door de
Brahminen uit Kashmir</td>
<td valign="top">p.42</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjfeUK6Z6Q_bb9FNRI5VtLbKZm5sFrgvrjUDeUDHrruQZ1FFIdfpvWPjTHmuTdmdk7CIw6Lv2J62d6lCUWsPFHAI2TRQtHI9DN-q8KZ4LRBak-f5h2OyFTdEnHyR0IXZSu7IO6ddl9JuCc/s1600/043+1878+Ottema.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="947" data-original-width="609" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjfeUK6Z6Q_bb9FNRI5VtLbKZm5sFrgvrjUDeUDHrruQZ1FFIdfpvWPjTHmuTdmdk7CIw6Lv2J62d6lCUWsPFHAI2TRQtHI9DN-q8KZ4LRBak-f5h2OyFTdEnHyR0IXZSu7IO6ddl9JuCc/s320/043+1878+Ottema.jpg" width="205" /></a></div>
</td>
<td valign="top">verdreven zijn, onder Abymahiah, den opvolger van Bradisatora.<br />
<br />
De
dienst van Buddha heerscht nog op Ceylon, in geheel Achter-lndie, in
Thibet en in China. Al deze volken hebben geene <i>indeeling in kasten</i>,
welke de leer van Buddha verwierp. Dit was de eerste en grootste oorzaak
van den haat der Brahminen tegen de Buddhisten.<br />
<br />
<div style="text-align: center;">
Heeren. Ideen. Indiers.</div>
<br />
Prof.
Max Mueller, redevoering in de vergadering van Duitsche Philologen te
Kiel, Sept. 1869, zegt van het Buddhisme o.a.:<br />
<br />
"Es ist nun das
eigenthuemliche Schicksal der Religion des Buddha gewesen, dass sie
unter allen sogenannten falschen oder heidnischen Religionen fasst
allein wegen ihres hohen, reinen, menschenbildenden Charakters von all
und jedermann gepriesen worden ist. Man traut kaum seinen Augen, wenn
man katholische und protestantische Missionaere in ihren Lobpreisungen
des Buddha wetteifern sieht, und es muss selbst die Aufmerksamheit des
gegen alles Religioesen Gleichgueltigen auf einen Augenblick fesseln,
wenn er aus statistischen Berichten ersieht, wie keine Religion, die
christliche nicht ausgenommen, einen so maechtigen Einfluss auf die
Vermindering der Verbrechen geuebt hat, als die alte, einfache Lehre des
Buessers ven Kagilawastu. Man kann ja in dieser Beziehung keine bessere
Autoritaet anfuehren als einen noch lebenden Bischof der römisch
katholischen Kirche. In seinem interessanten Buche ueber das Leben des
Buddha, spricht nun der Verfasser, der Bischof von Ramatha, der
apostolische Vikar von Awa und Pegu, mit einer solchen Offenheit von den
Vorzuegen der Buddhistischen Religion, dass man oft nicht weiss, ob man
seinen Muth oder seine Gelehrsamkeit mehr bewondern sollte. So sagt er
an einer Stelle: Viele von den moralischen Vorschriften werden von
beiden Religionen, von der christlichen und der Buddhistischer
uebereinstimmend aufgestelt und eingeschaerft, und es darf nicht der
Leichtsinn gelten, wenn ich behaupte,</td>
<td valign="top">p.43</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgJlgMQ9bp8O5jSWra0IQDUZZAZDqPoGTSsXhcVGEIFPEiJr3x5xh6g6jhAdge_W_um0PAkQdI4rtR62shGOfg5NrlUQvFxKqFUFqqqqOzQrEj6oxJnXzqK0jlCQN-ar-qMjKdNTtqYgJo/s1600/044+1878+Ottema.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="954" data-original-width="592" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgJlgMQ9bp8O5jSWra0IQDUZZAZDqPoGTSsXhcVGEIFPEiJr3x5xh6g6jhAdge_W_um0PAkQdI4rtR62shGOfg5NrlUQvFxKqFUFqqqqOzQrEj6oxJnXzqK0jlCQN-ar-qMjKdNTtqYgJo/s320/044+1878+Ottema.jpg" width="198" /></a></div>
</td>
<td valign="top">dass die meisten sittlichen Wahrheiten, welche das Evangelium leert,
auch in der Bibel der Buddhisten zu finden sind. An einer andern Stelle
sagt Bischof Bigandet: Wenn man die einzeln Thatsachen im Leben des
Buddha liest, ist es unmoeglich dabt nicht an viele Umstaende im Leben
unsers Erlösers erinnert zu werden, wie es uns von den Evangelisten
beschrieben worden ist."<br />
<br />
Bl. 186. r. 7. v.o. <i>Jes.us</i>, Jessos, Jess.<br />
<br />
Bij
de verdrijving van het Buddhisme uit Kashmir en de verspreiding naar
oostelijk gelegen landen, schijnt de naam Jess verloren geraakt te zijn
en in de legende plaats gemaakt te hebben voor die van Gautama en
Sakyamuni. Doch de invloed van Buddha's leer schijnt zich ook westwaarts
verspreid te hebben bij de Vuuraanbidders in Aria, bij de Parsen en bij
die in Aderbeidshan, welke laatste (door H. A. Layard nog bezocht) in
hunnen naam Yezidis, volgers van Jess, de herinnering aan Buddhas
eersten naam bewaard hebben. Desgelijks bij de Slavonische volken,
waaronder de Oud-Poolsche Mythologie den naam Jess geeft aan de hoogste
Godheid en tevens aan de schitterendste en grootste der planeten,
Jupiter.<br />
<br />
<i>Fo </i>is de in China gebruikelijke naam van Buddha.<br />
<br />
<i>Krisen</i>.
Buddha wordt in Indie voor de negende Awatera (menschwording van Vishnu
gehouden en beschouwd als eene voortzetting van de Awatera van Krishna,
zoodat Buddha geacht wordt de herleefde Krishna te wezen.<br />
<br />
<i>Herder</i>.
De koning Kamsa sloot zijne zuster en schoonbroeder in de gevangenis, en
ieder kind, dat Dewagni ter wereld bracht, werd door den koning
vermoord, tot dat het zevende Bala Rama en het achtste Krishna door
goddelijke hulp gered werden.<br />
<br />
Krishna werd overgegeven aan Ysodha,
de vrouw van den schaapherder Randa. Hj groeide op onder de herderinnen
op de velden zijns pleegvaders. En zijde eerste echtgenoot, ge-</td>
<td valign="top">p.44</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi1qLZT5aoBzxE_CKPApMAsCEepAdNnj7aU9sEfNemUCQBLyke5hzM4_iXQCh3XjZQ-PvG4vTss0qfmgOAV1oJRu6hDtfIkVXeityPv3-j3atvL7qq6jruxUDHujMq3nvz_8GxiIQz1oMk/s1600/045+1878+Ottema.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="951" data-original-width="601" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi1qLZT5aoBzxE_CKPApMAsCEepAdNnj7aU9sEfNemUCQBLyke5hzM4_iXQCh3XjZQ-PvG4vTss0qfmgOAV1oJRu6hDtfIkVXeityPv3-j3atvL7qq6jruxUDHujMq3nvz_8GxiIQz1oMk/s320/045+1878+Ottema.jpg" width="202" /></a></div>
</td>
<td valign="top">kozen toen hij nog het herdersleven leidde, was Rahda de menschgeworden Godin der schoonheid, Lakshmi.<br />
<br />
Vollmer, Wörterbuch der Mythologie.<br />
<br />
In
het Epos Mahabbarata is de sluwe Krishna vooral onder den naam Gowinda,
koeherder, bekend. De Gita Gowinda (zang des herders) heeft tot
onderwerp de jeugd van Krishna, hoe hij als herder onder de herderinnen
vertoefde. Rahda, de schoonste van deze, acht zich veronachtzaamd, om de
liefde, die hij aan eene andere bewijst. Zij ontboezemt haar leed in
klachten; felle hier vriendinnen wordt de bemiddelaarster en voert
Krishna tot haar terug.<br />
<br />
<div style="text-align: center;">
Heeren. Ideeën. Indiers.</div>
<br />
<i>Bûda</i>. Buddha,
Gautama, de oprijzende, een koningszoon van Kagilawastu bij dan
Himalaja, werd de stichter eener nieuwe leer, die spoedig algemeen werd
verbreid, en op de meeningen van het oosten een krachtigen invloed
uitoefende. Buddha vernietigde met een geweldiger slag het Brahmaansche
wereldstelsel, daar hij den geheelen Godenhemel met Brahma loochende, de
heilige kracht der Wedas ontkende; in de plaats van de gruwzame
onthouding, van offers en reinigingswetten, eene zedeleer van
welwillendheid, barmhartigheid en menschenliefde jegens alle schepselen
aanbeval, en de kasteninrichting met den hoogmoed der hoogere standen
door de leer der gelijkheid van alle menschen vernietigde. Maar binnen
den kring der Indische gedachten gebannen, zag ook hj in het dooden van
alle hartstochten en begeerten, in een werkeloos leven vol lijdelijke
deugden het doel van het aardsche bestaan. Buddha deed afstand van zijne
hooge waardigheid en trok zich in bedelaarsgewaad terug naar eenzame
wouden, waar hij onder zware boeten en kastijdingen de eeuwige waarheid
uitvorschte. Toen hij eindelijk verlicht werd, trad hij als leeraar en
godsdienststichter op. Hij leefde echter niet gelijk de wijzen onder de
Brahminen in de eenzame woestijnen, maar trok door eenige leerlingen
vergezeld naar het land van den Ganges en verkon-</td>
<td valign="top">p.45</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh_gF2WHZsSVEGNi42788OjMPo__0X5OaN6H_66hyepAy-H5ieasJ7PP2RMWcPZwsE63JqyqWQSvyys3BU1_x20sSC25D9DhlR4r00HD_Oh7UY5qBND77zRaPN4l2A-fGVIJp8nnCMZoXc/s1600/046+1878+Ottema.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="945" data-original-width="609" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh_gF2WHZsSVEGNi42788OjMPo__0X5OaN6H_66hyepAy-H5ieasJ7PP2RMWcPZwsE63JqyqWQSvyys3BU1_x20sSC25D9DhlR4r00HD_Oh7UY5qBND77zRaPN4l2A-fGVIJp8nnCMZoXc/s320/046+1878+Ottema.jpg" width="206" /></a></div>
</td>
<td valign="top">digde zijne leer van de smart der wereld en hare genezing. Hij wendde
zich niet tot de hoogere standen, zooals de Brahminen, maar tot het
geheele volk, zonder onderscheid, tot de ‘tweemaal geborenen’ zoo wel,
als tot de Sjoedra en Tandala; hij leerde de zelfde wet der genade voor
allen en trok daardoor de lage en verdrukte standen tot zich, daar deze
door hem verlossing van de banden en van den dwang der kasten
verwachtten. De leer van de gelijkheid aller menschen, de belofte van
het verwerven van eeuwige rust deer een leven vol deugd en
menschenliefde, en de bevrijding van de phantastische stelsels en van de
werkheiligheid der hoogmoedige Brahminen, maakten een onuitsprekelijken
indruk. Gelovige jongeren, even als hun meester in een geel
bedelaarsgewaad omzwervend, verbreidden ziine leer met goed gevolg van
Himawat tot Ceilon, en groote gebouwen (stoepa’s) met kloosterachtige
huizen voor bijeenkomsten van zijne aanhangers, die zich van de wereld
afzonderden, verrezen in grooten getale.<br />
<br />
De talrijke Buddhapriesters
hielden een bespiegend werkeloos leven voor heilig en verdienstelijk,
trokken zich uit het praktische leven en het verkeer met het volk terug,
stichtten orden en ordeshuizen (kloosters) en zochten zich door
onthouding van alle genot, door ongehuwd leven (coelibaat), door het
afstand doen van alle aardsche goederen en door het nakomen van vele
bijgeloovige gebruiken, gebedsformulieren (rozenkrans) en handelingen
van vrome werkheiligheid (processien, boeten, bedevaarten) tot heiligen
te verheffen.<br />
<br />
G. Weber, Handboek der algemeene Geschiedenis, 1e stuk, bl. 54-56.<br />
<br />
Bl.
186. r. 5. en <i>Fryas stjurar</i>. Volgens deze voorstelling zoude een Fries,
dus een Geertman, een belangrijken invloed op de denkbeelden van Buddha
gehad hebben. Hoe vreemd dit ook klinke, toch vindt het eene
bevestiging bij Strabo.<br />
<br />
Als Strabo XIV p. 712 in zijne beschrijving van Indie over</td>
<td valign="top">p.46</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEibNTnxNbh9UqernV_2PLCIknzBGcLIiA4CS-lvWy1CgG4pFskgLMdVmbGPOmGbqLmpxXam7rgPJazDVXVSk0AuLhx2Ls8yEzYsHOaJKt7RNE2ev8VSWk1MEHYq_-YlXq8kgtBOua6qrJY/s1600/047+1878+Ottema.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="943" data-original-width="598" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEibNTnxNbh9UqernV_2PLCIknzBGcLIiA4CS-lvWy1CgG4pFskgLMdVmbGPOmGbqLmpxXam7rgPJazDVXVSk0AuLhx2Ls8yEzYsHOaJKt7RNE2ev8VSWk1MEHYq_-YlXq8kgtBOua6qrJY/s320/047+1878+Ottema.jpg" width="202" /></a></div>
</td>
<td valign="top">de Brahminen en Buddhisten handelt, noemt hij de eersten Brahmanen en de
laatsten Germanen. Hoe kan Strabo dit schrijven als hij het niet bij
zijne autheuren gevonden heeft, dat is in de berichten, die Alexanders
tochtgenooten hadden medegebracht? Daar nu hier Megasthenes zijn
berichtgever is, en deze de Buddhisten Germanen noemt, moet hem bekend
geweest zijn, dat er een verband bestond tusschen de leer der Buddhisten
en die der Geertmannen, Als gezant van Seleucus Nicanor aan het hof van
Sandrocottas verklarende, kwam hij in aanraking met de Braminen, die de
Boeddhisten als ketters verfoeiden en vervolgden, en waarschjnlijk hen
voor Geertmannen uitscholden. Dan ligt in dien schimpnaam een verwijt
opgesloten, dat Buddha aan die Geertmannen (voor de Brahminen onreine
vreemdelingen) zijne leer ontleend had.<br />
<br />
De groote tempel van Kennery
is aan Buddha gewijd. Onder de kleine reliefs, die toneelen uit het
leven voorstellen, is er een, waarop de voorsteven van een schip, met
vreemdelingen bemand, is afgebeeld. Zoude niet deze voorstelling
betrekking hebben op dien <i>Fryas Stjurar</i>?<br />
<br />
Bl. 198. R. 11. v.b. <i>Kavch thi svnv fon Wichhirte thene Gêrtmanna Kaening</i>.<br />
<br />
Wichhirte,
de koning der Geertmannen, had zich gevestigd aan de Emvda, aan de mond
van de Eems, bl. 164. De Geertmannen woonden dus in Oostfriesland. Zijn
zoon Kauch is hem opgevolgd, en na dezen zijn de Geertmannen later
Cauchen genoemd.<br />
<br />
Tacitus Germ. 35. In de eerste plaats komt het volk
der Cauchen, dat bij de Friesen aanvangende eene streek van de kust
bezet, en zich uitstrekt tot de grenzen van alle deze volken, die ik
reeds heb opgenoemd, totdat het zich keert naar de Catten (tot aan de
Lippe). Zulk eene uitgebreide landstreek bewonen de Cauchen, niet
alleen, maar vullen zij ook en zijn het aanzienlijkste volk der
Germanen."</td>
<td valign="top">p.47</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjxlTm7Y71DZ7Dow8oBV_K4LAB0UCtNv1OWBpwRqSkPmZOzSOplSyMSGPAhjqC5qRpRSrOyMyTEh-vVwUUuocypla3f37uokS7gJUp6Dbwr35ty0Or0GM3p44sNc8-_Wuj4KAZijwrIDio/s1600/048+1878+Ottema.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="950" data-original-width="598" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjxlTm7Y71DZ7Dow8oBV_K4LAB0UCtNv1OWBpwRqSkPmZOzSOplSyMSGPAhjqC5qRpRSrOyMyTEh-vVwUUuocypla3f37uokS7gJUp6Dbwr35ty0Or0GM3p44sNc8-_Wuj4KAZijwrIDio/s320/048+1878+Ottema.jpg" width="201" /></a></div>
</td>
<td valign="top">Tacitus gebruikt reeds den naam Germanen voor de gezamenlijke volken van
dan Rijn tot aan de Weichsel. Hij wist niet meer dat het de oude en
eerste naam der Cauchen geweest was. Doch Caesar B. G. I. 31 noemt nog
Ariovistus den koning der Cauchen, die over dan Rijn getrokken en in het
land der Eburonen gevallen was, rex germanorum, en kent de Germanen dus
nog als een afzonderlijk volk.<br />
<br />
Dus de Geertmannen = Cauchen, in
Oost-Friesland en Munsterland, zijn de oorspronkeljke Germanen, wier
land, volgens Tacitus, zich uitstrekte van de noordzij, langs de Eems
tot aan de Lippe.<br />
<br />
Bl. 200. R. 14. v.o. <i>herde êken wod</i>. Caesar B.G.III.12. Hunne schepen zijn geheel van eikenwoud gebouwd."<br />
<br />
Strabo
IV. 195 van de schepen der Galliers; de zeilen zijn van leder, wegens
de kracht der winden, zij hebben kettingen in plaats van kabels, zijn
van platte bodems en hooge voor- en achterstevens voorzien tegen de
hooge golfslag, en gebouwd van eikenhout, dat er in overvloed is.’<br />
<br />
Bl.
2O2. r. 9. v.b. <i>mith ysere kêdne</i>. Caesar B.G.III.12. De ankers zijn met
ijzeren ketenen, in plaats van met touwen bevestigd.’<br />
<br />
Tacitus
schrijft van de schepen der Suionen (in Zweden) Germ. 44: de vorm der
schepen onderscheidt zich daardoor dat een voorsteven aan beide einden
altijd den boeg gereed geeft om te landen; zij besturen het schip niet
met zeilen en hechten ook niet de riemen in ene rei langs de zijden,
maar zij hebben eene losse manier van roeien uit de vrije hand, even als
menop sommige rivierendoet, en kunnen het roeijen naar gelang van
omstandigheid veranderen in de eene zowel als de andere richting.
(pagaayen).'<br />
<br />
Tacitus Annal. II. 6. Duizend schepen schenen voldoende en werden haastig gebouwd, sommige kort, met smalle voor-</td>
<td valign="top">p.48</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjqxJoIcbnFXKycEFMs_u8t1-15GkWDiBu5OZRSKtlMQOYSB_eXyxOy24t1_Q5EJu5lUsRF8VK1Sm0syhgKO50WNiUUQJtDvbAsR1kJD62zqHQTm83aUq3xDaC_XZZ_vKSB0gbIlFw3DVs/s1600/049+1878+Ottema.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="949" data-original-width="602" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjqxJoIcbnFXKycEFMs_u8t1-15GkWDiBu5OZRSKtlMQOYSB_eXyxOy24t1_Q5EJu5lUsRF8VK1Sm0syhgKO50WNiUUQJtDvbAsR1kJD62zqHQTm83aUq3xDaC_XZZ_vKSB0gbIlFw3DVs/s320/049+1878+Ottema.jpg" width="202" /></a></div>
</td>
<td valign="top">en achterstevens en eene breede romp om vaster op het water te liggen,
andere lang met platte bodems, om zonder nadeel op de ondiepten te
loopen; de meeste met een roer aan beide einden, om door de riemen
plotseling anders om te bewegen in beide richtingen te landen; vele
waren voorzien van een dek, waarop zij kraanbogen voerden, en tevens
paarden konden vervoeren; alle vlug in het zeilen en snel in t roeijen."<br />
<br />
Bl.
202. r. 1.0. v.b. <i>wêr skêpa</i>. Dirks, Koophandel der Friezen. bl. 140. Men
had in het Noorden schepen, Hêrskip genoemd, die 200 man konden
bevatten, hunne gedaante was dikwerf nagebootst naar het beeld: b. v.
van een draak, eene slang enz., dat den voorsteven versierde.’<br />
<br />
Ook
zulke vormen van schepen ontmoet men op de basreliefs van Niniveh bij H.
A. Layard, schoon weinig in getal, te midden van eene menigte
Phenicische schepen van geheel andere constructie.<br />
<br />
Bl. 204. r. 1. v.b. <i>Kattaburch</i>. De naam Kattenburg bestaat nog te Kassel.<br />
<br />
Op eene fâm van deze burcht doelt Suetonius Vitell. 1.4. Catta mulier.<br />
<br />
Bl. 210. r. 8. v.b. <i>in sin âjn land</i>, d. i. op <i>ny fryasburch</i>, Freiburg in Zwaben en wel in den Brisgau Verg. bl. 150.<br />
<br />
Bl.
210. r. 16. v.b. <i>Gêrtmannia alsa hêdon tha Gêrtmanna hjara stat
hêten</i>. Volgens eene mededeeling van den heer ten Doornkaat Koolman te
Norden, is de geslachtsnaam German in die streek nog in verscheidene
oude boerenfamilies in gebruik gebleven en bewaard. Terwijl die naam
bijna nergens anders voorkomt als juist in het noorden van
Oostfriesland.<br />
<br />
Bl. 2I2. r. 6. v.b. Diodorus Siculus V. 28, zegt van de <i>Franka</i>: Zij zijn rijzig van gestalte, zacht en blank van</td>
<td valign="top">p.49</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhw7MOB_hMv65bH0qjmpG1loEJB7er75Ea4g_MjOXvnqeoueYPdgypznQd1dky2sVDtA5H0vTL6kri-6R8U_AQ1R1gFc8CWeHQXv-g2cwlF2A0GM_eZ1qKRqcgKn6hQwlsbsYxRplscmJo/s1600/050+1878+Ottema.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="938" data-original-width="600" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhw7MOB_hMv65bH0qjmpG1loEJB7er75Ea4g_MjOXvnqeoueYPdgypznQd1dky2sVDtA5H0vTL6kri-6R8U_AQ1R1gFc8CWeHQXv-g2cwlF2A0GM_eZ1qKRqcgKn6hQwlsbsYxRplscmJo/s320/050+1878+Ottema.jpg" width="204" /></a></div>
</td>
<td valign="top">vleesch, Hun haar is niet alleen van natuur blond, maar zij leggen er
zich op toe om door kunstmiddelen die natuurlijke eigenschap te
verhoogen; want zij bestrijken het haar aanhoudend met een aftreksel van
kalk, om het doorschijnend te maken, en trekken het van het voorhoofd
terug naar de kruin, zoodat hun uitzicht op een Satyr of Pan gelijkt;
want door die behandeling wordt het haar hard. en dik als paardehaar.
Sommigen scheeren den baard weg, anderen laten dien groeijen. De
aanzienlijker scheeren de wangen glad, maar het benedenste gedeelte van
het gelaat niet , zoodat de mond geheel bedekt is."<br />
<br />
Bl. 220. r.
2. v.b. <i>frjundskip sworen</i>. Men vindt dit in lateren tijd nog terug bij
de Zweedsche vikingen als <i>sich Fosterbruderschaft schwören</i>. Strinnholm
Wikingszuege der alten Scandinavier, Th.II.S.261: "Auszeichnend fur
diese Zeiten ist die sogenannte Fosterbruderschaft der Alten. Junglinge,
welche ulster Kinderspiele mit einander erzogen worden waren, oder
Kampfer, welche an Entschlossenheit, Sterke und Muth, in Waffenubungen
u.s.w. ein ander gleich waren, gingen mit eilander die nachste
Freundschaft ein, und knupften mit einander eine Vereinigung, die eben
so fest end bindend war, wie das bruderliche Band. Man nannte dasselbe
<i>sich Fosterbruderschaft schwören</i>.<br />
<br />
Die Fostelbruderschaft war eine
Vereinigung von Mannern die einander geschworen Latten, sowohl in allen
Abenteuern und Gefahren des Kampferlebens, auf dem Meere und auf dem
Lande, als auch in allen Verhaltnissen des burgerlichen Lebens stets
Einer des Anders Gut, Ehre untl Leben zu schutzen und zu vertheidigen,
end nie Zwietracht unter sich auf kommen zu lassen."<br />
<br />
Bl. 228. r. 8. <i>Alfêder</i>. Lucanus Phars. I, 445, noemt bij de Kelten de hoogste Godheid <i>Teutates</i>, d.i. <i>thiothis tât</i>, volksvader.</td>
<td valign="top">p.50</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjZA-QWnxLVkUZk225KtsWsak_v_ucUsIZQTAPLUeVRWTxPBAqKL-Ij5RZT7h4wsB6aX6FMaZhh7RHpAV6-xszss8qjxTyxkrmxUhJWp5TVESnzzDHR1ufBXuQlHPJUgqlNjQwYL7Z3v9s/s1600/051+1878+Ottema.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="947" data-original-width="610" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjZA-QWnxLVkUZk225KtsWsak_v_ucUsIZQTAPLUeVRWTxPBAqKL-Ij5RZT7h4wsB6aX6FMaZhh7RHpAV6-xszss8qjxTyxkrmxUhJWp5TVESnzzDHR1ufBXuQlHPJUgqlNjQwYL7Z3v9s/s320/051+1878+Ottema.jpg" width="206" /></a></div>
</td>
<td valign="top">Bl. 228. r. 11. v.o. <i>mâm – tât</i>. In de Oud Friesche wetten zijn de
woorden, <i>tât </i>en <i>mâm </i>geheel verdwenen en vervangen door <i>feder </i>en <i>moder</i>.
Zie de vergelijkende Taalproeve. Ook is daar <i>bàrn </i>reedsvervangen door
<i>kynd</i>, welk woord in het O.L.B. alleen voorkomt op bl. 172, <i>kindar </i>en wel
in den mond van Frisos vrouw te <i>Athênia</i>, en dus een woord van vreemden
oorsprong is.<br />
<br />
Deze spraakvormen strekken ten bewijze, dat het Oera Linda Boek van veel ouder dagtekening is, dan de Oud Friesche wetten.<br />
<br />
<i>Maem </i>en <i>Tât</i>, zijn woorden die de Grieken en Romeinen ook gekend hebben. Martialis Epigrammatum, L.I. 101.<br />
<br />
<i>Mammas atque tatas habet Afra</i>. id est: ut puella videretur, more infantium patrem tatam apellabat, matrem vero mammam.<br />
<br />
Ook op Inscripties komt het voor:<br />
<br />
<span style="font-size: x-small;"><b>M. ELPIDIUS PAMPHILUS PLATONI TATAE SUO BENE MERENTI FECIT</b></span>. Tata graece τάτα et τέττα, Bij Homerus τέττα γέρων.<br />
<br />
Sic et <i>mamma</i>, gr. μάμμα.<br />
Inscr.: <b><span style="font-size: x-small;">MAMMAE PIENTISSIMAE</span></b>.<br />
<br />
Bl.
234. r. 2. v.b. <i>Swarte Adel were thene fjurde kening after Friso</i>. Hier
zal wel gelezen moeten worden: <i>thene fjurde kening fon thjuse nome after
Friso</i>.<br />
<br />
Hieruit maak ik op, dat deze Adel IV de opvolger en zoon
geweest is van eenen Friso en een kleinzoon van Adel III. Bij de oude en
nog bestaande gewoonte om den oudsten zoon naar zijn grootvader te
noemen, kan de rei der koningen volgens de geslachtsljst deze geweest
zijn:<br />
<br />
Friso 303 - 263 v. Chr.<br />
Adel 263 -<br />
Friso II.</td>
<td valign="top">p.51</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjrywuFs69DpKT1MGQ6HFwMuZyojb355rmcojrT8Nlza6CBQ0fAnBc5J6xWFqR50AwpcR5iZZJZY2ZpWH2nvRfhfc5EoIu0eXmM5Ln6DNAVWNt3AYm5dKL2LacnHbaU4Yu-3VrGHNRkmts/s1600/052+1878+Ottema.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="990" data-original-width="608" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjrywuFs69DpKT1MGQ6HFwMuZyojb355rmcojrT8Nlza6CBQ0fAnBc5J6xWFqR50AwpcR5iZZJZY2ZpWH2nvRfhfc5EoIu0eXmM5Ln6DNAVWNt3AYm5dKL2LacnHbaU4Yu-3VrGHNRkmts/s320/052+1878+Ottema.jpg" width="196" /></a></div>
</td>
<td valign="top">Adel II.<br />
Friso III.<br />
Adel III.<br />
Frist IV.<br />
Adel IV. Asega Askar, Swarte Adel.<br />
<br />
De
gelijkheid der namen kan de oude Friesche Kronykschrijvers, in de
eerste plaats Occa Scarlensis, in de war en tot eene dwaling gebracht
hebben, waardoor zij drie Frisos tot een Friso en drie Adels tot een
Adel hebben zamen gevoegd en den vierden Friso tot een Ubbo hebben
gestempeld.<br />
<br />
Bl. 244, r. 6. v.b. <i>Alsa skilun hja slâvona
bânda vmbe hjara halsa krêja</i>. Die <i>slâvona bânda </i>vindt men vermeld in het
Jus Municipale Frisonum, 4e Deel p. 67. (Ed. Hettema Aldeer efter kaes
Magnus den lettera kerre ende alle Fresen oen syn kerre iechten: Dat ma
die Fresen da wittha (holtena witta of dae halse spaende, ende dat de
emmermeer wolde wessa friherren, di berna en di oenberna.<br />
<br />
Vergelijk Winsemius, fol. 89.<br />
<br />
Bl.
246, r. 12. v.b. <i>thes kâning his toghter Frêthogunsta</i>. Deze koning
is geweest Frotho III, over wien Saxo Grammaticus uitvoerig schrijft
Lib. V; verg. daarbij de aantt. van Muelller, p. 173. Deze Frotho werd
genaamd Frotho hin Frothgode (de vreedzame).<br />
<br />
Het Chronicon Erici zegt: in de tijden van hem is Jesus Christus geboren.<br />
<br />
Hetzelfde zegt Saxo Grammaticus L.V, p. 225: In dien tijd is de Zaligmaker der wereld geboren.<br />
<br />
Frotho III was dus een tijdgenoot van Askar, en aan zijn bijnaam Frithgode is de naam zijner dochter Frêthogunsta ontleend.<br />
<br />
Suff. Petrus, de Orig. Frisiorum, p. 317 zegt: Het laatste levensjaar van Frotho III is het eerste van Christus.</td>
<td valign="top">p.52</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjOVUZcFG-WrRc-Wu_WEznYLRq9t74SaUIC_7xetNLk6Q_xYB3hLpjXt9TEb3IERLLsSwNu8cJZZ87eS9534NToC2OVN7EaEDPGHiqJmIlnrOPGYosoC0y9PWfuI-cc0wUoSF1gXEdJlz8/s1600/053+1878+Ottema.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="880" data-original-width="606" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjOVUZcFG-WrRc-Wu_WEznYLRq9t74SaUIC_7xetNLk6Q_xYB3hLpjXt9TEb3IERLLsSwNu8cJZZ87eS9534NToC2OVN7EaEDPGHiqJmIlnrOPGYosoC0y9PWfuI-cc0wUoSF1gXEdJlz8/s320/053+1878+Ottema.jpg" width="220" /></a></div>
</td>
<td valign="top">p. 306. Frotho III is gestorven in den ouderdom van 57 jaren, nadat hij 50 jaren koning geweest was.<br />
<br />
p. 294. Frotho III is de 28e koning van Denemarken geweest.<br />
<br />
p.
328. Frotho I, de 9e der Deensche koningen, heeft tot aan de monden van
den Rijn de geheele kust geplunderd, en dit is de eerste onderwerping
van de Friezen door de Denen geweest.<br />
<br />
Van den Magy op bl. 112
vermeld, Frotho I tot Frotho III zijn dus 20 Deensche koningen geweest
in een tijdvak van (20 x 30) ongeveer 600 jaren. Dit strookt zeer wel
met de tijdsbepaling op bl. 110 aangegeven 591 v. Chr.<br />
<br />
Bl. 248.
r. 11. v.o. <i>êne êle flâte wnnen</i>. Dit feit behoort waarschijnlijk tot de
geschiedenis der zeeroovers, tegen welke Pompejus den oorlog gevoerd
heeft in het jaar 64 v.Chr. Plutarchus, vita Pompeji p. 632.<br />
<br />
Bl. 248 onderaan. <i>bukpin</i>. De cholera is reeds door A.C. Celsus beschreven Lib.IV.11, ten tijde van Tiberius.<br />
<br />
Bl.
252 onderaan. <i>Wêron thêr mânniska tham</i>. Met deze woorden breekt pag.
200 - 12 (212) van het HS. af; al het overige is verloren gegaan.<br />
<br />
Het
HS. is oorspronkeljk niet gepagineerd geweest. De paginatuur is in veel
later tijd, door eene geheel andere hand met geheel andere inkt daaraan
toegevoegd, met letters die een anderen vorm hebben als de cijfers,
welke hier en daar in den tekst voorkomen en afgebeeld zijn op plaat II.</td>
<td valign="top">p.53</td>
</tr>
</tbody></table>
<br />
Voor bijlagen zie voorlopig nog <a href="http://fryskednis.blogspot.com/2018/08/historical-notes-and-clarifications-by.html" target="_blank">hier</a>Otharushttp://www.blogger.com/profile/08872620553034922705noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-864442572810761783.post-31131635713878396102020-01-24T18:52:00.005+01:002021-01-26T13:00:52.142+01:00Ottema 1876 tweede uitgave Oera Linda vertalingHieronder alleen de vertaling (2e uitgave, 1876). Op <a href="http://www.gutenberg.org/files/30467/30467-h/30467-h.htm" target="_blank">Gutenberg</a> staan wel voorwoord e.d. van de tweede uitgave, maar de vertaling is die van 1872.<br />
<br />
Noten uit het origineel zijn alleen toegevoegd wanneer deze iets toevoegen aan de vertaling.<br />
In de derde kolom zijn, onder de paginanummers (van vertaling en manuscript) de meest opmerkelijke wijzigingen ten opzichte van de eerste uitgave aangegeven. Talloze kleinere wijzigingen blijven hier onvermeld. Meer aantekeningen worden mogelijk toegevoegd.<br />
<br />
<table border="1" cellpadding="5" style="width: 100%;"><tbody>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj-G0Dfk_VnXHOp_FIUhzEi-pXhXf7Fc03VgtMx3nn-Ct-5j7d-4LRJrwVCHzKzvcxDdHbD4lZ5fd2RarbaR3I4Z1qHEjCYjC0jX-49qn2hgkCQkkJvjW3-BfhXVWJkJpKVDioocKA8Dug/s1600/003+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1095" data-original-width="783" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj-G0Dfk_VnXHOp_FIUhzEi-pXhXf7Fc03VgtMx3nn-Ct-5j7d-4LRJrwVCHzKzvcxDdHbD4lZ5fd2RarbaR3I4Z1qHEjCYjC0jX-49qn2hgkCQkkJvjW3-BfhXVWJkJpKVDioocKA8Dug/s320/003+1876+Ottema.jpg" width="228" /></a></div>
</td>
<td valign="top"><div style="text-align: center;">
<b>Okke mijn zoon.</b></div>
<div style="text-align: center;">
<br /></div>
Deze boeken moet gij met lijf en ziel bewaren, zij bevatten de geschiedenis van ons geheele volk, en ook van onze voorvaderen. Verleden jaar heb ik die uit den vloed gered tegelijk met u en met uwe moeder. Doch zij waren nat geworden, daardoor gingen zij naderhand bederven. Om ze niet te verliezen, heb ik ze op overlandsch papier overgeschreven. Bijaldien gij ze erft, moet gij ze ook overschrijven. Uwe kinderen desgelijks, opdat zij nimmer verloren gaan. Geschreven te Liuwert, nadat Atland verzonken is,* het drie duizend vier honderd negen en veertigste jaar, dat is naar de Christen-rekening het twaalf honderd zes en vijftigste jaar. Hiddo bijgenaamd Over de Linden. Waak.<br />
<br />
<span style="font-size: x-small;">* 3449 - 1256 = 2193 voor Chr.</span><br />
<br />
Lieve erfgenamen, om onze lieve voorouderen wille, en om onze lieve vrijheids wille, duizendmaal bid ik u. Och lieve, laat de oogen van een monnik toch nooit over deze schriften weiden. Zij spreken zoete woorden, maar zij tornen ongemerkt, aan alles wat ons Fries betreft. Om rijke prebenden te winnen, heulen zij met de vreemde koningen; deze weten dat wij hunne grootste vijanden zijn, omdat wij hunne lieden toespreken durven over vrijheid, recht en vorstenplicht. Daarom laten zij alles vernielen, wat van onze voorvaderen komt, en wat nog overig is van onze oude zeden. Och lieve, ik ben bij hen aan het hof geweest; wil Wralda het gehengen, en wij ons niet sterk maken, dan zullen zij ons altegader verdelgen. Geschreven te Liudwert, acht honderd en drie jaar na de Christen meening. Liko bijgenaamd Over de Linden.</td>
<td style="width: 20%;" valign="top">p. 3 [00a-00b]<br />
<br />
"Over de Linden" in 1872 "Over de Linde"</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhsyAKQngQpjJM87h6ettPOWxlPtWO0gtB-XKTdNrgyImnOio9Lf3CmmEnmwIz0G0xVlqVpq4Qag2zVnZV8qipntLPrqOUeeiKG6ahVllhkREnMYxwze6yzxE5wOeTe769sejx6GaXDagY/s1600/005+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1237" data-original-width="753" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhsyAKQngQpjJM87h6ettPOWxlPtWO0gtB-XKTdNrgyImnOio9Lf3CmmEnmwIz0G0xVlqVpq4Qag2zVnZV8qipntLPrqOUeeiKG6ahVllhkREnMYxwze6yzxE5wOeTe769sejx6GaXDagY/s320/005+1876+Ottema.jpg" width="194" /></a></div>
</td>
<td valign="top"><div style="text-align: center;">
<b>Het boek van Adela's aanhangers.
</b></div>
<div style="text-align: center;">
<br /></div>
Dertig jaren na den
dag, waarop de volksmoeder omgebracht was, door den overste Magy,* stond het er erg aan toe. Alle staten, die er liggen aan de andere zijde der Weser, waren van ons afgescheurd en onder het geweld des Magy gekomen; en het stond te vreezen, dat hij geweldig zoude worden over het geheele land. Om dat ongeluk te weeren, had men eene algemeene volksvergadering belegd, alwaar vergaderd waren alle manspersonen, die in een goeden roep stonden bij de maagden (priesteressen). Doch nadat er meer verloopen waren dan drie etmalen, was de geheele Go-raad in de war, en alles even als bij hunne komst. Toen ten laatste vroeg Adela het woord, en sprak: Gij allen weet, dat ik drie jaren burgtmaagd geweest ben; ook weet gij, dat ik gekozen ben tot volksmoeder en dat ik niet volksmoeder wezen wilde, omdat ik Apol tot mijn echtgenoot begeerde. Doch wat gij niet weet, dat is, dat ik alle gebeurtenissen nagegaan heb, evenals of ik een wezenlijke volksmoeder was geweest. Ik heb gestadig heen en weder gereisd, toeziende wat er gebeurde. Daardoor zijn mij veele zaken openbaar geworden, die anderen niet weten. Gij hebt gisteren gezegd, dat onze stamverwanten aan de andere zijde der Wezer tam en laf waren; doch ik mag tot u zeggen, dat de Magy hun niet één dorp afgewonnen heeft door het geweld zijner wapenen, maar bloot door arglistige ranken en nog meer door de hebzucht der Hertogen en Edelingen. Frya heeft gezegd: wij moesten geene onvrije lieden bij ons toelaten; doch wat hebben zij gedaan? Zij hebben onze vijanden nagevolgd; want in plaats van hunne gevangenen te dooden of vrij te laten, hebben zij Fryas raad veracht en hen tot hunne slaven gemaakt. Omdat zij zulks deden, had Frya geene lust meer langer over hen te waken; zij hebben eens anders vrijheid benomen, en dat is oorzaak, dat zij hunne
<br />
<br />
<span style="font-size: x-small;">* Magy, Koning der Magyaren en Finnen.</span></td>
<td valign="top">p. 5 [001-002]</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgynmW6LvaMPLqO7oE_kpRTB4rPhp9MGBQp7w1dcyDhLl9WT9Ds02h-CbXsJvVIeN0AvpsSs_H_B_glrvb3DXcK6SsuNi2x5TiyVtPfsRvFnG5VeB65BcfuR8mZSMTb8-J90Mm7zAcZwqk/s1600/007+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1264" data-original-width="751" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgynmW6LvaMPLqO7oE_kpRTB4rPhp9MGBQp7w1dcyDhLl9WT9Ds02h-CbXsJvVIeN0AvpsSs_H_B_glrvb3DXcK6SsuNi2x5TiyVtPfsRvFnG5VeB65BcfuR8mZSMTb8-J90Mm7zAcZwqk/s320/007+1876+Ottema.jpg" width="190" /></a></div>
</td>
<td valign="top">eigene verloren hebben. Doch dat alles is u zelven ook bekend; maar
ik wil tot u zeggen, hoe zij allengs zoo laag verzeild zijn. De
vrouwen der Finnen kregen kinderen, deze groeiden op met onze vrije
kinderen. Somtijds dartelden en joelden zij te zamen op het hiem, of
zij waren met elkander bij den haard. Daar hoorden zij met
welgevallen naar de losbandige sagen der Finnen, omdat die geestig en
nieuw waren, Zoo zijn zij ontfriesd ondanks de macht hunner ouders.
Toen de kinderen groot werden, en zagen, dat de kinderen der Finnen
geene wapenen mochten hanteeren en slechts moesten werken, kregen zij
van het werken een afkeer en werden zeer hoogmoedig. De meesters en
hunne kloekste zoonen kropen bij de wulpsche meisjes der Finnen; en
hunne eigene dochteren, door het slechte voorbeeld van den weg
gebracht, lieten zich door de schoonste knapen der Finnen begorden,
ten spot van hare verdorvene ouders. Toen de Magy dat in de neus
kreeg, toen nam hij de schoonste zijner Finnen en Magyaren, hun
belovende koeijen met gouden hoornen, zoo zij zich door ons volk
lieten gevangen nemen, ten einde zijne leer te verbreiden. Maar zijne lieden deden meer; kinderen werden te zoek gemaakt, naar de
Upsallanden weggevoerd, en nadat zij opgevoed waren in zijne
verderfelijke leer, dan werden zij terug gezonden. Toen de
schijn-slaven onze taal machtig waren, klampten zij de Hertogen en
Edelingen aan boord en zeiden, dat zij den Magy onderhoorig moesten
worden, dan konden hunne zoonen hen opvolgen zonder door het volk
gekozen te worden. Diegenen, die om hunne goede daden een vóórdeel
tot hun huis gekregen hadden, beloofden zij van zijnentwege ook nog
een achterdeel er bij; zulken die een voor- en achterdeel gekregen
hadden, zeiden zij een ronddeel toe; en die een ronddeel hadden eene
geheele State. Waren de ouders te hard Fryasgezind, dan wenden zij
den boeg en hielden aan op hunne verbasterde zoonen. Gisteren waren
er onder u, die al het volk te hoop roepen wilden
</td>
<td valign="top">p. 7 [002-003]<br />
<br />
"geestig en nieuw" was "slecht en nieuw";<br />
"hun belovende koeijen" was "en beloofde hun roode koeijen";<br />
"Upsallanden" was "bovenlanden"</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjZ4Eh3iB7-dguj45GFSXSPMJUmE2w2wLF00xZZ0QVLrfdnOpYNMGI3mv0IdjrPXWzlXnVR-igNo9hndaCGSDwjTT5FrrQcaOqPEkaXUPUcplrPMlwMTbCFja_cxPm_SjuNIQ7EHOlCN70/s1600/009+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1266" data-original-width="777" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjZ4Eh3iB7-dguj45GFSXSPMJUmE2w2wLF00xZZ0QVLrfdnOpYNMGI3mv0IdjrPXWzlXnVR-igNo9hndaCGSDwjTT5FrrQcaOqPEkaXUPUcplrPMlwMTbCFja_cxPm_SjuNIQ7EHOlCN70/s320/009+1876+Ottema.jpg" width="196" /></a></div>
</td>
<td valign="top">om de oostelijke Staten weder tot hare plicht te dwingen. Doch naar
mijne eenvoudige meening zou dat verkeerd uitkomen. Denk eens, daar
was er eene hevige longziekte onder het vee, en dat die daar nog erg
woedde, zoudt gij het dan wel wagen om uw gezonde vee te voeren onder
hun ziek vee? Immers neen. Bijaldien nu iedereen beamen en toestemmen
moet, dat het dan met de (vee)stapel erg afloopen zoude, wie zoude
dan zoo onvoorzichtig wezen om zijne kinderen te wagen onder een
volk, dat geheel en al verdorven is?<br />
<br />
Mocht ik u een raad geven, ik
zoude tot u zeggen, gij moest voor alle dingen eene nieuwe
volksmoeder kiezen. Ik weet wel dat ge daarmede aan den grond zit,
uithoofde dat er van de dertien burgtmaagden, die wij nog overig
hebben, wel acht zijn, die naar die eere dingen, maar daar zoude ik
geen acht op slaan. Teuntia, die maagd is op de burgt Medeasblik,
heeft er nooit naar getaald, en toch is zij iemand van wetenschap en
helder inzicht en wel zoo sterk op haar volk en onze gewoonten
gesteld, als alle andere te zamen. Voorts zoude ik aanraden, gij
moest naar de burgten gaan en daar opschrijven alle wetten van Fryas
tex, benevens alle geschiedenissen, ja alles wat er te vinden is op
de wanden, opdat alles niet verloren ga, en met de burgten tevens
niet worde vernield. Daar staat geschreven: De moeder en elke
burgtmaagd zal hebben buiten helpers en zendboden, eenentwintig
maagden en zeven leermeisjes. Mocht ik daar wat bijvoegen, dan zoude
ik schrijven, en alzoo veele eerzame dochteren om te leeren, als daar
op de burgten wezen mogen. Want ik zeg in trouwe en de tijd zal het
bevestigen, bijaldien gij echte Fryas kinderen wilt blijven, nimmer
te overwinnen noch door list noch door wapenen, zoo behoort gij er
voor te waken, dat uwe dochters echte Fryas vrouwen worden. Den
kinderen moet men leeren, hoe groot ons land weleer geweest is, hoe
groote mannen onze voorvaderen waren, hoe groot wij nog zijn, zoo
wij ons neder leggen
</td>
<td valign="top">p. 9 [003-004]<br />
<br />
"opdat alles niet verloren ga" was "opdat die alle niet verloren gaan";<br />
"wilt blijven" was "wilt zijn"</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgxpv3B1SUgL1lXL2MXQ2AC-53Gi7P70MeUqmy1nYvKFHa2KvBlyzvvw59Y2clpUJv6PuOEw_tDZAioDa8wui7YRa94Of7AzLQnF-rvxHAoOFfSJMyhUjEc49Q03IuWAFJbXjfroFx6P_0/s1600/011+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1318" data-original-width="769" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgxpv3B1SUgL1lXL2MXQ2AC-53Gi7P70MeUqmy1nYvKFHa2KvBlyzvvw59Y2clpUJv6PuOEw_tDZAioDa8wui7YRa94Of7AzLQnF-rvxHAoOFfSJMyhUjEc49Q03IuWAFJbXjfroFx6P_0/s320/011+1876+Ottema.jpg" width="186" /></a></div>
</td>
<td valign="top">(vergelijken) bij anderen: men moet hun vertellen van de zeehelden en van hunne heldhaftige daden, ook over de verre zeetochten. Alle deze verhalen behooren gedaan te worden bij den haard, op het hiem, en waar het wezen moge, zoo in blijdschap, als bij tranen. Maar zal het standhoudend komen in het brein en in het hart, dan moet alle leeringen over de lippen uwer vrouwen en dochteren daarin vloeijen. Adelas raad is opgevolgd. <br />
<br />
<div style="text-align: center;">
<b>Deze zijn de grevetmannen onder wier bestuur dit boek is vervaardigd. </b></div>
<br />
Apol, Adelas man. Driewerf is hij zeekoning geweest, nu is hij grevetman over Oostflyland en over de Lindeoorden; de burgten Liudgarda, Lindahem en Stavia zijn onder zijne hoede. De Saxman Storo, Sytias man, grevetman over de Hoogefennen en Wouden. Negenwerf is hij tot hertog dat is tot heerman gekozen; de burgten Buda en Manna-garda-forda zijn onder zijne hoede. Abelo, Jaltias man, grevetman over de Zuiderflylanden. Viermaal is hij heerman geweest, de burgten Aken, Liudburg en Katsburg zijn onder zijne hoede. Enoch, Dywckes man, grevetman over Westflyland en Texland. Negenmaal is hij tot zeekoning gekozen, Waraburg, Medeasblik, Forana en Fryasburg zijn onder zijne hoede. Foppe, de man van Dunroos, grevetman over de Zeven eilanden. Vijf maal is hij zeekoning geweest, de burgt Walhallagara is onder zijne hoede. <br />
<br />
<div style="text-align: center;">
<b>Dit stond op de wanden der Fryasburg te Texland geschreven, dat staat ook te Stavia, en te Medeasblik. </b></div>
<br />
Het was Fryasdag en te dier tijd was het zeven maal zeven jaren geleden, dat Festa was aangesteld als volksmoeder, naar Fryas begeerte. De burgt Medeasblik was gereed en eene maagd was gekozen. Nu zoude Festa hare nieuwe lamp opsteken, en toen dat gedaan was in tegenwoordigheid</td>
<td valign="top">p. 11 [004-006]<br />
<br />
"Viermaal" was "driewerf"</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjM_txusri8HYKwIeipWaWqREfrT2znHjEsh5YNKUot1wRfZu1pOh_jqWKeqm9rdovqr98N2ldBL-IixI4joQrUG2_rNj9-fNFzzHw8U1wq2sF1ctlLqt3HtqSa-p6caMal1EBidL15iVY/s1600/013+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1251" data-original-width="762" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjM_txusri8HYKwIeipWaWqREfrT2znHjEsh5YNKUot1wRfZu1pOh_jqWKeqm9rdovqr98N2ldBL-IixI4joQrUG2_rNj9-fNFzzHw8U1wq2sF1ctlLqt3HtqSa-p6caMal1EBidL15iVY/s320/013+1876+Ottema.jpg" width="194" /></a></div>
</td>
<td valign="top">van het volk, toen riep Frya van hare waakstar, zoodat iedereen het hooren konde: Festa neem uwe stift en schrijf de dingen, die ik niet zeggen mocht. Festa deed alzoo als haar geboden was. Zoo zijn wij Fryas kinderen aan onze vroegste geschiedenis gekomen. <br />
<br />
<div style="text-align: center;">
<b>Dit is onze vroegste geschiedenis. </b></div>
<div style="text-align: center;">
<br /></div>
Wralda,* die alleen goed en eeuwig is maakte den aanvang, alsdan kwam de tijd, de tijd wrochte alle dingen, en ook de aarde, de aarde baarde alle grassen, kruiden en boomen, het liefelijk gedierte en al het booze gedierte. Alles wat goed en liefelijk is, bragt zij bij dag voort, en alles wat boos en kwaad is, bragt zij bij nacht voort. Na het twaalfde Juulfeest bragt zij voort drie maagden:<br />
<br />
Lyda uit gloeijende stof,<br />
Finda uit heete stof, en<br />
Frya uit warme stof.<br />
<br />
<span style="font-size: x-small;">* Wr-alda. Altijd geschreven als samengesteld woord beteekent: de overoude, het oudste wezen.</span><br />
<br />
Toen deze te voorschijn kwamen, spijsde Wralda haar met zijnen adem, opdat de menschen aan hem zouden gebonden wezen. Zoodra zij volwassen waren, kregen zij vermaak en genoegen in de droomen van Wralda. Haat* trad tot haar binnen. En nu baarden zij elk twaalf zonen en twaalf dochteren, elke juultijd een paar. Daarvan zijn alle menschen gekomen.<br />
<br />
<span style="font-size: x-small;">* Od, wortel van het Lat. odi, ik haat.</span><br />
<br />
<b>Lyda</b> was zwart, met krullend haar als de lammeren, gelijk starren fonkelden hare oogen, ja de blikken des grijpvogels waren vreesachtig bij de hare.<br />
<br />
Scherpe Lyda. Een slang kon ze kruipen hooren, en wanneer er visschen in het water waren, ontging dat hare neusgaten niet.<br />
<br />
Snelgebouwde Lyda. Een sterken boom kon zij buigen, en wanneer zij liep brak geen bloemstengel onder hare voeten.<br />
<br />
Geweldige Lyda. Hard was hare stem, en schreeuwde zij uit verbittering, dan liep ieder schielijk weg.</td>
<td valign="top">p. 13 [006-007]<br />
<br />
Ottema vergiste zich door – <a href="http://fryskednis.blogspot.com/2016/03/two-worst-mistakes-in-first-olb.html" target="_blank">tegen het advies van Cornelis over de Linden in</a> – <span style="font-size: x-small;"><b>OD</b></span> te vertalen met <i>haat</i>. Ook misplaatste hij de punt achter Wralda; deze had daarvóór moeten staan. De drie maagden kregen vermaak en genoegen <i>in hun eigen</i> dromen – punt – Wralda's <i>od</i> (levenskracht o.i.d.) trad tot haar binnen. Enz.</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjosdcRFnfPTovEX89-Dw2ICQwA4as0MrKFLZ71CLv36IjzI-ji9XoFBMUF3_zGEX8wDHfAgtAuWfqlD4sGfozohqYDXQwLMMkLHbdM58jlaL2meNFZKX6Drdixr8fmqhpKcrVefWiuhbA/s1600/015+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1243" data-original-width="771" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjosdcRFnfPTovEX89-Dw2ICQwA4as0MrKFLZ71CLv36IjzI-ji9XoFBMUF3_zGEX8wDHfAgtAuWfqlD4sGfozohqYDXQwLMMkLHbdM58jlaL2meNFZKX6Drdixr8fmqhpKcrVefWiuhbA/s320/015+1876+Ottema.jpg" width="198" /></a></div>
</td>
<td valign="top">Wondervolle Lyda. Van wetten wilde zij niet weten; hare daden werden door hare driften bestuurd; om de zwakken te helpen, doodde zij de sterken, en wanneer zij dat gedaan had, weende zij bij het lijk.<br />
<br />
Arme Lyda. Zij werd grijs van het dwaze gedrag, en ten laatste stierf zij van hartzeer over de boosheid harer kinderen.<br />
<br />
Onverstandige kinderen. Zij betichteden elkander van hunne moeders dood, zij huilden als wolven en vochten evenzoo, en terwijl zij zoo deden, vraten de vogels het lijk. Wie mag daarbij zijne tranen weerhouden.<br />
<br />
<b>Finda</b> was geel en hare haren gelijk de manen van een paard; een boom kon zij niet buigen, maar waar Lyda een leeuw doodde, doodde zij wel tien.<br />
<br />
Verleidelijke Finda, zoet was haar stem en geen vogel kon zingen gelijk zij, hare oogen lokten en lonkten, maar die er inzag werd een slaaf.<br />
<br />
Onredelijke Finda. Zij schreef duizende wetten, doch zij volgde er niet eene van op. Zij verfoeide de goeden wegens hunne vrijmoedigheid, maar aan flikflooisters gaf zij bijna haar zelve weg. Dat was haar ongeluk. Haar hoofd was te vol, doch haar hart te ijdel. Zij beminde niemand dan haar zelve, en zij wilde dat elk haar lief zoude hebben.<br />
<br />
Valsche Finda. Honingzoet waren hare woorden; doch wie haar vertrouwde, dien was ongeluk nabij.<br />
<br />
Zelfzuchtige Finda. Over allen wilde zij heerschen, en hare zoonen waren gelijk zij. Zij lieten zich bedienen van hunne zusteren, en elkander sloegen zij om het meesterschap dood.<br />
<br />
Dubbelhartige Finda. Om schuinsche woorden werd zij gram, en de ergste daden roerden haar niet. Zag zij een hagedis een spin verslinden, dan werd zij om het hart als ijs; maar zag zij hare kinderen een Fries vermoorden, dan zwol haar boezem van genoegen.</td>
<td valign="top">p. 15 [007-008]</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEghRkTL3uVjPY1gDo8YqGVhvfCt4rqaYz2bVYY8ExRAtClYqYHjxAYjKHthT3J4mDeyGurU_AJwpIHUv4KVgoPim3fzMNiQYGdGdwcF0d8u405T-46AmxysmZ0F_-5QDl8lF2WXx4_m_XA/s1600/017+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1231" data-original-width="760" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEghRkTL3uVjPY1gDo8YqGVhvfCt4rqaYz2bVYY8ExRAtClYqYHjxAYjKHthT3J4mDeyGurU_AJwpIHUv4KVgoPim3fzMNiQYGdGdwcF0d8u405T-46AmxysmZ0F_-5QDl8lF2WXx4_m_XA/s320/017+1876+Ottema.jpg" width="197" /></a></div>
</td>
<td valign="top">Ongelukkige Finda. Zij stierf in den bloeitijd van haar leven, en het is nog duister hoe zij gevallen is.<br />
<br />
Schijnheilige kinderen. Onder een kostelijk gesteente legden zij haar lijk neder. Met hoogdravende opschriften smukten zij dat op, luid weenende om gehoord te worden, maar in stilte weenden zij niet een eenige traan.<br />
<br />
Verfoeijelijk volk. De tex (wetgeving), die Finda naliet, was op gouden bladen geschreven, doch de besten, waarvoor zij gemaakt was, was zij nimmer tot nut; de goede wetten werden uitgewischt en zelfzucht schreef daar slechte voor in de plaats. O Finda, toen werd de aarde vol bloed, en de hoofden der menschen maaiden uwe kinderen af gelijk grashalmen. Ja Finda, dat zijn de vruchten van uwe ijdelheid, zie neer van uwe waakstar en ween.<br />
<br />
<b>Frya</b> was wit gelijk de sneeuw bij het morgenrood, en het blaauw harer oogen won het de regenboog af.<br />
Schoone Frya. Als stralen der middagzon schitterden hare haarlokken, die zoo fijn waren als spinrag.<br />
<br />
Bekwame Frya. Ontsloten zich hare lippen, dan zwegen de vogelen en geen bladeren bewogen zich meer.<br />
<br />
Geweldige Frya. Door de kracht harer blikken streek de leeuw voor hare voeten neder, en hield de adder zijn gift terug.<br />
<br />
Reine Frya. Hare spijs was honing en haar drank dauw, vergaderd in de boesems der bloemen.<br />
<br />
Verstandige Frya. Het eerste wat zij hare kinderen leerde was zelfbeheersching, het tweede was liefde tot de deugd, en toen zij volwassen waren, leerde zij hun de waarde van de vrijheid kennen. Want, zeide zij, zonder vrijheid zijn alle andere deugden alleen goed om u tot slaven te maken, uwe afkomst tot eene eeuwige schande.<br />
<br />
Milde Frya. Nimmer liet zij metaal uit de aarde delven om eigen voordeel, maar wanneer zij het deed, was het tot nut van iedereen.</td>
<td valign="top">p. 17 [008-010]</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgKhUJ_bptCKL3FjOVEDiKD3lxYiPml19O3u62CJWCStLU2PX6sMTQuDs5fKvyRAY9f5YdSBsUfhM7MXsG5Bn-pup4of2RXY3eCDSttyJ9yomENGKLUAHFExLoeavTu1FEbivCcPBfu3Yk/s1600/019+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1246" data-original-width="767" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgKhUJ_bptCKL3FjOVEDiKD3lxYiPml19O3u62CJWCStLU2PX6sMTQuDs5fKvyRAY9f5YdSBsUfhM7MXsG5Bn-pup4of2RXY3eCDSttyJ9yomENGKLUAHFExLoeavTu1FEbivCcPBfu3Yk/s320/019+1876+Ottema.jpg" width="196" /></a></div>
</td>
<td valign="top">Gelukkigste Frya. Gelijk de sterren de aarde omzwermen, zoo zwermden hare kinderen om haar.<br />
<br />
Wijze Frya. Toen zij hare kinderen had opgevoed tot in het zevende lid, toen riep zij ze alle naar Flyland te zamen. Daar gaf zij hun hare tex, en zeide laat die uw wegwijzer wezen, dan zal het u nimmer kwalijk gaan.<br />
<br />
Uitverkoren Frya. Toen zij dit gezegd had, beefde de aarde, als Wraldas zee. Flylands bodem zonk allengs onder hare voeten neder, de lucht werd zwart en geelgroen van tranen te storten, en toen zij naar hunne moeder omzagen, was zij al lang opgerezen tot hare waakstar. Toen ten laatste sprak donder uit de wolken en bliksem schreef aan het luchtruim: waak!<br />
<br />
Verziende Frya. Het land waarvan zij was opgevaren, was nu een stroom, en behalve hare tex was daarin alles bedolven, wat van hare handen gekomen was.<br />
<br />
Gehoorzame kinderen. Toen zij tot hun zelven kwamen, toen maakten zij dit hooge terp, bouwden deze burgt daarop, aan diens wanden schreven zij de tex, en omdat iedereen die zoude mogen vinden, hebben zij het land daarom heen Texland geheeten. Daarom zal het blijven bestaan, zoo lang de aarde aarde is. <br />
<br />
<div style="text-align: center;">
<b>Fryas Tex. </b></div>
<div style="text-align: center;">
<br /></div>
Heil verbeidt de vrijen. Ten laatste zullen zij mij weder zien. Doch hem alleen mag ik als vrij erkennen, die geen slaaf is van een ander noch van zijne driften. Hier is mijn raad.<br />
<br />
1. Zoo wanneer de nood erg is, en goede raad en goede daad niets meer vermogen, roep dan den geest van Wralda aan; maar gij moet hem niet aanroepen, bevorens alle dingen beproefd zijn. Doch ik zeg u met redenen, en de tijd zal het waar maken: De moedeloozen zullen immer bezwijken onder hun eigen leed.</td>
<td valign="top">p. 19 [010-011]</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjGP3xTkIozrnvPkMtpyzBnGL0_h5qgXBnVYd_B-TXz5i_S2o3tvUxazsdDGwLUjxk7gqyMVlFOTps5DOCpEQUcT93puRViXSWf85V5hM3O8Fow__MRQN6q9OvbUAhBycW0fnwr5mnQE98/s1600/021+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1259" data-original-width="759" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjGP3xTkIozrnvPkMtpyzBnGL0_h5qgXBnVYd_B-TXz5i_S2o3tvUxazsdDGwLUjxk7gqyMVlFOTps5DOCpEQUcT93puRViXSWf85V5hM3O8Fow__MRQN6q9OvbUAhBycW0fnwr5mnQE98/s320/021+1876+Ottema.jpg" width="192" /></a></div>
</td>
<td valign="top">2. Wraldas geest mag men alleen kniebuigende dank toewijden, ja driewerf, voor hetgene gij van hem genoten hebt, voor hetgene gij geniet en voor de hoop, die hij u laat in angstige tijden.<br />
<br />
3. Gij hebt gezien, hoe spoedig ik hulp verleende. Doe al eender met uwen naaste; maar toef niet tot dat men u gebeden heeft; de lijdenden zouden u vloeken, mijne maagden zouden uwen naam uitwisschen uit het boek en ik zoude u als onbekenden moeten afwijzen.<br />
<br />
4. Neem nimmer kniebuigende van uwen naaste dank aan, deze behoort aan Wraldas geest. De nijd zoude u bekruipen; de wijsheid zoude u belagchen; mijne maagden zouden u betigten van vaderroof.<br />
<br />
5. Vier dingen zijn tot uw genot gegeven, met name lucht, water, land en vuur; maar Wralda wil alleen daarvan bezitter wezen. Daarom raad ik u, gij zult u rechtvaardige mannen kiezen, die den arbeid en de vruchten naar recht verdeelen, zoodat niemand vrij van werken noch van verdedigen zij.<br />
<br />
6. Zoo wanneer daar iemand onder u gevonden wordt, die zijne eigene vrijheid verkoopt, die is niet van uw volk, hij is een bastaard met verbasterd bloed. Ik raad u, dat gij hem en zijne moeder uit het land drijft. Zeg dat tot uwe kinderen des morgens en des middags en des avonds, tot dat zij daar van droomen des nachts.<br />
<br />
7. Een iegelijk die een ander van zijne vrijheid berooft, al ware de ander hem schuldig, dien moet ik aan den leiband eener slavin laten voeren. Doch ik raad u om zijn lijk en dat zijner moeder op eene kale plaats te verbranden en daarna hunne asch vijftig voet onder den grond te begraven, opdat daar geen grashalm op groeijen moge, want zoodanig gras zoude uw kostelijkste vee dooden.<br />
<br />
8. Tast nooit het volk van Lyda, noch van Finda aan. Wralda zoude hen helpen; zoodat het geweld, dat van u uitging, op uw eigen hoofden zoude terugkeeren.</td>
<td valign="top">p. 21 [011-013]</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjls8qtKb9igvi8o2wJIMeHZTGUmIXZuOZRuSaRT5gp_scYZBUqhMixt1Q-pGxhgX3v4O9k7X5O3vdEm8YX3kUDnh7fE-JkDyxEfuKhWW1GEY6DVlyBK28Uy4XyIQFNI49vggQ65a_DI5s/s1600/023+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1227" data-original-width="759" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjls8qtKb9igvi8o2wJIMeHZTGUmIXZuOZRuSaRT5gp_scYZBUqhMixt1Q-pGxhgX3v4O9k7X5O3vdEm8YX3kUDnh7fE-JkDyxEfuKhWW1GEY6DVlyBK28Uy4XyIQFNI49vggQ65a_DI5s/s320/023+1876+Ottema.jpg" width="197" /></a></div>
</td>
<td valign="top">9. Zoo wanneer het mocht gebeuren, dat zij van u raadgeving of iets anders begeerden, zoo behoort gij hen te helpen. Maar komen zij om te rooven, val dan op hen neder als het bliksemende vuur.<br />
<br />
10. Zoo wanneer een van hun eene uwer dochteren tot vrouw begeert, en zij dat wil, dan zult gij haar hare dwaasheid beduiden, doch wil zij toch haren vrijer volgen, dat zij dan met vrede ga.<br />
<br />
11. Willen uw zonen van hunne dochteren, dan moet gij even zoo doen als met uwe dochteren. Maar noch de een, noch de ander mag terugkeeren, want zij zouden uitheemsche zeden en gewoonten medevoeren, en zoodra deze bij u gehuldigd worden, mag ik niet langer over u waken.<br />
<br />
12. Op mijne dienares Fæsta heb ik al mijne hoop gevestigd. Daarom moest gij haar tot uwe Eeremoeder nemen. Volgt gij mijn raad, dan zal zij namaals mijne dienares blijven en alle vrome maagden die haar volgen. Dan zal de lamp nimmer uitgaan, die ik voor u opgestoken heb. Het licht daarvan zal dan eeuwig uw brein verlichten, en gij zult dan even vrij blijven van onvrij geweld, als uwe zoete rivierwateren van het zoute water der eindelooze zee.<br />
<br />
<div style="text-align: center;">
<b>Dit heeft Fæsta gezegd.</b></div>
<div style="text-align: center;">
<br /></div>
Alle inzettingen die eene eeuw, dat is honderd jaren, mogen omloopen met den Kroder (kruijer) en zijn Juul, die mogen op raad der Eeremoeder en bij gemeene wil op de wanden der burgten gegrift worden; zijn zij op de wanden geschreven, dan zijn zij wetten (ewa), en het is onze plicht om die alle in eere te houden. Komt nood en dwang ons inzettingen te geven, strijdende met onze wetten en gewoonten, zoo moet men doen gelijk zij eischen; doch zijn zij geweken, dan moet men immer tot het oude terugkeeren. Dat is Fryas wil en dat moet wezen die van alle hare kinderen.</td>
<td valign="top">p. 23 [013-014]</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgjod9Chrpapqg9RUK4LV0Zo6OqQGq4HGxfIiX_vG35-X7cf2OnEzT9LQHU5zjn2xuk33JVqkoOJ1u8eFvc3h5B4zwEV0HHxmf8s87Pc8KkXaPi-Br1OM1fL5kmgjZCpO1khZp1POurl4k/s1600/025+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1255" data-original-width="771" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgjod9Chrpapqg9RUK4LV0Zo6OqQGq4HGxfIiX_vG35-X7cf2OnEzT9LQHU5zjn2xuk33JVqkoOJ1u8eFvc3h5B4zwEV0HHxmf8s87Pc8KkXaPi-Br1OM1fL5kmgjZCpO1khZp1POurl4k/s320/025+1876+Ottema.jpg" width="196" /></a></div>
</td>
<td valign="top"><div style="text-align: center;">
<b>Fæsta zeide </b></div>
<div style="text-align: center;">
<br /></div>
Alle dingen die men aanvangen wil, hoedanig zij mogen wezen, op den dag, dien wij aan Frya geheiligd hebben, zullen eeuwig falikant uitkomen. Nadat de tijd nu bewezen heeft, dat zij recht had, zoo is dat eene wet geworden, dat men zonder nood en dwang op Frya haren dag niets anders doen mag dan blijde feesten vieren. <br />
<br />
<div style="text-align: center;">
<b>Dit zijn de wetten die tot de burgten behooren. </b></div>
<br />
1. Zoo wanneer ergens eene burgt gebouwd is, dan moet de lamp van deze aan de eerste lamp te Texland aangestoken worden, doch dat mag nimmer anders dan door de Moeder geschieden.<br />
<br />
2. Elke Moeder zal hare eigene maagden kiezen. Eveneens die welke op andere burgten moeder zijn.<br />
<br />
3. De Moeder te Texland mag hare opvolgster kiezen, doch bijaldien zij sterft voor dat zij het gedaan heeft, dan moet die gekozen worden op eene algemeene vergadering bij raad van alle staten te zamen.<br />
<br />
4. De Moeder op Texland mag eenentwintig maagden hebben en zeven spinmeisjes, opdat er altijd zeven bij de lamp mogen waken des daags en des nachts. Bij de maagden die op de andere burgten als moeder dienen, even zoo vele.<br />
<br />
5. Bijaldien eene maagd iemand huwen wil, zoo moet zij dat aan de Moeder berichten, en op staande voet tot de menschen terugkeeren, eer zij met haar tochtige adem het licht verontreinigt.<br />
<br />
6. Aan de Moeder en aan iedere burgtmaagd zal men toevoegen eenentwintig burgtheeren, zeven bejaarde wijzen, zeven bejaarde krijgslieden en zeven oude zeestrijders.</td>
<td valign="top">p. 25 [014-015]<br />
<br />
"dien wij aan Frya geheiligd hebben" was "waarop wij Frya gehuldigd hebben";<br />
"tot de burgten behooren" was "tot de burgten betrekking hebben";<br />
"de lamp van deze" was "de lamp aldaar"</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj4Tn5tGsdinQ54ZkFXwcNY9VOuN8OyGN6w-wkyo8M0jFIopIalaKPu_wUaIDOl0KkksX6YibW2PMP3qXiD96tiHaZ3oS5NOXKU_gvrmLnHaS8SNCwdcjEyAN-m62AXXJXUS2bhy97291Y/s1600/027+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1261" data-original-width="775" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj4Tn5tGsdinQ54ZkFXwcNY9VOuN8OyGN6w-wkyo8M0jFIopIalaKPu_wUaIDOl0KkksX6YibW2PMP3qXiD96tiHaZ3oS5NOXKU_gvrmLnHaS8SNCwdcjEyAN-m62AXXJXUS2bhy97291Y/s320/027+1876+Ottema.jpg" width="196" /></a></div>
</td>
<td valign="top">7. Daarvan zullen alle jaren naar huis keeren drie van elk zevental, maar zij mogen niet opgevolgd worden door hunne nabestaanden, nader dan het vierde lid.<br />
<br />
8. Ieder mag drie honderd jonge burgtverdedigers hebben.<br />
<br />
9. Voor deze diensten zullen zij Fryas tex leeren en de wetten, van de wijze mannen de wijsheid, van de oude heermannen de kunst van den oorlog, en van de zeekoningen de kundigheden die bij het buitenvaren noodig zijn.<br />
<br />
10. Van deze verdedigers zullen jaarlijks honderd naar huis keeren; doch zijn er sommigen verlamd geworden, dan mogen zij op de burgten blijven hun geheele leven lang.<br />
<br />
11. Bij het kiezen van de verdedigers mag niemand van de burgt eene stem hebben, noch de Grevetmannen, of andere opperhoofden, maar enkel het volk alleen.<br />
<br />
12. De Moeder te Texland zal men geven driemaal zeven flinke boden, met driemaal twaalf rappe paarden. Op de andere burgten elke burgtmaagd drie boden met zeven paarden.<br />
<br />
13. Ook zal iedere burgt hebben vijftig (land)bouwers, door het volk verkozen, maar daartoe mag men slechts zulken geven, die niet geschikt en sterk voor de krijgsdienst, noch voor buitenvaarders zijn.<br />
<br />
14. Iedere burgt moet in haar eigen onderhoud voorzien en geneeren zich van haar eigen ronddeel en van het deel, dat zij van het marktgeld ontvangt.<br />
<br />
15. Is er iemand gekozen om op de burgten te dienen en wil hij niet, dan mag hij naderhand geen burgtheer worden, en dus nooit een stem hebben. Is hij reeds burgtheer, dan zal hij die eer verliezen.<br />
<br />
16. Bijaldien iemand raad begeert van de Moeder, of van eene burgtmaagd, dan moet hij zich melden bij den schrijver. Deze brengt hem bij den burgtmeester. Vervolgens moet hij naar den leetse, dat is naar den heelmeester, die moet zien of hij ook bezocht is van kwade tochten. Is hij goedgekeurd,</td>
<td valign="top">p. 27 [016-017]</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhrvr5kk-5PXdKMLRilTR_Un6GzLqN6fPcW-QEa5lCLGrWzkVSjDqX2miiUG4YBPCZDabjaNZJ9s4sJya1J07bDem6fCVkpTwVnfg03VGqobidxnwKCb7vRe1M3wVQ8zgeDE9zdANCwD_M/s1600/029+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1239" data-original-width="759" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhrvr5kk-5PXdKMLRilTR_Un6GzLqN6fPcW-QEa5lCLGrWzkVSjDqX2miiUG4YBPCZDabjaNZJ9s4sJya1J07bDem6fCVkpTwVnfg03VGqobidxnwKCb7vRe1M3wVQ8zgeDE9zdANCwD_M/s320/029+1876+Ottema.jpg" width="196" /></a></div>
</td>
<td valign="top">dan ontdoet hij zich van zijne wapenen en zeven krijgslieden brengen hem bij de moeder.<br />
<br />
17. Is de zaak over ééne state, dan mogen er niet minder dan drie boden komen. Betreft zij het geheele Friesland, dan moeten er nog driemaal zeven getuigen bij wezen, daarom, omdat er geen kwaad vermoeden oprijzen moge, noch bedrog gepleegd worde.<br />
<br />
18. Bij alle zaken moet de Moeder zorgen en hoeden dat hare kinderen, dat is Fryas volk, zoo even rijk blijven, als het wezen kan, dat is de grootste van hare plichten, en ons aller (plicht is het) om haar daar in te helpen.<br />
<br />
19. Heeft men haar bij eene gerechtelijke zaak ingeroepen om uitspraak te doen tusschen een Grevetman en de gemeente, en vindt zij de zaak twijfelachtig, zoo moet zij ten bate der gemeente spreken, opdat er vrede kome, en omdat het beter is dat aan één man onrecht gedaan wordt dan aan velen.<br />
<br />
20. Komt iemand om raad en weet de Moeder raad, zoo behoort zij terstond dien te geven. Weet zij terstond geen raad, dan mag zij zeven dagen laten wachten. Weet zij dan nog geen raad, dan mogen zij henen gaan en zij mogen zich niet beklagen, omdat geen raad beter is dan een verkeerde raad.<br />
<br />
21. Heeft eene Moeder slechte raad gegeven uit kwaadwilligheid, dan moet men haar dooden, of uit het land drijven geheel naakt en bloot.<br />
<br />
22. Zijn hare burgtheeren medeplichtig, dan doet men evenzoo met hen.<br />
<br />
23. Is hare schuld twijfelachtig of bloot vermoeden, dan moet men hier over beraadslagen en spreken, zoo het noodig is, eenentwintig weken lang. Stemt het half deel schuldig, zoo houde men haar voor onschuldig. Twee derde, zoo wacht men nog een vol jaar. Stemt men dan ook nog zoo, dan mag men haar voor schuldig houden, maar niet dooden.</td>
<td valign="top">p. 29 [017-018]<br />
<br />
"zoo even rijk blijven" was "zoo maatrijk blijven";<br />
"terstond" was "op het oogenblik" (2x)</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjXEVO8ocBqHug1G9gpRd_vdyx_SS0n6L-lBYaAgc0I-zcIw2HCuQwguhsRd6HtS5c4FWxp4vcjZnDhq-JnrB6py5Umb7gFCqCH6JD2Oy173iwgLe21akuyrxhYbj2ZUUEB835fA9mGNKQ/s1600/031+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1242" data-original-width="772" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjXEVO8ocBqHug1G9gpRd_vdyx_SS0n6L-lBYaAgc0I-zcIw2HCuQwguhsRd6HtS5c4FWxp4vcjZnDhq-JnrB6py5Umb7gFCqCH6JD2Oy173iwgLe21akuyrxhYbj2ZUUEB835fA9mGNKQ/s320/031+1876+Ottema.jpg" width="198" /></a></div>
</td>
<td valign="top">24. Bijaldien er onder het derde deel sommigen zijn, die haar voor zoo, onschuldig houden, dat zij haar willen volgen, zoo mogen zij dat doen met al hunne drijvende en tilbare have en niemand behoort hen daarom te minachten, aangezien de meerderheid even goed kan dwalen als de minderheid.<br />
<br />
<div style="text-align: center;">
<b>Algemeene wetten. </b></div>
<div style="text-align: center;">
<br /></div>
1. Alle vrijgeborenen zijn op gelijke wijze geboren. Daarom moeten zij ook gelijke rechten hebben, even goed op het land als op het ee, dat is water, en op alles wat Wralda geeft.<br />
<br />
2. Elke manspersoon mag de vrouw zijner keuze vrijen, en elke dochter mag haren heildronk aanbieden aan hem, dien zij bemint.<br />
<br />
3. Heeft iemand eene vrouw genomen, dan geeft men hem huis en werf. Is er geen, dan moet het gebouwd worden.<br />
<br />
4. Is hij naar een ander dorp gegaan om eene vrouw en wil hij daar blijven, dan moet men hem aldaar een huis en werf geven, benevens het genot van de hemrik.<br />
<br />
5. Aan ieder manspersoon moet men een achterdeel als werf bij zijn huis geven: want niemand mag een voordeel bij zijn huis hebben, veel min een ronddeel. Alleen wanneer iemand eene daad verricht heeft tot gemeenen nutte, dan mag hem dat gegeven worden. Ook mag zijn jongste zoon dat erven. Na dezen moet het dorp dat terugnemen.<br />
<br />
6. Elk dorp zal een hemrik hebben naar zijne behoefte en de graaf zal hoeden dat elk zijn deel bemest en goed houdt, opdat de nakomelingen geene schade lijden mogen.<br />
<br />
7. Elk dorp mag eene markt hebben ter koop en verkoop, of tot ruilhandel. Al het andere land zal bouw en bosch blijven. Doch de boomen daarin zal niemand vellen, buiten gemeene raad, en buiten weten van den woudgraaf. Want de wouden zijn ten gemeenen nutte, daarom mag niemand er meester van zijn.</td>
<td valign="top">p. 31 [019-020]</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj-uUE9Zr5PPAg1y-jlOrvYXS9lnI58NskKH-QGJ-4wVFMpnDuzY0v8Z8BWK8S_HnkG5jrxPnlLSnaGl2NnY_qcYAHPHNVBImsc2EMa3nHZAo2rUG3Bz26ETe151lx2f3ro7mYZeB4JAx8/s1600/033+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1239" data-original-width="775" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj-uUE9Zr5PPAg1y-jlOrvYXS9lnI58NskKH-QGJ-4wVFMpnDuzY0v8Z8BWK8S_HnkG5jrxPnlLSnaGl2NnY_qcYAHPHNVBImsc2EMa3nHZAo2rUG3Bz26ETe151lx2f3ro7mYZeB4JAx8/s320/033+1876+Ottema.jpg" width="200" /></a></div>
</td>
<td valign="top">8. Als marktgeld mag het dorp niet meer nemen dan het elfde gedeelte van den koopschat, noch van de inwoners, noch van de verafwonenden. Ook mag de marktschatting* niet eerder verkocht worden als het andere goed.<br />
<br />
<span style="font-size: x-small;">* De mârkskat werd in goedern betaald.</span><br />
<br />
9. Al het marktgeld moet jaarlijks verdeeld worden, drie dagen voor den Juuldag, in honderd deelen te verdeelen.<br />
<br />
10. De grevetman met zijne graven zal daarvan ontvangen twintig deelen; de marktrechter tien deelen en zijne helpers vijf deelen; de volksmoeder een deel; de vroedvrouw vier deelen; het dorp tien deelen; de armen, dat zijn die welke niet werken kunnen of mogen, vijftig deelen.<br />
<br />
11. Degene die te markt komen mogen niet woekeren. Komen er sommige, dan is het de plicht der maagden, hen kenbaar te maken over het geheele land, opdat zij nimmer gekozen worden tot eenig ambt, want zulke hebben een gierig hart. Om rijkdom te vergaderen zouden zij alles verraden, het volk, de Moeder, hunne nabestaanden en ten laatsten zich zelven.<br />
<br />
12. Is er iemand zoo boos dat hij zuchtziek vee of bedorven waar voor heel goed verkoopt, dan moet de marktrechter hem weren en de maagden hem noemen over het geheele land.<br />
<br />
In vroegere tijden huisde Findas volk meest al te gader over hun moeders geboorteland, met name Aldland, dat nu in zee ligt. Zij waren dus ver af. Daarom hadden wij ook geen oorlog. Toen zij verdreven zijn en herwaarts kwamen om te rooven, toen kwam er van zelf landverdediging, heermannen, koningen en oorlog. Voor die alle kwamen inzettingen, en uit de inzettingen kwamen wetten. <br />
<br />
<div style="text-align: center;">
<b>Hier volgen de wetten die daaruit zamengesteld zijn.</b></div>
<br />
1. Elke Fries moet de beleedigers of vijanden afweren, met al zulke wapenen, als hij verzinnen, bekomen en hanteren mag.</td>
<td valign="top">p. 33 [020-021]<br />
<br />
"het elfde gedeelte" was "het twaalfde gedeelte" — volgens mij (JO) is "twaalfde" de juiste vertaling<br /></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiuvcoRo0zeT1phAGvy8LhiEH3giK-bgF6nbNCmyFGn7Fqr7O4Kl-I7gNGmCH8HHhdnBZzQ1KcMyPqZoefdf5pvKUvQ8HDleNYudmt90HNrLnng6gXzHQW5qdMUYtMhUkV5eZBezXjz07g/s1600/035+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1241" data-original-width="760" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiuvcoRo0zeT1phAGvy8LhiEH3giK-bgF6nbNCmyFGn7Fqr7O4Kl-I7gNGmCH8HHhdnBZzQ1KcMyPqZoefdf5pvKUvQ8HDleNYudmt90HNrLnng6gXzHQW5qdMUYtMhUkV5eZBezXjz07g/s320/035+1876+Ottema.jpg" width="195" /></a></div>
</td>
<td valign="top">2. Is een knaap twaalf jaar, dan moet hij de zevende dag missen van zijn leertijd om vaardig te worden met de wapenen.<br />
<br />
3. Is hij bekwaam geworden, dan geve men hem wapenen en hij wordt tot krijgsman geslagen.<br />
<br />
4. Is hij drie jaren krijgsman, dan wordt hij burgtheer en mag hij helpen zijn hoofdman te kiezen.<br />
<br />
5. Is hij zeven jaren kiezer, dan mag hij helpen een heerman of koning te kiezen en daartoe ook gekozen worden.<br />
<br />
6. Alle jaren moet hij herkozen worden.<br />
<br />
7. Behalve de koning mogen alle ambtmannen wedergekozen worden, die recht doen en naar Fryas raad.<br />
<br />
8. Geen koning mag langer dan drie jaren koning blijven, opdat hij niet bestendig moge worden.<br />
<br />
9. Heeft hij zeven jaren gerust, dan mag hij weer gekozen worden.<br />
<br />
10. Is de koning door den vijand verslagen, dan mogen zijne nabestaanden ook naar die eer dingen.<br />
<br />
11. Is hij op zijn tijd afgetreden of binnen zijn tijd gestorven, dan mag geen bloedverwant hem opvolgen, die hem nader bestaat dan het vierde lid.<br />
<br />
12. Die welke strijden met de wapenen in hunne handen, kunnen niets verzinnen en wijs blijven, daarom voegt het geen koning wapenen te hanteren in den strijd. Zijne wijsheid moet zijn wapen wezen en de liefde zijner krijgslieden moet zijn schild wezen.<br />
<br />
<div style="text-align: center;">
<b>Hier zijn de rechten der moeder en der koningen. </b></div>
<br />
1. Zoo wanneer er oorlog komt, zende de Moeder hare boden naar den koning, de koning zende boden naar de grevetmannen om de landweer.<br />
<br />
2. De grevetmannen roepen alle burgtheeren te zamen en beraadslagen hoe vele mannen zij zullen zenden.</td>
<td valign="top">p. 35 [021-023]<br />
<br />
"en daartoe ook" was "en dan zelf ook";<br />
"en beraadslagen hoe" was "en bespreken hoe"</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiFNZlNxxoNeelFrtCBcaKvs6nlqPAP8jz_eeFjdTIpTDWvVUa53IuDLDMKrLehaga8nSirSbai-70XVXVUhnaCdaB4n_MsN21GiphBK4MaqaieR_PYN6DWw1TDHOQ3mDFVcl-5DjEN5D4/s1600/037+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1257" data-original-width="746" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiFNZlNxxoNeelFrtCBcaKvs6nlqPAP8jz_eeFjdTIpTDWvVUa53IuDLDMKrLehaga8nSirSbai-70XVXVUhnaCdaB4n_MsN21GiphBK4MaqaieR_PYN6DWw1TDHOQ3mDFVcl-5DjEN5D4/s320/037+1876+Ottema.jpg" width="189" /></a></div>
</td>
<td valign="top">3. Alle besluiten van dezen moeten dadelijk naar de Moeder gezonden worden, met boden en getuigen.<br />
<br />
4. De Moeder laat alle besluiten verzamelen en geeft het guldengetal, dat is het middengetal van alle besluiten te zamen. Hiermede moet men vooreerst vrede hebben, en de koning eveneens.<br />
<br />
5. Is het leger te velde, dan behoeft de koning slechts met zijne hoofdmannen te raadplegen, doch daarbij moeten altijd drie burgtheeren der Moeder vooraan zitten zonder stem. Deze burgtheeren moeten dagelijks boden naar de Moeder zenden, opdat zij weten moge of er iets gedaan wordt, strijdende met Fryas raadgeving.<br />
<br />
6. Wil de koning iets doen, en zijne raden niet, zoo mag hij het niet onderstaan.<br />
<br />
7. Komt de vijand onverwacht, dan moet men doen, zooals de koning gebiedt.<br />
<br />
8. Is de koning niet op het pad, dan moet men zijn volger gehoorzaam wezen, of die op dezen volgt, tot den laatste toe.<br />
<br />
9. Is er geen hoofdman, dan moet men een kiezen.<br />
<br />
10. Is daar geen tijd toe, dan werpe zich een tot hoofdman op, die zich sterk gevoelt.<br />
<br />
11. Heeft de koning een gevreesd volk afgeslagen, dan mogen zijne nakomelingen zijnen naam achter hun eigen naam voeren. De koning mag, zoo hij wil, op eene onbebouwde plaats eene plek uitkiezen tot een huis en erf. Dat erf mag een ronddeel zijn, zoo groot, dat hij naar alle zijden zeven honderd treden van zijn huis af loopen mag, eer hij aan zijn grensscheiding komt.<br />
<br />
12. Zijn jongste zoon mag dat goed erven, na hem diens jongste zoon, dan zal men het terug nemen.<br />
<br />
<div style="text-align: center;">
<b>Hier zijn de rechten aller Friesen om veilig te wezen.</b></div>
<br />
Zoo wanneer er wetten gemaakt worden, of nieuwe in-</td>
<td valign="top">p. 37 [023-025]</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgfTIZ7Bi0eMt6sIsMgxWIB7jF7I8qKFGO-iewGS4Rn-XGKgmgQnE47LlmQzGjcQhuJ20Jh8GrLZUfO4JtSz4RpRrGtxECkJXL36XGOz2QNVkkT1hr2zf0u9Fd_0aPW1C1wdszOKWuPkEM/s1600/039+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1270" data-original-width="775" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgfTIZ7Bi0eMt6sIsMgxWIB7jF7I8qKFGO-iewGS4Rn-XGKgmgQnE47LlmQzGjcQhuJ20Jh8GrLZUfO4JtSz4RpRrGtxECkJXL36XGOz2QNVkkT1hr2zf0u9Fd_0aPW1C1wdszOKWuPkEM/s320/039+1876+Ottema.jpg" width="195" /></a></div>
</td>
<td valign="top"> zettingen zamengesteld, alsdan moet het ten gemeenen nutte geschieden, maar nimmer ten bate van enkele menschen, noch van enkele geslachten, noch van enkele staten, noch van iets dat enkeld is.<br />
<br />
2. Zoo wanneer er oorlog komt en daar worden huizen vernield of schepen, hoedanig het ook wezen mogen, hetzij door den vijand, hetzij bij gemeenen rade, zoo behoort de gemeene gemeente, dat is al het volk te zamen, dit weder te vergoeden, daarom dat niemand de algemeene zaak zal helpen verliezen, om zijn eigen goed te behouden.<br />
<br />
3. Is de oorlog voorbij gegaan, en zijn er sommige zoodanig verminkt, dat zij niet langer werken kunnen, dan moet de gemeene gemeente hen onderhouden, bij de feesten behooren zij vooraan te zitten, opdat de jeugd hen zal eeren.<br />
<br />
4. Zijn er weduwen en weezen gekomen, dan moet men haar ook onderhouden, en de zonen mogen de namen hunner vaderen op hunne schilden schrijven tot eere van hun geslacht.<br />
<br />
5. Zijn er sommigen door den vijand gevangen genomen en komen zij terug, dan moet men hen verre van het kamp wegvoeren, want zij mochten vrij gelaten zijn onder kwade beloften, en dan mogen zij hunne beloften niet houden en toch eerlijk blijven.<br />
<br />
6. Indien wij zelve vijanden gevangen nemen, dan voere men die diep in het land weg, en leert hen onze vrije zeden.<br />
<br />
7. Indien men hen naderhand vrijlaat, dan laat men dat met goedheid door de Maagden doen, opdat wij makkers en vrienden winnen in plaats van haters en vijanden.<br />
<br />
<div style="text-align: center;">
<b>Uit Minno's schriften.</b></div>
<div style="text-align: center;">
<br /></div>
Zoo wanneer daar een man is dermate boos, dat hij onze naburen berooft, doodslagen pleegt, huizen in brand steekt, maagden schendt, wat het ook zij dat boos is, en onze landgenooten willen dat gewroken hebben, dan is het recht, dat men den dader vatte en in hunne tegen-</td>
<td valign="top">p. 39 [025-026]</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgfSbefimIikTBuZeH2ofARDqukSaBFygkN-zEAtKaOg6deUh9Ux60gpf4_bFcX18_qv-2KhfE3FJ_JNyFOhpF6l3t79GVO17bjFEjh4ylGW_3PdtNvDZ9f_tJP6wonBwM-e7X-HJfBh8c/s1600/041+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1267" data-original-width="777" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgfSbefimIikTBuZeH2ofARDqukSaBFygkN-zEAtKaOg6deUh9Ux60gpf4_bFcX18_qv-2KhfE3FJ_JNyFOhpF6l3t79GVO17bjFEjh4ylGW_3PdtNvDZ9f_tJP6wonBwM-e7X-HJfBh8c/s320/041+1876+Ottema.jpg" width="196" /></a></div>
</td>
<td valign="top">woordigheid doode, opdat daarover geen oorlog kome, waardoor de onschuldige zoude boeten voor den schuldige. Willen zij hem zijn lijf laten behouden en de wraak laten afkoopen, zoo mag men dat gedoogen. Is de schuldige een koning, grevetman, greve, wie dat het zij, die over de zeden moet waken, zoo moeten wij het kwaad herstellen, maar hij moet zijne straf hebben. Voert hij een eernaam op zijn schild van zijne voorvaderen, dan mogen zijne nabestaanden dien naam niet langer voeren, daarom dat de eene bloedverwant zorgdragen zal over de zeden des anderen.<br />
<br />
<div style="text-align: center;">
<b>Wetten voor de stuurlieden.* Stuurman is een titel voor de buitenvaarders.</b></div>
<br />
<span style="font-size: x-small;">* Stjurar, van hier de naam Sturii bij Plinius.</span><br />
<br />
1. Alle Fryas zonen hebben gelijke rechten, daarom mogen alle flinke knapen zich als buitenvaarders aanmelden bij den olderman, en deze mag hen niet afwijzen, ten ware dat er geen plaats is.<br />
<br />
2. De stuurlieden mogen hun eigen meesters benoemen.<br />
<br />
3. De kooplieden moeten gekozen en benoemd worden door de gemeente, aan wie het goed toebehoort, en de stuurlieden mogen daarbij geen stem hebben.<br />
<br />
4. Als men op reis bevindt, dat de koning slecht of onbekwaam is, dan mogen zij een ander nemen. Komen zij weer thuis, dan mag de koning zich beklagen bij den olderman.<br />
<br />
5. Komt de vloot weder thuis, en zijn er baten, dan moeten de zeelieden daarvan een derde deel hebben, aldus te deelen. De witkoning twaalf mansdeelen, de schout bij nacht zeven mansdeelen, de bootsmannen elk twee deelen, de schippers elk drie deelen, het overige scheepsvolk elk een deel, de jongste scheepsjongens elk een derde deel, de middelste jongens elk een halfdeel en de oudste jongens elk een tweederde deel.<br />
<br />
6. Zijn er sommigen verlamd, dan moet de gemeene gemeente zorgen voor hun onderhoud, ook moeten zij vooraan zitten bij de algemeene feesten, bij huiselijke feesten, ja bij alle feesten.</td>
<td valign="top">p. 41 [026-027]</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi9mBotSFk8UCC2NewMUAPiPXGmbEhCi0-dZ2IbREamoUyGhYsSB2KaWfjnDstyk3etElJybImf95jnpBHA_FFm1Filnfaq8eVanV1lGv8nLATAwB9osTONeeN9USQQi0wgJ5Ak0XNXcdE/s1600/043+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="996" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi9mBotSFk8UCC2NewMUAPiPXGmbEhCi0-dZ2IbREamoUyGhYsSB2KaWfjnDstyk3etElJybImf95jnpBHA_FFm1Filnfaq8eVanV1lGv8nLATAwB9osTONeeN9USQQi0wgJ5Ak0XNXcdE/s320/043+1876+Ottema.jpg" width="199" /></a></div>
</td>
<td valign="top">7. Zijn er op de tocht omgekomen, dan moeten hunne naasten hun deel erven.<br />
<br />
8. Zijn daar weduwen en weezen van gekomen, dan moet de gemeene gemeente die onderhouden; zijn zij in een zeestrijd gesneuveld, dan mogen hunne zonen de namen hunner vaderen op hunne schilden voeren.<br />
<br />
9. Zijn er ligtmatrozen* verongelukt, dan moeten zijne erven een geheel mansdeel hebben.<br />
<br />
<span style="font-size: x-small;">* Prentar, nog op Texel een (stuurmans) leerling.</span><br />
<br />
10. Was hij verloofd, dan mag zijne bruid zeven mansdeelen eischen om aan haar bruidegom een steen te wijden, maar dan moet zij voor deze eer weduw blijven haar leven lang.<br />
<br />
11. Bijaldien eene gemeente eene vloot uitrust, moeten de reeders zorgen voor de beste leeftocht en voor vrouwen en kinderen.<br />
<br />
12. Indien een zeeman afgeleefd en arm is, en heeft hij huis noch erf, dan moet hem dat gegeven worden. Wil hij geen huis en erf, zoo mogen zijne vrienden hem in huis nemen en de gemeente moet dat vergoeden naar zijn staat, tenzij dat zijne vrienden dit voordeel weigeren.<br />
<br />
<div style="text-align: center;">
<b>Nuttige zaken uit de nagelaten schriften van Minno.*</b></div>
<br />
<span style="font-size: x-small;">*Minno, Minos (de oude).</span><br />
<br />
Minno was een oude zeekoning, een ziener en wijsgeer; hij heeft aan de Kretensen wetten gegeven. Hij is geboren aan de Lindaoorden, en na al zijne omzwervingen heeft hij het geluk genoten om te Lindahem te sterven.<br />
<br />
Zoo wanneer onze naburen een stuk land hebben of water, dat ons goed toeschijnt, zoo voegt het ons dat te koop te vragen; willen zij dat niet doen, zoo moet men hun dat laten behouden: dat is naar Fryas tex en het zoude onrecht wezen dat afhandig te maken.<br />
<br />
Wanneer er naburen te zamen kijven en twisten over eenige zaak (anders) dan over land, en zij ons verzoeken een oordeel uit te spreken, zoo behoort men dat liever achterwege</td>
<td valign="top">p. 43 [028-029]</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiUa48MMj3z5zjkGB2_yXoQigWNzx4jJ2vogdPGFVWTCGX2OCMHD0aYQx7RtGJwVtJLPyRs0ygtsRlUJLKC1U3kKrKwnDIdUKrheswCZX7GS6vP5QBKQs0ARrIUeRXrOfKOgsOwHUkwZtg/s1600/045+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="966" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiUa48MMj3z5zjkGB2_yXoQigWNzx4jJ2vogdPGFVWTCGX2OCMHD0aYQx7RtGJwVtJLPyRs0ygtsRlUJLKC1U3kKrKwnDIdUKrheswCZX7GS6vP5QBKQs0ARrIUeRXrOfKOgsOwHUkwZtg/s320/045+1876+Ottema.jpg" width="193" /></a></div>
</td>
<td valign="top">te laten; doch als men daar niet buiten kan, zoo moet men dat eerlijk en rechtvaardig doen.<br />
<br />
Komt er iemand en zegt: ik heb oorlog en nu moet gij mij helpen. Of een ander komt en zegt: mijn zoon is minderjarig en onbekwaam en ik ben oud, nu wilde ik u tot voogd over hem en over mijn land stellen, totdat hij meerderjarig is, zoo behoort men dat te weigeren, opdat wij niet in twist mogen komen over zaken strijdende met onze vrije zeden.<br />
<br />
Wanneer een buitenlandsch koopman komt op de toegelatene markt te Wyringen of te Almanland en hij bedriegt, zoo wordt hij terstond in de marktboete geslagen en door de maagden kenbaar gemaakt over het geheele land. Komt hij dan terug, dan zal niemand van hem koopen, en hij mag vertrekken gelijk hij gekomen is. Dus wanneer er kooplieden gekozen worden om ter markt te gaan, of met de vloot te varen, dan behoort men alleen dezulken te kiezen, die men door en door kent en in een goeden roep staan bij de maagden. Gebeurt het desniettemin, dat er een slecht man onder is, die de menschen bedriegen wil, zoo behooren de anderen dat te weren. Heeft hij het reeds gedaan, dan moet men dat herstellen, en den misdadiger uit het land verbannen, opdat onze naam overal met eere genoemd mag worden.<br />
<br />
Maar zoo wij ons op eene buitenlandsche markt bevinden, hetzij nabij of ver af en het volk ons leed doet of besteelt, dan behooren wij met een haastigen aanval toe te slaan, want ofschoon wij alles behooren te doen om des vredes wille, mogen onze halfbroeders ons nimmer minachten of wanen dat wij bang zijn.<br />
In mijne jeugd heb ik wel eens gemord over de banden der wetten, achterna heb ik Frya dikwijls gedankt voor hare tex, en onze voorvaderen voor de wetten, die daaruit zamengesteld zijn. Wralda of Alvader heeft mij vele jaren gegeven, en over vele landen en zeeën heb ik rondgevaren, en na alles wat ik gezien heb, ben ik overtuigd, dat wij alleen</td>
<td valign="top">p. 45 [029-031]</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhEwKZ90a0g1nyQSS7JeQmGzRpu6up_EMN3BGLlOp-5IMYqkSfyRRR_NDUYwn4uBvyH-UiSyWrVztmBr7zIX3x707aR2m17O6OjGOJksYtu2p-tKSEaJoQ2axwvxuz6Yrqroz18udhsKE4/s1600/047+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="971" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhEwKZ90a0g1nyQSS7JeQmGzRpu6up_EMN3BGLlOp-5IMYqkSfyRRR_NDUYwn4uBvyH-UiSyWrVztmBr7zIX3x707aR2m17O6OjGOJksYtu2p-tKSEaJoQ2axwvxuz6Yrqroz18udhsKE4/s320/047+1876+Ottema.jpg" width="194" /></a></div>
</td>
<td valign="top">door Alfader uitverkoren zijn, om wetten te hebben. Lydas volk vermag geene wetten te maken, noch te houden, zij zijn te dom en onbeschaafd daartoe. Vele geslachten van Finda zijn schrander genoeg, maar zij zijn hebzuchtig, hoovaardig, valsch, onkuisch en moordzuchtig. De padden blazen zich op en zij kunnen slechts kruipen. De kikvorschen roepen <i>werk, werk</i>, en zij doen niets als huppelen en grappenmaken. De raven roepen <i>spaar, spaar</i>, maar zij stelen en verslinden al wat onder hunne snavels komt. Aan die allen gelijk is het Findas volk, zij spreken luide altijd over goede wetten, elk wil inzettingen maken om het kwaad te weren, maar zelf wil niemand daaraan gebonden wezen. Diegene wiens geest het listigste is en daardoor sterk, diens haan kraait koning en de andere moeten allerwege aan zijn wil onderworpen wezen, totdat een ander komt die hem van den zetel verdrijft. Het woord <i>ewa </i>is te heilig om eene gemeene zaak te benoemen, daarom heeft men ons <i>evin </i>leeren zeggen. <i>Ewa </i>beteekent <i>inzettingen</i>, die bij alle menschen gelijkelijk in hun gemoed geprent zijn, opdat zij weten mogen wat recht en onrecht is, en waardoor zij in staat zijn hunne eigene daden en die van anderen te beoordeelen, dat wil zeggen: alzoo verre zij goed en niet misdadig opgevoed zijn. Ook is er nog een andere zin aan vast: <i>Ewa </i>(effen) beteekent ook <i>gelijk</i>, <i>vlak </i>als water, recht en slecht gelijk water dat door geen hevige wind of iets anders verstoord is. Wordt het water verstoord, dan wordt het oneffen, onrecht, maar het neigt altijd om weder effen te worden. Dat ligt in zijn wezen, even als de neiging tot recht en vrijheid in Fryas kinderen ligt. Deze neiging hebben wij door den geest van Wralda onzen vader, die luide spreekt in Fryas kinderen. Daarom zal die ook eeuwig beklijven. <i>Ewa </i>(eeuwig) is ook het andere zinnebeeld van Wralda, die eeuwig recht en onverstoord blijft, ofschoon het in zijn ligchaam erg toe gaat. Eeuwig en onverstoord zijn de kenmerken der wijsheid en rechtvaardigheid die door</td>
<td valign="top">p. 47 [031-032]<br />
<br />
"Vele geslachten van Finda zijn" was "Velen gelijken op Finda, zijn"</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhESXOd6Euejs5V-ClKCCiW8W7LW1EVTCuPRrVL4juBqAMg8jGC_cerqY6Fw5N2w6PBz9u_wYugNdIvu5-BzHGZYAp0O0hK3tWQtczbjB17i-x6qF7dTuwM4tFu19bdDQh7H-DMXaGvJ9E/s1600/049+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="983" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhESXOd6Euejs5V-ClKCCiW8W7LW1EVTCuPRrVL4juBqAMg8jGC_cerqY6Fw5N2w6PBz9u_wYugNdIvu5-BzHGZYAp0O0hK3tWQtczbjB17i-x6qF7dTuwM4tFu19bdDQh7H-DMXaGvJ9E/s320/049+1876+Ottema.jpg" width="196" /></a></div>
</td>
<td valign="top">alle vrome menschen gezocht en door alle rechteren moeten bezeten worden. Willen dus de menschen inzettingen en bepalingen maken, die steeds goed blijven en aller wege, zoo moeten zij gelijk wezen voor alle menschen. Naar deze wetten behooren de rechteren hun oordeel uit te spreken. Is er eenig kwaad bedreven, waaromtrent geene wetten gemaakt zijn, zoo moet men eene algemeene vergadering beleggen, daar oordeelt men naar den zin, dien Wraldas geest in ons spreekt, om over alles rechtvaardig te oordeelen. Zoo doende zal ons oordeel nimmer falikant uitkomen. Doet men geen recht, maar onrecht, dan rijst er twist en tweespalt onder de menschen en staten; daaruit ontspruit binnenlandsche oorlog, waardoor alles in de war gebragt en in 't verderf gestort wordt. Maar o domheid. Terwijl wij bezig zijn elkander te schaden, komt het nijdige volk Findas met zijne valsche priesteren om uwe have te rooven, uwe dochteren te schenden, uwe zeden te verderven, en ten laatste sluiten zij slavenbanden om een ieders vrijen hals.<br />
<br />
<div style="text-align: center;">
<b>Uit Minnos schriften.</b></div>
<div style="text-align: center;">
<br /></div>
Toen Nyhellenia,* die van haar eigen naam <i>Min-erva</i> heette, goed gezeten was, en de Krekalanders** haar bijna evenzeer lief hadden als ons eigen volk, toen kwamen daar eenige vorsten en priesteren op hare burgt en vraagden Min-erva, waar hare erven gelegen waren. Hellenia antwoorde <i>mijne erven</i> draag ik om in mijn boezem, 't geene ik geërfd heb is liefde tot wijsheid, rechtvaardigheid en vrijheid. Heb ik die verloren, dan ben ik gelijk aan den minste van uwe slaven. Nu geef ik raad om niet, maar dan zoude ik die verkoopen. De heeren gingen heen en riepen al lachende, uwe gehoorzame dienaren, wijze <i>Hellenia</i>. Doch daarmede misten zij hun doel, want het volk dat haar beminde en volgde nam dezen naam als een eernaam aan. Toen zij zagen, dat<br />
<br />
<span style="font-size: x-small;">* Nyhellenia, Nehalennia.</span><br />
<span style="font-size: x-small;">** Krekaland, het Krekenland, zoowel Groot Griekenland als Griekenland zelf.</span></td>
<td valign="top">p. 49 [032-034]<br />
<br />
"bijna evenzeer" was "soms evenzeer"</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiissD0cva1sofSN4HzviJ9glzUP95ndzrPrq6kWN_4v9xkkIu7AGovnm698shjenwlm6MH9aVx8vhrtTl-Ofrou2GRWo6-D4hL0NKgBOwozX2cFEPpIpga3buleuJc2eXtgcT6T8E_YgE/s1600/051+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="981" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiissD0cva1sofSN4HzviJ9glzUP95ndzrPrq6kWN_4v9xkkIu7AGovnm698shjenwlm6MH9aVx8vhrtTl-Ofrou2GRWo6-D4hL0NKgBOwozX2cFEPpIpga3buleuJc2eXtgcT6T8E_YgE/s320/051+1876+Ottema.jpg" width="196" /></a></div>
</td>
<td valign="top">hun schot gemist had, toen gingen zij haar belasteren, en zeiden dat zij het volk behekst had; maar ons volk en de goede Krekalanders beweerden allerwege dat het laster was. Eens kwamen zij en vroegen: als gij dan geen tioenster (heks) zijt, wat doet gij dan met de eijeren, die gij altijd bij u hebt. Minerva antwoordde: Deze eijeren zijn het zinnebeeld van Frya's raadgevingen, waarin onze toekomst verholen ligt en die van het geheele menschelijk geslacht. De tijd moet ze uitbroeden, en wij moeten waken dat er geen leed aan komt. De priesters (zeiden): goed gezegd, maar waartoe dient de hond aan uwe rechter hand. Hellenia antwoorde: Heeft de herder geen schaapshond om zijne kudde bijeen te houden? wat de hond is in de dienst des schaapherders, dat ben ik in Frya's dienst. Ik moet over Frya's kudde waken. Dat komt ons goed voor zeiden de priesters, maar zeg ons wat is de beteekenis van de nachtuil, die altijd boven uw hoofd zit; is dat lichtschuwende dier soms het teeken van uw helder zien? Neen, antwoorde Hellenia, hij helpt mij herinneren dat er een slag van menschen over de aarde omdwaalt, dat even gelijk hij in kerken en holen huist, die in duister omwroeten, doch niet als hij, om ons van muizen en andere plagen te bevrijden, maar om ranken te verzinnen, andere menschen hunne wetenschap te rooven, opdat zij hen des te beter mogen vatten om er slaven van te maken, en hun bloed uit te zuigen even als de bloedzuigers doen. Eens kwamen zij met eene bende volks (de pest was over het land gekomen), zij zeiden: wij alle zijn bezig de goden te offeren, opdat zij de pest mogen weren, wilt gij dan niet helpen hunne gramschap te stillen, of hebt gij zelve de pest over het land gebracht met uwe kunsten. Neen, zeide Minerva, maar ik ken geene goden die kwaaddoende zijn, daarom kan ik niet vragen of zij beter willen worden. Ik ken slechts een goede, dat is Wralda's geest, maar omdat hij goed is, doet hij ook geen kwaad. Waar komt het kwaad dan weg, vroegen de</td>
<td valign="top">p. 51 [034-035]</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgBbKLJcayQnJtgjhrow5VZSb-kL3IrCpYc7_v6Vjgkl7NMps8J55NoaEU1yPZ0lXCGWEw3mP9stBHF7ifB_eqmR5ZhEHNsf8FN7BbRBxOU7oO1rcUlxlYi-aEYRMUKPGgVe2CBEKXals8/s1600/053+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="982" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgBbKLJcayQnJtgjhrow5VZSb-kL3IrCpYc7_v6Vjgkl7NMps8J55NoaEU1yPZ0lXCGWEw3mP9stBHF7ifB_eqmR5ZhEHNsf8FN7BbRBxOU7oO1rcUlxlYi-aEYRMUKPGgVe2CBEKXals8/s320/053+1876+Ottema.jpg" width="196" /></a></div>
</td>
<td valign="top">priesteren. Alle kwaad komt van u en van de domheid der menschen, die zich van u laten vangen. Indien uwe godheid dan zoo bijster goed is, waarom weert hij dan het kwaad niet, vroegen de priesters. Hellenia antwoorde: Frya heeft ons op den weg gebracht, en de Kroder, dat is de Tijd, die moet het overige doen; voor alle rampen is raad en hulp te vinden, doch Wralda wil dat wij die zelve zullen zoeken, opdat wij sterk zullen worden en wijs. Willen wij niet, dan laat hij onze verbijstering uitrazen, opdat wij zullen ervaren, wat na verstandige daden en wat na dwaze daden volgt.<br />
<br />
Toen zeide een vorst: Ik zoude wanen, dat het beter ware, die te weeren. Wel mogelijk, antwoordde Hellenia, want dan zouden de menschen blijven gelijk makke schapen, gij en de priesters zoudt hen willen hoeden, maar ook scheren en naar de slachtbank voeren. Doch zoo wil het onze godheid niet, hij wil dat wij elkander helpen, maar hij wil ook dat iedereen vrij zij en wijs worde. En dat is ook onze wil, en daarom kiest ons volk zijne vorsten, graven, raadgevers en alle bazen en meesters uit de wijsten der goede menschen, opdat alle man even zeer zijn best zal doen, om wijs en goed te worden. Zoodoende zullen wij eens weten en aan het volk leeren, dat wijs zijn en wijs doen alleen leidt tot zaligheid. Dat schijnt wel een oordeel, zeiden de priesters, maar als gij nu meent dat de pest door onze domheid ontstaat, zoude Nyhellenia dan wel zoo goed willen wezen, om ons wat van dat nieuw licht te leenen, waarop zij zoo trotsch is. Ja, zeide Hellenia, de raven en andere vogelen komen alleen aan op bedorven aas, maar de pest bemint niet alleen bedorven aas, maar ook bedorven zeden en gewoonten en booze lusten; wilt gij nu dat de pest van u zal wijken en niet terugkomen, dan moet gij de booze lusten wegdoen, opdat gij alle rein wordt van binnen en van buiten. Wij willen gelooven, dat de raad goed is, zeiden de priesters, maar zeg ons, hoe zullen wij daar alle men-</td>
<td valign="top">p. 53 [035-037]</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgLt96T-QM15AxsLzfhg-UmEyuH3MdCRLJlwfIfcVztI99sAHfwtRjYOZAPCAX1FNKoeWXXK1K0PEHgddVbrTad1iFxlvmU18qLe_ZOu1078r43kQs_kvzd3gqM0CVC1ByVYY_HfMuO1V4/s1600/055+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="964" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgLt96T-QM15AxsLzfhg-UmEyuH3MdCRLJlwfIfcVztI99sAHfwtRjYOZAPCAX1FNKoeWXXK1K0PEHgddVbrTad1iFxlvmU18qLe_ZOu1078r43kQs_kvzd3gqM0CVC1ByVYY_HfMuO1V4/s320/055+1876+Ottema.jpg" width="192" /></a></div>
</td>
<td valign="top">schen toe krijgen, die onder onze heerschappij zijn? Toen stond Hellenia op van haren zetel en sprak: De musschen volgen den zaaijer, de volken hunne goede vorsten, daarom betaamt het u te beginnen met u zelven alzoo rein te maken, dat gij uwe blikken naar binnen en naar buiten moogt richten zonder schaamrood te worden voor uw eigen gemoed. Doch in plaats van het volk rein te maken, hebt gij vuile feesten uitgevonden, waarop het volk alzoo lang zuipt, dat zij ten laatsten, gelijk de zwijnen in het slik wroeten, omdat gij uwe lusten boeten moogt. Het volk begon te joelen en te spotten, daardoor durfden zij geen strijd weder aan te spinnen. Nu zoude ieder wanen dat zij overal het volk te hoop geroepen hadden, om ons allen te zamen het land uit te drijven. Neen, in plaats van haar te beschimpen gingen zij allerwegen, ook naar het heinde Krekaland tot aan de Alpen uitroepen: dat het den Oppersten God behaagd had zijne verstandige dochter Minerva, bijgenaamd Nyhellenia, onder de menschen te zenden van over zee met eene wolk, om de menschen goede raad te geven, en opdat alle menschen die haar hooren wilden rijk en gelukkig zouden worden, en eens meester zouden worden over alle koningrijken der aarde. Zij stelden haar beeld op hunne altaren, of verkochten het aan de domme menschen, zij verkondigden allerwegen raadgevingen die zij nimmer gegeven had, en vertelden wonderen die zij nooit gedaan had. Door list wisten zij zich meester te maken van onze wetten en inzettingen, en door drogredenen wisten zij alles te wijzigen en te bederven. Zij stelden ook priesteressen onder hunne hoede, die schijnbaar onder de hoede van Festa* onze eerste eeremoeder (waren) om over het heilige licht te waken, maar dat licht hadden zij zelve ontstoken, en in plaats van de priesteressen wijs te maken en naderhand onder het volk te zenden om de zieken te verplegen en de jeugd te onderwijzen, maakten zij ze dom en duister, en zij mochten nimmer buiten komen. Ook werden,<br />
<br />
<span style="font-size: x-small;">* Fæsta, Vesta, en de Vestaalsche maagden.</span></td>
<td valign="top">p. 55 [037-038]<br />
<br />
"Zij stelden haar beeld op hunne altaren, of verkochten het aan de domme menschen, zij verkondigden allerwegen" was "Zij stelden haar beeld op hunne altaren, zij verkondigden of verkochten aan de domme menschen allerwegen";<br />
"inzettingen, en door drogredenen" was "inzettingen en door listen en drogredenen"</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgrRk-s6hCkkml65vMJDYBXbYE0g1cu4XYUskQMeSiJmzE26u57oy6k8Ln1M4bwgFPBBU9arsvSOuHmn_KwDnEWtLEw032Ci8aiuvgRCW-hXkK94M2aL2xLxrsRqaxaciRN5rQvQXKUnf8/s1600/057+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="968" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgrRk-s6hCkkml65vMJDYBXbYE0g1cu4XYUskQMeSiJmzE26u57oy6k8Ln1M4bwgFPBBU9arsvSOuHmn_KwDnEWtLEw032Ci8aiuvgRCW-hXkK94M2aL2xLxrsRqaxaciRN5rQvQXKUnf8/s320/057+1876+Ottema.jpg" width="193" /></a></div>
</td>
<td valign="top">zij als raadgeefsters gebezigd, maar die raad was voor den schijn uit hare monden, want hare monden waren niet anders dan de roepers, waardoor de priesters hunne begeerten uitspraken. Toen Nyhellenia gestorven was, wilden wij eene andere moeder kiezen. Sommigen wilden naar Texland om aldaar eene te vragen; maar de priesters die bij hun eigen volk het rijk weder in hadden, wilden dat niet gedoogen, en kreten ons bij het volk als onheilig uit.<br />
<br />
<div style="text-align: center;">
<b>Uit de schriften van Minno.</b></div>
<div style="text-align: center;">
<br /></div>
Toen ik aldus weggevaren was met mijne lieden van Athenia, kwamen wij ten laatsten aan een eiland, door mijne manschappen Kreta geheeten, wegens de woeste kreten die het volk aanhief bij onze komst. Toen zij echter zagen, dat wij geen oorlog in het schild voerden, werden zij gedwee, zoodat ik ten laatsten voor een boot met ijzer gereedschap eene havenmond en een plek grond inruilde, doch toen wij daar eene poos gezeten waren, en zij bespeurden dat wij geene slaven hadden, toen waren zij daarover versteld. Maar toen ik hun nu verteld had, dat wij wetten hadden om gelijk recht te doen over allen, toen wilde het volk ook zulke hebben, doch naauwlijks hadden zij die, of het geheele land kwam in de war. De vorsten en priesters kwamen en gaven voor dat wij hunne onderdanen oproerig gemaakt hadden, en het volk kwam tot ons om heul en schut te vragen. Doch toen de vorsten zagen dat zij hun rijk zouden verliezen, toen gaven zij aan het volk vrijheid en kwamen bij mij om een Asegaboek. Doch het volk was aan geen vrijheid gewoon, en de heeren bleven heerschen, naardat hun goed dacht. Nadat die storm over was, begonnen zij tweespalt tusschen ons te zaaijen. Zij zeiden aan mijn volk, dat ik hunne hulp had ingeroepen, om bestendig koning te worden. Eens vond ik vergif in mijne spijs. Doch als er eens een schip van</td>
<td valign="top">p. 57 [038-039]</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiO1DGBX-bsKaub6TM5hAu2fX1sP9rnBRmiuneLRrfpBfaX3jY58pziZWIwB6bwLqo-A0Ppm9tUWAjLW40-VXmqPF5Y8EM_m1cAvqDkBIeYSgruTT2aRpVidRnD00QKoMk0p5bb76CXriw/s1600/059+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="951" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiO1DGBX-bsKaub6TM5hAu2fX1sP9rnBRmiuneLRrfpBfaX3jY58pziZWIwB6bwLqo-A0Ppm9tUWAjLW40-VXmqPF5Y8EM_m1cAvqDkBIeYSgruTT2aRpVidRnD00QKoMk0p5bb76CXriw/s320/059+1876+Ottema.jpg" width="190" /></a></div>
</td>
<td valign="top">Flyland bij ons verzeilde, ben ik daarmede stilletjes weggetogen. Doch mijn eigen wedervaren daarlatende, wil ik met deze geschiedenis alleen zeggen, dat wij ons niet moeten inlaten met Finda's volk, van waar het ook zij, omdat zij vol zijn van valsche ranken, even te vreezen als hunne zoete wijnen met doodend vergif.<br />
<br />
Einde van Menno's schriften.<br />
<br />
<div style="text-align: center;">
<b>Hieronder zijn drie beginselen, daarnaar zijn deze inzettingen gemaakt.</b></div>
<br />
1. Iedereen weet dat hij zijn nooddruft moet hebben, maar wordt aan iemand zijne nooddruft onthouden, dan weet niemand wat hij doen zal, om zijn lijf te behouden.<br />
<br />
2. Alle volwassen menschen worden gedrongen kinderen te verwekken, zoo dat geweerd wordt, weet niemand, wat kwaads daarvan kan komen.<br />
<br />
3. Een ieder weet dat hij vrij en onverlet wil leven, en dat anderen dat ook willen. Om veilig te wezen zijn deze inzettingen en bepalingen gemaakt.<br />
<br />
Het volk van Finda heeft ook inzettingen en bepalingen, maar deze zijn niet volgens het recht, maar alleen ten bate van de priesters en vorsten, dientengevolge zijn hunne staten immer vol tweespalt en moord.<br />
<br />
1. Bijaldien iemand gebrek heeft en hij kan hem zelf niet helpen, zoo moeten de Maagden dat ter kennis brengen van den graaf, om reden dat het een hooghartigen Fries niet past dat zelf te doen.<br />
<br />
2. Zoo iemand arm wordt, doordien hij niet werken wil, die moet uit den lande uitgedreven worden; want de laffen en tragen zijn lastig en ergdenkend, daarom behoort men hen te weren. 3. Ieder jong man behoort eene bruid te zoeken, en is hij vijf en twintig jaar oud, dan behoort hij eene vrouw te hebben.</td>
<td valign="top">p. 59 [040-041]</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi0bwLPa5Ks7kPKMvOR1cDNBn0-jZZVcvBSbc-J-dQ7XlNwa5DnhzBwDr5pOmpF3GhKn8OQOCfT97FzkO6_fg5ofDrzuN6opzm2VOdmrcYWgNzLU3fH6Vh0RjeJQuhas3jPgyFhJ_YhujM/s1600/061+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="990" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi0bwLPa5Ks7kPKMvOR1cDNBn0-jZZVcvBSbc-J-dQ7XlNwa5DnhzBwDr5pOmpF3GhKn8OQOCfT97FzkO6_fg5ofDrzuN6opzm2VOdmrcYWgNzLU3fH6Vh0RjeJQuhas3jPgyFhJ_YhujM/s320/061+1876+Ottema.jpg" width="198" /></a></div>
</td>
<td valign="top">4. Is iemand vijf en twintig jaar, en heeft hij nog geen echtgenoot, dan behoort men hem uit zijn huis te weeren, de knapen behooren hem te vermijden. Neemt hij dan nog geene vrouw, dan moet men hem dood verklaren, opdat hij uit het land vertrekke, en hier geen ergernis mag geven.<br />
<br />
5. Is iemand machteloos, dan moet hij openbaar zeggen dat niemand van hem te vreezen heeft, dan mag hij komen, waar hij wil.<br />
<br />
6. Pleegt hij naderhand ontucht, dan mag hij vluchten; vlucht hij niet, dan wordt hij aan de wraak der bedrogene overgelaten en niemand mag hem helpen.<br />
<br />
7. Bijaldien iemand eenig goed heeft, en een ander begeert dat dermate, dat hij zich daaraan vergrijpt, dan moet hij dat drievoudig vergelden. Steelt hij dan nog eens weer, dan moet hij naar de tinlanden; wil de bestolene hem vrij laten, dan mag hij dat doen, maar gebeurt het voor de derde reis, dan mag niemand hem de vrijheid schenken.<br />
<br />
<div style="text-align: center;">
<b>Deze bepalingen zijn gemaakt voor toornige menschen.</b></div>
<br />
1. Zoo iemand in drift of uit boosheid een anders leden breekt, een oog uitstoot, ofte tand, wat het ook zij, zoo moet de beleediger betalen, wat de beleedigde eiscnt. Kan hij dat niet doen, zoo moet er openbaar aan hem gedaan worden, wat hij aan den ander deed. Wil hij dat niet uitstaan, dan moet hij zich tot zijne burgtmaagd wenden, of hij in de ijzer- of tinlanden mag werken, tot dat zijne schuld voldaan is volgens de algemeene bepaling.<br />
<br />
2. Wanneer iemand gevonden wordt zoo boos, dat hij een Fries dood slaat, dan moet hij dat met zijn lijf betalen. Doch kan zijne burgtmaagd hem voor altijd naar de tinlanden helpen, voor dat hij gevat wordt, dan mag zij dat doen.<br />
<br />
3. Bijaldien de doodslager kan bewijzen met erkende ge-</td>
<td valign="top">p. 61 [041-042]<br />
<br />
"de doodslager kan" was "de gevangene kan"</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhyR-AhwzD1E6_zflgQIQPD08uqqhpai5nTYcudqqj-B1r7qlTF1uqf6fmii3vQDZjN1vSL7fztH2fjbtWHKM5VzLhk7CqQODNJshCETs2bQDe2-YTO4I-5aAjRdv6tN6_PCOpuqEkmqgo/s1600/063+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="982" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhyR-AhwzD1E6_zflgQIQPD08uqqhpai5nTYcudqqj-B1r7qlTF1uqf6fmii3vQDZjN1vSL7fztH2fjbtWHKM5VzLhk7CqQODNJshCETs2bQDe2-YTO4I-5aAjRdv6tN6_PCOpuqEkmqgo/s320/063+1876+Ottema.jpg" width="196" /></a></div>
</td>
<td valign="top">tuigen, dat het bij ongeluk geschied is, zoo zal hij vrij wezen. Maar gebeurt het nog eenmaal, dan moet hij toch naar de tinlanden, opdat men daardoor vermijde alle onbehoorlijke wraak en veete.<br />
<br />
<div style="text-align: center;">
<b>Dit zijn bepalingen voor de hoerenkinderen.</b></div>
<br />
1. Wie eens anders huis uit boosheid den rooden haan opzet, is geen Fries, hij is een hoerenkind, met basterd bloed. Kan men hem op heeter daad vatten, dan moet men hem in het vuur werpen. Hij mag vlieden zoo hij kan, nergens zal hij veilig wezen voor de wrekende hand.<br />
<br />
2. Geen echte Fries zal over de misslagen zijns naaste mallen of kwaadspreken. Is iemand misdadig jegens hem zelven, maar niet te vreezen voor anderen, dan mag hij zijn eigen rechter wezen. Wordt hij zoo slecht, dat hij gevaarlijk wordt, dan moet men het aan den graaf openbaren. Maar is er iemand die een ander achter zijn rug aantijgt, in plaats van het bij den graaf te doen, die is een hoerenkind, op de markt moet hij aan den paal gebonden worden, zoodat het jong volk hem mag aanspuwen; daarna leidt men hem over de grenzen, maar niet naar de tinlanden, want een eerrover is ook daar te vreezen.<br />
<br />
3. Bijaldien er eens iemand zoo slecht was, dat hij ons ging verraden, aan den vijand de paden en bijpaden wees om onze vliedburgten te genaken, of des nachts daar in te sluipen, die zoude alleen gesproten zijn uit Finda's bloed, men zoude hem moeten verbranden, de zeelieden zouden zijne moeder en al zijne bloedverwanten naar een afgelegen eiland moeten brengen, en daar zijn asch verstuiven, opdat er geen vergiftige kruiden van mochten groeijen. De maagden moeten zijn naam vervloeken over alle onze staten, opdat geen kind zijn naam moge krijgen, en de ouden dien mogen verwerpen.</td>
<td valign="top">p. 63 [042-044]</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhn3MK45gneuihvYz1zOLfcwT3FhgfQAIOPnvNmEXHO_NGbCbrmYL0bM9xd5DmbhTcNJScANyYnXRfRt-buC_fREt2-GqlCDjHhsMndF2kMlHeA8F3wIN-SthhY5psPARYKalTjvXNCmkc/s1600/065+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="957" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhn3MK45gneuihvYz1zOLfcwT3FhgfQAIOPnvNmEXHO_NGbCbrmYL0bM9xd5DmbhTcNJScANyYnXRfRt-buC_fREt2-GqlCDjHhsMndF2kMlHeA8F3wIN-SthhY5psPARYKalTjvXNCmkc/s320/065+1876+Ottema.jpg" width="191" /></a></div>
</td>
<td valign="top">Oorlog was voorbij gegaan, maar nood was in zijne plaats gekomen; nu waren er drie menschen die elk een zak koorn stalen van afzonderlijke eigenaren. Doch zij werden alle gevangen. Nu ging de eerste (eigenaar) heen en bracht den dief bij den schout, de maagden zeiden daarvan allerwege, dat hij gehandeld had naar het recht. De andere nam den dief het koorn af, en liet hem voorts met vrede; de maagden zeiden, hij heeft wel gedaan. Maar de derde eigenaar ging naar den dief in zijn huis. Toen hij nu zag, hoe de nood daar zijn zetel had opgesteld, ging hij terug en keerde weder met een wagen vol nooddruftigheden, waarmede hij den nood van den haard verdreef. Frya's maagden hadden bij hem rondgewaard en zijne daad in het eeuwige boek geschreven, terwijl zij al zijne zonden hadden uitgewischt. Het werd gezegd aan de eeremoeder, en deze liet het verkondigen over het geheele land.<br />
<br />
<div style="text-align: center;">
<b>Hetgene hieronder staat is aan de wanden van de waraburgt gegrift.</b></div>
<br />
(Zie plaat I.)<br />
<br />
Wat hier boven staat, dat zijn de teekens van het Juul, dat is het eerste zinnebeeld van Wralda, ook van den aanvang of het begin, waaruit de Tijd is voortgekomen; deze is de Kroder, die eeuwig met het Juul moet rondloopen. Hiernaar heeft Frya het staand schrift gevormd, 't welk zij gebruikte voor hare tex. Toen Fasta eeremoeder was, heeft zij er het run of loopend schrift van gemaakt. De Witkoning d.i. Zeekoning Godfried, de oude, heeft er afzonderlijke getalteekens van gemaakt voor het staand en loopend schrift beide. Het is daarom niet te veel dat wij er jaarlijks eenmaal feest voor vieren. Wij mogen Wralda eeuwig dank wijden, dat hij zijn geest zoo krachtig over onze voorvaderen heeft laten varen. In haren tijd heeft Finda ook een schrift</td>
<td valign="top">p. 65 [044-045]</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgPrqD1DtwnjzlnVaLFEFTf09_ilfNvwdSYU67hf5Ftxb49MVa2hEuQWkJld7VH3iUN4k_a7tW1J7B6MHpb8i2mE0IxFt51Hy1_mnQRPgrpU_RQUQAYOGeEgIsy-VfcfLe4rJTMbayzWPE/s1600/067+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="1024" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgPrqD1DtwnjzlnVaLFEFTf09_ilfNvwdSYU67hf5Ftxb49MVa2hEuQWkJld7VH3iUN4k_a7tW1J7B6MHpb8i2mE0IxFt51Hy1_mnQRPgrpU_RQUQAYOGeEgIsy-VfcfLe4rJTMbayzWPE/s320/067+1876+Ottema.jpg" width="204" /></a></div>
</td>
<td valign="top">uitgevonden; maar dat was zoo hoogdravend en vol met franjes en krullen, dat de nakomelingen de beteekenis daarvan spoedig verloren hebben. Naderhand hebben zij ons schrift geleerd, met name de Finnen, de Thyriers en de Krekalander. Maar zij wisten niet goed, dat het van het Juul gemaakt was, en dat het daarom altijd moest geschreven worden met de zon om. Bovendien wilden zij dat hun schrift voor andere volken onleesbaar zoude wezen, omdat zij altijd geheimnissen hebben. Zoodoende zijn zij zeer van de wijs geraakt, dermate, dat de kinderen de schriften hunner ouderen bezwaarlijk kunnen lezen; terwijl wij onze alleroudste schriften even gemakkelijk kunnen lezen als die, die gisteren geschreven zijn.<br />
<br />
Hieronder is het staand schrift, daaronder het loopend schrift, vervolgens de getalteekens op beide wijzen.<br />
<br />
(Zie plaat II.)<br />
<br />
<div style="text-align: center;">
<b>Dit staat op alle burgten geschreven.</b></div>
<br />
Eer de booze tijd kwam, was ons land het schoonste in de wereld. De zon rees hooger en er was zelden vorst. Aan de boomen en heesters groeiden vruchten en ooft, die nu verloren zijn. Onder de grasplanten hadden wij niet alleen gerst, haver en rogge, maar ook tarwe, die als goud blonk en die men onder de zonnestralen kon bakken. De jaren werden niet geteld, want het eene jaar was even vrolijk als het andere. Aan de eene zijde werden wij door Wraldas zee besloten, waarop geen volk behalve wij mocht varen, noch konde. Aan de andere zijde werden wij door het breede Twiskland (tusschenland, Duitschland) omtuind, waardoor het volk van Finda niet durfde komen, wegens de dichte wouden en het wild gedierte. Ten oosten paalden wij tot het uiteinde der Oostzee, en ten westen aan de Middellandsche</td>
<td valign="top">p. 67 [045-047]</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjRKj_kcuIwaWLh6oY10ISl7ZIFdI7Jiu0ailxyVh7TPod_WgdsZTKWyRn_U6cjJpnBtVhjrvHbMSZtRQEUVfSVQn6zf7aonGyOVVQKqTwTA1ciRDx8-txAPaiHYG8R9Irp-Hf-0T7GvNA/s1600/069+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="936" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjRKj_kcuIwaWLh6oY10ISl7ZIFdI7Jiu0ailxyVh7TPod_WgdsZTKWyRn_U6cjJpnBtVhjrvHbMSZtRQEUVfSVQn6zf7aonGyOVVQKqTwTA1ciRDx8-txAPaiHYG8R9Irp-Hf-0T7GvNA/s320/069+1876+Ottema.jpg" width="187" /></a></div>
</td>
<td valign="top">zee, zoodat wij buiten de kleine rivieren wel twaalf groote zoetwater stroomen hadden, ons door Wralda gegeven om ons land vochtig te houden en om onze zeevaarders den weg naar zijne zee te wijzen.<br />
<br />
De oevers van deze stroomen werden bijna alle door ons volk bezeten, ook de velden aan den Rijn, van 't eene einde tot het andere toe.<br />
<br />
Tegenover de Denemarken en het Juttenland hadden wij volkplantingen met eene burgtmaagd. Van daar wonnen wij koper en ijzer, benevens teer, pik en sommige andere benoodigheden. Tegenover ons voormalig Westland hadden wij Brittannie met zijne tinlanden. Brittannie was het land der ballingen, die met behulp hunner burgtmaagd weggetrokken waren, om hun lijf te behouden., Maar opdat zij niet terug zouden komen, werd eerst een B. voor hun voorhoofd geprikt, de gebannenen met roode bloedverf, de andere misdadigers met blaauwe verf. Bovendien hadden onze zeelieden en kooplieden menige loods (factorij) in de heinde Krekalanden (Italie) en in Lydia. In Lydia (Lybia) zijn de zwarte menschen. Daar ons land zoo ruim en groot was, hadden wij vele afzonderlijke namen. Die welke gezeten waren ten oosten van de Denemarken, werden Jutten genoemd, uithoofde zij bijna anders niet deden dan barnsteen <i>jutten </i>(aan het strand zoeken). Die welke woonden op de eilanden werden Letten geheeten, om dat zij meestal <i>verlaten </i>leefden. Alle strand en kustbewoners van de Denemarken af tot aan de Sandval, nu Schelde, werden Stuurlieden, Zeekampers en Angelaren geheeten.* Angelaren zoo noemde men te voren de buitenvisschers, omdat zij alleen met <i>angel </i>of hoekwant vischten, en nooit geen netten (gebruikten). Die welke van daar tot aan het naaste Krekaland woonden, werden eenvoudig Kadhemers genoemd, omdat zij nimmer buiten voeren (maar aan de <i>kade </i>bleven). Die in de Hooge marken gezeten waren, welke aan de Twisklanden paalden, werden Saxmannen geheeten, uithoofde zij altijd gewapend waren tegen het wild gedierte en de verwilderde Britten. Daar-<br />
<br />
<span style="font-size: x-small;">* Stjurar, Sturii; Sêkâmpar, Sicambri; Angelara, Angli.</span></td>
<td valign="top">p. 69 [047-049]</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgsptMOrpMxOUQgG1ezqqe8tFMxyTcM0TQnQLr16UKC6rP1YytYOWqRquWslwvRNGbbmjmMxjlT8cLNmztvF1v-Ylgmh7iDSCoy0uAT6ThUUUa5EhIdWBT9nL8vF_j8OUmauQ_6JLulz4Y/s1600/071+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="951" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgsptMOrpMxOUQgG1ezqqe8tFMxyTcM0TQnQLr16UKC6rP1YytYOWqRquWslwvRNGbbmjmMxjlT8cLNmztvF1v-Ylgmh7iDSCoy0uAT6ThUUUa5EhIdWBT9nL8vF_j8OUmauQ_6JLulz4Y/s320/071+1876+Ottema.jpg" width="190" /></a></div>
</td>
<td valign="top">enboven hadden wij de namen Landzaten, Marzaten* en Hout- of Woudzaten.<br />
<br />
<span style="font-size: x-small;">* Mârstata, Marsacii.</span><br />
<br />
<div style="text-align: center;">
<b>Hoe de bange tijd kwam.</b></div>
<div style="text-align: center;">
<br /></div>
Geheel den zomer had de zon achter de wolken gescholen, als wilde zij de aarde niet zien. De wind rustte in zijn holen, waardoor rook en damp als zuilen boven huis en poelen stonden. De lucht werd aldus droef en dof, en in de harten der menschen was blijdschap noch vreugde. Te midden van deze stilte begon de aarde te beven, alsof zij stervende was. De bergen spleten van een om vuur en vlam te spuwen; andere zonken in haren schoot neder, en waar zij eerst velden had, hief zij nu bergen omhoog. Aldland,* door de zeelieden Atland geheeten, zonk neder, en de woeste golven traden zoo verre over bergen en dalen, dat alles onder de zee bedolven was. Vele menschen werden in de aarde begraven, en velen die aan het vuur ontkomen waren, kwamen daarna in het water om. Niet alleen in het land van Finda spuwden de bergen vuur, maar ook in het Twiskland. Wouden brandden daardoor achter elkander weg, en toen de wind daar vandaan kwam, waaiden onze landen vol asch. Stroomen werden verlegd en bij hunne monden kwamen nieuwe eilanden van zand en drijvend vee. Drie jaren was de aarde zoo lijdende, maar toen zij herstelde, kon men hare wonden zien. Vele landen waren verzonken, en andere uit de zee opgerezen en het Twiskland voor de helft ontwoud. Benden Findas volk kwamen de ledige ruimten bezetten. Onze weggetrokkenen werden verdelgd, of zij werden hunne bondgenooten. Toen werd waakzaamheid ons dubbel geboden, en de tijd leerde ons, dat eendracht onze sterkste burgt is.<br />
<br />
<span style="font-size: x-small;">* Aldland, Atlantis.</span><br />
<br />
<div style="text-align: center;">
<b>Dit staat aan de Waraburgt bij de Aldegamude gegrift.</b></div>
<br />
De Waraburgt is geen Maagdeburgt, maar daarin werden</td>
<td valign="top">p. 71 [049-050]<br />
<br />
"zuilen" was "zeilen";<br />
"wonden" was "wouden"</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgSVNHyKAV4wvwI0asmb7czrvLxCye-YjKvKnbnEZxLUH0iCPwYPJHREVs404I1GOvGx13v2RzipPNV-cYwBdu1LOqO9xDULRZRp8uW0omVkeJVD93bVwR876-m92jOiSvndLHyDNjetvo/s1600/073+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="936" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgSVNHyKAV4wvwI0asmb7czrvLxCye-YjKvKnbnEZxLUH0iCPwYPJHREVs404I1GOvGx13v2RzipPNV-cYwBdu1LOqO9xDULRZRp8uW0omVkeJVD93bVwR876-m92jOiSvndLHyDNjetvo/s320/073+1876+Ottema.jpg" width="187" /></a></div>
</td>
<td valign="top">alle uitheemsche en buitenlandsche dingen bewaard, die mede gebracht zijn door de zeelieden. Zij is drie palen, dat is een halftij (3 uren) zuidwaarts van Medeasblik gelegen. Aldus is de voorafspraak: Bergen neigt uwe kruinen, wolken en stroomen weent. Ja, Schoonland* bloost, slavenvolken stappen op uw kleed, o Frya.<br />
<br />
<span style="font-size: x-small;">* Skênland, Scania, Scandinavia.</span><br />
<br />
<div style="text-align: center;">
<b>Zoo is de geschiedenis.</b></div>
<br />
100 en 1 jaar nadat Aldland gezonken is,* kwam er uit het oosten een volk weg. Dat volk was verdreven door een ander volk. Achter ons Twiskland, kregen zij tweespalt, zij schiften zich in twee hoopen, en elk ging zijns weegs. Van het eene gedeelte is geen bericht tot ons gekomen, maar het ander gedeelte viel achter in ons Schoonland. Schoonland was schaars bevolkt en aan de achterkant het spaarzaamst van al. Daarom mogten zij het zonder strijd overwinnen, en uithoofde zij anders geen leed deden, wilden wij daarom geen oorlog hebben. Nu wij hen hebben leeren kennen, willen wij over hunne zeden schrijven, en daarna hoe het ons met hen vergaan is. Het volk was niet woest, gelijk vele geslachten van Finda; maar het is gelijk de Egyptelanders, zij hebben priesters, even als deze, en nu zij kerken hebben, ook beelden. De priesters zijn de eenigste heeren, zij noemen zich zelf Magyaren, hun opperste heet Magy, hij is hoofdpriester en koning met een; al het andere volk is nul in 't sijfer en gelijk, en allen zijn onder hun geweld. Het volk heeft niet eens een naam; door ons worden zij Finnen genoemd; want ofschoon hunne feesten allemaal treurig en bloedig zijn, zijn zij daar toch zoo fijn op, dat wij daarbij achterstaan. Voorts zijn zij niet te benijden, want zij zijn slaven van hunne priesters, maar nog veel meer van hunne meeningen. Zij meenen, dat alles vol is van booze geesten, die in de menschen en dieren sluipen; maar van Wraldas geest weten zij niets. Zij hebben steenen wapenen, de Magyaren koperen. De Magyaren verhalen, dat zij de booze geesten<br />
<br />
<span style="font-size: x-small;">* 2193 - 100 = 2092 v. Chr.</span></td>
<td valign="top">p. 73 [050-052]<br />
<br />
"nu zij kerken hebben, ook" was "in de kerken hebben zij ook"</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjXwy37R-w30ZM7UoxX8HmY9S4hS4dazavlWFzOA37aKQVZwdPDPF48iXfQN5NlZbgLvyUJJQLe2lqtFrSt0GS6CrYD8cr0m-lhRdwbE0WjzpAGQ6R_2wGW6WxIK0INAvthL5n9Z096zjI/s1600/075+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="979" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjXwy37R-w30ZM7UoxX8HmY9S4hS4dazavlWFzOA37aKQVZwdPDPF48iXfQN5NlZbgLvyUJJQLe2lqtFrSt0GS6CrYD8cr0m-lhRdwbE0WjzpAGQ6R_2wGW6WxIK0INAvthL5n9Z096zjI/s320/075+1876+Ottema.jpg" width="195" /></a></div>
</td>
<td valign="top">kunnen bannen en verbannen, daarover is het volk steeds in bange vrees, en op hun gelaat is nimmer vrolijkheid te zien.<br />
<br />
Toen zij goed gezeten waren, zochten de Magyaren vriendschap bij ons, zij roemden onze taal en zeden, ons vee en onze ijzeren wapenen, die zij gaarne voor hunne gouden en zilveren sieraden wilden ruilen, en hun volk hielden zij altoos binnen de palen, en dat verschalkte onze waakzaamheid.<br />
<br />
Tachtig jaren later, juist was het Juulfeest, kwamen zij onverwacht, gelijk sneeuw door een stormwind gedreven, over onze landen toeloopen. Die niet vlieden konden, werden gedood. Frya werd aangeroepen, maar de Schoonlanders hadden haren raad verwaarloosd. Toen werden krachten verzameld, drie palen van Godasburgt* werden zij wederstaan, de oorlog bleef. Kaat of Katerine, zoo heette de priesteres, die burgtmaagd op Godasburgt was. Kaat was trotsch en hooghartig, daarom liet zij noch raad, noch helpers aan de Moeder vragen. Maar toen de burgtheeren dat begrepen, zonden zij zelve boden naar Texland tot de Eeremoeder. Minna, zoo was de naam der Moeder, liet al de zeelieden oproepen en al het andere jong volk van Oostflyland en van de Denemarken. Uit deze tocht is de geschiedenis van Wodin ontstaan, die op de burgten gegrift is, en hier is uitgeschreven.<br />
<br />
<span style="font-size: x-small;">* Goda-his-burch, Gothenburg.</span><br />
<br />
Aan de Aldergamude* daar ruste een oude zeekoning, Sterik was zijn naam, en de roep zijner daden was groot. Deze oude rob had drie neven; Wodin de oudste woonde te Lumkamakia bij de Eemude** in Oostflyland bij zijne ouders. Eenmaal was hij heerman geweest. Teunis en Inka waren zeestrijders, en juist nu bij hunnen oom aan de Aldergamude. Toen nu de jonge krijgers bij elkander kwamen, kozen zij Wodin tot hun heerman of koning, en de zeekampers kozen Teunis tot hun zeekoning en Inka tot hun schout bij nacht. De zeelieden gingen toen naar de Dennemarken varen, daar namen zij Wodin met zijne krijgshaftige landweer<br />
<br />
<span style="font-size: x-small;">* Alderga, Ouddorp (bij Alkmaar).</span><br />
<span style="font-size: x-small;">** Lumkamâkja bithêre Emuda, Embden.</span></td>
<td valign="top">p. 75 [052-053]<br />
<br />
"bij hunnen oom" was "bij hunne vaderen"</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgI7pTk36XdyReBSROHI__2FBQJrfN1Bj-Q7mLOY5FrQIpdq2Hy4UcY-bw6rxQxvEAl_CWCALMELT74Q161C0sdjWjF2GFJdpxYdfK2WFMRGp7g95KpjC291RQP6_wy4X1EQ98_pmuclp8/s1600/077+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="1015" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgI7pTk36XdyReBSROHI__2FBQJrfN1Bj-Q7mLOY5FrQIpdq2Hy4UcY-bw6rxQxvEAl_CWCALMELT74Q161C0sdjWjF2GFJdpxYdfK2WFMRGp7g95KpjC291RQP6_wy4X1EQ98_pmuclp8/s320/077+1876+Ottema.jpg" width="203" /></a></div>
</td>
<td valign="top">aan boord. De wind was ruim, en zoo waren zij in een ommezien* in Schoonland. Toen de noordsche broeders zich bij hem gevoegd hadden, deelde Wodin zijn geweldig leger in drie benden (wiggen). Frya was hun wapenroep, en zoo sloeg hij de Finnen en Magiaren terug alsof het kinderen waren. Toen de Magy vernam, hoe zijne manschappen overal omgebragt werden, zond hij boden met staf en kroon. Zij zeiden tot Wodin: o gij allergrootste der koningen, wij zijn schuldig, doch al wat wij gedaan hebben, is uit nood gedaan. Gij meent dat wij uwe broeders met moedwil aangetast hebben, maar wij zijn door onze vijanden voortgedreven, en die alle zijn ons nog op de hielen. Wij hebben dikwijls aan uwe burgtmaagd hulp gevraagd, maar zij heeft zich om ons niet bekommerd. De Magy zegt: bijaldien wij elkander voor de helft vermoorden, dan zullen de wilde schaapherders komen en ons allen vermoorden. De Magy heeft vele rijkdommen, maar hij heeft gezien, dat Frya veel machtiger is als alle onze geesten te zamen. Hij wil zijn hoofd in haren schoot neerleggen. Gij zijt de krijgshaftigste koning der aarde, uw volk is van ijzer. Word onze koning, en wij allen willen uwe slaven wezen. Wat zoude dat eervol voor u wezen, als gij de wilden weder terug kondt drijven, onze basuinen zouden het rondblazen, en onze berichten zouden u overal vooruit gaan. Wodin was sterk, woest en krijgshaftig, maar hij was niet helder ziende, daardoor werd hij in hunne strikken gevangen en door den Magy gekroond. Zeer velen van de zeelieden en de landweer, dien deze keuze niet naar den zin was, vertrokken in stilte, Kaat medenemende. Maar Kaat die niet voor de Moeder, noch voor de algemeene vergadering wilde verschijnen, sprong over boord. Toen kwam de stormwind en dreef de schepen op de schorren van de Dennemarken, zonder een enkel man te missen. Naderhand hebben zij die straat het Kattegat geheeten. Toen Wodin gekroond was, ging hij op<br />
<br />
<span style="font-size: x-small;">* Amering, nog in N.-Holland in gebruik, beteekent daar: ademtocht, oogenblik. Cf. Kiliaan in Voce.</span></td>
<td valign="top">p. 77 [053-055]<br />
<br />
"bij hem gevoegd" was "bij elkander gevoegd"</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEigx2NNyNpGZ-p3gZd8eL-eECFFGEQcns5RFyy2T06r1LveJ92sqQC3gdQf_-dff_TTGklQIFHOz1kUibFvcXW7MlF6RPcWi2xiKVghyphenhyphent_d0I-ZrqcQMJbA3zqLki2uBIjwXPq2QR7IXCE/s1600/079+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="976" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEigx2NNyNpGZ-p3gZd8eL-eECFFGEQcns5RFyy2T06r1LveJ92sqQC3gdQf_-dff_TTGklQIFHOz1kUibFvcXW7MlF6RPcWi2xiKVghyphenhyphent_d0I-ZrqcQMJbA3zqLki2uBIjwXPq2QR7IXCE/s320/079+1876+Ottema.jpg" width="195" /></a></div>
</td>
<td valign="top">de wilden los; zij waren allen ruiters; gelijk een hagelbui, vielen zij op Wodins heer aan, maar als een dwarrelwind wendden zij om, en durfden niet weder verschijnen. Toen Wodin nu terug kwam, gaf de Magy hem zijne dochter tot vrouw. Daarop werd hij met kruiden berookt, doch er waren tooverkruiden onder; want Wodin werd trapsgewijze zoo zeer vermetel, dat hij Frya en Wraldas geest durfde miskennen en bespotten, terwijl hij zijn vrije hals boog voor de valsche gedrochtelijke beelden. Zijn rijk duurde zeven jaren, toen verdween hij. De Magy zeide dat hij onder hunne goden was opgenomen,* en dat hij van daar over hen heerschte, maar ons volk lachte om zijne taal. Toen Wodin eene poos weg geweest was, kwam er tweespalt; wij wilden een anderen koning kiezen, maar dat wilde de Magy niet gedoogen. Hij beweerde dat het een recht was, hem door zijne afgoden gegeven. Maar buiten en behalve deze twist, was nog eene tusschen de Magiaren en Finnen, die Frya noch Wodin wilden eeren, doch de Magy deed zooals hem goed dacht, want zijne dochter had bij Wodin een zoon gewonnen, en nu wilde de Magy dat deze zoon van hooge afkomst wezen zoude. Terwijl allen keven en twisten, kroonde hij den knaap tot koning en stelde zich zelven tot voogd of raadgever aan. Zij die meer hielden van hun lijf, dan van het recht, lieten hem tobben, maar de goeden trokken weg. Vele Magiaren vloden met hunne manschappen terug, en de zeelieden gingen scheep en een heer van stoutmoedige Finnen gingen als roeijers met hun.<br />
<br />
<span style="font-size: x-small;">* Wodin, Odin, Wodan.</span><br />
<br />
Nu komen de geschiedenissen van neef Teunis en zijn neef Inka eerst recht op het pad.<br />
<br />
<div style="text-align: center;">
<b>Dit alles staat niet alleen op de Waraburgt, maar ook op de burgt Stavia, die gelegen is achter de haven van Stavre</b></div>
<br />
Toen Teunis met zijne schepen naar huis wilde keeren, ging hij het eerst op de Dennemarken af, maar hij mocht daar</td>
<td valign="top">p. 79 [055-056]</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj74X_WRcxU8kN6k1oS0zfToS9cY-FC-aPs4z2utLmFyJjMS7TqJMFIY7Y6gr96kKLWWmXTqQSGDVBT9Wx_CnMys_XDuBzj2GpbLVN227cRPK7A-BS1HbF4wnEG4UfpL2qkz5rpZjwlL1k/s1600/081+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="984" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj74X_WRcxU8kN6k1oS0zfToS9cY-FC-aPs4z2utLmFyJjMS7TqJMFIY7Y6gr96kKLWWmXTqQSGDVBT9Wx_CnMys_XDuBzj2GpbLVN227cRPK7A-BS1HbF4wnEG4UfpL2qkz5rpZjwlL1k/s320/081+1876+Ottema.jpg" width="196" /></a></div>
</td>
<td valign="top">niet landen, dat had de Moeder besteld. Ook te Flyland mocht hij niet landen en voorts nergens. Hij zoude alzoo met zijne manschappen van kommer en gebrek omgekomen zijn; daarom gingen zij des nachts aan land om te rooven, en voeren bij dag verder. Aldus langs de kust voort varende kwamen zij tot de volkplanting Kadik,* zoo geheeten omdat zij door een steenen kadijk gevormd was. Hier kochten zij allerhande leeftocht, maar Tuntia de burgtmaagd wilde niet gedoogen, dat zij zich daar nederzetteden. Toen zij gereed waren, kregen zij twist. Teunis wilde door de straat van de Middellandsche zee, om te varen voor den rijken koning van Egyptenland, gelijk hij wel eer gedaan had. Maar Inka zeide dat hij zijn bekomst had van al dat Findas volk. Inka meende dat er misschien wel een hooggelegen deel van Atland, bij wijze van eiland, zoude overgebleven wezen, waar hij met zijne manschappen vredig leven mocht. Als de beide neven het aldus niet eens konden worden, ging Teunis heen en stak een roode banier in het strand, en Inka eene blaauwe. Daarna mocht ieder kiezen, wien hij volgen wilde, en o wonder, tot Inka, die er een afkeer van had, om de koningen van Findas volk te dienen, liepen de meeste Finnen en Magyaren over. Toen zij nu het volk geteld en de schepen daarnaar verdeeld hadden, scheidden de vloten van elkander; van neef Teunis is naderhand bericht gekomen, van neef Inka nimmer.<br />
<br />
<span style="font-size: x-small;">* Kâdik, Cadix.</span><br />
<br />
Neef Teunis voer langs de kust door de straat der Middellandsche zee. Toen het Atland verzonken is, was het aan de oevers der Middellandsche zee ook erg toegegaan. Daardoor waren vele menschen van het Findas volk naar onze heinde en verre Krekalanden gekomen en ook velen van Lydas land. Daarentegen waren ook velen van ons volk naar Lydas land gegaan. Dat alles had uitgewerkt, dat de heinde en verre Krekalanden voor het oppergezag der Moeder verloren waren. Daar had Teunis op gerekend, daarom wilde hij daar een goede</td>
<td valign="top">p. 81 [056-058]</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjnyQBsPGMgAiB7l6lGXwx16GMwnxvzZj5oyR_i4fqp33ZmrNT5XyZy5fFXq_1iKB0emj6vgIvBS7pYJKqA7d1-TefwM_6U4anXt66ZluboQ6nvcyMpel2btZczosqklU73vaejW6JKt6Y/s1600/083+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="966" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjnyQBsPGMgAiB7l6lGXwx16GMwnxvzZj5oyR_i4fqp33ZmrNT5XyZy5fFXq_1iKB0emj6vgIvBS7pYJKqA7d1-TefwM_6U4anXt66ZluboQ6nvcyMpel2btZczosqklU73vaejW6JKt6Y/s320/083+1876+Ottema.jpg" width="193" /></a></div>
</td>
<td valign="top">haven kiezen en vandaar uit voor de rijke vorsten varen, doch omdat zijne vloot en zijn volk er zoo haveloos uitzagen, meenden de Kadhemers (kustbewoners), dat zij roovers waren en daarom werden zij overal geweerd. Doch ten laatste kwamen zij aan Phoenisius kust, dat was 193 jaren nadat Atland gezonken is.* Nabij de kust vonden zij een eiland met twee diepe inhammen, zoodat het als drie eilanden uitzag. Op het middelste daarvan stelden zij hunne schuilplaats op, naderhand bouwden zij daar eenen burgtwal om toe. Toen zij nu daaraan een naam wilden geven, werden zij oneens, sommigen wilden het Fryasburgt heeten, andere Neeftunia, maar de Magyaren en Finnen verzochten, dat het Thyrhisburgt** zoude heeten. Thyr*** noemden zij een hunner afgoden, en op diens verjaardag waren zij daar geland; tot eene vergelding wilden zij Teunis eeuwig als hun koning erkennen. Teunis liet hem belezen, en de anderen wilden daarover geen oorlog hebben. Toen zij nu goed zaten zonden zij sommige oude zeelieden en Magyaren aan den wal en verder naar de burgt Sydon, maar in het eerst wilden de Kadhemers niets van hen weten. Gij zijt veraf wonende zwervers, zeiden zij, die wij niet achten kunnen. Doch toen wij hun van onze ijzeren wapenen wilden verkoopen, ging ten laatsten alles goed. Ook waren zij zeer begeerig naar onze barnsteenen, en het vragen daarnaar nam geen einde. Maar Teunis, die verziende was, deed alsof hij geen ijzeren wapenen noch barnsteenen meer had. Toen kwamen de kooplieden en baden hem, hij zoude twintig schepen geven die zij alle met de fijnste waren wilden bevrachten, en zij wilden hem zoovele lieden tot roeijers geven als hij begeerde.<br />
<br />
<span style="font-size: x-small;">* 2193 - 193 = 2000 v. Chr.</span><br />
<span style="font-size: x-small;">** Thyrhisburch, Tyrus.</span><br />
<span style="font-size: x-small;">*** Thyr, de zoon van Odin.</span><br />
<br />
Twaalf schepen liet hij bevrachten met wijn, honig, toebereid leder, daarbij kwamen toomen en zadels met goud overtrokken, gelijk men ze nimmer gezien had. Met al dien schat viel Teunis het Flymeer binnen. De grevetman van Westflyland werd door al deze dingen verrukt, hij bewerkte</td>
<td valign="top">p. 83 [058-059]</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEilgrluZZzXCLMtmIcONdSKHS92g_Yg8ttDkw_uR67F5pv_PIyj_3woktQ-Jf7dr8WNBb-S6vv_hS02Y3VEGV-_F-6Afi-AlqcE7mj9dYtwcXmyI4BPQYxK34qaTBMLoSQuB6hrD191G0w/s1600/085+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="998" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEilgrluZZzXCLMtmIcONdSKHS92g_Yg8ttDkw_uR67F5pv_PIyj_3woktQ-Jf7dr8WNBb-S6vv_hS02Y3VEGV-_F-6Afi-AlqcE7mj9dYtwcXmyI4BPQYxK34qaTBMLoSQuB6hrD191G0w/s320/085+1876+Ottema.jpg" width="199" /></a></div>
</td>
<td valign="top">dat Teunis bij den mond van het Flymeer een pakhuis bouwen mocht. Naderhand is die plaats Almanaland* genoemd en de markt, waarop zij naderhand te Wyringen** ruilhandel mochten drijven, Toelaatmarkt. De Moeder raadde dat wij hun alles zouden verkoopen behalve ijzeren wapenen, maar men sloeg geen acht op haar. Daar de Thyriers dus vrij spel hadden, kwamen zij steeds weder om onze waren heinde en ver te vervoeren, tot schade van onze eigene zeelieden. Daarna is besloten op eene algemeene vergadering, jaarlijks zeven Tyrische schepen toe te laten en niet meer.<br />
<br />
<span style="font-size: x-small;">* Almanaland, Ameland.</span><br />
<span style="font-size: x-small;">** Wyringâ, Wieringen.</span><br />
<br />
<div style="text-align: center;">
<b>Wat daarvan geworden is.</b></div>
<br />
In de noordelijkste hoek van de Middellandsche zee ligt een eiland bij de kust. Nu kwamen zij dat te koop vragen. Daarover werd eene algemeene vergadering belegd. Moeders raad werd ingewonnen, maar Moeder zag hen liefst ver af. Daarom meende zij dat er geen kwaad in stak, doch als wij achterna zagen, hoe wij verkeerd gedaan hadden, noemden wij dat eiland Mis-sellia* (miskoop, verkeerde koop). Hierachter zal blijken, hoe wij hiertoe reden hadden. De Golen,** zoo heetten de zendeling-priesters van Sydon, hadden wel gezien dat het land daar schaars bevolkt was en ver van de Moeder was. Om nu zich zelven een goeden schijn te geven, lieten zij zich zelve in onze taal <i>aan de trouw gewijden</i> heeten, maar dat was beter geweest, als zij zich zelve <i>van de trouw gewenden</i> genoemd hadden of kort weg <i>Triuwenden</i>, gelijk onze zeelieden later gedaan hebben.<br />
<br />
<span style="font-size: x-small;">* Misselja, Marseille.</span><br />
<span style="font-size: x-small;">** Gola, Galli, Gaulois.</span><br />
<br />
Toen zij wel gezeten waren, ruilden hunne kooplieden schoone koperen wapenen en allerlei sieraden tegen onze ijzeren wapenen en huiden van wilde dieren, die in onze</td>
<td valign="top">p. 85 [059-061]</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjYq3pBmyE8i8WO24T1Ky0sgBFT2nby6XI0d0DpiFRqt9MswMMrJzPbIHaWmloa8x0xtLPrLp1i654k5cm8_ZUlyuuMlUm5nnrk7n9izmvKQR3s1pWEaddwIJWEZZGBM8T0Jd1FEgeUos8/s1600/087+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="961" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjYq3pBmyE8i8WO24T1Ky0sgBFT2nby6XI0d0DpiFRqt9MswMMrJzPbIHaWmloa8x0xtLPrLp1i654k5cm8_ZUlyuuMlUm5nnrk7n9izmvKQR3s1pWEaddwIJWEZZGBM8T0Jd1FEgeUos8/s320/087+1876+Ottema.jpg" width="192" /></a></div>
</td>
<td valign="top">zuidelijke landen in menigte te bekomen waren. Maar de Golen vierden allerhande vuile gedrochtelijke feesten, en lokten de Kadhemers door toedoen van hunne wulpsche meisjes en de zoetheid van hunne vergiftige wijn. Was er iemand van ons volk die het zoo erg verbruid had, dat zijn leven in gevaar kwam, dan verleenden de Golen hem heul en schuilplaats, en voerden hem naar Phonisia, dat is Palmland. Was hij daar gezeten, dan moest hij aan zijne bloedverwanten, vrienden en aanverwanten schrijven, dat het land zoo goed was en de menschen zoo gelukkig, als niemand zich konde verbeelden. In Brittania waren zeer vele mannen, doch weinig vrouwen, toen de Golen dat wisten, lieten zij allerwege meisjes schaken, en deze gaven zij aan de Britten om niet. Doch al deze meisjes waren hunne dienaressen, die kinderen van Wralda stalen om ze aan hunne valsche afgoden te geven.<br />
<br />
<div style="text-align: center;">
<b>Nu willen wij schrijven over den oorlog der burgtmaagden Kælta en Minerva.</b></div>
<br />
En hoe wij daardoor alle onze zuidelijke landen en Brittannie aan de Golen verloren hebben.<br />
<br />
Bij de Zuider Rijnmond en de Schelde daar zijn zeven eilanden, genoemd naar Fryas zeven waakmeisjes der week. Midden op het eene eiland is de burgt Walhallagara,* en van de wanden dier burgt is de volgende geschiedenis afgeschreven. Daarboven staat: lees, leer en waak.<br />
<br />
<span style="font-size: x-small;">* Middelburg</span><br />
<br />
563 jaar nadat Atland verzonken is,* zat hier eene wijze burgtmaagd, Min-erva was haar naam, door de zeelieden bijgenaamd Nyhellenia. Deze bijnaam was goed gekozen, want de raad, die zij verleende was nieuw en helder boven alle andere.<br />
<br />
<span style="font-size: x-small;">* 2193 - 563 = 1630 v. Chr.</span><br />
<br />
Over de Schelde op de Flyburgt, zat Syrheed; deze burgtmaagd was vol ranken, schoon was haar gelaat, en rap hare</td>
<td valign="top">p. 87 [061-062]</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgTodS1Waa5GIUIoVh0ibjY5VtLHgqCCwrgSnMNBNobqNhCRzVFRvUmyEo_Z6N7rmLJsL0hipbLWihSJR5wRZ1SstARq_zbateTznyt8z2LJrT3J3Tf4yZBnpivWjp_KdszDDJpSkRvzSk/s1600/089+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="962" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgTodS1Waa5GIUIoVh0ibjY5VtLHgqCCwrgSnMNBNobqNhCRzVFRvUmyEo_Z6N7rmLJsL0hipbLWihSJR5wRZ1SstARq_zbateTznyt8z2LJrT3J3Tf4yZBnpivWjp_KdszDDJpSkRvzSk/s320/089+1876+Ottema.jpg" width="192" /></a></div>
</td>
<td valign="top">tong; maar de raad die zij gaf, was altijd in duistere woorden. Daarom werd zij door de zeelieden Kælta genoemd. De landsaten meenden dat het een eernaam was. In de uiterste wil der verstorvene Moeder stond Rosamunde het eerst, Minerva het tweede en Syrheed het derde als opvolgster beschreven. Minerva had daar geen weet van, maar Syrheed was er door geknakt. Even als eene buitenlandsche vorstin wilde zij geëerd, gevreesd en gebeden wezen; maar Minerva wilde alleen bemind wezen. Ten laatste kwamen alle zeelieden aan haar hunne hulde bieden, zelfs van de Dennemarken en van het Flymeer. Dat kwetste Syrheed, want zij wilde boven Minerva uitmunten. Opdat men een grooten dunk van hare waakzaamheid zoude hebben, maakte zij een haan op hare banier. Toen ging Minerva heen en maakte een herdershond en een nachtuil op hare banier. De hond, zeide zij, waakt voor zijn heer en over de kudde, en de nachtuil waakt over de velden, opdat zij door de muizen niet verwoest worden; maar de haan heeft voor niemand vriendschap, en door zijn ontucht en zijne hoogvaardigheid is hij vaak de moordenaar zijner naaste bloedverwanten geworden. Als Kælta zag dat haar werk verkeerd uitkwam, ging zij van kwaad tot erger; in stilte liet zij Magyaren bij zich komen om tooverij te leeren. Als zij daar haar bekomst van had, wierp zij zich in de armen der Golen, doch van al die misdaden kon zij zich niet beteren. Toen zij zag, dat de zeelieden meer en meer van haar weken, wilde zij hen door vrees winnen. Was de maan vol en de zee onstuimig, dan liep zij over de wilde vloed, de zeelieden toeroepende, dat zij alle zouden vergaan, indien zij haar niet wilden aanbidden. Voorts verblindde zij hunne oogen, waardoor zij water voor land en land voor water hielden, daardoor is menig schip vergaan met man en muis. Op het eerste krijgsfeest, toen alle hare landgenooten gewapend waren, liet zij hun tonnen bier schenken. In dat bier had zij een tooverdrank gedaan. Toen het volk nu allen te zamen dron-</td>
<td valign="top">p. 89 [062-064]</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjOLsl43Y8aTxsvUIN3rq7eJ3id9qZP9q41elj5fal8iBo3YqBu1q7vQmgvcc2muNs_SaXcUws12PB5uuauL7cqfzVJoy3-wl8PFUV0SDjY-wXOrbkuTn-N5Nr0FV_4QapPoWa0esedcK0/s1600/091+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="941" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjOLsl43Y8aTxsvUIN3rq7eJ3id9qZP9q41elj5fal8iBo3YqBu1q7vQmgvcc2muNs_SaXcUws12PB5uuauL7cqfzVJoy3-wl8PFUV0SDjY-wXOrbkuTn-N5Nr0FV_4QapPoWa0esedcK0/s320/091+1876+Ottema.jpg" width="188" /></a></div>
</td>
<td valign="top">ken waren, ging zij boven op haar strijdros staan met het hoofd tegen hare speer geleund. Het morgenrood kon niet schooner wezen. Toen zij zag, dat aller oogen op haar gevestigd waren, opende zij hare lippen en sprak: Zoonen en dochteren van Frya, gij weet wel, dat wij in den laatsten tijd veel schade en gebrek geleden hebben, doordien de zeelieden niet langer komen om ons schrijfvilt te verkoopen, maar gij weet niet, waardoor dat gekomen is. Lang heb ik mij daarover ingehouden (gezwegen), doch nu kan ik het niet langer. Hoort dan vrienden, opdat gij weten moogt, waarnaar gij bijten moet. Aan de overzijde der Schelde, waar zij bijna de vaart van alle zeeën hebben, daar maken zij heden ten dage schrijfvilt van pompebladen, daarmede sparen zij vlas uit, en kunnen zij ons ontbeeren. Nadien het maken van schrijfvilt altijd ons voornaamste bedrijf geweest is, zoo heeft de Moeder gewild, dat men het ons zoude laten. Maar Minerva heeft al het volk behekst, ja behekst, vrienden, even als al ons vee, dat laatst gestorven is. Er uit moet het, ik wil het u vertellen, was ik niet burgtmaagd, ik zoude het wel weten. Ik zou die heks in haar nest verbranden. Toen zij het laatste woord geuit had, spoedde zij zich naar hare burgt; maar het beschonken volk was zoo opgewonden, dat het over zijne rede niet vermocht te waken. In doldriesten ijver gingen zij over de Sandfal, en nadien de nacht middelerwijl neder streek, gingen zij even kloek op de burcht los. Doch Kælta miste al weder haar doel, want Minerva en hare maagden en de lamp werden alle door de rappe zeelieden gered.<br />
<br />
<div style="text-align: center;">
<b>Hierbij komt de geschiedenis van Jon.</b></div>
<br />
Jon, Jôn, Jhon en Jan is gelijk met gegeven, doch dat ligt aan de uitspraak der zeelieden, die uit gewoonte alles bekorten, om het verre te mogen spreken en luide te roepen. Jon, dat is gegeven, was zeekoning, geboren te Alderga, het Fly-</td>
<td valign="top">p. 91 [064-065]<br />
<br />
"waar zij bijna" was "waar zij van tijd tot tijd";<br />
"het ons zoude laten" was "het van ons zoude leeren"</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhH1Nx_Ggfd3HEdDWM9NwxoWnZ7FpVzawjpG_zkaKGaavvQELNxZUxgfmWOUb6jWdKgfgEIE1py_HJFC-Qm1tcX0RQgxg9KHvmgn2mdEIFq5W7MvpjN77lEo7ZALRKjgZqfLsPlhHukJ5k/s1600/093+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="971" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhH1Nx_Ggfd3HEdDWM9NwxoWnZ7FpVzawjpG_zkaKGaavvQELNxZUxgfmWOUb6jWdKgfgEIE1py_HJFC-Qm1tcX0RQgxg9KHvmgn2mdEIFq5W7MvpjN77lEo7ZALRKjgZqfLsPlhHukJ5k/s320/093+1876+Ottema.jpg" width="194" /></a></div>
</td>
<td valign="top">meer uitgevaren met 127 schepen, uitgerust voor eene groote reis en rijk geladen met barnsteen, tin, koper, ijzer, laken, linnen, vilt, vrouwenvilt van otters, bevers en konijnenhaar. Nu zoude hij van hier nog schrijfvilt medenemen; doch toen Jon hier kwam en zag, hoe Kælta onze roemrijke burgt verwoest had, toen werd hij zoo uitermate boos, dat hij met alle zijne manschappen op Flyburch losging en daar tot vergelding den rooden haan instak. Maar door zijn schout bij nacht en sommige zijner manschappen werden de lamp en de maagden gered; doch Syrheed of Kælta mochten zij niet vatten. Zij klom op de uiterste tinne; iedereen meende dat zij in de vlammen moest omkomen; doch wat gebeurde? Terwijl al hare lieden stokstijf van schrik stonden, kwam zij schooner als te voren op haren klepper, hun toeroepende: naar Kælta Minhis. Toen stroomde het andere Schelda volk te hoop. Als de zeelieden dat zagen, riepen zij: wij voor Minerva. Daaruit is een oorlog ontstaan, waardoor duizende gesneuveld zijn.<br />
<br />
Te dier tijde was Rosamund, dat is Rosamuda, Moeder; zij had veel in der minne gedaan om vrede te bewaren, doch nu het zoo erg kwam, maakte zij korte maat. Terstond zond zij boden door de landpalen en liet een algemeene noodban uitroepen; toen kwamen de landverdedigers uit alle oorden weg. Het strijdende landvolk werd al gevat; maar Jon bergde zich met zijne manschappen op zijne vloot, medenemende de beide lampen, benevens Minerva en de maagden van de beide burgten. Helprijk, de heerman, liet hem indagen, maar terwijl alle soldaten nog aan de overzijde van de Schelde waren, voer Jon terug naar het Flymeer en terstond weder naar onze eilanden. Zijne krijgslieden en vele van ons volk namen vrouw en kinderen aan boord, en als Jon nu zag, dat men hem en zijne lieden als misdadigers wilde straffen, vertrok hij heimelijk. Hij deed terecht, want al onze eilanders en het andere Schelde volk, die gevochten had-</td>
<td valign="top">p. 93 [065-067]<br />
<br />
<i>Minhis </i>onvertaald, in eerste druk ruimte opengelaten;<br />
"terstond weder" was "terstond daarna"</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiIVRaCgLfkSvHBlTqS8btDBPTFsWgb9cQ_i1GFsNg4-iT7eaSE2GPe8O0dAeut1nb_RgsBupXdUej4a6ycRLaKyQGZ-oT3t7EO3yOMJ5Q0199muJ4IMfiC24usVzLfAPHzFojSoYxlJhY/s1600/095+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="1067" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiIVRaCgLfkSvHBlTqS8btDBPTFsWgb9cQ_i1GFsNg4-iT7eaSE2GPe8O0dAeut1nb_RgsBupXdUej4a6ycRLaKyQGZ-oT3t7EO3yOMJ5Q0199muJ4IMfiC24usVzLfAPHzFojSoYxlJhY/s320/095+1876+Ottema.jpg" width="213" /></a></div>
</td>
<td valign="top">den, werden naar Brittanje gebracht. Deze stap was verkeerd, want nu kwam het begin van het einde.<br />
<br />
Kælta, die, als men zegt, even gemakkelijk op het water als op het land kon loopen, ging naar de vaste wal en voorts op Missellia af. Toen kwamen de Golen met hunne schepen uit de Middellandsche zee naar Kadix varen en geheel ons Zuiderland langs, en vielen op en over Brittannia, doch daar konden zij geen vasten voet krijgen, omdat de bestuurders machtig en de bannelingen nog Friesch waren. Maar nu kwam Kælta en sprak: gij zijt vrij geboren, en om kleine gebreken heeft men u tot verworpenen gemaakt, niet om u te verbeteren, maar om tin te winnen door uwe handen. Wilt gij weer vrij wezen en onder mijn raad en hoede leven, trekt dan uit, wapenen zullen u gegeven worden en ik zal over u waken. Als bliksemvuur ging het over de eilanden, en eer des Kroders juul eens omgeloopen was, was zij meesteres over allen te zamen en de Thyriers van al onze zuiderstaten tot de Seine. Om dat Kælta haar zelve niet betrouwde, liet zij in het noordelijke bergland een burgt bouwen. Kæltasburch werd zij geheeten, zij is nog in wezen maar nu heet zij Kêrenak. Van deze burgt uit heerschte zij als eene echte moeder, doch niet ter wille van, maar over hare volgelingen, die zich voortaan Kelten noemden. Maar de Golen heerschten allengs over geheel Brittannia, dat kwam eensdeels, omdat zij niet meer burgten hadden, anderdeels omdat zij daar geene burgtmaagden hadden en in de derde plaats omdat zij geene echte lamp hadden. Door al deze oorzaken konde haar volk niet leeren, dat werd dom en dwaas en werd eindelijk door de Golen van al zijne wapenen beroofd en ten laatste als een stier bij de neus omgeleid.</td>
<td valign="top">p. 95 [067-068]<br />
<br />
"ons Zuiderland" was "ons buitenland";<br />
"over de eilanden" was "over de landen";<br />
"niet meer burgten" was "geen burgten meer"</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhXiQ_X-xHC63Nxe-1D3_Njt05b5HvTeggoMA-0CjVHqhJXXD-pd4GRSEnrO1_lyyEkfc2_b6d3yL43WWxtfqlhQjOECYoKM_FxNaELsIA768Q59JK9r7mlD8dzLFzaqk-E-oeYqgux1iU/s1600/097+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="983" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhXiQ_X-xHC63Nxe-1D3_Njt05b5HvTeggoMA-0CjVHqhJXXD-pd4GRSEnrO1_lyyEkfc2_b6d3yL43WWxtfqlhQjOECYoKM_FxNaELsIA768Q59JK9r7mlD8dzLFzaqk-E-oeYqgux1iU/s320/097+1876+Ottema.jpg" width="196" /></a></div>
</td>
<td valign="top"><div style="text-align: center;">
<b>Nu willen wij schrijven, hoe het Jon vergaan is. Dit staat te Texland geschreven.</b></div>
<br />
Tien jaren nadat Jon vertrokken was, kwamen hier drie schepen in het Flymeer binnenvallen, het volk riep hoezee, (wat een zegen), en van hunne verhalen heeft de Moeder dit laten opschrijven.<br />
<br />
Toen Jon in de Middellandsche zee kwam, was de mare van de Golen hem overal vooruitgegaan, zoodat hij aan de kusten van het naastbijzijnde Krekaland (Italie) nergens veilig was. Hij stak dus met zijne vloot naar Lydia over, dat is Lydas land (Lybie). Daar wilden de zwarte menschen hen vatten en opeten. Ten laatsten kwamen zij te Thyrus, maar Minerva zeide, houd af, want hier is de lucht al lang verpest door de priesters. De koning was een afstammeling van Teunis, gelijk wij later hoorden. Maar omdat de priesters een koning wilden hebben, die daar naar hun begrip zeer lang was, hadden zij Teunis tot een God verheven, tot ergernis van zijne volgers. Toen zij nu Thyrus achter den rug hadden, kwamen de Thyriers een schip uit de achterhoede rooven. Dewijl dat schip te ver achteruit was, konden wij het niet terug winnen. Maar Jon zwoer wraak daarover. Toen de nacht kwam, wende Jon zich naar de verre Krekalanden. Ten laatste kwamen zij bij een land, dat er zeer schraal uitzag, maar zij vonden daar eene havenmond.<br />
<br />
Hier, zeide Minerva, zal misschien geene vrees voor vorsten of priesters noodig wezen, naardien deze allegaar vette kleilanden beminnen. Doch toen zij in de haven liepen, vond men die hier niet ruim genoeg om alle schepen te bevatten, en toch waren meest alle te laf om verder te gaan. Dus ging Jon, die weg wilde, met zijne speer en vaan, het jongvolk toeroepende, wie of vrijwillig zich bij hem wilde scharen. Minerva, die daar blijven wilde, deed ook zoo. Het grootste deel voegde zich bij Minerva; maar de jongste zeelieden gingen bij Jon.</td>
<td valign="top">p. 97 [068-069]</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhlAie6aauyGk-BtS22-AEC0EOO4pGsA9Ftb_Y0nvT2QVG0riwvkUdaABGUY_hazFp9SNF8WkgeQe9_7X_feFJzWKJxzQ53IneF-aoSGQ854d2T5M7Z1ZGgA_1lKpFHudTNXKYjKk-s5QE/s1600/099+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="973" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhlAie6aauyGk-BtS22-AEC0EOO4pGsA9Ftb_Y0nvT2QVG0riwvkUdaABGUY_hazFp9SNF8WkgeQe9_7X_feFJzWKJxzQ53IneF-aoSGQ854d2T5M7Z1ZGgA_1lKpFHudTNXKYjKk-s5QE/s320/099+1876+Ottema.jpg" width="194" /></a></div>
</td>
<td valign="top">Jon nam de lamp van Kælta en hare maagden mede; Minerva behield hare eigene lamp en hare eigene maagden.<br />
<br />
Tusschen de verre en naderbij gelegene Krekalanden vond Jon eenige eilanden, die hem goed voorkwamen. Op het grootste ging hij in het woud tusschen het gebergte eene burgt bouwen. Van de kleine eilanden uit ging hij uit wraak de Thyrische schepen en landen plunderen, daarom zijn die eilanden even goed de Rooverseilanden, als de Jonische eilanden genoemd.*<br />
<br />
<span style="font-size: x-small;">* Jonhis êlanda, Insulae Joniae, Insula piratarum.</span><br />
<br />
Toen Minerva dat land bezien had, dat door de inwoners Attika genoemd is, zag zij dat het volk alle geitenhoeders waren, zij onderhielden hun ligchaam met vleesch, wilde wortelen, kruiden en honig. Zij waren met vellen bekleed en hadden hunne verblijfplaatsen op de hellingen der bergen. Daardoor zijn zij door ons volk Hellingers geheeten.<br />
<br />
In het eerst gingen zij op de loop, doch als zij zagen dat wij niet taalden naar hunne bezittingen, kwamen zij terug, en lieten groote vriendschap blijken. Minerva vroeg of wij ons in der minne mochten nederzetten. Dit werd toegestaan onder voorwaarde, dat wij hen zouden helpen tegen hunne naburen te strijden, die gedurig kwamen om hunne kinderen te schaken en hunne bezittingen te rooven. Toen bouwden wij eene burgt anderhalve paal van de haven. Op raad van Minerva werd zij Athene geheeten; want, zeide zij, de nakomelingen behooren te weten, dat wij hier niet door list of geweld zijn gekomen, maar als vrienden ontvangen. Terwijl wij aan die burgt arbeidden, kwamen de voornaamsten; als zij nu zagen, dat wij geene slaven hadden, behaagde hun zulks niet, en zij lieten dat aan Minerva blijken, omdat zij dachten, dat deze eene vorstin was. Maar Minerva vraagde: hoe zijt gij wel aan uwe slaven gekomen? Zij antwoordden: sommige hebben wij gekocht, andere in den strijd gewonnen. Minerva zeide: bijaldien niemand menschen koopen wilde, zoude niemand uwe kinderen rooven, en gij zoudt</td>
<td valign="top">p. 99 [069-071]</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjkI7F_s0a2YUQBZ6tYRqBaPCVsav2dLpHeHveeGJFAZeoFTCHd2mG7Oxy_wFwKjPp5Sd15URiIbzvQj9BLwTuwvE-isHylf1VGbogtAgv7dYaP4tWEjb6_ombzNE_c-JwggAsYh9glTlU/s1600/101+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="1012" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjkI7F_s0a2YUQBZ6tYRqBaPCVsav2dLpHeHveeGJFAZeoFTCHd2mG7Oxy_wFwKjPp5Sd15URiIbzvQj9BLwTuwvE-isHylf1VGbogtAgv7dYaP4tWEjb6_ombzNE_c-JwggAsYh9glTlU/s320/101+1876+Ottema.jpg" width="202" /></a></div>
</td>
<td valign="top">daar over geen oorlog hebben: wilt gij dus onze bondgenooten blijven, zoo moet gij uwe slaven vrijlaten.<br />
<br />
Dat nu willen de voornaamsten niet; zij willen ons wegdrijven. Maar de kloekste hunner lieden komen om te helpen onze burgt te bouwen, die wij nu van steen maken.<br />
<br />
Dit is de geschiedenis van Jon en van Minerva.<br />
<br />
Als zij nu dit alles verhaald hadden, vroegen zij eerbiedig om ijzeren burgtwapenen; want zeiden zij, onze beledigers zijn machtig; doch zoo wij echte wapenen hebben, zullen wij hun wel wederstaan. Als zij daarin toegestemd had, vroegen die lieden of Fryas zeden te Athene en in de andere Krekalanden bloeijen zouden. De Moeder antwoordde: Indien de verre Krekalanden tot het erfdeel van Frya behooren, zoo zullen zij daar bloeijen, maar behooren zij niet daartoe, dan zal er lang over gestreden moeten worden; want de Kroder zal nog vijfduizend jaren met zijn Jol omloopen voor dat Findas volk rijp voor de vrijheid is.*<br />
<br />
<span style="font-size: x-small;">* Vervolg hier het verhaal van bl. 48-56.</span><br />
<br />
<div style="text-align: center;">
<b>Dit is over de Geertmannen.</b></div>
<br />
Toen Hellenia of Minerva gestorven was, hielden de priesters zich alsof zij met ons waren, en opdat zulks duidelijk blijken zoude, hebben zij Hellenia tot eene Godin uitgeroepen. Ook wilden zij geene andere Moeder laten kiezen, zeggende, dat zij vrees hadden, dat er onder hare maagden geene zoude wezen, die zij zoo zouden kunnen vertrouwen als Minerva, die Nyhellenia bijgenaamd was. Maar wij wilden Minerva niet als eene Godin erkennen, naardien zij zelve ons gezegd had, dat niemand goed of volkomen kon wezen, als Wraldas geest. Daarom kozen wij Geert Pyres dochter tot onze Moeder.<br />
<br />
Als de priesters zagen, dat zij hunne haring op ons vuur niet mochten braden, gingen zij buiten Athene en zeiden, dat wij</td>
<td valign="top">p. 101 [071-072]</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhO6JfSqsKQwU2FUtyfmSDa9kkbvK7B2OUky1qjzDDUZX2OyZ4wY8ncw0QIBTRIjVqg6gqC59brF_Pvlrri4brqQ22rZ2ED6R-LhYfF1ClUc9qic3np8FOjXeTBYhNq15rV2iTX0JFj25w/s1600/103+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="935" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhO6JfSqsKQwU2FUtyfmSDa9kkbvK7B2OUky1qjzDDUZX2OyZ4wY8ncw0QIBTRIjVqg6gqC59brF_Pvlrri4brqQ22rZ2ED6R-LhYfF1ClUc9qic3np8FOjXeTBYhNq15rV2iTX0JFj25w/s320/103+1876+Ottema.jpg" width="186" /></a></div>
</td>
<td valign="top">Minerva niet als eene Godin wilden erkennen uit nijd, omdat zij de inlanders zooveel liefde had bewezen. Daarop gaven zij het volk beeldtenissen van hare gelijkenis, betuigende dat zij daaraan alles mochten vragen, zoo lang zij gehoorzaam bleven. Door al deze verhalen werd het domme volk van ons afkeerig gemaakt, en ten laatsten vielen zij ons te lijf. Maar wij hadden onze steenen burgtwal met twee hoornen omgebogen tot aan de zee. Zij konden ons daarom niet genaken. Doch wat gebeurde, een Egyptenaar die een overpriester was, helder van oogen, klaar van brein, en verlicht van geest, zijn naam was Cecrops, hij kwam om raad te geven. Als Cecrops nu zag, dat hij met zijne lieden onze wal niet bestormen kon, toen zond hij boden naar Thyrus. Daarop kwamen driehonderd schepen vol soldaten van de wilde bergvolken onverwacht in onze haven varen, terwijl wij met al onze mannen op den wal strijdende waren.<br />
<br />
Zoodra zij de haven hadden ingenomen, wilden de woeste soldaten het dorp en onze schepen plunderen. Een soldaat had reeds een meisje geschonden, maar Cecrops wilde dat niet gedogen, en de Thyrische zeelieden, die nog Friesch bloed in het lijf hadden, zeiden: als gij dat doet, zullen wij den rooden haan in onze schepen steken en gij zult uwe bergen nooit wederzien. Cecrops die niet hield van moorden noch van verwoesten, zond boden naar Geert om haar de burgt af te eischen, zij mocht vrijen uittocht hebben met al haar drijvende en dragende have, en hare volgelingen desgelijks. De verstandigste der burgtheeren heel goed ziende, dat zij de burgt niet konden houden, raadden Geert aan, dat zij gaauw moest toebijten, voor dat Cecrops woedend werd en anders begon. Drie maanden daarna vertrok Geert met de beste Fryaszonen en zeven maal twaalf schepen. Toen zij een poos buiten de haven waren, kwamen er wel dertig schepen van Thyrus met vrouw en kinderen. Zij wilden naar Athene gaan, doch als zij hoorden hoe het te Athene geschapen stond, gingen zij met Geert. De zeekoning der</td>
<td valign="top">p. 103 [072-074]</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiPnAwbyF3-D3WGtpZSTd1TS-i25ivNeUBvADI9UEvoQ5OScNKb9SVY5cAYGhwM8MVfCKEPmdlP91S-47QmQNMfl2onj7nwr44SO-ZIOTJIr6QQYpvAfoYXj6mg-2xyl5nT5ZHQIctlHOM/s1600/105+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="977" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiPnAwbyF3-D3WGtpZSTd1TS-i25ivNeUBvADI9UEvoQ5OScNKb9SVY5cAYGhwM8MVfCKEPmdlP91S-47QmQNMfl2onj7nwr44SO-ZIOTJIr6QQYpvAfoYXj6mg-2xyl5nT5ZHQIctlHOM/s320/105+1876+Ottema.jpg" width="195" /></a></div>
</td>
<td valign="top">Thyriers bracht allen te zamen door de straat,* die in deze tijden op de Roode zee uitliep. Ten laatste landden zij aan Pangab,** dat is in onze spraak <i>vijf wateren</i>, omdat vijf rivieren met haar naar de zee toestroomen. Hier zetten zij zich neder. Dat land hebben zij Geertmannia genoemd. De koning van Thyrus later ziende, dat zijne allerbeste zeelieden vertrokken waren, zond al zijne schepen met zijne wilde soldaten om hen dood of levend te vatten. Maar als zij bij de straat kwamen, beefden beide aarde en zee. Daarop hief aarde haar lijf daar zoo omhoog, dat al het water de straat uitliep, en dat alle wadden en schorren als een burgtwal voor hen oprezen.<br />
<br />
<span style="font-size: x-small;">* Strête, thans hersteld als Kanaal van Suez.</span><br />
<span style="font-size: x-small;">** Pangab, de Indus.</span><br />
<br />
Dit geschiedde wegens de deugden der Geertmannen, gelijk iedereen klaar en duidelijk zien kan.<br />
<br />
<div style="text-align: center;">
<b>In het jaar 1005 nadat Atland gezonken is,* is dit op de oosterwand van Fryasburgt geschreven.</b></div>
<br />
<span style="font-size: x-small;">* 2193 - 1005 = 1188 v. Chr.</span><br />
<br />
Nadat wij in twaalf jaren tijd geen Krekalander te Almanland gezien hadden, kwamen hier drie schepen zoo sierlijk als wij er geen hadden, en te voren nimmer hadden gezien. Op het grootste van deze was een koning der Jonische eilanden; zijn naam was Ulysus en de roep zijner wijsheid groot. Aan dezen koning was door eene priesteres voorzegd dat hij koning zoude worden over alle Krekalanden, zoo hij raad wist om eene lamp te krijgen, die opgestoken was aan de lamp te Texland. Om haar te vangen had hij vele schatten medegebracht, bovenal vrouwen sieraden, gelijk er in de wereld niet schooner gemaakt werden. Zij waren afkomstig van Troje, eene stad, die de Krekalanders hadden ingenomen. Al deze schatten bood hij de Moeder aan; maar de Moeder wilde nergens van weten. Als hij ten laatsten zag, dat zij niet te winnen was, ging hij naar Walhallagara.*<br />
<br />
<span style="font-size: x-small;">* Walcheren.</span><br />
<br />
Daar was eene burgtmaagd gezeten, wier naam was Kaat; doch</td>
<td valign="top">p. 105 [074-076]<br />
<br />
"met haar naar de zee" was "met elkander naar de zee";<br />
"Om haar te vangen" was "Om die te verkrijgen"</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhp9hO4D8rg5herXRhZupyhMXzL0b2MXzc1BQ_LazthTnbvG_xNYmJZEC6JQuQVhQDHQnY4XZF7LN2mHXWbVCD3ztm2NwFA4anp43UGVKxiwWidghpuxClAy8qWuZ00sor9HFl2viWpSrY/s1600/107+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="964" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhp9hO4D8rg5herXRhZupyhMXzL0b2MXzc1BQ_LazthTnbvG_xNYmJZEC6JQuQVhQDHQnY4XZF7LN2mHXWbVCD3ztm2NwFA4anp43UGVKxiwWidghpuxClAy8qWuZ00sor9HFl2viWpSrY/s320/107+1876+Ottema.jpg" width="192" /></a></div>
</td>
<td valign="top">in de wandeling werd zij Kalip* genoemd, omdat haar onderlip als een mastkorf vooruitstak. Bij deze heeft hij jaren vertoefd tot ergernis van allen die het wisten. Naar het zeggen der maagden heeft hij van haar ten laatste eene lamp gekregen; doch zij heeft hem niet gebaat, want toen hij in zee kwam, is zijn schip vergaan, en hij naakt en bloot opgenomen door de andere schepen.<br />
<br />
<span style="font-size: x-small;">* Kalip, bij Homerus Kalipso.</span><br />
<br />
Van dezen koning is hier een schrijver achtergebleven van zuiver Fryasbloed, geboren in de nieuwe haven van Athene, en hetgene hier volgt heeft hij voor ons over Athene geschreven, waaruit men mag besluiten, hoe waar de Moeder Hellicht gesproken heeft toen zij zeide dat de zeden van Frya te Athene geen stand konden houden. Van de andere Krekalanders hebt gij zeker veel kwaad over Cecrops gehoord, want hij was in geen goede roep. Maar ik durf zeggen, hij was een verlicht man, hoogelijk geroemd, zoowel bij de inwoners als bij ons, want hij was er niet voor om de menschen te onderdrukken, gelijk de andere priesteren, maar hij was deugdzaam en wist de wijsheid der ver afwonende volken naar waarde te schatten. Daarom, omdat hij dat wist heeft hij ons toegestaan, dat wij mochten leven naar ons eigen gelijk Asegaboek. Er liep een verhaal, dat hij ons genegen was, omdat hij geboren zoude wezen uit een Friesch meisje en een Egyptisch priester, uithoofde dat hij blauwe oogen had, en dat er vele meisjes bij ons geschaakt waren en verkocht naar Egypte. Doch zelf heeft hij dit nimmer bevestigd. Hoe het daarmede is, zeker is het dat hij ons meer vriendschap bewees, als alle andere priesteren te zamen. Maar toen hij gestorven was, gingen zijne opvolgers al spoedig aan onze wetten tornen, en allengs zoo vele ongeschikte keuren maken, dat er ten langen laatste van gelijkheid en van vrijheid niet anders, als de schijn en de naam overbleef. Verder wilden zij niet gedoogen dat de inzettingen in schrift werden gebracht, waardoor de wetenschap daarvan voor ons verborgen werd. Te voren werden alle zaken bin-</td>
<td valign="top">p. 107 [076-077]<br />
<br />
"ons eigen gelijk Asegaboek" was "ons eigenlijk Asegaboek"</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjixT_orP7YZslM2Kr32z-lVzFw_UIPC4v3gHTXKKzTKFxwcMPntipb2Bb9qVLPVQW5grIl6AI8MxjC_JAysWU7zGC0HpK62xeaUNa5vtDCYfFlpAHoficj7-g9EPLJEuwRPNpoxmhG3uw/s1600/109+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="1028" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjixT_orP7YZslM2Kr32z-lVzFw_UIPC4v3gHTXKKzTKFxwcMPntipb2Bb9qVLPVQW5grIl6AI8MxjC_JAysWU7zGC0HpK62xeaUNa5vtDCYfFlpAHoficj7-g9EPLJEuwRPNpoxmhG3uw/s320/109+1876+Ottema.jpg" width="205" /></a></div>
</td>
<td valign="top">nen Athene in onze taal bepleit, naderhand moest het in beide talen geschieden, en ten laatste alleen in de landstaal. In de eerste jaren nam het manvolk te Athene enkel vrouwen van ons eigen geslacht, maar het jongvolk opgewassen met de meisjes der landzaten namen daar ook van. De basterd kinderen die daarvan kwamen, waren de schoonste en schranderste van de wereld, maar zij waren ook de slechtste. Hinkende over beide zijden, zich bekreunende noch om wet, noch om gewoonte, tenzij dat het was voor hun eigen belang. Alzoo lang er nog een straal van Fryas geest opwelde, werd al de bouwstof tot gemeene werken verarbeid, en niemand mocht een huis bouwen, dat ruimer en rijker was als dat van zijn buurman. Doch toen sommige verbasterde stedelingen rijk waren door onze zee vaart en door het zilver, dat de slaven uit de zilverlanden wonnen, gingen zij buiten op de hellingen (der bergen) of in de dalen wonen. Aldaar achter hooge wallen van loof of van steen, bouwden zij hoven (paleizen) met kostbaar huisraad, en om bij de vuile priesteren in een goeden dunk te wezen, plaatsten zij daar op valsche goden gelijkende en ontuchtige beelden in. Bij de vuile priesteren en vorsten werden soms de knapen meer begeerd, als de dochteren, en vaak door rijke giften of door geweld van het pad der deugd afgeleid. Naardien rijkdom bij het verwende en verbasterde geslacht ver boven deugd en eere gold, zag men altemet knapen, die zich met wijde prachtige kleederen versierden, hunne ouders en de maagden tot schande en hunne sekse ten spot. Kwamen onze eenvoudige ouders te Athene op de algemeene volksvergadering, en wilden daar zich beklagen, dan werd er geroepen: hoor, hoor, daar zal een zeegedrocht spreken. Zoo is Athene geworden, gelijk een moeras in de heete landen vol bloedzuigers, padden en vergiftige slangen, waarin geen mensch van strenge zeden zijn voet kan wagen.</td>
<td valign="top">p. 109 [077-079]</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEisVosyT6EZ7fgXmYg9k8A8QCtjz1EPkcSrQnXeX4FL9tjDXAdqrEkA4rwRk4IYTJHGUznmyTtkudEUqrqx3oAIKtKTc4FEOMtKxcdbuMec6w-a02-e0onr3moVufZAIEgsBJiLtiFR1BM/s1600/111+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="963" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEisVosyT6EZ7fgXmYg9k8A8QCtjz1EPkcSrQnXeX4FL9tjDXAdqrEkA4rwRk4IYTJHGUznmyTtkudEUqrqx3oAIKtKTc4FEOMtKxcdbuMec6w-a02-e0onr3moVufZAIEgsBJiLtiFR1BM/s320/111+1876+Ottema.jpg" width="192" /></a></div>
</td>
<td valign="top"><div style="text-align: center;">
<b>Dit staat op al onze burgen.</b></div>
<br />
Hoe onze Denemarken* voor ons verloren gingen, 1602 jaren nadat Atland was verzonken.** Door Wodins dwaze dartelheid, was de Magy meester geworden over het oosterdeel van Schoonland. Over de bergen en over de zee durfden zij niet komen. De Moeder wilde het niet terug hebben, zij sprak zeggende: Ik zie geen gevaar in zijne wapenen, maar wel om de Schoonlanders weer te nemen, omdat zij verbasterd en verdorven zijn. Op de algemeene vergadering dacht men gelijkerwijze. Daarom is het aan hem gelaten. Groot honderd jaren geleden begonnen de Denemarkers met hun handel te drijven. Zij gaven hun ijzeren wapenen en gereedschap, daarvoor ruilden zij gouden sieraden benevens koper- en ijzererts. De Moeder zond boden en raadde hun, zij zouden den ruilhandel laten varen. Daar was gevaar, zeide zij, voor hunne zeden, en indien zij hunne zeden verloren, dan zouden zij ook hunne vrijheid verliezen. Maar de Denemarkers hadden nergens ooren naar; zij wilden niet begrijpen, dat hunne zeden verloren konden gaan; daarom stoorden zij zich niet aan haar. Ten langen leste brachten zij hunne eigene wapenen en leeftocht zoek. Maar dit kwaad veroorzaakte hunne straf. Hunne ligchamen werden overladen met glans en schijn, maar hunne kisten, kasten en schuren werden ledig. Juist honderd jaar nadat het eerste schip met leeftocht van de kust in zee gestoken was, kwam armoede en gebrek door de vensters binnen, honger spreidde zijne wieken uit en streek op het land neder, tweespalt liep trotsch over de straat, en voorts de huizen in, liefde kon geen steun langer vinden, en eendracht liep weg. Het kind vroeg eten van zijne moeder, en die had geene spijs, maar wel sieraden. De vrouwen kwamen tot hunne mannen, deze gingen tot de graven, de graven hadden zelve niets, of hielden het verborgen. Nu moest men de sieraden verkoopen, maar terwijl de zeelieden daarmede<br />
<br />
<span style="font-size: x-small;">* Dêna marka, de lage marken.</span><br />
<span style="font-size: x-small;">** 2193 - 1602 = 591 v. Chr.</span></td>
<td valign="top">p. 111 [079-080]<br />
<br />
"het niet terug hebben" was "het niet weren";<br />
"ijzeren wapenen en gereedschap" was "ijzeren wapenen"</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEioF_BBVFp9J3i9wgEpjZC-qXHzdRv6tbMmuAJB0J3hFRQGqX4PycmX_h-pHoWnIbAKdVcvWQMINlWj_U8iUZt7dsvALm4V-_UEtPbtgwfqMcJZjeXORBVhSofmZUnED9zwwSlkJH7Dd50/s1600/113+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="972" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEioF_BBVFp9J3i9wgEpjZC-qXHzdRv6tbMmuAJB0J3hFRQGqX4PycmX_h-pHoWnIbAKdVcvWQMINlWj_U8iUZt7dsvALm4V-_UEtPbtgwfqMcJZjeXORBVhSofmZUnED9zwwSlkJH7Dd50/s320/113+1876+Ottema.jpg" width="194" /></a></div>
</td>
<td valign="top">vertrokken waren, kwam de vorst en legde een plank neder op de zee en over de straat (de Sond). Toen de vorst de brug gereed had, stapte de waakzaamheid daarover het land uit, en het verraad klom op zijn zetel. In plaats van de oevers te bewaken, spanden hij hunne paarden voor hunne sleden, en reden naar Schoonland. Doch de Schoonlanders, die begeerig waren naar het land hunner voorvaderen, kwamen naar de Denemarken. Op een heldere nacht kwamen zij alle. Nu zeiden zij, dat zij recht hadden op het land hunner voorvaderen, en terwijl men daarover streed, kwamen de Finnen in de verlatene dorpen en liepen met de kinderen weg. Daardoor en dat zij geene goede wapenen hadden, deed hun de strijd verliezen en daarmede de vrijheid, want de Magy werd meester. Dat kwam daar van daan, dat zij Fryas tex niet lazen en hare raadgevingen verwaarloosd hadden. Er zijn sommigen, die meenen, dat zij door de Graven verraden zijn, en dat de maagden dat al lang bespeurd hadden. Doch zoodra iemand daarover spreken wilde, werd hem de mond gesnoerd met gouden ketens. Wij kunnen daarover niet oordeel vellen, maar wij willen u toeroepen: Verlaat u niet te zeer op de wijsheid en deugd noch van uwe vorsten noch van uwe maagden; want zal het stand houden, dan moet iedereen waken over zijn eigene hartstochten en voor het algemeene welzijn.<br />
<br />
Twee jaren daarna kwam de Magy zelf met eene vloot van lichte booten om de Moeder van Texland en de lamp te rooven. Deze booze daad bestond hij bij nacht in den winter bij stormweder, terwijl de wind gierde en de hagel tegen de vensters kletterde. De torenwachter, die meende, dat hij wat hoorde, ontstak zijne toorts. Zoodra als het licht van den toren op het ronddeel neder viel, zag hij dat reeds vele gewapende mannen over de burgtwal waren. Nu ging hij om de klok te luiden, doch het was te laat. Eer de wacht gereed was, waren reeds twee duizend in de weer om de poort te rammeijen. De strijd duurde daarom kort,</td>
<td valign="top">p. 113 [080-082]<br />
<br />
"om de Moeder van Texland en de lamp te rooven" was "om aan de Moeder van Texland de lamp te ontrooven"</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiVnvyuvIoXCJqHtxdhh-1s4F_IAgneH6CXzJdx71UqzPxcCTjIM0EZz-FimpWBgtW0mNdOerjT0tEASDW15SET7NUo-ErCmDDAtHsrc4lleTT_IqSyqML2Yodl0f4jYME4oAebPSNQrIQ/s1600/115+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="966" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiVnvyuvIoXCJqHtxdhh-1s4F_IAgneH6CXzJdx71UqzPxcCTjIM0EZz-FimpWBgtW0mNdOerjT0tEASDW15SET7NUo-ErCmDDAtHsrc4lleTT_IqSyqML2Yodl0f4jYME4oAebPSNQrIQ/s320/115+1876+Ottema.jpg" width="193" /></a></div>
</td>
<td valign="top">want omdat de krijgslieden geene goede wacht gehouden hadden, kwamen allen om. Terwijl iedereen druk aan het vechten was, was er een leelijke Fin in de fleete of het slaapvertrek van de Moeder binnen geslopen, en wilde haar geweld aandoen. De Moeder weerde hem af, dat hij ruggelings tegen de wand tuimelde. Toen hij weder op de ‘been was, stak hij haar zijn zwaard in de buik, zeggende: wilt gij mijne roede niet, zoo zult gij mijn zwaard hebben. Achter hem kwam een zeeman van de Denemarken, deze nam zijn zwaard en kloofde den Fin den kop. Daaruit stroomde zwart bloed en daarboven zweefde eene blaauwe vlam.<br />
<br />
De Mâgy liet de Moeder op zijn schip verplegen. Toen zij nu zoo verre hersteld en beter was, dat zij helder spreken konde, zeide de Magy, dat zij met hem mede varen moest, doch dat zij hare lamp en hare maagden zoude behouden, dat zij een staat zoude voeren, zoo hoog als zij nooit te voren gekend had. Voorts zeide hij, dat hij haar vragen zoude in tegenwoordigheid van zijne voornaamsten, of hij meester zoude worden over alle landen en volken van Frya. Hij zeide dat zij dit bevestigen en verzekeren moest, anders zoude hij haar onder vele smarten laten sterven. Toen hij daarna alle zijne voornaamsten om haar leger vergaderd had, vroeg hij luide: Frana, vermits ge helderziende zijt, moet gij mij eens zeggen of ik meester zal worden over alle landen en volken van Frya. Frana deed, als sloeg zij geen acht op hem. Ten langen laatste opende zij hare lippen, en sprak: Mijne oogen worden verduisterd, doch het andere licht daagt op in mijne ziel. Ja, ik zie het. Hoor Irtha, en wees blijde met mij. In de tijden, dat Atland verzonken is, stond de eerste spaak van het Juul in top. Daarna is zij nedergegaan en onze vrijheid met haar. Als het twee spaken of twee duizend jaren nedergewenteld heeft, zullen de zonen opstaan, die de vorsten en priesteren in ontucht bij het volk geteeld hebben, en tegen hunne vaderen getuigen. Die allen zullen door moord bezwijken; maar wat zij verkondigd hebben, zal voortdurend</td>
<td valign="top">p. 115 [082-083]</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgZUAwK95S8SpLn25mJmdt0nmvhBTU8x49LReq1bJ3SCVkBbpA5YEfQEaoXbUwdJQKwzhhY7ammye7HvUjgeVc2UVfRCWEEhnjvREwuQZID7VrM5GWzJI79bsfjCnEm_439aZ5wUZf3sOE/s1600/117+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="965" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgZUAwK95S8SpLn25mJmdt0nmvhBTU8x49LReq1bJ3SCVkBbpA5YEfQEaoXbUwdJQKwzhhY7ammye7HvUjgeVc2UVfRCWEEhnjvREwuQZID7VrM5GWzJI79bsfjCnEm_439aZ5wUZf3sOE/s320/117+1876+Ottema.jpg" width="192" /></a></div>
</td>
<td valign="top">blijven en vruchtbaar worden in den boezem der kloeke menschen, gelijk goede zaden die neergelegd worden in uwen schoot. Nog duizend jaren zal de spaak naar beneden dalen en al meer neder zijgen in de duisternis en in het bloed over u uitgestort door de lagen der vorsten en priesteren. Daarna zal het morgenrood weder aanvangen te gloren. Dit ziende zullen de valsche vorsten en priesters allen te zamen tegen de vrijheid kampen en worstelen; maar vrijheid, liefde en eendracht zullen het volk in hare hoede nemen, en met het juul uit de vuile poel rijzen. Het licht, dat eerst alleen gloorde, zal dan van lieverlede tot eene vlam worden. Het bloed der boozen zal over uw ligchaam stroomen, maar gij moogt het niet tot u nemen. Ten laatste zal het vergiftige gedierte daarop azen en daarvan sterven. Alle vuile geschiedenissen, die verzonnen zijn om de vorsten en priesteren te roemen, zullen aan de vlam geofferd worden. Voortaan zullen alle uwe kinderen in vrede leven. Toen zij uitgesproken had, zeeg zij neder. Maar de Magy, die haar niet wel verstaan had, schreeuwde: ik heb u gevraagd of ik meester zoude worden over alle landen en volken van Frya, en nu hebt gij tot een ander gesproken. Frana richtte zich weder op, zag hem strak aan en sprak: eer zeven etmalen om zijn, zal uwe ziel met de nachtvogels bij de graven rond waren, en uw lijk zal liggen op den bodem van dezee. Heel goed, zeide de Magy met verkropte woede, zeg maar dat ik kom. Vervolgens zeide hij tot zijn gerigtsdienaars: werpt dat wijf over scheepsboord. Zoo was het einde van de laatste der Moeders.* Wraak willen wij daarover niet roepen, die zal de tijd nemen. Maar duizendwerf duizendmaal willen wij Frya naroepen: waak! waak! waak!<br />
<br />
<span style="font-size: x-small;">* Verg. bl. 5.</span><br />
<br />
<div style="text-align: center;">
<b>Hoe het den Magy verder gegaan is.</b></div>
<div style="text-align: center;">
<br /></div>
Nadat de Moeder vermoord was, liet hij de lamp en de maagden naar zijn schip brengen, benevens allen inboe-</td>
<td valign="top">p. 117 [083-085]</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiLjtl01NNuXYipuHcFLzTk0ILDf_GfqQmzo-bHGUxF8quWXhgY23YyOkVbXtUnZGUSp4AFlHUoKWMzhrWKKZCnkpbe-HYH3igN0oMZ5wRj38MEmwlzm4nu3OEWRzHq5YevMcF3IfHSTjg/s1600/119+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="918" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiLjtl01NNuXYipuHcFLzTk0ILDf_GfqQmzo-bHGUxF8quWXhgY23YyOkVbXtUnZGUSp4AFlHUoKWMzhrWKKZCnkpbe-HYH3igN0oMZ5wRj38MEmwlzm4nu3OEWRzHq5YevMcF3IfHSTjg/s320/119+1876+Ottema.jpg" width="183" /></a></div>
</td>
<td valign="top">del, die hem behaagde. Vervolgens ging hij het Flymeer op, want hij wilde de maagd van Medeasblik of van Stavoren rooven, en die tot Moeder aanstellen. Doch daar waren zij op hunne hoede gebracht. De zeelieden van Staveren en Alderga waren hem gaarne te gemoet getrokken, maar de groote vloot was op eene verre tocht uit. Nu gingen zij heen en voeren met hunne kleine vloot naar Medeasblik en hielden zich schuil achter de luwte der boomen. De Magy naderde Medeasblik, bij helderen dag en schijnende zon. Evenwel gingen zijne manschappen stoutweg op de burgt aanstormen. Maar als al het volk met de booten geland was, kwamen onze zeelieden uit de kreek weg en schoten hunne pijlen met brandende terpentijnballen op zijne vloot. Zij waren zoo goed gericht, dat vele van zijne schepen terstond in brand waren. Die op de schepen de wacht hielden, schoten ook naar ons, doch zij raakten niets. Toen ten laatste een schip al brandende naar het schip van den Magy dreef, beval hij zijn stuurman af te houden, maar die stuurman was de Denemarker, die den Fin geveld had; deze zeide: gij hebt onze Eeremoeder naar den bodem van de zee gezonden om te melden, dat gij komen zoudt, dat zoudt gij door de drukte wel vergeten; nu wil ik zorgen, dat gij uw woord gestand doet. De Magy wilde hem afweren, maar de stuurman een echte Fries en sterk als een jukos, klemde beide handen om zijn hoofd en tilde hem over boord in de golvende zee. Vervolgens heesch hij zijn bruin schild in top en voer recht toe recht aan naar onze vloot. Daardoor kwamen de maagden ongedeerd bij ons, maar de lamp was uitgegaan, en niemand wist, hoe het gekomen was. Toen zij op de onvernielde schepen hoorden, dat de Magy verdronken was, trokken zij weg, want de zeelieden daarvan waren meest Denemarkers. Nadat de vloot ver genoeg was, wendden onze zeelieden en schoten hunne brandpijlen op de Finnen af. Toen de Finnen dat zagen en hoe zij verraden waren, liep alles door elkander en er was langer geen gehoorzaamheid noch bevel. Op dat tijdstip liep de bezetting hen uit</td>
<td valign="top">p. 119 [085-087]</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi7sOMpYQWflU3g9VNk4C7hZ-GK4zSq9gbo48n7dLYHxK2XodzCfQf8MeQgKA4WOt_33BsvBfbiY-AK7G90ZDcBpZaipeYovY-fimo8oZ9TOd-cU-jZs8Kx05SBPMRa7Cxdb0J8Wt1f9ug/s1600/121+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="959" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi7sOMpYQWflU3g9VNk4C7hZ-GK4zSq9gbo48n7dLYHxK2XodzCfQf8MeQgKA4WOt_33BsvBfbiY-AK7G90ZDcBpZaipeYovY-fimo8oZ9TOd-cU-jZs8Kx05SBPMRa7Cxdb0J8Wt1f9ug/s320/121+1876+Ottema.jpg" width="191" /></a></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
</td>
<td valign="top">de burgt. Die niet vluchtte werd afgemaakt en die vluchtte vond zijn einde in de poelen van het Krylinger woud.<br />
<br />
<div style="text-align: center;">
<b>Naschrift.</b></div>
<br />
Toen de zeelieden in de Kreek lagen, was er een spotter uit Staveren onder hen, die zeide Medea mag wel lachen, als wij haar uit hare burgt redden. Daarom hebben de maagden die Kreek <i>Medeaméilakkia* </i>genoemd. De gebeurtenissen, die daarna geschied zijn, mogen iedereen heugen. De maagden behooren die op hare wijze te verhalen en goed te laten beschrijven. Daarom rekenen wij hiermede onzen arbeid volbracht. Heil.<br />
<br />
<span style="font-size: x-small;">* Medemi lacus.</span><br />
<br />
<div style="text-align: center;">
<b>Einde van het Boek.</b></div>
</td>
<td valign="top"><div style="text-align: left;">
p. 121 [087]</div>
</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh61x718afmFIAN1sn20vRVci_7dSTnE-EjqxS3mufWQc1B5hoGpZnfUkwbmBe8oYJHqhihQrNSFM1SPp4kgnj7kXr25FAEPYOF_yg9hdcX5DXvYmHXFAQDXmVuU4ZjifQiqEXpdcW7Wdw/s1600/123+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="1074" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh61x718afmFIAN1sn20vRVci_7dSTnE-EjqxS3mufWQc1B5hoGpZnfUkwbmBe8oYJHqhihQrNSFM1SPp4kgnj7kXr25FAEPYOF_yg9hdcX5DXvYmHXFAQDXmVuU4ZjifQiqEXpdcW7Wdw/s320/123+1876+Ottema.jpg" width="214" /></a></div>
</td>
<td valign="top"><div style="text-align: center;">
<b>De schriften van Adelborst en Apollonia.</b></div>
<br />
Mijn naam is Adelborst, de zoon van Apol en Adela. Door mijn volk ben ik gekozen tot Grevetman over de Linda-oorden. Daarom wil ik dit boek vervolgen, op zoodanige wijze als moeder gesproken heeft.<br />
<br />
Nadat de Magy verslagen was en Fryasburgt op stel gebracht, moest er eene Moeder gekozen worden. Bij haar leven had de Moeder hare opvolgster niet genoemd. Haar uiterste wil was weg en nergens te vinden. Zeven maanden daarna werd eene algemeene vergadering belegd en wel te Grenega,* uit oorzaak dat het aan de Saksanamarken paalt. Mijne moeder werd gekozen, maar zij wilde niet Moeder wezen. Zij had het leven mijns vaders gered, daardoor hadden zij elkander lief gekregen, nu wilden zij ook in het huwelijk treden. Velen wilden mijne moeder van haar besluit afbrengen; maar mijne moeder zeide: eene Eeremoeder behoort zoo rein in haar gemoed te zijn, als zij uitwendig schijnt, en even liefderijk voor al hare kinderen. Naardien ik nu Apol lief heb boven alles in de wereld, zoo kan ik zulk eene Moeder niet wezen. Zoo sprak en redeneerde Adela, maar de andere burgtmaagden wilden alle Moeder wezen. Elke staat dong mede voor zijne eigene maagd en wilde niet toegeven. Daardoor is er geene gekozen, en het rijk dus bandeloos. Uit het volgende moogt gij het begrijpen.<br />
<br />
<span style="font-size: x-small;">* Grênegâ, Groningen.</span><br />
<br />
Liudgert de koning die onlangs gestorven is, was bij het leven der Moeder gekozen, blijkbaar door alle staten met liefde en vertrouwen. Het was zijne beurt op het groote hof te Dokhem* te wonen; en bij het leven der Moeder, werd hem daar groote eer bewezen; want het was er altijd zoo vol boden en ridders, als men er nooit te voren gezien had. Doch nu was hij eenzaam en verlaten;<br />
<br />
<span style="font-size: x-small;">* Dokhêm, Dokkum.</span></td>
<td valign="top">p. 123 [087-088]</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh-mVMfjFI5DWrAzkUzgdl28lnXDUJXL9hL6RDv_ITiBL-Wn4N73p8X7IGLsKJOHeAFviGghZS6MbrDGlee7js_8Bwn26Z-HXrQ1EKiiUO_uEZzQT0V8VLG1FY-3EsIoaucyjIOurZ6rSg/s1600/125+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="972" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh-mVMfjFI5DWrAzkUzgdl28lnXDUJXL9hL6RDv_ITiBL-Wn4N73p8X7IGLsKJOHeAFviGghZS6MbrDGlee7js_8Bwn26Z-HXrQ1EKiiUO_uEZzQT0V8VLG1FY-3EsIoaucyjIOurZ6rSg/s320/125+1876+Ottema.jpg" width="194" /></a></div>
</td>
<td valign="top">want iedereen was bevreesd, dat hij zich meester zoude maken boven het recht, en heerschen gelijk de slavenkoningen. Elk opperhoofd waande voorts, dat hij genoeg deed, als hij waakte over zijn eigen staat, en de een gaf niets toe aan den ander. Met de Burgtmaagden ging het nog erger toe. Elk van haar boogde op hare eigen wijsheid, en wanneer de Grevetmannen iets deden buiten haar, verwekten zij wantrouwen tusschen hem en zijn volk. Geschiedde er eene zaak, die vele staten betrof, en had men de raad van eene maagd ingewonnen, dan riepen alle andere, dat zij gesproken had ten voordeele van haar eigen staat. Door. dusdanige ranken brachten zij tweespalt over de staten, en tornden zij den band zoodanig van een, dat het volk van de eene staat nijdig was op het volk van de andere staat, en voor het allerminste als vreemdelingen beschouwde. Het gevolg daarvan is geweest, dat de Golen of Truwenden ons al het land afgewonnen hebben tot aan de Schelde, en de Magy tot aan de Wesara. Hoe het hierbij toegegaan is, heeft mijne moeder uitgelegd, anders was het boek niet geschreven geworden, ofschoon ik alle hoop verloren heb, dat het helpen zal ten bate. Ik schrijf dus niet in den waan, dat ik daardoor het land zal winnen of behouden, dat is mijns achtens ondoenlijk. Ik schrijf alleen voor het nakomende geslacht, opdat zij al te zamen mogen weten, op hoedanige wijze wij verloren gingen, en opdat ieder daaruit leeren mag, dat alle kwaad zijne straf teelt.<br />
<br />
Mij heeft men Apollonia genoemd. Tweemaal dertig dagen na moeders dood, heeft men Adelbrost mijn broeder verslagen gevonden op de werf, zijn hoofd gespleten, en zijne leden uiteengereten. Mijn vader, die ziek lag, is van schrik gestorven. Toen is Apol mijn jongere broeder, van hier naar de westzijde van Schoonland gevaren. Daar heeft hij eene burgt gebouwd, Lindasburgt* geheeten, om vandaar ons leed te wreken. Wralda heeft hem daartoe vele jaren geleend. Hij heeft vijf zonen gewonnen. Die alle brengen den Magy schrik<br />
<br />
<span style="font-size: x-small;">* Lindasburch, op Kaap Lindanaes, Noorwegen.</span></td>
<td valign="top">p. 125 [088-090]<br />
<br />
"Tweemaal dertig dagen" was "Tweeëndertig dagen";<br />
"om vandaar ons leed te wreken" was "om daar ons leed te wreken"<br />
<br />
<br /></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEibMqO7BoiUeHGsab20-m9Jn_oq1Wt4MAQill_0Hx_P7knVXOb2to3-gfV3b7c9VlS2vEErv2EouTczwo4NqgSQn2kdMAHq9ZA3IcMZMh_UoCUPQ2iiuRBVIZli-4XrukZWYudqxx9ILt0/s1600/127+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="950" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEibMqO7BoiUeHGsab20-m9Jn_oq1Wt4MAQill_0Hx_P7knVXOb2to3-gfV3b7c9VlS2vEErv2EouTczwo4NqgSQn2kdMAHq9ZA3IcMZMh_UoCUPQ2iiuRBVIZli-4XrukZWYudqxx9ILt0/s320/127+1876+Ottema.jpg" width="190" /></a></div>
</td>
<td valign="top">en mijn broeder roem aan. Na den dood van mijne moeder en mijn broeder, zijn de braafsten van onze landen te zamen gekomen en hebben een verbond gesloten, Adelbond geheeten. Opdat ons geen leed wedervaren zoude, hebben zij mij en mijn jongsten broeder Adelhirt op de burgt gebracht, mij bij de maagden en mijn broeder bij de krijgslieden. Toen ik dertig jaren oud was, heeft men mij tot Burgtmaagd gekozen, en toen mijn broeder vijftig was, werd hij gekozen tot Grevetman. Van moeders zijde was mijn broeder de zesde, maar van vaders zijde de derde. Naar recht mochten dus zijne nakomelingen niet <i>overa Linda</i> achter hunne namen voeren; maar iedereen wilde het hebben ter eere van mijne moeder. Daarenboven heeft men ons ook een afschrift gegeven van <i>het boek van Adela’s aanhangers</i>. Daarmede ben ik het meest verheugd, want door mijner moeder wijsheid kwam het in de wereld. In de burgt heb ik nog andere geschriften gevonden, ook lofspraken over mijne moeder, die alle wil ik hier achter schrijven.<br />
<br />
<div style="text-align: center;">
<b>Dit zijn de nagelaten geschriften van Bruno, die schrijver geweest is op deze burgt.</b></div>
<br />
Nadat de aanhangers van Adela alles hadden laten overschrijven, elk in zijn rijk, wat op de wanden der burgten gegrift was, besloten zij eene Moeder te kiezen. Daartoe werd eene gemeene vergadering belegd op deze hiem. Naar de eerste raad van Adela werd Teuntja aanbevolen. Dit zoude ook geslaagd zijn, doch nu vroeg mijne Burgtmaagd het woord: zij was altijd in de meening geweest, dat zij Moeder zoude worden, uit oorzaak dat zij hier op de burgt zat, van waar meest alle Moeders gekozen waren. Toen haar het woord gegund was, opende zij hare valsche lippen en sprak: Gij allen schijnt zeer te hechten aan Adelas raad; doch dat zal daarom mijn mond niet sluiten noch snoeren. Wie toch is Adela en waar komt het van daan, dat gij haar zulken hoogen lof toezwaait? Gelijk ik tegenwoordig, zoo is zij te voren hier Burgtmaagd geweest;</td>
<td valign="top">p. 127 [090-092]<br />
<br />
"uit de scheede" was "uit den zak"</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgY8_ja-4ATMZb14LXCDCk8k3wIZpC2HO31H6Cj0qhjI263RorzaFh9lJK2vHZkvrcpDlUnzFXe-pi2REvM2sEQJYMJuwOclLBgYZjbCYpUN0cn6z2wRO-RCLuhION0XwpaVTIdVn-nGKs/s1600/129+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="967" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgY8_ja-4ATMZb14LXCDCk8k3wIZpC2HO31H6Cj0qhjI263RorzaFh9lJK2vHZkvrcpDlUnzFXe-pi2REvM2sEQJYMJuwOclLBgYZjbCYpUN0cn6z2wRO-RCLuhION0XwpaVTIdVn-nGKs/s320/129+1876+Ottema.jpg" width="193" /></a></div>
</td>
<td valign="top">doch is zij daarom wijzer en beter als ik en alle andere? of is zij meer gesteld op onze zeden en gewoonten? Was dat het geval, dan zoude zij wel Moeder geworden zijn, toen zij daartoe gekozen is, maar zij wilde liever een huwelijk hebben met alle vreugde en genoegens, die daaraan verbonden zijn, in plaats van eenzaam over haar zelve en het volk te waken. Zij is zeer helderziende, goed, maar mijne oogen zijn verre van verduisterd te wezen. Ik heb gezien dat zij haren echtgenoot grootelijks bemint, nu goed, dat is loffelijk, maar ik heb verder gezien, dat Teuntje Apols nicht is. Wijders wil ik niets zeggen.<br />
<br />
De voornaamsten begrepen heel goed, waar zij luwte zocht, maar onder het volk kwam tweespalt, en, naardien het meerderdeel van hier kwam, wilde het Teuntje die eer niet gunnen. De redeneringen werden geëindigd: de messen uit de scheede gehaald, en er werd geene Moeder gekozen. Kort daarop had een van onze boden zijn makker geveld. Tot nu toe was hij braaf geweest, daarom had mijne Burgtmaagd verlof hem buiten de landpalen te helpen. Doch, in plaats van hem te helpen naar het Twiskland, zoo vluchtte zij zelve met hem over de Wesara en voorts naar den Magy. De Magy, die zijne Fryaszonen behagen wilde, stelde haar aan als Moeder op Godaburgt in Schoonland; maar zij wilde meer, zij zeide hem dat, bijaldien hij Adela uit den weg ruimen konde, hij meester zoude worden over geheel Fryas land. Zij was eene vijandin van Adela, zeide zij, want door hare ranken was zij geene Moeder geworden. Bijaldien hij haar Texland wilde toezeggen, zoude haar bode zijne krijgslieden tot wegwijzer dienen. Al deze zaken heeft haar bode zelf beleden.<br />
<br />
<div style="text-align: center;">
<b>Het tweede geschrift.</b></div>
<div style="text-align: center;">
<br /></div>
Vijftien maanden na deze laatste algemeene vergadering was het Vriendschaps- of Winnemaand. Iedereen gaf toe aan</td>
<td valign="top">p. 129 [092-093]</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj1G79tGaS-KhRahFAVSKb5eajz6thsGPERBVIlb7RKoWvJ9C4-DyrbKjOZoh0hjR3ds5Q6bz-CVlsl-Fpsj0FslffT-y5GQIZHerzkKw43oYdPksC73g4VVmU2XTU0BzSKrqI-UBga1uw/s1600/131+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="939" data-original-width="571" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj1G79tGaS-KhRahFAVSKb5eajz6thsGPERBVIlb7RKoWvJ9C4-DyrbKjOZoh0hjR3ds5Q6bz-CVlsl-Fpsj0FslffT-y5GQIZHerzkKw43oYdPksC73g4VVmU2XTU0BzSKrqI-UBga1uw/s320/131+1876+Ottema.jpg" width="194" /></a></div>
</td>
<td valign="top">lustige vreugde en blijdschap, en niemand had zorg dan zijn vermaak te vermeerderen. Doch Wr.alda wilde ons aantoonen, dat de waakzaamheid niet mag verwaarloosd worden. Te midden van het feestvieren kwam de nevel onze oorden in dichte duisternis hullen. Het vermaak vlood weg, en de waakzaamheid wilde niet terugkeeren. De strandwakers waren van hunne noodvuren weggeloopen, en op de toepaden was niemand te zien. Toen de nevel optrok, keek de zon door de reeten der wolken op aarde neder. Iedereen kwam weder uit om te juichen en te joelen, het jongvolk trok zingende met de meidoorn,* en deze vervulde de lucht met haar lieffelijken adem. Maar, terwijl daar iedereen in vreugde baadde, was verraad geland met paarden en ruiters; gelijk alle boozen waren zij geholpen door de duisternis, en binnengeslopen door de paden van Lindaswoud. Voor de deur van Adela trokken twaalf meisjes met twaalf lammeren en twaalf knapen met twaalf hokkelingen, een jonge Saksman bereed een wilden buffel, dien hij zelf gevangen en getemd had. Met allerlei bloemen waren zij versierd, en de linnen jurken der meisjes waren omboord met goud uit den Rijn.<br />
<br />
<span style="font-size: x-small;">* Gürbâm, geurboom, d.i. de bloeiende meidoorn.</span><br />
<br />
Toen Adela uit haar huis op de straat kwam viel een bloemregen op haar hoofd, allen juichten luide, en de toethoornen der knapen klonken boven alles uit. Arme Adela, arm volk, hoe kort zal de vreugde hier vertoeven! Toen de lange schare uit het gezicht was, kwam een troep Magyaarsche ruiters lijnrecht aanrennen op Adelas erf. Haar vader en haar man waren nog gezeten op de stoepbank. De deur stond open en daar binnen stond Adelbrost haar zoon. Als hij zag hoe zijne ouders in vrees waren, greep hij zijn boog van de wand, en schoot naar den voorste der roovers; deze wankelde en tuimelde op het gras neder; over den tweede en derde was een gelijk lot beschoren. Intusschen hadden zijne ouders hunne wapenen gegrepen en trokken onbezorgd hun tegemoet. De roovers zouden hen spoedig gevangen ge-</td>
<td valign="top">p. 131 [093-095]<br />
<br />
"vermaak te vermeerderen" was "vermaak na te jagen";<br />
"verwaarloosd worden" was "verflaauwen";<br />
"met de meidoorn" was "met de (zakpijp?)";<br />
"onbezorgd hun tegemoet" was "langzaam naar Jons huis"</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgvvM7MUJpHY4CwL7EG6vk3nSZnDWvguLqFfk-YSn80gLdExgiz6g-qRUHJpcHI0G-SIWNT8U-eLSvGSJ16Nw3yZy5YRGgmain4U0UiXP0b44ZM6t-fXJHNazj7YkEn1yUnQl55DNcnrh4/s1600/133+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="922" data-original-width="571" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgvvM7MUJpHY4CwL7EG6vk3nSZnDWvguLqFfk-YSn80gLdExgiz6g-qRUHJpcHI0G-SIWNT8U-eLSvGSJ16Nw3yZy5YRGgmain4U0UiXP0b44ZM6t-fXJHNazj7YkEn1yUnQl55DNcnrh4/s320/133+1876+Ottema.jpg" width="198" /></a></div>
</td>
<td valign="top">nomen hebben, maar Adela kwam, op de burgt had zij alle wapens leeren hanteeren, zeven aardvoet was zij lang, en haar zwaard even zoo lang, dit zwaaide zij driemaal over haar hoofd en toen het nederkwam beet een ridder in het gras.<br />
<br />
Helpers kwamen om den hoek van de laan weg. De roovers werden geveld en gevangen. Doch te laat! een pijl had haar boezem getroffen. Verraderlijke Magy! De pijlspits was in vergif gedoopt en daaraan is zij gestorven.<br />
<br />
<div style="text-align: center;">
<b>De lofspraak der Burgtmaagd.</b></div>
<div style="text-align: center;">
<br /></div>
Ja, ver wonende vriend, duizende zijn reeds gekomen en nog meerdere zijn op weg.<br />
<br />
Wel, zij willen Adelas wijsheid hooren.<br />
<br />
Zeker is zij eene vorstin, want zij is altijd de voorste geweest.<br />
<br />
O wee! waartoe zoude zij dienen. Haar hemd is van linnen, hare tunika* van wol, die zij zelve spon en weefde. Waarmede zoude zij hare schoonheid verhoogen? Niet met paarlen, want hare tanden zijn witter; niet met goud, want hare lokken zijn blinkender; niet met edelgesteenten, wel zijn hare oogen zacht als die van een lam, doch te gelijk zoo vurig, dat men er bezwaarlijk in kan zien. Maar wat spreek ik van schoon? Frya was gewis niet schooner. Ja vriend, Frya die zeven schoonheden bezat, waarvan hare dochters elk maar eene, hoogstens drie geërfd hebben. Maar al was zij leelijk geweest, toch zoude zij ons dierbaar wezen.<br />
<br />
<span style="font-size: x-small;">* To hnekka, eene hooge, <i>tot aan de nek</i> reikende, japon.</span><br />
<br />
Of zij krijgshaftig is? Luister vriend, Adela is het eenige kind van onzen grevetman. Zeven aardvoet is zij hoog, hare wijsheid is nog grooter als haar ligchaam, en haar moed is gelijk beide te zamen.<br />
<br />
Zie daar, er was eens een veenbrand, drie kinderen waren op gindschen grafsteen gesprongen. De wind blies fel. Iedereen schreeuwde en de moeder was radeloos. Daar komt Adela: Hoe staat en talmt gij, roept zij, tracht hulp te ver-</td>
<td valign="top">p. 133 [095-096]</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEifABShgzpeDiQonDURZxahYEQcwiRWinwl2O0q8prBh0_r7cCMzzMLYTmUbF69-UdQiRf0BgrXraka3ElA3107-ckolMrE0cNw4rC63CPqjqPPOHdOdoGD_bs8JnyVnvLxFSdujwoGf3M/s1600/135+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="918" data-original-width="570" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEifABShgzpeDiQonDURZxahYEQcwiRWinwl2O0q8prBh0_r7cCMzzMLYTmUbF69-UdQiRf0BgrXraka3ElA3107-ckolMrE0cNw4rC63CPqjqPPOHdOdoGD_bs8JnyVnvLxFSdujwoGf3M/s320/135+1876+Ottema.jpg" width="198" /></a></div>
</td>
<td valign="top">leenen, en Wralda zal u krachten geven. Daarop ijlt zij naar het Krijlwoud, grijpt elzentakken, tracht eene brug te maken; nu helpen ook de anderen en de kinderen zijn gered.<br />
<br />
Jaarlijks kwamen de kinderen hier bloemen neêrleggen.<br />
<br />
Er kwamen drie Phoenicische zeelieden, die de kinderen wilden mishandelen, maar nu kwam Adela, die hun geschrei hoorde, zij slaat de onverlaten in zwijm; en opdat zij zelve zouden getuigen, dat zij onwaardige mannen waren, bindt zij hen alle te zamen aan een spinrok vast. De uitheemsche heeren kwamen hun volk opeischen; toen zij zagen hoe raar zij waren mishandeld, kwam toorn bij hen op; doch men verhaalde hun, hoe het gebeurd was.<br />
<br />
Wat deden zij verder? Zij bogen zich voor Adela en kusten de slip van haar kleed. Maar kom, verafwonende vriend. De woudvogelen vluchten voor de vele bezoekers. Kom, vriend, zoo moogt gij hare wijsheid hooren.<br />
<br />
Bij den grafsteen, waarvan in de lofspraak melding wordt gemaakt, is moeders lijk begraven. Op haren grafsteen heeft men deze woorden gegrift.<br />
<br />
<div style="text-align: center;">
<b>Loop niet te haastig, want hier ligt Adela.</b></div>
<br />
De oude leer, die gegrift is buiten op de wand des burgttorens, is niet geschreven in het boek van Adelas volgers. Waarom dit nagelaten is, weet ik niet te schrijven. Doch dit boek is mijn eigen, daarom wil ik die daarin zetten ter wille van mijne bloedverwanten.<br />
<br />
<div style="text-align: center;">
<b>Oudste leer.</b></div>
<div style="text-align: center;">
<br /></div>
Alle het goede minnende Fryas kinderen zij heil! Daardoor</td>
<td valign="top">p. 135 [096-098]</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhiIzVWGSb7Wervt7YnolPDYsyRT4XYqUjyXljfM9ipvlo8GDqpG5PXduOvq971FVYTO6DI3GPmrPgatBKW1rV2Fthn5idx7m59LqAhdz32mCmG6Fk3gvYt5KX0qIf9EAy2DQQnHyv74bM/s1600/137+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="916" data-original-width="564" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhiIzVWGSb7Wervt7YnolPDYsyRT4XYqUjyXljfM9ipvlo8GDqpG5PXduOvq971FVYTO6DI3GPmrPgatBKW1rV2Fthn5idx7m59LqAhdz32mCmG6Fk3gvYt5KX0qIf9EAy2DQQnHyv74bM/s320/137+1876+Ottema.jpg" width="197" /></a></div>
</td>
<td valign="top">zal het zalig worden op aarde. Leer en verkondig aan de volken. Wralda is het alleroudste of overoudste, want hij schiep alle dingen. Wralda is alles in alles, want hij is eeuwig en oneindig. Wralda is overal tegenwoordig, maar nergens te aanschouwen, daarom wordt dit wezen geest genoemd. Alles wat wij van hem zien kunnen, zijn de schepselen die door zijn leven komen en weder heengaan, want uit Wralda komen alle dingen en keeren tot hem weder. Van uit Wralda komt de aanvang en het einde, alle dingen gaan in hem op. Wralda is het eenige almachtige wezen, want alle andere macht is van hem geleend en keert tot hem terug. Uit Wralda komen alle krachten en alle krachten keeren tot hem weder. Daarom is hij alleen het scheppende wezen, en niets is geschapen buiten hem.<br />
<br />
Wralda legde eeuwige inzettingen, dat is wetten in al het geschapene, en er zijn geen goede wetten, of zij moeten daarnaar ingericht zijn. Maar ofschoon alles in Wralda is, de boosheid der menschen is niet van hem. Boosheid komt door loomheid, zorgeloosheid en domheid. Daarom kan zij wel de menschen schaden, maar Wralda nimmer. Wralda is de wijsheid, en de wetten, die hij gemaakt heeft, zijn de boeken, waaruit wij leeren kunnen, en er is geen wijsheid te vinden, noch te vergaderen buiten die. De menschen kunnen vele dingen zien, maar Wralda ziet alle dingen. De menschen kunnen vele dingen leeren, maar Wralda weet alle dingen. De menschen kunnen vele dingen ontsluiten, maar voor Wralda is alles geopend. De menschen zijn mannelijk en vrouwelijk, maar Wralda schept beide. De menschen beminnen en haten, maar Wralda alleen is rechtvaardig. Daarom is Wralda alleen goed, en er zijn geen goeden buiten hem. Met het Juul verandert en wisselt al het geschapene, maar het goede is alleen onveranderlijk. Omdat Wralda goed is, kan hij ook niet veranderen;</td>
<td valign="top">p. 137 [098-099]</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgVCOGH-j0rLNgAEonoeWW5iNo8-T95y6bXqOvW0MfO34Lmf16f98EvTb2aJexPdP9QtM-6ifbK4pCgj_DOCfNihJ0usiDxvKjH209IQk7ye1X5jHGE-MJns6hgRkxtG8J6iYzRutIY3fk/s1600/139+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="931" data-original-width="561" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgVCOGH-j0rLNgAEonoeWW5iNo8-T95y6bXqOvW0MfO34Lmf16f98EvTb2aJexPdP9QtM-6ifbK4pCgj_DOCfNihJ0usiDxvKjH209IQk7ye1X5jHGE-MJns6hgRkxtG8J6iYzRutIY3fk/s320/139+1876+Ottema.jpg" width="192" /></a></div>
</td>
<td valign="top">en omdat hij blijft, daarom is hij alleen wezen, en al het andere schijn.<br />
<br />
<div style="text-align: center;">
<b>Het tweede deel van de oudste leer.</b></div>
<div style="text-align: center;">
<br /></div>
Onder Findas volk zijn wanwijzen, die door hunne overvindingrijkheid zoo boos zijn geworden, dat zij zich zelven wijs maken en de ingewijden doen gelooven, dat zij het beste deel zijn van Wralda; dat hun geest het beste deel is van Wralda's geest, en dat Wralda alleen kan denken door hulp van hun brein.*<br />
<br />
<span style="font-size: x-small;">* Cf. Hegel a.h.l.</span><br />
<br />
Dat ieder schepsel een deel is van Wralda's oneindig wezen, dat hebben zij van ons gestolen.<br />
<br />
Maar hunne valsche redeneering en hunne toomelooze hoovaardigheid hebben hen op een dwaalweg gebracht. Ware hun geest Wraldas geest, dan zoude Wralda heel dom wezen, in plaats van verstandig en wijs. Want hun geest slooft zich altijd af om schoone beelden te maken, die gij naderhand aanbidt. Maar Findas volk is een boos volk, want ofschoon de wanwijzen onder hen zich zelven wijsmaken, dat zij goden zijn, zoo hebben zij voor de oningewijden valsche goden geschapen, en verkondigen allerwege dat deze afgoden de wereld geschapen hebben, met alles wat daar in is; gierige afgoden vol nijd en toorn, die gediend en geëerd willen wezen, door de menschen; die bloed en offer willen en schatting eischen. Maar die wanwijze valsche mannen, die zich zelf gods dienaren of priesteren laten noemen, beuren en zamelen en vergaderen dat alles voor afgoden, die niet bestaan, om het zelf te behouden. Dat alles bedrijven zij met een ruim gemoed, naardien zij zich zelven goden wanen, die aan niemand antwoord schuldig zijn. Zijn er sommigen die hunne ranken bevroeden en openbaar maken, zoo worden zij door hunne rakkers gevat en om hunnen laster verbrand, alles met vele statelijke plegtigheden ter eere der valsche goden. Maar in waarheid,</td>
<td valign="top">p. 139 [099-101]<br />
<br />
"die gij naderhand aanbidt" was "die zij naderhand aanbidden" (de oorspronkelijke vertaling was m.i. de juiste, JO);<br />
"Maar in waarheid" was "Maar in trouwe"</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgH_uiKdfzdnCbtyZfJ115swmD38wbLGPvKqHvvKJomksmEZQ6njwcOK5fL2CewW6wCmte7tMiZZikbXZidHT2IUwRuXP2wDE7Hi23yHClIRjhZFmfKlwkPgC29pnA_us0IJCJ7jAKWdUs/s1600/141+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="941" data-original-width="568" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgH_uiKdfzdnCbtyZfJ115swmD38wbLGPvKqHvvKJomksmEZQ6njwcOK5fL2CewW6wCmte7tMiZZikbXZidHT2IUwRuXP2wDE7Hi23yHClIRjhZFmfKlwkPgC29pnA_us0IJCJ7jAKWdUs/s320/141+1876+Ottema.jpg" width="193" /></a></div>
</td>
<td valign="top">alleen opdat zij hun niet schaden zouden. Opdat onze kinderen gewapend mogen wezen tegen hunne afgodische leer, zoo behooren de maagden hen te doen van buiten leeren, wat hier zal volgen.<br />
<br />
Wralda was eerder dan alle dingen, en na alle dingen zal hij wezen. Wralda is alzoo eeuwig en hij is oneindig, daarom is er niets buiten hem. Door en uit Wraldas leven ontstond de tijd en werden alle dingen geboren; en zijn leven neemt den tijd en alle dingen weg. Deze zaken moeten klaar en openbaar gemaakt worden op alle wijzen, zoodat zij het aan anderen mogen beduiden en bewijzen. Is het zoo verre gewonnen, dan zegt men verder: Wat dus onzen omvang betreft, zoo zijn wij een deel van Wraldas oneindig wezen als de omvang van al het geschapene. Doch wat onze gedaante aangaat, onze eigenschappen, onzen geest en al onze bedenkingen, deze behooren niet tot het wezen. Dit alles zijn vluchtige dingen, die door Wraldas leven verschijnen; doch door zijne wijsheid zoodanig en niet anders verschijnen. Maar doordien zijn leven steeds voortgaat, zoo kan er ook niets op zijne plaats blijven. Daarom verwisselen alle geschapene dingen van plaats, van gedaante en ook van denkwijze. Daarom mag de aarde zelve, noch eenig schepsel zeggen: ik ben, maar wel: ik was. Ook mag geen mensch zeggen: ik denk, maar bloot: ik dacht. De knaap is grooter en anders als toen hij een kind was. Hij heeft andere begeerten, neigingen en denkwijze. De man en vader is en denkt anders als toen hij knaap was. Even zoo de ouden van dagen. Dat weet iedereen. Bijaldien nu iedereen weet, en moet erkennen, dat hij steeds wisselt, zoo moet hij ook bekennen, dat hij ieder oogenblik wisselt; ook terwijl hij zegt: ik ben; en dat zijne denkbeelden veranderen, terwijl hij zegt: ik denk.<br />
<br />
In plaats dus van dat wij de boose Finda's op eene onwaardige wijze napraten en snappen, ik ben, of wel ik ben het beste deel Wraldas, ja door ons alleen mag hij denken,</td>
<td valign="top">p. 141 [101-103]</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEie-Jgo7aj2twmJtOYp1xyXtWIfK_ymjGtWLm2AUCW2rMFDujUOnANnQ8kUqFFMRwY79lQetKovKDwJEAXDEoGaRdCAWWxiJjTiFeqBsLANWx2e9dtCeIa5VYKO0r28uSOVl86Hjt_76Js/s1600/143+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="934" data-original-width="572" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEie-Jgo7aj2twmJtOYp1xyXtWIfK_ymjGtWLm2AUCW2rMFDujUOnANnQ8kUqFFMRwY79lQetKovKDwJEAXDEoGaRdCAWWxiJjTiFeqBsLANWx2e9dtCeIa5VYKO0r28uSOVl86Hjt_76Js/s320/143+1876+Ottema.jpg" width="195" /></a></div>
</td>
<td valign="top">zoo willen wij verkondigen overal en allerwege, waar het noodig is: wij Fryas kinderen zijn verschijnselen door Wraldas leven; bij den aanvang gering en bloot: doch altijd wordende en naderende tot volkomenheid, zonder ooit zoo goed te worden als Wralda zelf. Onze geest is niet Wralda's geest, hij is daarvan slechts een afschijnsel. Toen Wralda ons schiep, heeft hij ons in zijne wijsheid, brein, zintuigen, geheugen en vele goede eigenschappen geleend. Hiermede kunnen wij zijne schepselen en zijne wetten beschouwen. Daarvan kunnen wij leeren en daarover kunnen wij spreken, alles en alleen tot ons eigen heil. Had Wralda ons geene zintuigen gegeven, zoo zouden wij nergens van weten, en wij zouden nog reddelozer zijn, dan een zeekwal die voortgedreven wordt door ebbe en door vloed.<br />
<br />
<div style="text-align: center;">
<b>Dit staat op schrijffilt geschreven. Taal en antwoord aan andere Maagden tot een voorbeeld.</b></div>
<br />
Een ongezellig gierig man kwam klagende bij Troost, die Maagd was te Stavia. Hij zeide onweder had zijn huis vernield. Hij had tot Wralda gebeden, maar Wralda had hem geene hulp verleend. Zijt ge een echte Fries, vroeg Troost. Van ouder tot voorouder, antwoordde de man. Dan, zeide zij, wil ik iets in uw gemoed zaaijen in vertrouwen, dat het kiemen en groeijen en vruchten geven mag. Verder sprak zij en zeide: toen Frya geboren was, stond onze moeder naakt en bloot, onbehoed tegen de stralen der zon. Niemand kon zij vragen, en er was niemand, die haar hulp verleenen konde. Toen ging Wralda heen en wrocht in haar gemoed neiging en liefde, angst en schrik. Zij zag rondom zich; hare neiging koos het beste, en zij zocht eene schuilplaats onder de beschuttende lindeboom. Maar de regen kwam en het gevolg was, dat zij nat werd. Doch zij had gezien,</td>
<td valign="top">p. 143 [103-104]<br />
<br />
"nog reddelozer" was "nog redelozer";<br />
"het gevolg was" was "het ongemak was"</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjpTuI4jocT2E_Ks-lRaBxsSohQLk0crQe7DZnpFx0DqkSlQbodinFcki3oUO2riOsrWXrnrNL2SXWPLmBQwIRxObK5s9f-ep59l_jsjy9JipftxF5LTPhY5OibqI7Om97mWKYgaFxGxGg/s1600/145+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="928" data-original-width="572" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjpTuI4jocT2E_Ks-lRaBxsSohQLk0crQe7DZnpFx0DqkSlQbodinFcki3oUO2riOsrWXrnrNL2SXWPLmBQwIRxObK5s9f-ep59l_jsjy9JipftxF5LTPhY5OibqI7Om97mWKYgaFxGxGg/s320/145+1876+Ottema.jpg" width="197" /></a></div>
</td>
<td valign="top">hoe het water bij de hellende bladeren neerdrupte. Nu maakte zij een afdak met hellende zijden, op staken maakte zij dat. Maar de stormwind kwam en blies de regen daaronder. Nu had zij gezien, dat de stam luwte gaf. Daarop ging zij heen en maakte eene wand van plaggen en zooden; eerst aan de eene zijde en vervolgens aan alle zijden. De stormwind kwam terug, woedender als te voren, en blies het dak weg. Maar zij klaagde niet over Wralda, noch tegen Wralda. Maar zij maakte een rieten dak en legde steenen daarop. Bevonden hebbende hoe zeer het doet, om alleen te tobben, zoo beduidde zij hare kinderen, hoe en waarom zij zoo gedaan had. Deze handelden en overlegden te zamen. Op zoodanige wijze zijn wij aan huizen gekomen met stoepbanken, eene straat, en eene beschuttende linde tegen de zonnestralen. Ten laatste hebben zij eene burgt gemaakt en vervolgens al de andere. Is uw huis dus niet sterk genoeg geweest, dan moet gij trachten het andere beter te maken. Mijn huis was sterk genoeg, zeide hij, maar het hooge water heeft het opgebeurd en de stormwind heeft het andere gedaan. Waar stond uw huis dan, vroeg Troost. Aan den oever van den Rijn, antwoordde de man. Stond het dan niet op eene nol (ronde hoogte) of terp, vroeg Troost. Neen, zeide de man, mijn huis stond eenzaam bij den oever; alleen heb ik het gebouwd, maar ik kon daar alleen geen terp voor maken. Ik wist het wel, antwoordde Troost, de maagden hebben het mij gemeld. Gij hebt al uw leven een afkeer gehad van de menschen, uit vrees, dat gij iets geven of doen moest voor hun. Doch daarmede kan men niet verre komen. Want Wralda die mild is, keert hem af van de gierigen. Fæsta heeft ons geraden en boven de deuren van alle onze burgten is 't gegrift in steen: zijt ge erg baatzuchtig, zeide Fæsta, behoed dan uwe naasten, onderricht dan uwe naasten, help dan uwe naasten, zoo zullen zij het u wederom doen. Is u deze raad niet goed genoeg, ik weet geene betere voor u. De man werd schaamrood en droop stil af.</td>
<td valign="top">p. 145 [104-106]<br />
<br />
"en overlegden te zamen" was "en dachten hetzelfde"</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEheQ2vlE17lpVMjjuXZ7ZO0L2Kb8eZzD36XKY91YjqBHgrnShyWf_OM_p_VwJG_-sXntUtfCFbrR-T1bPUmWv7mW9ZkcXnQmIQZVU-kPrF3XsOF4vz-Q56Q2TqD41lUBiNGqJK1WN_3axM/s1600/147+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="945" data-original-width="574" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEheQ2vlE17lpVMjjuXZ7ZO0L2Kb8eZzD36XKY91YjqBHgrnShyWf_OM_p_VwJG_-sXntUtfCFbrR-T1bPUmWv7mW9ZkcXnQmIQZVU-kPrF3XsOF4vz-Q56Q2TqD41lUBiNGqJK1WN_3axM/s320/147+1876+Ottema.jpg" width="194" /></a></div>
</td>
<td valign="top"><div style="text-align: center;">
<b>Nu wil ik zelf schrijven, eerst over mijne burgt en dan over hetgene ik heb mogen zien.</b></div>
<br />
Mijne burgt ligt aan 't noordeinde van de Liudgaarde. De toren heeft zes zijden. Driemaal dertig voet is hij hoog. Plat van boven. Een klein huisje daarop, waaruit men naar de sterren ziet. Aan iedere zijde van den toren staat een huis, lang drie honderd en breed driemaal zeven voet, en evenzoo hoog, behalve het dak, dat rondachtig is. Al deze van hardgebakken steen, en van buiten zijn er geene andere. Om de burgt is een ringdijk, en daarom heen eene gracht diep drie maal zeven en breed driemaal twaalf voet. Ziet iemand boven van den toren naar beneden, dan ziet hij de gedaante van het Juul. Op den grond tusschen de zuidelijke huizen, daar zijn allerlei kruiden van heinde en verre, daarvan moeten de maagden de krachten leeren kennen. Tusschen de noordelijke huizen is alleen veld. De drie noordelijke huizen zijn vol koorn en andere benoodigdheden. Twee zuidelijke huizen zijn voor de maagden, om school te houden en te wonen. Het zuidelijkste huis is de woning der Burgtmaagd. In den toren hangt de lamp. De wanden van den toren zijn gesmukt met kostbare steenen. Op de zuiderwand is de Tex gegrift. Aan de rechterzijde van deze vindt men de formleer; aan de linkerzijde de wetten. De andere zaken vindt men op de drie andere zijden. Tegen den dijk aan, bij het huis der Burgtmaagd, staat de oven en de meelmolen door vier buffels gekruid. Buiten onze burgtwal is de plaats, waarop de burgtheeren en de krijgers wonen. De ringdijk daaromheen is een uur groot, niet een zeemans, maar een zonne uur, waarvan tweemaal twaalf in een etmaal gaan. Aan de binnenzijde van den dijk is een plat, vijf voet beneden de kruin. Daarop zijn drie honderd kraanbogen, gedekt met hout en leder. Behalve de huizen der inwoners zijn daarbinnen langs den</td>
<td valign="top">p. 147 [106-107]</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjTxtEX5P3jXCM-5iqnLHw0FpOha5eHn3JwZuvvFokThMZyMYjjbZRZuef48kmNT0Y90p5YQ-rSwzthMkp8DdKZ6ijeIDD3gwMYK5mOrqGAXGCtRskcPHbh79iDU-POJCyR-TdyU2tvaX8/s1600/149+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="935" data-original-width="566" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjTxtEX5P3jXCM-5iqnLHw0FpOha5eHn3JwZuvvFokThMZyMYjjbZRZuef48kmNT0Y90p5YQ-rSwzthMkp8DdKZ6ijeIDD3gwMYK5mOrqGAXGCtRskcPHbh79iDU-POJCyR-TdyU2tvaX8/s320/149+1876+Ottema.jpg" width="193" /></a></div>
</td>
<td valign="top">dijk nog driemaal twaalf noodhuizen voor de omwoners. Het veld dient tot kamp en tot weide. Aan de zuidzijde van de buitenste ringdijk is de Liudgaarde omtuind door het groote Lindenwoud. Hare gedaante is driehoekig, met de breede zijde naar buiten, opdat de zon daarin mag zien. Want daar zijn vele buitenlandsche boomen en bloemen, door de zeevaarders medegebracht. Gelijk de gedaante van onze burgt is, zoo zijn alle andere; doch onze burgt is de grootste; maar de allergrootste is die van Texland. De toren van Fryaburgt is zoo hoog, dat hij de wolken tornt, en in evenredigheid van den toren is al het overige.<br />
<br />
Bij ons op de burgt is het zoo verdeeld. Zeven jonge maagden waken bij de lamp. Iedere waak is drie uren. In den overigen tijd moeten zij huiswerk doen, leeren en slapen. Zijn zij zeven jaar wakende geweest, dan zijn zij vrij. Dan mogen zij onder de menschen gaan, om op hunne zeden te letten en raad te geven. Is eene drie jaren maagd geweest, dan mag zij somtijds met de oude maagden mede gaan.<br />
<br />
De schrijver moet de meisjes leeren lezen, schrijven en rekenen. De grijsaards of greva moeten haar leeren recht en plicht, zedekunde, kruidkunde en heelkunde, geschiedenissen, vertellingen en zangen, benevens allerhande dingen die haar noodig zijn om raad te geven. De Burgtmaagd moet haar leeren, hoe zij daarmede te werk moeten gaan bij de menschen. Voor dat eene Burgtmaagd hare plaats inneemt, moet zij door het land reizen een vol jaar. Drie grijze burgtheeren en drie oude maagden gaan met haar mede. Zoo is het ook mij gegaan. Mijne reis is langs den Rijn geweest, dezen oever opwaarts en langs den anderen oever benedenwaarts. Hoe hooger ik opkwam, des te armer schenen mij de menschen. Overal in den Rijn had men kribben gemaakt. Het zand dat daartegen kwam, werd met water over schapenvachten gegoten om goud te winnen. Maar de meisjes droegen daar geene gouden kroonen van. Voorheen waren</td>
<td valign="top">p. 149 [107-109]<br />
<br />
"kribben" was "uitstekken"</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhejKXAsgD2Zwdao2E3jxafl3emmequkbGoRnOEsbJdnkbHPg-zW5A5LOZHwgSspOgQS0pqGbxVAFfPhA_VYLMzH_ySjoHTtM1T7fHXt8cm9AGKfyKPlX2sXm5Wo0KX7N27i5wmL8pJZww/s1600/151+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="936" data-original-width="562" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhejKXAsgD2Zwdao2E3jxafl3emmequkbGoRnOEsbJdnkbHPg-zW5A5LOZHwgSspOgQS0pqGbxVAFfPhA_VYLMzH_ySjoHTtM1T7fHXt8cm9AGKfyKPlX2sXm5Wo0KX7N27i5wmL8pJZww/s320/151+1876+Ottema.jpg" width="192" /></a></div>
</td>
<td valign="top">er meer geweest, maar sedert wij Schoonland misten, zijn zij naar de bergen gegaan. Daar delven zij ijzererts, waar zij ijzer van maken. Boven den Rijn tusschen het gebergte, daar heb ik Marsaten gezien. De Marsaten, dat zijn menschen, die op de meeren wonen. Hunne huizen zijn op palen gebouwd. Dat is wegens het wild gedierte en de booze menschen. Daar zijn wolven, beeren en zwarte afgrijselijke leeuwen.* En zij zijn de naburen** of aangrenzenden van de heinde Krekalanden, der Kalta volgers en der verwilderde Twiskar, alle begeerig naar roof en buit. De Marsaten generen zich met visschen en jagen. De huiden worden door de vrouwen toegemaakt en bereid met schors van berken. De kleine huiden zacht als vrouwenfilt. De Burgtmaagd te Fryasburgt*** zeide ons, dat zij goede, eenvoudige menschen waren. Doch had ik haar niet vooraf hooren spreken, ik zoude gemeend hebben, dat zij geen Fryas volk waren, maar wilden, zoo onbeschaamd zagen zij er uit. Hunne vachten en kruiden werden door de Rijnbewoners verhandeld en door de schippers buiten gebracht. Langs de (andere zijde van) den Rijn was het eveneens tot aan Lydasburgt.**** Daar was een groote vliet of mare. Op deze vliet waren ook menschen, die huizen op palen hadden. Doch dat was geen Fryas volk: maar dat waren zwarte en bruine menschen, die gediend hadden als roeijers om de buitenvaarders naar huis te helpen. Zij moesten daar blijven, tot dat de vloot weder vertrok.<br />
<br />
<span style="font-size: x-small;">* Leeuwen in Europa, Herodotus, VII, 125.</span><br />
<span style="font-size: x-small;">** Swetsar, Switsers.</span><br />
<span style="font-size: x-small;">*** Fryasburch, Freiburg.</span><br />
<span style="font-size: x-small;">**** Lydasburch, Leiden, de burcht.</span><br />
<br />
Ten laatste kwamen wij te Alderga. Bij het zuiderhavenhoofd staat de Waraburgt, een steenhuis, daarin zijn allerlei schulpen, hoorns, wapenen en kleederen bewaard van verre landen, door de zeelieden medegebracht. Een kwartier daarvan daan is het Alderga. Een groote vliet omzoomd met schuren, huizen en tuinen, alles rijk versierd. In die vliet lag eene groote vloot gereed, met banieren van allerlei verf. Op Fryasdag hingen de schilden om de boorden toe. Sommige blonken</td>
<td valign="top">p. 151 [109-110]</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgAxq7OmVqb0iPvb3sZVSOymivvXAchIjY_qGNpiaiwN_sXTzqNT2DNQZEgsadYdeHrWH-2LZChBqr4svNA2MwHbXwmXIT986In_zH1CzrxiWJqZOLZQIFkoDpuR7hxqfo5Y_KuBgt377Y/s1600/153+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="937" data-original-width="567" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgAxq7OmVqb0iPvb3sZVSOymivvXAchIjY_qGNpiaiwN_sXTzqNT2DNQZEgsadYdeHrWH-2LZChBqr4svNA2MwHbXwmXIT986In_zH1CzrxiWJqZOLZQIFkoDpuR7hxqfo5Y_KuBgt377Y/s320/153+1876+Ottema.jpg" width="193" /></a></div>
</td>
<td valign="top">gelijk de zon. De schilden van den zeekoning en de schouten bij nacht waren met goud omboord. Achter die vliet was eene gracht gegraven van daar voortloopende langs de burgt Forana* en voorts met eene enge mond** in zee. Voor de vloot was dit de uitgang en het Fly de ingang. Aan beide zijden der gracht zijn schoone huizen met helder blinkende verwen geschilderd. De tuinen zijn met altijd groene hagen omheind. Ik heb daar vrouwen gezien die viltene tunikas droegen, als of het schrijffilt was. Even als te Staveren waren de meisjes met gouden kroonen op hare hoofden en met ringen*** om de armen en voeten gesierd. Zuidwaarts van Forana ligt Alkmarum. Alkmarum is eene mare of vliet, daarin ligt een eiland, op dat eiland moeten de zwarte en bruine menschen verwijlen, even als te Lydasburgt. De Burgtmaagd van Forana zeide mij, dat de burgtheeren dagelijks tot hen gingen om hun te leeren, wat echte vrijheid is, en hoe de menschen in der minne behooren te leven om zegen te erlangen van Wraldas geest. Was er iemand die hooren wilde en begrijpen kon, zoo werd hij daar gehouden, tot dat hij volleerd was. Dat werd gedaan om de veraf wonende volken wijs te maken, en om overal vrienden te winnen. Weleer was ik in de Saxenmarken op de burgt Mannagardaforde**** geweest. Doch daar had ik meer armoede gezien, als ik hier rijkdom bespeurde. Zij antwoordde: zoo wanneer daar aan de Saxenmarken een vrijer een meisje komt bevrijen, dan vragen de meisjes daar, kunt gij uw huis vrijwaren tegen de verbannen Twisklanders? hebt gij er nog geen geveld? hoeveel buffels hebt gij reeds gevangen en hoeveel beeren en wolvenhuiden hebt gij al op de markt gebracht? Daar van daan is 't gekomen, dat de Saxmannen den landbouw aan de vrouwen overgelaten hebben. Dat van honderd te zamen niet een lezen mag of schrijven kan. Daarvan daan is het gekomen, dat niemand eene spreuk op zijn schild heeft, maar bloot eene wanstaltige gedaante van een dier, dat hij geveld<br />
<br />
<span style="font-size: x-small;">* Forana, Vroonen.</span><br />
<span style="font-size: x-small;">** Êngamuda, Egmond.</span><br />
<span style="font-size: x-small;">*** Diod. Sic. V 27, van de Galliers.</span><br />
<span style="font-size: x-small;">***** Mannagârdaforda, Munster.</span></td>
<td valign="top">p. 153 [110-112]<br />
<br />
"de schouten bij nacht" was enkelvoud;<br />
"Achter die vliet" was "Van uit die vliet"</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjISbya-WLjdHkE_-ve6lqUjUEsNxK0AF9JOiTYUI6s_ulkuI1cNayMaOAiR6WT5rBPB_3DJ2V9SN5EaaldIffY1-lfswa7WVWppYqFvVmVqTAAnEFTBKj6a-X6Z2r4DnrJECwziIL-jH4/s1600/155+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="910" data-original-width="574" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjISbya-WLjdHkE_-ve6lqUjUEsNxK0AF9JOiTYUI6s_ulkuI1cNayMaOAiR6WT5rBPB_3DJ2V9SN5EaaldIffY1-lfswa7WVWppYqFvVmVqTAAnEFTBKj6a-X6Z2r4DnrJECwziIL-jH4/s320/155+1876+Ottema.jpg" width="201" /></a></div>
</td>
<td valign="top">heeft. En eindelijk, daarvan daan is het gekomen, dat zij zeer oorlogzuchtig geworden zijn, maar bijna even dom zijn als het gedierte, dat zij vangen, en even arm als de Twisklanders, met welke zij oorlogen. Voor Fryasvolk is aarde en zee geschapen. Alle onze rivieren loopen in zee uit. Het Lydasvolk en het Findasvolk zullen elkander verdelgen, en wij moeten de ledige landen bevolken. In het heen en omvaren ligt ons heil. Wilt gij nu, dat de bovenlanders deel hebben aan onze rijkdom en wijsheid, zoo zal ik u een raad geven. Laat het de meisjes tot eene gewoonte worden om hare vrijers te vragen, eer zij ja zeggen: waar hebt gij al in de wereld rondgevaren? wat kunt gij uwe kinderen vertellen van verre landen en over verwonende volken? Doet zij zoo, dan zullen de krijgshaftige knapen tot ons komen. Zij zullen wijzer worden en rijker en wij zullen geen behoefte langer hebben aan dat vuile volk. De jongste van de maagden, die bij mij waren, kwam uit de Saxenmarken weg. Toen wij nu te huis kwamen, heeft zij verlof gevraagd om naar huis te gaan. Naderhand is zij daar Burgtmaagt geworden, en daarvan daan is het gekomen, dat heden ten dage zoo vele Saxmannen bij onze zeelieden varen.<br />
<br />
<div style="text-align: center;">
<b>Einde van Apollonias Boek.</b></div>
</td>
<td valign="top"><div style="text-align: center;">
<div style="text-align: left;">
p. 155 [112-113]</div>
<div style="text-align: left;">
<br /></div>
<div style="text-align: left;">
"bijna even dom" was "somtijds even dom"</div>
</div>
</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj5bh9adaf-Bms7hrvTgyS4bygskbvfhblqzxhg8coIPLBZO0sqIqcX9SGsuF8GBYWzAIJhnAD4qSChLfVtWonc4BgwNF7IJjMvR9MqUPYNOeSGCKhF0ayx5uwzhatlZMAHE2YjvQyYOYk/s1600/157+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="807" data-original-width="558" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj5bh9adaf-Bms7hrvTgyS4bygskbvfhblqzxhg8coIPLBZO0sqIqcX9SGsuF8GBYWzAIJhnAD4qSChLfVtWonc4BgwNF7IJjMvR9MqUPYNOeSGCKhF0ayx5uwzhatlZMAHE2YjvQyYOYk/s320/157+1876+Ottema.jpg" width="221" /></a></div>
</td>
<td valign="top"><div style="text-align: center;">
<b>De geschriften van Frêthorik en Wiljow.</b></div>
<br />
Mijn naam is Frêthorik toegenaamd oera Linda, dat wil zeggen over de Linden. Te Ljudwardia ben ik tot Asga gekozen. Ljudwardia is een nieuw dorp, binnen den ringdijk van de burgt Ljudgarda, waarvan de naam in oneer gekomen is. Onder mijne tijden is veel gebeurd. Veel had ik daarover geschreven; maar naderhand zijn mij nog vele dingen gemeld. Van een en ander wil ik eene geschiedenis achter dit boek schrijven, de goede menschen tot eere, de slechten tot oneer.<br />
<br />
In mijne jeugd hoorde ik klachten alomme: booze tijd kwam; booze tijd was gekomen; Frya had ons verlaten; zij had hare waakmeisjes terug gehouden; want gedrochtelijke (afgods)beelden waren binnen onze landpalen gevonden.<br />
<br />
Ik brande van nieuwsgierigheid om die beelden te zien. In onze buurt strompelde een oud vrouwtje de huizen uit en in, altijd roepende over de booze tijd. Ik draaide haar op zijde. Zij streek mij om de kin. Nu werd ik vrijmoedig en vroeg haar of zij mij de booze tijd en de beelden eens wilde toonen. Zij lachte goedaardig, en bragt mij op de burgt. Een grijsaard vroeg mij of ik al lezen en schrijven kon. Neen, zeide ik. Dan moet gij eerst heengaan en leeren, zeide hij, anders mag het u niet getoond worden. Dagelijks ging ik bij den schrijver leeren. Acht jaren later hoorde ik, dat onze burgtmaagd ontucht had bedreven en dat sommige burgtheeren verraad gepleegd hadden met den Magy. En vele menschen waren op hunne zijde. Overal kwam tweespalt. Er waren kinderen, die opstonden tegen hunne ouders. In 't verborgen</td>
<td valign="top">p. 157 [113-114]<br />
<br />
"In 't verborgen" was "In ’t geheim"</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhvflQEILIh4UCrLubF4VqcbEmRMOBgSUtINYCXu0ouWtjXWiTJX1Iib0B5QhVS4TcSfuD-waOfFLgTwAl3wXmCHT_IckAXGrDqxslREAfjCYZ0nrF6IGU5d7vXcULkGrNoWRrSmK1Jgwk/s1600/159+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="924" data-original-width="563" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhvflQEILIh4UCrLubF4VqcbEmRMOBgSUtINYCXu0ouWtjXWiTJX1Iib0B5QhVS4TcSfuD-waOfFLgTwAl3wXmCHT_IckAXGrDqxslREAfjCYZ0nrF6IGU5d7vXcULkGrNoWRrSmK1Jgwk/s320/159+1876+Ottema.jpg" width="194" /></a></div>
</td>
<td valign="top">werden de brave menschen vermoord. Het oude vrouwtje, dat alles openbaar maakte, werd dood gevonden in een gruppel. Mijn vader, die rechter was, wilde haar gewroken hebben. Bij nacht werd hij in zijn huis vermoord. Drie jaren later was de Magy meester zonder strijd. De Saxmannen waren vroom en braaf gebleven. Naar hen vluchtten alle goede menschen. Mijne moeder bestierf het. Nu deed ik als de anderen. De Magy verhief zich op zijne slimheid. Maar Irtha zoude hem toonen, dat zij geen Magy noch afgoden mocht toelaten tot de heilige schoot, waaruit zij Frya baarde. Even als het wilde ros zijne manen schudt, nadat het zijn berijder in het gras geworpen heeft, even zoo schudde Irtha hare wouden en bergen. Rivieren werden over de velden gespreid. De zee kookte. Bergen spuwden vuur naar de wolken, en wat zij gespuwd hadden, slingerden de wolken weder op aarde. Bij den aanvang van Arnemaand (oogstmaand) neigde de aarde noordwaarts en zeeg neder, al lager en lager. In de Wolvenmaand (wintermaand) lagen de lage marken van Fryasland onder de zee bedolven. De wouden, daar beelden in waren, werden opgeheven en een spel der winden. Het jaar daarop kwam vorst in de Hardemaand (louwmaand) en legde oud Fryasland onder een plank (ijsveld) verscholen. In Sellemaand (sprokkelmaand) kwam stormwind uit het noorden weg, mede voerende bergen van ijs en steenen. Toen springvloed kwam, hief de aarde zich op. Het ijs smolt weg. Ebbe kwam en de wouden met de beelden dreeven naar zee. In de Winne of Minnemaand (bloeimaand) ging ieder, die durfde, weer naar huis varen. Ik kwam met eene maagd op de burgt Liudgaarde. Hoe droevig zag het er daar uit. De wouden der Lindaoorden waren meest weg. Waar de Liudgaarde geweest was, was zee. De golfslag zweepte den ringdijk. IJs had den toren vernield, en de huizen lagen door elkander. Aan de helling van den dijk vond ik een steen;</td>
<td valign="top">p. 159 [114-116]</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjkkbiFc9qVPQPSpQbzs3cqL0VsGZ4l9tRdt57EtVNaW3_U7J4ZmNk4txCDbqNEJGjSAeULZxRP-ngKIjs7cNWoGH0jxgXGL-re6lf476E8a7hHko5b6LBnRX8wf3abK9kBByh8oK4-M5Q/s1600/161+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="934" data-original-width="563" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjkkbiFc9qVPQPSpQbzs3cqL0VsGZ4l9tRdt57EtVNaW3_U7J4ZmNk4txCDbqNEJGjSAeULZxRP-ngKIjs7cNWoGH0jxgXGL-re6lf476E8a7hHko5b6LBnRX8wf3abK9kBByh8oK4-M5Q/s320/161+1876+Ottema.jpg" width="192" /></a></div>
</td>
<td valign="top">onze schrijver had daar zijn naam ingegrift; dat was mij een baken. Gelijk het met onze burgt gegaan was, zoo was het ook met de andere gegaan. In de hooge landen waren zij door de aarde, en in de lage landen door het water vernield. Alleen Fryasburcht op Texland werd ongedeerd gevonden. Maar al het land dat noordwaarts gelegen had, was onder de zee; nog is het niet weer boven gebragt. Aan dezen kant van het Flymeer waren, naar gemeld werd, dertig zoute plassen gekomen, ontstaan door de wouden, die met grond en al weg gedreven waren. Te Westflyland vijftig. De gracht, die van het Alderga dwars door het land geloopen had, was verzand en vernield. De zeelieden en ander varensvolk, die te huis waren, hadden zich zelven gered met magen en bloedverwanten op hunne schepen. Maar het zwarte volk van Lydasburgt en Alkmarum had eveneens gedaan. Terwijl de zwarten zuidwaarts dreven, hadden zij vele meisjes gered, en naardien niemand kwam om ze op te eischen, hielden zij haar tot hunne vrouwen. De menschen die terug kwamen, gingen allen binnen de ringdijken der burgten wonen, omdat het daar buiten alles slib en broekland was. De oude huizen werden zamengeklust. Van de bovenlanden kocht men koeijen en schapen, en in de groote huizen, daar te voren de maagden gevestigd waren, werd nu laken en filt gemaakt, om des levens wille. Dit geschiedde 1888 jaren nadat Atland gezonken was.*<br />
<br />
<span style="font-size: x-small;">* 2192 - 1888 = 305 voor Chr.</span><br />
<br />
In 282 jaren* hadden wij geene Eeremoeder gehad en nu alles bijna verloren scheen, ging men eene kiezen. Het lot viel op Gosa toegenaamd Makonta. Zij was Burgtmaagd op Fryasburgt te Texland. Helder van hoofd en klaar van zin, heel goed, en omdat hare burgt alleen gespaard was, zag iedereen daaruit hare roeping. Tien jaren later kwamen de zeelieden van Forana en van Lydasburgt. Zij wilden de zwarte mannen met vrouw en kinderen uit het land drijven. Daarover wilden zij de raad der Moeder inwinnen. Maar Gosa<br />
<br />
<span style="font-size: x-small;">* Sedert 587 voor Chr. Verg. pag. 110, 112.</span></td>
<td valign="top">p. 161 [116-118]<br />
<br />
"Aan dezen kant" was "Aan dezen oever";<br />
"nu alles bijna" was "nu alles misschien"</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgDW7kSkLEK2M5A5TdkzjT4OVTwSirlQjkLN120MDotH4tvSm3h2uj4qioS4OMePeXSBcl7v2ojz7eu17HX_Oy0qgZo-EtdVhNZFh97jVgEUhzn-tmd0GllrgIexNBGcabPzlZfeuCD2qs/s1600/163+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="918" data-original-width="571" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgDW7kSkLEK2M5A5TdkzjT4OVTwSirlQjkLN120MDotH4tvSm3h2uj4qioS4OMePeXSBcl7v2ojz7eu17HX_Oy0qgZo-EtdVhNZFh97jVgEUhzn-tmd0GllrgIexNBGcabPzlZfeuCD2qs/s320/163+1876+Ottema.jpg" width="199" /></a></div>
</td>
<td valign="top">vroeg: kunt gij een en ander terug voeren naar hunne landen, dan behoort gij spoed te maken, anders zullen zij hunne bloedverwanten niet weder vinden. Neen, zeiden zij. Toen zeide Gosa: Zij hebben uw zout geproefd en uw brood gegeten. Hun lijf en leven hebben zij onder uwe hoede gesteld. Gij moet uw eigen hart onderzoeken. Maar ik wil u een raad geven. Houdt hen tot dat gij in staat zijt om hen weder naar huis te voeren. Maar houdt hen bij uwe burgten daar buiten. Waakt over hunne zeden, en onderwijst hen alsof zij Fryas zonen waren. Hunne vrouwen zijn hier de sterkste. Als rook zal hun bloed vervliegen, tot er ten laatsten niets anders dan Fryas bloed in hunne nakomelingen zal overblijven. Zoo zijn zij hier gebleven. Nu wenschte ik wel dat mijne nakomelingen daar op letten, in hoeverre Gosa waarheid sprak. — Toen onze landen weder te begaan waren, kwamen er benden arme Saxmannen en vrouwen naar de oorden van Staveren en het Alderga, om gouden en andere sieraden te zoeken uit de drassige bodem. Doch de zeelieden wilden hen niet toelaten. Toen gingen zij de ledige dorpen bewonen te West Flyland, om hun lijf te behouden.<br />
<br />
<div style="text-align: center;">
<b>Nu wil ik schrijven hoe de Geertmannen en vele volgelingen van Helenia terug kwamen.</b></div>
<br />
Twee jaren nadat Gosa moeder werd,* kwam er eene vloot het Flymeer in vallen. Het volk riep ho.n.sêen. (welk een zegen!) Zij voeren naar Staveren, daar riepen zij nog eenmaal. De banieren waren in top en des nachts schoten zij brandpijlen** in de lucht. Toen het dageraad was, roeiden sommigen met eene snik de haven in, zij riepen weder hoezee. Toen zij landden, wipte een jong kerel op den wal. In zijne handen had hij een schild, daarop was brood en zout gelegd. Na hem kwam een grijze; hij zeide wij komen van<br />
<br />
<span style="font-size: x-small;">* 303 v Chr.</span><br />
<span style="font-size: x-small;">** Barnpila. De <i>falarica</i> bij Livius XXI 8.</span></td>
<td valign="top">p. 163 [118-119]</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjPrWi2ZCCte7YP14IcIBtp8bEz_4Z0ndi2qXrbBQMo2700z55EFG7RGPuwthytUde1leWccUfXB_Hv-3tN-u73Dg5PMXIIYbusYGOJREbpTU9GIQY38yz5Tc9CMnod8ptMG9N4TuHshKM/s1600/165+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="934" data-original-width="566" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjPrWi2ZCCte7YP14IcIBtp8bEz_4Z0ndi2qXrbBQMo2700z55EFG7RGPuwthytUde1leWccUfXB_Hv-3tN-u73Dg5PMXIIYbusYGOJREbpTU9GIQY38yz5Tc9CMnod8ptMG9N4TuHshKM/s320/165+1876+Ottema.jpg" width="193" /></a></div>
</td>
<td valign="top">de verre Krekalanden weg, om onze zeden te bewaren. Nu wenschten wij, dat gij zoo vriendelijk zoudt wezen, om ons zoo veel land te geven, dat wij daarop mogen wonen. Hij vertelde eene heele geschiedenis, die ik hierna beter beschrijven wil. De grijzen wisten niet wat te doen, zij zonden boden allerwege, ook tot mij. Ik ging heen en zeide: nu wij eene Moeder hebben, behooren wij haar raad te vragen. Ik zelf ging mede. De Moeder, die alles reeds wist, zeide: laat hen komen, zoo mogen zij ons land helpen behouden: maar laat hen niet op ééne plek blijven, opdat zij niet machtig worden over ons. Wij deden gelijk zij gezegd had. Dat was heel naar hun zin. Fryso bleef met zijne lieden te Staveren, dat zij weder tot eene zeestad maakten, zoo goed zij konden. Wichhirte ging met zijne lieden oostwaarts naar de Emude. Sommige der Joniers, die meenden dat zij van het Alderga volk gesproten waren, gingen daarheen. Een klein deel, die waanden, dat hunne voorvaderen van de Zeven eilanden weg kwamen, gingen heen en zetten zich neder binnen den ringdijk van de burgt Walhallagara. Liudgert de schout bij nacht van Wichhirte werd mijn makker en naderhand mijn vriend. Uit zijn dagboek heb ik de geschiedenis die hier achter zal volgen.<br />
<br />
Nadat wij 12 maal 100 en tweemaal 12 jaren bij de Vijf wateren gezeten waren, terwijl onze zeestrijders alle zeeën bevoeren, die er te vinden waren, kwam Alexander* de koning met een geweldig heir van boven langs den stroom naar onze dorpen varen. Niemand kon hem wederstaan. Doch wij zeelieden, die bij de zee woonden, wij scheepten ons met al onze have in en vertrokken. Toen Alexander vernam dat zulk eene groote vloot hem ontvaren was, werd hij als woedend, zweerende dat hij alle dorpen aan de vlam zoude offeren, zoo wij niet wilden terug komen. Wichhirte lag ziek te bed. Toen Alexander dat vernam, heeft hij gewacht, tot dat hij beter was. Daarna kwam hij tot hem, zeer minzaam sprekende; doch hij bedroog gelijk<br />
<br />
<span style="font-size: x-small;">* Alexander aan den Indus 327 v. Chr. 327 + 1224 = 1551 v. Chr.</span></td>
<td valign="top">p. 165 [119-120]</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEicUY3p0AUuBM8DquURXFMsWXxBuZyOX_yGSSWPN4gS8S9lCrM8gebPAB0srJx1bjTu2Fy8Lhw1My0oqtENVo1Tld6K7npzEWvlM6E0PWQnwZ0wISZUDq7U1-OEb7jyGRW-unnkI_Xr2gk/s1600/167+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="931" data-original-width="567" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEicUY3p0AUuBM8DquURXFMsWXxBuZyOX_yGSSWPN4gS8S9lCrM8gebPAB0srJx1bjTu2Fy8Lhw1My0oqtENVo1Tld6K7npzEWvlM6E0PWQnwZ0wISZUDq7U1-OEb7jyGRW-unnkI_Xr2gk/s320/167+1876+Ottema.jpg" width="194" /></a></div>
</td>
<td valign="top">hij vroeger gedaan had. Wichhirte antwoordde: o allergrootste der koningen. Wij zeelieden komen allerwege, wij hebben van uwe groote daden gehoord. Daarom zijn wij vol eerbied jegens uwe wapenen, maar nog meer voor uwe wetenschap. Maar wij anderen, wij zijn vrijgeboren Fryas kinderen, wij mogen uwe slaven niet worden. En al wilde ik het, de anderen zouden liever willen sterven, want zoo is het door onze wetten bevolen. Alexander zeide: ik wil uw land niet maken tot mijne buit, noch uw volk tot mijne slaven. Ik wil alleen dat gij mij zult dienen voor loon. Daarop wil ik zweeren bij ons beider goden, dat niemand over mij ontevreden zal zijn. Toen Alexander naderhand brood en zout met hem deelde, heeft Wichhirte het wijste deel gekozen. Hij liet de schepen halen door zijn zoon. Toen zij alle terug waren, heeft Alexander die alle gehuurd. Daarmede wilde hij zijn volk naar den heiligen Ganges voeren, dien hij te land niet had kunnen genaken. Nu ging hij toe en koos al degene uit zijn volk en zijne soldaten, die gewoon waren over zee te varen. Wichhirte was weder ziek geworden, daarom ging ik alleen mede en Nearchus van des konings wege. De tocht liep zonder voordeel ten einde, uithoofde de Joniers altijd in onmin waren met de Pheniciers, zoodat Nearchus zelf er geen meester over blijven kon. Intusschen had de koning niet stil gezeten. Hij had zijne soldaten boomen laten kappen en tot planken maken. Met hulp van onze timmerlieden had hij daar schepen van gemaakt. Nu wilde hij zelf zeekoning worden, en met zijn geheele heir den Ganges opvaren. Doch de soldaten die uit het bergland kwamen, waren bang voor de zee. Toen zij hoorden, dat zij mede moesten, staken zij de timmerschuren in den brand. Daardoor werd ons geheele dorp in asch gelegd. In het eerst waanden wij dat Alexander het bevolen had, en ieder stond gereed om zee te kiezen. Maar Alexander was woedend; hij wilde de soldaten door zijn eigen volk laten ombrengen. Maar Near-</td>
<td valign="top">p. 167 [121-122]<br />
<br />
"dat zij mede moesten" was "dat zij moesten"</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhXBT7b-bA_fSjXyhNc_QuDoZhfEtBcZuLi-0tNTzGpEOjv1JNmiblJpX0zCQ-rsTIDEZ3aruu34oCSBGRhm1-joXkNoIf5X0dq8VH8Xcmxv-AaSEiR_vhEanEGKiziVr-gIS0OwR5c5xw/s1600/169+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="935" data-original-width="560" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhXBT7b-bA_fSjXyhNc_QuDoZhfEtBcZuLi-0tNTzGpEOjv1JNmiblJpX0zCQ-rsTIDEZ3aruu34oCSBGRhm1-joXkNoIf5X0dq8VH8Xcmxv-AaSEiR_vhEanEGKiziVr-gIS0OwR5c5xw/s320/169+1876+Ottema.jpg" width="191" /></a></div>
</td>
<td valign="top">chus, die niet alleen zijn eerste vorst, maar ook zijn vriend was, raadde hem anders te doen. Nu hield hij zich als of hij geloofde, dat het bij ongeluk geschied was. Doch hij durfde zijn tocht niet hervatten. Nu wilde hij terugkeeren; doch eer hij dat deed, liet hij eerst onderzoeken wie er schuldig waren. Zoodra hij dat wist, liet hij die allen zonder wapenen blijven, om een nieuw dorp te maken. Van zijn eigen volk liet hij gewapenden, om de anderen te temmen en om eene burgt te bouwen. Wij moesten vrouwen en kinderen mede nemen. Als wij aan den mond van den Euphraat kwamen, dan mochten wij daar eene plaats kiezen, of terug keeren, ons loon zoude ons even gaarne toegedeeld worden. Op de nieuwe schepen, die den brand ontkomen waren, liet hij Joniers en Krekalanders gaan. Hij zelf ging met zijn ander volk langs de kust door de dorre woestijn, dat is door het land, dat Irtha opgeheven had, uit de zee, toen zij de straat achter onze voorvaderen had opgehoogd, zoodra zij in de roode zee kwamen.<br />
<br />
Toen wij te Nieuw Geertmania kwamen (Nieuw Geertmania is eene haven, die wij zelve gemaakt hadden om daar water in te nemen), ontmoetten wij Alexander met zijn leger. Nearchus ging aan wal en vertoefde drie dagen. Toen ging het weder verder. Toen wij bij den Euphraat kwamen, ging Nearchus met de soldaten en vele van zijn volk den wal op. Doch hij kwam spoedig weder. Hij zeide, de koning laat u verzoeken, gij zoudt nog eene kleine tocht om zijnentwil doen, tot aan het einde van de Roode zee. Daarna zal ieder zooveel goud krijgen, als hij tillen kan. Toen wij daar kwamen, liet hij ons aanwijzen, waar de straat vroeger geweest was. Daarna vertoefde hij eenendertig dagen steeds uitziende naar de woestijn. Ten laatste kwam er een troep menschen, medevoerende 200 olifanten, 1000 kameelen, met houten balken, roopen (touwen) en allerlei gereedschap om onze vloot naar de Middellandsche zee te slepen. Dat verbaasde ons, en leek</td>
<td valign="top">p. 169 [122-124]</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiqUvXJbG2VM4_ILFYcOBW52dg8Cz0C71MP-A_LzX5PeF8qWNlGufbmAIqU7C5osZ0UpHV_HmmQV7eO-xYBdF5ljsbSupSM0fsIhEi0C_ggfMNFpEPU_ZPi05CqaNLC_c_6QcdOnSkwp9M/s1600/171+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="931" data-original-width="561" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiqUvXJbG2VM4_ILFYcOBW52dg8Cz0C71MP-A_LzX5PeF8qWNlGufbmAIqU7C5osZ0UpHV_HmmQV7eO-xYBdF5ljsbSupSM0fsIhEi0C_ggfMNFpEPU_ZPi05CqaNLC_c_6QcdOnSkwp9M/s320/171+1876+Ottema.jpg" width="192" /></a></div>
</td>
<td valign="top">ons raar toe; maar Nearchus verhaalde ons, dat zijn koning aan de andere koningen toonen wilde, dat hij machtiger was, als de koningen van Tyrus vroeger geweest waren. Wij zouden maar medehelpen, dat zoude ons voorzeker geen schade doen. Wij moesten wel zwichten, en Nearchus wist alles zoo juist te regelen, dat wij in de Middellandsche zee lagen, eer drie maanden verloopen waren. Toen Alexander vernam hoe het met zijn ontwerp afgeloopen was, werd hij zoo vermetel, dat hij de drooge straat wilde uitdiepen, Irtha ten spot. Maar Wralda liet zijne ziel los, daarom verdronk hij in den wijn en in zijn overmoed, eer hij daarmede beginnen konde. Na zijn dood, werd het rijk gedeeld door zijne vorsten. Zij zouden elk een deel voor zijne zonen bewaren, doch het was hun geen meenen. Elk wilde zijn deel behouden en zelfs vermeerderen. Toen kwam er oorlog en wij konden niet terug keeren. Nearchus wilde nu, dat wij ons zouden nederzetten aan de kust van Phenicie, maar dat wilde niemand doen. Wij zeiden het liever te willen wagen om naar Fryasland te gaan. Toen bracht hij ons naar de nieuwe haven van Athene, waar alle echte Fryaskinderen voormaals heen getogen waren. Voorts gingen wij soldaten, leeftocht en wapenen voeren. Onder de vele vorsten had Nearchus een vriend met name Antigonus. Deze streden beiden om één doel, gelijk zij zeiden, als helpers, voor het koninklijk geslacht, en voorts om alle Grieksche landen hunne oude vrijheid terug te geven. Antigonus had onder vele anderen een zoon, die heette Demetrius, later bijgenaamd de stedewinner. Deze ging eens op de stad Salamis af; nadat hij daar een geheele poos mede gestreden had, moest hij strijden met de vloot van Ptolemeus. Ptolemeus zoo heette de vorst die heerschte over Egyptenland. Demetrius won den strijd, doch niet door zijne soldaten, maar door dat wij hem geholpen hadden. Dit hadden wij gedaan uit vriendschap voor Nearchus, want wij kenden hem voor een basterd bloed, door zijne blanke huid met blauwe oogen en</td>
<td valign="top">p. 171 [124-125]</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgSqdbaoIGkz5i00qkWNo370FZSE9mcg5V6cFGkVW-oB8VWg4PkYru24wtRZMV9S3NpiZjFjMTfad8gBGwoc1J5rpwhlCvuU_y3T5IOQdCiDpx7SelIasmiJvCMEtw1iNNJ88nj6fGYYcY/s1600/173+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="932" data-original-width="559" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgSqdbaoIGkz5i00qkWNo370FZSE9mcg5V6cFGkVW-oB8VWg4PkYru24wtRZMV9S3NpiZjFjMTfad8gBGwoc1J5rpwhlCvuU_y3T5IOQdCiDpx7SelIasmiJvCMEtw1iNNJ88nj6fGYYcY/s320/173+1876+Ottema.jpg" width="191" /></a></div>
</td>
<td valign="top">wit haar. Naderhand ging Demetrius los op Rhodus,* daarheen brachten wij zijne soldaten en leeftocht over. Toen wij de laatste reis te Rhodus kwamen, was de oorlog voorbijgegaan. Demetrius was naar Athene gevaren. Toen wij in de haven kwamen, was het geheele dorp in rouw gedompeld. Friso, die koning was over de vloot, had een zoon en eene dochter thuis, zoo bijster frisch alsof zij pas uit Fryasland gekomen waren, en zoo wonderschoon als niemand heugen mogt. De roep daarvan ging over alle Krekalanden en kwam in de ooren van Demetrius. Demetrius was vuil en onzedelijk, en hij dacht dat hem alles vrij stond. Hij liet de dochter openlijk schaken. De moeder durfde haar joi** niet wachten, joi noemen de schippers vrouwen hare mannen, dat is blijdschap, ook zeggen zij zoethart. De schippers noemen hunne wijven, troost en fro of frow, dat is vreugde, en frolik dat is aan vreugde gelijk. Omdat zij haren man niet durfde opwachten, ging zij met haar zoon naar Demetrius, en smeekte, dat hij haar hare dochter weder zoude geven. Maar als Demetrius haren zoon zag, liet hij hem naar zijn hof voeren, en deed met hem eveneens, als hij met zijne zuster gedaan had. Aan de moeder zond hij een zak vol goud, doch zij smeet het in zee. Toen zij thuis kwam werd zij waanzinnig, allerwege liep zij over straat: (roepende) hebt gij mijne kinderen niet gezien, o wee! laat mij bij u eene schuilplaats zoeken, want mijn man wil mij dooden, omdat ik zijne kinderen verloren heb. Toen Demetrius vernam, dat Friso weer thuis was, zond hij een bode tot hem zeggende, dat hij zijne kinderen tot zich genomen had om hen te voeren tot eene hoogen staat, en om hem te beloonen voor zijne diensten. Maar Friso, die trotsch en hardvochtig was, zond een bode met een brief naar zijne kinderen, daarin vermaande hij hen, zij zouden Demetrius te wille zijn, vermits deze hun geluk begeerde. Doch de bode had nog een anderen brief, met vergif, daarbij beval hij hen dit in te nemen; want,<br />
<br />
<span style="font-size: x-small;">* 305 voor Chr.</span><br />
<span style="font-size: x-small;">** Joi en trâst. Te Scheveningen hoort men nog: joei en troos. Joi, Fransch <i>joye</i>.</span></td>
<td valign="top">p. 173 [125-127]<br />
<br />
"hardvochtig" was "hartstochtig"</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjb2FvNwgJo2vdVIhReyhxgPjWyP5sNk4FzflaZXsPgnxA5a5rUVsT8iq075PJ0eqcXHcjVQHhv1caLZ1_j3ZiJ5u2f6cZwTH0wAF0xpwj3wHOBT6WLRSByABWDsYKLbbffZy5_p-75kwM/s1600/175+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="935" data-original-width="564" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjb2FvNwgJo2vdVIhReyhxgPjWyP5sNk4FzflaZXsPgnxA5a5rUVsT8iq075PJ0eqcXHcjVQHhv1caLZ1_j3ZiJ5u2f6cZwTH0wAF0xpwj3wHOBT6WLRSByABWDsYKLbbffZy5_p-75kwM/s320/175+1876+Ottema.jpg" width="193" /></a></div>
</td>
<td valign="top">zeide hij, tegen uwen wil is uw ligchaam verontreinigd, dat zal u niet toegerekend worden, doch indien gij uwe ziel verontreinigt, zult gij nimmer in Walhalla komen; uwe zielen zullen dan over de aarde omwaren, zonder ooit het licht te mogen zien; gelijk de vleermuizen en nachtuilen zult gij steeds bij dag in uwe holen schuilen en des nachts uitkomen, en dan op onze graven schreijen en huilen, dewijl Frya haar hoofd van u moet afwenden. De kinderen deden gelijk hun vader hun bevolen had. Demetrius liet hunne lijken in de zee werpen, en aan de menschen werd gezegd, dat zij gevlucht waren. Nu wilde Friso met alle mannen naar Fryasland varen, waar hij vroeger geweest was; maar de meesten wilden dat niet doen. Nu ging Friso heen en schoot het dorp met de koninklijke voorraadschuren in brand. Nu kon en durfde niemand blijven, en allen waren blijde, dat zij buiten waren. Behalve vrouwen en kinderen hadden wij alles achtergelaten, doch wij waren geladen met leeftocht en oorlogsgereedschap.<br />
<br />
Friso had nog geen vrede. Toen wij bij de oude haven kwamen, ging hij met zijne stoutmoedige manschappen heen en schoot onverhoeds brand in de schepen, die hij met zijne pijlen bereiken konde. Na zes dagen zagen wij de oorlogsvloot van Demetrius op ons toekomen. Friso beval ons dat wij de kleinste schepen moesten achteruit houden in eene breede linie; de groote met vrouwen en kinderen vooruit. Voorts gebood hij, dat wij de kraanbogen van voren moesten wegnemen en aan den achtersteven bevestigen, want zeide hij, wij behooren al vluchtende te vechten. Niemand mag zich vermeten, om een enkelden vijand te vervolgen, alzoo, zeide hij, is mijn besluit. Terwijl wij daarmede reeds bezig waren, kwam de wind ons voor de boeg tot schrik van de lafaards en der vrouwen, omdat wij geene slaven hadden, dan die ons vrijwillig gevolgd waren. Wij konden den vijand dus niet door roeijen ontkomen. Maar Wralda wist wel, waarom hij</td>
<td valign="top">p. 175 [127-128]<br />
<br />
"zonder ooit het licht" was "zonder het licht";<br />
"Demetrius liet" was "De bode liet"</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhn26d9bHZb3F1Qgyb3AM0t19gYla4KPToroe3kI5hGIYYm-ADtaMQJ7mRV-x8N_PjJfL1PlNDmoYL2fR7n1FnAwPNuqybh4-pVS6J7QFqgCl_01r8fFQtdxqxaMiDKaDcp_HLpZ0Scv9c/s1600/177+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="939" data-original-width="567" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhn26d9bHZb3F1Qgyb3AM0t19gYla4KPToroe3kI5hGIYYm-ADtaMQJ7mRV-x8N_PjJfL1PlNDmoYL2fR7n1FnAwPNuqybh4-pVS6J7QFqgCl_01r8fFQtdxqxaMiDKaDcp_HLpZ0Scv9c/s320/177+1876+Ottema.jpg" width="193" /></a></div>
</td>
<td valign="top">zoo deed. En Friso, die het vatte, liet spoedig de brandpijlen op de kraanbogen leggen. Tevens gebood hij dat niemand schieten mogt, voor dat hij geschoten had. Daarop zeide hij, dat wij alle naar het middelste schip moesten schieten. Is dat doel goed bereikt, zeide hij, dan zullen de andere hem te hulp komen, dan moet ieder schieten, zoo hij best kan. Toen wij nu ander half ketting (kabelslengte) van hen af waren, begonnen de Pheniciers te schieten, maar Friso beantwoordde dat niet voor dat de eerste pijl op zes vademen van zijn schip neer viel. Nu schoot hij, de anderen volgden, het geleek wel een vuurregen, en omdat onze pijlen met den wind medegingen, bleven zij alle aan den brand en raakten zelfs de derde laag. Alle mannen gierden en juichten, maar de kreten onzer tegenstanders waren zoo luide, dat ons het hart benepen werd. Toen Friso meende, dat het wel toe konde, liet hij afhouden en wij spoedden ons weg. Doch na dat wij twee dagen voortgesukkeld hadden, kwam er eene andere vloot in 't gezicht van dertig schepen, die ons steeds inwon. Friso liet ons weer klaar maken; maar de anderen zonden eene lichte snik met roeijers bemand vooruit. Hunne boden baden uit aller naam, of zij met ons mede varen mogten. Zij waren Joniers. Door Demetrius waren zij gewelddadig naar de oude haven gestuurd; daar hadden zij van dit gevecht gehoord; nu hadden zij het stoute zwaard aangegord, en waren ons gevolgd. Friso, die veel met Joniers gevaren had, zeide ja; maar Wichhirte onze koning zeide neen. De Joniers zijn afgoden-dienaren, zeide hij, ik zelf heb gehoord hoe zij die aanriepen. Friso zeide, dat komt door den omgang met de echte Krekalanders. Dat heb ik vaak zelf gedaan, en toch ben ik zoo Fryas als de vroomste van u. Friso was de man, die ons naar Friesland moest wijzen, dus gingen de Joniers mede. Ook scheen het naar Wraldas genoegen, want eer drie maanden verloopen waren, gingen wij langs Brittania, en drie dagen later mochten wij hoezee roepen.</td>
<td valign="top">p. 177 [128-130]</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgujUBEiWui6GMPfe6N4GUHQMlhbWB1VbYbRXkPLXFCSVGALe8O6onz8SThwwXVNbimVW6l-0FsnCVbMjI2AoQZKTEtubQlTAIteBEUSVYluCU-XQbB1gIwheBFoSPryfYwI6ddBNKi3qI/s1600/179+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="923" data-original-width="558" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgujUBEiWui6GMPfe6N4GUHQMlhbWB1VbYbRXkPLXFCSVGALe8O6onz8SThwwXVNbimVW6l-0FsnCVbMjI2AoQZKTEtubQlTAIteBEUSVYluCU-XQbB1gIwheBFoSPryfYwI6ddBNKi3qI/s320/179+1876+Ottema.jpg" width="193" /></a></div>
</td>
<td valign="top"><div style="text-align: center;">
<b>Dit geschrift is mij over Noordland of Schoonland gegeven.</b></div>
<br />
Ten tijde dat ons land neder zonk, was ik in Schoonland. Daar ging het zoo toe. Er waren groote meeren, die van den bodem als een blaas uitzetten, dan spleten zij vaneen, uit de scheuren kwam eene stof, alsof het gloeijend ijzer was. Er waren bergen, wier kruinen aftuimelden, deze stortten neder en vernielden wouden en dorpen. Ik zelf zag, dat een berg van een ander werd afgerukt. Lijnrecht zeeg hij neder. Toen ik naderhand ging zien, was er een meer ontstaan. Toen de aarde hersteld was, kwam er een hertog van Lindasburgt met zijn volk en eene maagd, die alom uitriep: de Magy is schuldig aan al het leed, dat wij geleden hebben. Zij trokken steeds voort en het heer werd al grooter. De Magy vluchtte weg, men vond zijn lijk, hij had zich zelf omgebracht. Toen werden de Finnen verdreven naar ééne plaats, daar mochten zij leven. Er waren ook van gemengd bloed, deze mochten blijven, doch velen gingen met de Finnen mede. De hertog werd tot koning gekozen. De kerken, die heel gebleven waren, werden vernield. Sedert dien tijd komen de goede Noormannen dikwijls op Texland om raad van de Moeder. Doch wij kunnen hen niet voor rechte Friezen meer houden. In de Denemarken is het zeker gegaan, als bij ons. De zeelieden, die zich zelven stoutelijk zeekampers noemen,zijn op hunne schepen gegaan, en naderhand zijn zij terug getrokken.<br />
<br />
<div style="text-align: center;">
<b>Heil!</b></div>
<div style="text-align: center;">
<br /></div>
Wanneer de Kroder een tijd heeft voortgekruid, dan zullen de nakomelingen wanen, dat de leken en gebreken, die de Brokmannen medegebracht hebben, eigen waren aan hunne voorvaderen. Daarvoor wil ik waken en dus zoo veel over hunne gewoonten schrijven, als ik gezien heb. Over de</td>
<td valign="top">p. 179 [130-132]</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiLoLoCEWpLtwbGXiZWMQnWmUFOUT3psmj7bo5UWgzgVAqo3qwqtEDOm0qGAdBAgxIEV8Annr4wPCh6scN6feLTGeDXBQdW7ICRp9e5TSYImpoWsYsT3i0LSx9Tr-K12FxKHr6n1tqvFjw/s1600/181+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="940" data-original-width="566" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiLoLoCEWpLtwbGXiZWMQnWmUFOUT3psmj7bo5UWgzgVAqo3qwqtEDOm0qGAdBAgxIEV8Annr4wPCh6scN6feLTGeDXBQdW7ICRp9e5TSYImpoWsYsT3i0LSx9Tr-K12FxKHr6n1tqvFjw/s320/181+1876+Ottema.jpg" width="192" /></a></div>
</td>
<td valign="top">Geertmannen kan ik gereedelijk heenstappen. Ik heb niet veel met hen omgegaan. Doch zoo veel ik gezien heb, zijn zij het meest bij hunne taal en zeden gebleven. Dat kan ik niet zeggen van de anderen. Die van de Krekalanden wegkomen, zijn kwaad ter taal, en op hunne zeden valt niet te roemen. Velen hebben bruine oogen en haar. Zij zijn nijdig en vrijpostig en bang door bijgeloovigheid. Wanneer zij spreken, noemen zij de woorden voorop, die het laatst komen moesten. Tegen <i>âld </i>zeggen zij <i>âd</i>, tegen <i>sâlt</i>, <i>sâd</i>, <i>mâ </i>voor <i>mæn</i>, <i>sel </i>voor <i>skil</i>, <i>sode </i>voor <i>skolde</i>, te veel om te noemen. Ook voeren zij meest zonderlinge en verkorte namen, waaraan men geene beteekenis hechten kan. De Joniers spreken beter, doch zij verzwijgen de <i>h</i>, en waar die niet wezen moet, wordt zij uitgesproken. Wanneer iemand een beeld maakt naar een afgestorvene en het gelijkt, dan geloven zij, dat de geest des overledene daarin vaart. Daarom hebben zij alle beelden verborgen van Frya, Fæsta, Medea, Thiania, Hellènia en vele andere. Wordt er een kind geboren, dan komen de nabestaanden te zamen, en bidden tot Frya, dat zij hare dienaressen mag laten komen, om het kind te zegenen. Als zij gebeden hebben, mag niemand zich verroeren noch laten hooren. Begint het kind te schreijen en houdt dat eene poos aan, dan is dat een kwaad teeken, en men is in vermoeden, dat de moeder overspel bedreven heeft. Daarvan heb ik al erge dingen gezien. Begint het kind te slapen, dan is dat een teeken, dat de dienaressen gekomen zijn. Lacht het in den slaap, dan hebben de dienaressen het kind geluk toegezegd. Vervolgens gelooven zij aan booze geesten, heksen, kollen, aardmannetjes en elfen, alsof zij van de Finnen afstammen. Hiermede wil ik eindigen en nu meen ik, dat ik meer geschreven heb, als een mijner voorvaderen. Frethorik.<br />
<br />
Frethorik mijn echtgenoot is drieenzestig jaren oud geworden. Sints honderd en acht jaren is hij de eerste van zijn geslacht,</td>
<td valign="top">p. 181 [132-133]</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjb1GujildiHdhY7e9GmzM2wqdn2pY_edfwBDwHQFCfOYaswdy9tqWjBSIYB5Z6qjdt8xZCLsrBvc9F8sOvRJYp08GSodT8blKv8gTQBPUt6tooWGDJMIXwaKzwHfvztzZXRi87ES2FdjY/s1600/183+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="938" data-original-width="570" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjb1GujildiHdhY7e9GmzM2wqdn2pY_edfwBDwHQFCfOYaswdy9tqWjBSIYB5Z6qjdt8xZCLsrBvc9F8sOvRJYp08GSodT8blKv8gTQBPUt6tooWGDJMIXwaKzwHfvztzZXRi87ES2FdjY/s320/183+1876+Ottema.jpg" width="194" /></a></div>
</td>
<td valign="top">die vreedzaam gestorven is; alle anderen zijn onder de slagen bezweken, daarom dat allen kampten tegen eigen volk en vreemden om recht en plicht.<br />
<br />
Mijn naam is Wiljo, ik ben de maagd, die met hem uit de Saksenmarken naar huis voer. Door taal en omgang kwam het uit, dat wij alle beide van Adelas geslacht waren; toen ontstond liefde en daarna zijn wij man en vrouw geworden. Hij heeft mij vijf kinderen nagelaten, twee zonen en drie dochters. Konereed, zoo heet mijn oudste, Hachgana mijn tweede, mijne oudste dochter heet Adela, de tweede Frulik en de jongste Nocht. Toen ik naar de Saksenmarken voer, heb ik drie boeken gered, het boek der zangen, het boek der verhalen en het Helenia boek. Ik schrijf dit, opdat men niet moge denken, dat zij van Apollania zijn; ik heb daar veel verdriet over gehad, nu wil ik dus de eere ook hebben. Ook heb ik meer gedaan; toen Gosa-Makonta gestorven is, wier goedheid en helderziendheid tot een spreekwoord geworden is, toen ben ik alleen naar Texland gegaan, om de schriften over te schrijven, die zij nagelaten had, en toen de laatste wil gevonden is van Frana, en de nagelaten schriften van Dela of Hellenia heb ik dat nog eens gedaan. Dit zijn de schriften van Hellenia. Ik heb ze voorop geplaatst, omdat zij de alleroudsten zijn.<br />
<br />
<div style="text-align: center;">
<b>Alle echte Friesen heil!</b></div>
<div style="text-align: center;">
<br /></div>
In oude tijden wisten de Slavonische volken niet van vrijheid. Gelijk ossen werden zij onder het juk gebracht. Zij werden in de ingewanden der aarde gejaagd om metaal te delven, en uit de harde bergen moesten zij huizen bouwen, tot woningen voor vorsten en priesters. Bij alles wat zij deden was niets om hun zelven te verzadigen, maar alles moest dienen, om de vorsten en priesteren nog rijker en geweldiger te maken. Onder dezen arbeid werden zij</td>
<td valign="top">p. 183 [133-135]<br />
<br />
"kampten tegen eigen volk" was "kampten met eigen volk";<br />
"Dela of Hellenia" was "Adela of Hellenia";<br />
"huizen bouwen" was "huizen houwen";<br />
"niets om hun zelven te verzadigen" was "niets voor hun zelven";<br />
"te maken" was "te maken, om zich te verzadigen"</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgPPZkt5rMLxCz9Ct04rQxem8x58h7DY-Fp3T6wfHxxRrdXAAMmX1MfKV-oFW-PAkfSNljRnAmQI2LKQh8mNiCJLeSZ5i7UJTqYDhoCWQxxQxJhtULYt8-yqAPXxfewbavrDpfmtYReJwA/s1600/185+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="933" data-original-width="564" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgPPZkt5rMLxCz9Ct04rQxem8x58h7DY-Fp3T6wfHxxRrdXAAMmX1MfKV-oFW-PAkfSNljRnAmQI2LKQh8mNiCJLeSZ5i7UJTqYDhoCWQxxQxJhtULYt8-yqAPXxfewbavrDpfmtYReJwA/s320/185+1876+Ottema.jpg" width="193" /></a></div>
</td>
<td valign="top">grijs en stram eer zij oud waren en stierven zonder genot, ofschoon de aarde dat overvloedig veel geeft ter bate van al hare kinderen. Maar onze weggeloopenen en ballingen kwamen door Twiskland over in hunne marken trekken, en onze zeelieden kwamen in hunne havens. Van deze hoorden zij spreken over gelijke vrijheid en recht en over wetten, waar niemand buiten kan. Dit alles werd door de droeve menschen ingezogen als dauw door de dorre velden. Toen zij vol daar van waren, begonnen de stoutmoedigsten te klippen met hunne ketenen, zoodat het den vorsten wee deed. De vorsten zijn trotsch en krijgshaftig, daarom is er ook nog deugd in hunne harten, zij raadpleegden te zamen, en deelden iets mede van hunnen overvloed. Maar de laffe schijnvrome priesters konden dat niet dulden, onder hunne verdichte goden hadden zij ook booze wreede gedrochten geschapen. De pest kwam over het land, toen zeiden zij dat de goden toornig waren over de ongehoorzaamheid der boozen. Toen werden de stoutmoedigste menschen met hunne ketenen gewurgd. De aarde heeft hun bloed gedronken, met dat bloed voedde zij vruchten en koorn en al die daarvan aten werden wijs.<br />
<br />
Zestien honderd jaren geleden* is Atland gezonken, en te dier tijde gebeurde er iets, waar niemand op gerekend had.<br />
<br />
<span style="font-size: x-small;">* 2193 - 1600 = 593 v. Chr.</span><br />
<br />
In het hart van Findasland op het gebergte ligt eene vlakte die geheeten is Kasamyr,* dat is, zeldzaam. Aldaar werd een kind geboren, zijne moeder was de dochter eens konings en zijn vader was een opperpriester. Om de schaamte te ontkomen moesten zij hun eigen bloed verzaken. Daarom werd het buiten de stad gebracht bij arme menschen. Intusschen was den knaap (toen hij grooter werd) niets verheeld geworden; daarom deed hij alles om wijsheid te verzamelen en te vergaderen. Zijn verstand was zoo groot, dat hij alles begreep, wat hij zag en hoorde. Het volk beschouwde hem met eerbied, en de priesters werden bang voor zijne vragen. Toen hij meerderjarig werd, ging hij naar zijne<br />
<br />
<span style="font-size: x-small;">* Kashmir</span></td>
<td valign="top">p. 185 [135-136]<br />
<br />
"ongehoorzaamheid der boozen" was "overheersching der boozen"</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiGMIm8DRhijZ1TfiTF1fVA1cv5dFTwbQ-wtMHNDNdF_oBdnzdmAu9NwAxMP9ylZGuOEcfBYMYn9m_MxyS_XQfhyCN-jdtJjguF66hQvcs5Hyv_zlsPEcl-mPkZ7nJwX6KD0oW7lH7rEmU/s1600/187+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="966" data-original-width="570" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiGMIm8DRhijZ1TfiTF1fVA1cv5dFTwbQ-wtMHNDNdF_oBdnzdmAu9NwAxMP9ylZGuOEcfBYMYn9m_MxyS_XQfhyCN-jdtJjguF66hQvcs5Hyv_zlsPEcl-mPkZ7nJwX6KD0oW7lH7rEmU/s320/187+1876+Ottema.jpg" width="188" /></a></div>
</td>
<td valign="top">ouders. Zij moesten harde dingen hooren; om hem kwijt te worden, gaven zij hem een overvloed van edelgesteenten; maar zij durfden hem niet openlijk erkennen als hun eigen bloed. Met droefenis overstelpt over de valsche schaamte zijner ouders ging hij omdwalen. Al voort reizende ontmoette hij een Fryas zeevaarder, die als slaaf diende, van dezen leerde hij onze zeden en gewoonten. Hij kocht hem vrij, en tot den dood toe zijn zij vrienden gebleven. Alom waar hij voorts henen trok, leerde hij aan de menschen dat zij noch rijken noch priesters moesten toelaten; dat zij zich moesten hoeden tegen de valsche schaamte, die allerwegen kwaad doet aan de liefde. De aarde, zeide hij, schenkt hare gaven naarmate men hare huid krabt, dat men daarin behoort te delven, te ploegen en te zaaijen, zoo men daarvan maaijen wil. Doch, zeide hij, niemand behoeft iets te doen voor een ander, zoo het niet met gemeene wil of uit liefde geschiedt. Hij leerde dat niemand in hare ingewanden mocht wroeten om goud of zilver of edelgesteenten, waar nijd aan kleeft en liefde van vliedt. Om uwe meisjes en vrouwen te sieren, zeide hij, geeft haar de rivier (goud) genoeg. Niemand, zeide hij, is machtig alle menschen tevreden te maken en gelijk geluk te geven; doch het is aller menschen plicht om de menschen alzoo tevreden te maken en zooveel genoegen te geven als te bereiken is. Geene wetenschap, zeide hij, mag men minachten, doch rechtvaardigheid, is de grootste wetenschap, die de tijd ons leeren mag. Daarom dat zij ergernis van de aarde weert, en de liefde voedt.<br />
<br />
Zijn eerste naam was Jessos,* doch de priesters, die hem zeer haatten, heetten hem Fo (foei), dat is valsch, het volk heette hem Krishna, dat is herder, en zijn Friesche vriend noemde hem Buddha (buidel), omdat hij in zijn hoofd een schat van wijsheid had en in zijn hart een schat van liefde.<br />
<br />
<span style="font-size: x-small;">* Jes-us, evenmin te verwarren met Jezus, als Krisen (Krishna) met Christus.</span><br />
<br />
Ten laatste moest hij vluchten om de wraak der priesteren, maar overal waar hij kwam was zijne leer hem vooruitgegaan, en overal waar hij ging volgden hem zijne vijanden</td>
<td valign="top">p. 187 [136-138]<br />
<br />
"geeft haar de rivier (goud) genoeg" was "geeft haar de rivier water genoeg";<br />
"alle menschen tevreden te maken en" was "alle menschen tevens rijkdom en";<br />
"alzoo tevreden te maken" was "alzoo tevens rijk te maken";<br />
"Fo (foei)" was "Fo"<br />
<br />
<br /></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh9QXUO3FriR1NbP8Sedt4-h_-wNg_4ViqpDMgLe_4skF97RSf5STQbFA6-xW-E4gVZ5VwfPOiBExQ_Jz8myfMLcVYcs7YMQrfCjpLqfQkFrhZ7xAKuBdNIVHFI-7GBS1rvdXOaYrq23MQ/s1600/189+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="934" data-original-width="569" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh9QXUO3FriR1NbP8Sedt4-h_-wNg_4ViqpDMgLe_4skF97RSf5STQbFA6-xW-E4gVZ5VwfPOiBExQ_Jz8myfMLcVYcs7YMQrfCjpLqfQkFrhZ7xAKuBdNIVHFI-7GBS1rvdXOaYrq23MQ/s320/189+1876+Ottema.jpg" width="194" /></a></div>
</td>
<td valign="top">als zijne schaduw. Toen Jessos zoo twaalf jaren rondgereisd had, stierf hij, maar zijne vrienden bewaarden zijne leer en verkondigden die, waar zij ooren vond.<br />
<br />
Wat meent gij nu dat de priesters deden? dat moet ik u melden; ook moet gij er zeer acht op geven, voorts moet gij waken voor hun bedrijf en ranken met alle krachten, die Wralda in u gelegd heeft. Terwijl de leer van Jessos over de aarde zich uitbreidde, gingen de valsche priesters naar het land zijner geboorte, om zijn dood bekend te maken; zij zeiden dat zij van zijne vrienden waren, zij veinsden eene groote droefheid door hunne kleederen in stukken te scheuren en hun hoofd kaal te scheeren. Zij gingen in de holen der bergen wonen, doch hierin hadden zij hunne schatten gebracht, daar binnen maakten zij beelden van Jessos. Deze beelden gaven ze aan de onergdenkende lieden; ten langen laatste zeiden zij dat Jessos een godheid was, dat hij zelf dit aan hun had beleden, en dat allen die aan hem en zijne leer gelooven wilden, hiernamaals in zijn koningrijk zouden komen, waar vreugde is en genietingen zijn. Vermits zij wisten dat Jessos tegen de rijken was te velde getrokken, verkondigden zij allerwegen, dat armoede lijden en eenvoudig zijn de deur was om in zijn rijk te komen, dat degene die op aarde het meeste geleden hadden, hier namaals de meeste vreugde hebben zouden. Ofschoon zij wisten, dat Jessos geleerd had, dat men zijne hartstochten overmeesteren en besturen moest, zoo leerden zij dat men alle zijne hartstochten dooden moest en dat de volkomenheid des menschen daarin bestond, dat hij even gevoelloos werd als de koude steen. Ten einde nu het volk wijs te maken, dat zij zelve zoo deden, veinsden zij armoede op straat, en om voorts te bewijzen, dat zij al hunne zinnelijke lusten gedood hadden, namen zij geene vrouwen. Doch zoo ergens eene jonge dochter een misstap gedaan had, werd haar dat spoedig vergeven; de zwakken, zeiden zij, moest men helpen, en om zijne eigene</td>
<td valign="top">p. 189 [138-140]</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhoVPn1FBiJR6_9qX7mJt4IQy7n3k9zVop-oivBcF7j3k-cvM5NINLBvcRW3R4-0Ccf1tuBOMrrqNUXSXncsGdGM39G6gamBmdq5n_DLB_s5pcdo25EXUXxlVnxTzCu6ucT4A1vmFohq5Q/s1600/191+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="894" data-original-width="568" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhoVPn1FBiJR6_9qX7mJt4IQy7n3k9zVop-oivBcF7j3k-cvM5NINLBvcRW3R4-0Ccf1tuBOMrrqNUXSXncsGdGM39G6gamBmdq5n_DLB_s5pcdo25EXUXxlVnxTzCu6ucT4A1vmFohq5Q/s320/191+1876+Ottema.jpg" width="203" /></a></div>
</td>
<td valign="top">ziel te behouden, moest men veel aan de kerk geven. Dusdoende hadden zij vrouw en kinderen zonder huishouding, en werden zij rijk zonder werken; maar het volk werd veel armer en meer ellendig als ooit te voren. Deze leer, waarbij de priesters geen andere wetenschap noodig hebben, als bedriegelijk te redeneren, een vrome schijn en ongerechtigheden, breidde zich zelve van ’t oosten naar het westen, en zal ook over ons land komen.<br />
<br />
Maar als de priesters zullen wanen, dat zij al het licht van Frya en van Jessos leer uitgedoofd hebben, dan zullen er in alle oorden menschen opstaan, die de waarheid in stilte onder elkander bewaard en voor de priesters verborgen hebben. Deze zullen wezen uit vorstelijk bloed, van priesterlijk bloed, van Slavonisch bloed en van Fryas bloed. Deze zullen hunne lampen en het licht buiten brengen, zoodat alle man de waarheid moge zien; zij zullen wee roepen over de daden der priesters en vorsten. De vorsten, die de waarheid liefhebben en het recht, die zullen van de priesters afwijken; het bloed zal stroomen, maar daaruit zal het volk nieuwe krachten vergaderen. Findas volk zal zijne vindingrijkheid ten gemeenen nutte aanwenden, en Lydas volk zijne krachten, en wij onze wijsheid. Dan zullen de valsche priesters weggevaagd worden van de aarde; Wraldas geest zal alom en allerwege geëerd en aangeroepen worden; de wetten die Wralda bij den aanvang in ons gemoed legde, zullen alleen gehoord worden; daar zullen geene andere meesters, noch vorsten, noch bazen wezen, als die welke bij algemeene wil gekozen zijn; dan zal Frya juichen, en de Irtha zal hare gaven alleen schenken aan den werkenden mensch. Dit alles zal aanvangen vierduizend jaren nadat Atland verzonken is, en duizend jaren later zal er langer geen priester noch dwang op aarde zijn.
<br />
<br />
Dela toegenaamd Hellenia, waak!</td>
<td valign="top">p. 191 [140-141]<br />
<br />
"hunne lampen" was "hunne fakkels"</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEibCEJv_fkK-d8jPYPloXK-dMUk9lC2TPPXDl_pgUnIp60-xtf-3JYaj4COHvboKqH4elPNc-PB1Pk0qdlK6fs5Oj42mh9GbEpqyl2Y9LnAy1VHa4sUrDljpwu9Xy7In8-ibSX15mXwmJM/s1600/193+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="917" data-original-width="564" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEibCEJv_fkK-d8jPYPloXK-dMUk9lC2TPPXDl_pgUnIp60-xtf-3JYaj4COHvboKqH4elPNc-PB1Pk0qdlK6fs5Oj42mh9GbEpqyl2Y9LnAy1VHa4sUrDljpwu9Xy7In8-ibSX15mXwmJM/s320/193+1876+Ottema.jpg" width="196" /></a></div>
</td>
<td valign="top"><div style="text-align: center;">
<b>Zoo luidde Frânas uiterste wil.</b></div>
<br />
Alle edele Friesen, heil! In den naam van Wralda, van Frya en der vrijheid groet ik u, en bid u zoo ik sterven mocht, eer ik eene opvolgster benoemd heb, dan beveel ik u Teuntja aan, die Burgtmaagd is op de burgt Medeasblik, tot op heden is zij de beste.<br />
<br />
<div style="text-align: center;">
<b>Dit heeft Gôsa nagelaten.</b></div>
<br />
Alle menschen heil. Ik heb geene Eeremoeder benoemd, omdat ik geene wist, en omdat het u beter is geene Moeder te hebben, dan eene waarop gij u niet verlaten kunt. Een booze tijd is voorbijgegaan, maar daar komt nog een andere. Irtha heeft hem niet gebaard, en Wralda heeft hem niet geschapen. Hij komt uit het oosten, uit den boezem der priesteren weg. Zoo veel leed zal hij broeden, dat Irtha het bloed niet zal kunnen drinken van hare verslagene kinderen. Duisternis zal hij over den geest der menschen spreiden, gelijk donderwolken over het zonnelicht. Alom en allerwege zullen list en geweld tegen vrijheid en recht kampen. Vrijheid en recht zullen bezwijken en wij met haar. Maar deze winst zal hun verlies uitwerken. Van drie woorden zullen onze nakomelingen aan hunne lieden en slaven de beteekenis leeren. Zij zijn <i>algemeene liefde</i>, <i>vrijheid </i>en <i>recht</i>. In het eerst zullen zij schitteren, daarna met duisternis kampen, totdat het helder en klaar wordt in ieders hart en hoofd. Dan zal de dwang van de aarde gevaagd worden, gelijk de donderwolken door den stormwind, en alle geweld zal niets meer daar tegen vermogen. Gôsa.</td>
<td valign="top">p. 193 [141-142]<br />
<br />
"hem niet geschapen" was "hem niet beschoren";<br />
"donderwolken" was "onweerswolken";<br />
"list en geweld tegen" was "list en bedrog met";<br />
"en alle geweld zal" was "en alle bedrog zal"<br />
<br />
<br /></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj68f6Z5ux3M_Rm1bx7wYdzfc4EssAbfR7sewMBvEVGmnVcV8U_nI2-aKAgQLMUjD6EeiV5mmKibTwoniOKkUiXL1895qIUKxiFd_7tdQjxBaRXVBBzGIAeZRAw2eIUCnfyPUTybNe8G_E/s1600/195+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="896" data-original-width="576" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj68f6Z5ux3M_Rm1bx7wYdzfc4EssAbfR7sewMBvEVGmnVcV8U_nI2-aKAgQLMUjD6EeiV5mmKibTwoniOKkUiXL1895qIUKxiFd_7tdQjxBaRXVBBzGIAeZRAw2eIUCnfyPUTybNe8G_E/s320/195+1876+Ottema.jpg" width="205" /></a></div>
</td>
<td valign="top"><div style="text-align: center;">
<b>Het geschrift van Konerêd.</b></div>
<br />
Mijne voorouders hebben achtereenvolgens dit boek geschreven. Dit wil ik bovenal doen, omdat in mijne staat geene burgt overig is, waarin de gebeurtenissen opgeschreven worden gelijk te voren. Mijn naam is Konereed (Koenraad), mijn vaders naam was Frethorik, mijne moeders naam was Wiljow. Na mijn vaders dood ben ik tot zijn opvolger gekozen. Toen ik vijftig jaren telde, koos men mij tot opperste Grevetman. Mijn vader heeft beschreven, hoe de Lindaoorden en de Liudgaarden verwoest zijn. Lindahem is nog weg, de Lindaoorden voor een deel, de noordelijke Liudgaarden zijn door de zoute zee bedolven. Het bruissende zeewater slikt aan den ringdijk der burgt. Gelijk mijn vader vermeld heeft, zijn de van have beroofde menschen heengegaan en hebben huisjes gebouwd binnen den ringdijk der burgt, daarom is dat ronddeel nu Liudwerd geheeten. De zeelieden zeggen Liuwerd, maar dat is wanspraak. In mijne jeugd was het andere land, dat buiten den ringdijk ligt, alles poel en broek. Maar Fryas volk is wakker en vlijtig, zij werden moede noch mat, omdat hun doel ten beste geleidde. Door slooten te delven en kadijken te maken van de aarde die uit de slooten kwam, hebben wij weder een goede hemrik buiten den ringdijk, die de gedaante heeft van een hoef, drie palen oostwaarts, drie palen zuidwaarts en drie palen westwaarts gemeten. Heden ten dagen zijn wij bezig waterpalen te heijen om eene haven te maken en meteen om onzen ringdijk te beschermen. Als het werk gereed is, zullen wij zeelieden uithalen. In mijne jeugd stond het er hier raar voor, maar tegenwoordig zijn de huisjes reeds huizen, die in reijen staan.</td>
<td valign="top">p. 195 [143-144]<br />
<br />
"zeelieden uithalen" was "zeelieden uitlokken"</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEghzZg6dWijvTyAjl6w0xIQzorsOssLlsU_uIdnyfjBnxkHvw0jTlU9D6YRrgiriUUQP4upagt5nE18-_0gOm6WSscoDpvNZF1qvRGiz_sFwDSdEhuirMHeiPHQqTqM_SYyix-FfhbDK7Y/s1600/197+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="936" data-original-width="571" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEghzZg6dWijvTyAjl6w0xIQzorsOssLlsU_uIdnyfjBnxkHvw0jTlU9D6YRrgiriUUQP4upagt5nE18-_0gOm6WSscoDpvNZF1qvRGiz_sFwDSdEhuirMHeiPHQqTqM_SYyix-FfhbDK7Y/s320/197+1876+Ottema.jpg" width="195" /></a></div>
</td>
<td valign="top">Leken en gebreken, die met de armoede waren ingeslopen, zijn door vlijt uitgedreven. Hieruit kan iedereen leeren, dat Wralda, onze Alvader, al zijne schepselen voedt, mits dat zij moed houden en elkanderen willen helpen.<br />
<br />
<div style="text-align: center;">
<b>Nu wil ik over Friso schrijven.</b></div>
<div style="text-align: center;">
<br /></div>
Friso die reeds machtig was door zijne manschappen, werd ook tot opperste Grevetman gekozen door Staverens ommelanders. Hij spotte met onze wijze van landverdediging en zeestrijden. Daarom heeft hij eene school gesticht, waarin de knapen leeren vechten naar de wijze der Krekalanders. Doch ik geloof, dat hij dat gedaan heeft om het jongvolk aan zijn snoer te binden. Ik heb mijn broeder ook daar heen gezonden, dat is nu tien jaren geleden. Want dacht ik, nu wij geene Moeder langer hebben, om den een tegen den ander te beschermen, behoor ik dubbel te waken, opdat hij niet meester over ons wordt.<br />
<br />
Gosa heeft ons geene opvolgster benoemd, daarover wil ik geen oordeel vellen; maar hier zijn nog oude ergdenkende menschen, die meenen, dat zij het daarover met Friso eens geworden is. Toen Gosa gestorven was, wilden de menschen van alle oorden een andere Moeder kiezen. Maar Friso, die bezig was om een rijk voor zich zelven te maken, Friso begeerde geen raad noch bode van Texland. Toen de boden der Landsaten tot hem kwamen, sprak hij en zeide, Gosa, zeide hij, was verziende geweest en wijzer als alle Graven te zamen, en toch had zij geen licht noch helderheid in deze zaak gevonden; daarom had zij geen moed gehad om eene opvolgster te kiezen, en om een opvolgster te kiezen die twijfelachtig was, daar heeft zij kwaad in gezien: daarom heeft zij in hare uiterste wil geschreven, het is u beter geene Moeder te hebben als eene, op welke gij u niet verlaten kunt. Friso had veel gezien, hij was bij den oorlog opgevoed, en van de ranken en</td>
<td valign="top">p. 197 [144-145]</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjfwOJWbBcCxUSbmiuUvv2qvXRI8a0n3nhSt46MXa1mOaYCVYGNCidwRky_RUEIK0RDgNCFFCvSC96WPkCxevy1bJa0-ECOSPzDJJ7Odpp9V7d8ysEVCFNRNWFGREOzyRLn4T7pk-BrBx8/s1600/199+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="941" data-original-width="567" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjfwOJWbBcCxUSbmiuUvv2qvXRI8a0n3nhSt46MXa1mOaYCVYGNCidwRky_RUEIK0RDgNCFFCvSC96WPkCxevy1bJa0-ECOSPzDJJ7Odpp9V7d8ysEVCFNRNWFGREOzyRLn4T7pk-BrBx8/s320/199+1876+Ottema.jpg" width="192" /></a></div>
</td>
<td valign="top">listen der Golen en vorsten had hij juist zoo veel geleerd en vergaard, als hij noodig had om de andere Graven te voeren, waarheen hij wilde. Zie hier hoe hij daarmede is te werk gegaan.<br />
<br />
Friso had hier eene andere vrouw genomen, eene dochter van Wilfrêthe, die bij zijn leven opperste Graaf te Staveren geweest was. Bij deze had hij twee zonen gewonnen en twee dochteren. Door zijn beleid is Kornelia, zijne jongste dochter, aan mijn broeder uitgehuwelijkt. Kornelia is geen goed Friesch, en moet Korn-helja geschreven worden. Weemoed zijne oudste heeft hij aan Kauch verbonden. Kauch, die ook bij hem ter school ging, is de zoon van Wichhirte den koning der Geertmannen. Maar Kauch is ook geen goed Friesch en moet Kaap (koop) wezen. Doch slechte taal hebben zij meer medegebracht, als goede zeden.<br />
<br />
Nu moet ik met mijne geschiedenis terugkeeren.<br />
<br />
Na de groote vloed, waarover mijn vader geschreven heeft, waren vele Jutten en Letten met de ebbe uit de Balda of kwade zee* gevoerd. Bij Kathisgat dreven zij in hunne booten met het ijs op de Denemarker kust, en zijn daar op blijven zitten. Daar waren nergens menschen in het gezicht. Daarom hebben zij het land in bezit genomen; naar hunnen naam hebben zij het land Jutland geheeten. Naderhand kwamen wel vele Denemarkers terug van de hooge landen, maar deze zetten zich zuidelijker neder. En als de zeelieden terug keerden die niet vergaan waren, ging de een met den anderen naar de Zee of Eilanden. Door deze schikking mochten de Jutten het land behouden, waarop Wralda hen gevoerd had. De Zeelander schippers die zich niet wilden behelpen of geneeren met visch alleen, en die een grooten afkeer hadden van de Golen, die gingen toen de Phenicische schepen berooven. Aan den zuidwestelijken hoek van Schoonland, daar ligt Lindasburgt, toegenaamd Lindasneus, door onzen Apol gesticht, gelijk in dit boek** geschreven staat. Alle kustbewo-<br />
<br />
<span style="font-size: x-small;">* De Baltische zee.</span><br />
<span style="font-size: x-small;">** Zie bl. 124.</span></td>
<td valign="top">p. 199 [145-147]</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjvq2d_FYJIZPjOL4yZAvkOkZwJjSFuXafxhC70ARooZncXLlLBoAdwZkN0P-LHQOJaVTIKcvlJhTnWp3J1uwNPaj_Vn8Vg8YBq2dCxbFIIzDyMX5ZZB0EIXjtPPyKmvDU3IlY-MXLkyII/s1600/201+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="966" data-original-width="568" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjvq2d_FYJIZPjOL4yZAvkOkZwJjSFuXafxhC70ARooZncXLlLBoAdwZkN0P-LHQOJaVTIKcvlJhTnWp3J1uwNPaj_Vn8Vg8YBq2dCxbFIIzDyMX5ZZB0EIXjtPPyKmvDU3IlY-MXLkyII/s320/201+1876+Ottema.jpg" width="188" /></a></div>
</td>
<td valign="top">ners en ommelanders waren daar echt Friesch gebleven, maar door de lust tot wraak tegen de Golen en tegen de Kaltana volgers, gingen zij met de Zeelanders zamen doen; maar dat zamen doen heeft geen stek gehouden. Want de Zeelanders hadden vele verderfelijke zeden en gewoonten overgenomen van de booze Magyaren, Fryas volk ten spot. Vervolgens ging elk voor zich zelven rooven, maar als het te pas kwam, dan stonden zij malkander getrouwelijk bij. Doch ten laatste begonnen de Zeelanders gebrek te krijgen aan goede schepen. Hunne scheepmakers waren omgekomen, en hunne wouden waren met grond en al van het land weggevaagd. Nu kwamen er onverwacht drie schepen bij den ringdijk van onze burgt meeren. Door de inbraken van onze landen waren zij verdwaald en den Flymond misgevaren. De koopman die mede gegaan was, wilde van ons nieuwe schepen hebben, daartoe hadden zij allerlei kostelijke waren medegebracht, die zij geroofd hadden van de Kaltanarlanden en van de schepen der Pheniciers.* Nadien wij zelve geene schepen hadden, gaf ik hun flinke paarden en vier gewapende renboden mede naar Friso. Want te Staveren en langs het Alderga, daar werden de beste oorlogschepen gemaakt van hard eiken hout, daar nimmer verrotting in komt. Terwijl de zeekampers bij mij vertoefden, waren sommigen Jutten naar Texland gevaren en vandaar waren zij naar Friso gewezen. De Zeelanders hadden vele van hunne grootste knapen geroofd, die moesten op hunne banken roeijen, en van hunne grootste dochters, om bij deze kinderen te verwekken. De groote Jutten vermochten het niet te weren, doordien zij geene goede wapenen hadden. Toen zij hun leed verteld hadden, en daarover vele woorden gewisseld waren, vroeg Friso ten laatste, of zij niet een goede haven in hun land hadden. O ja, antwoordden zij, eene beste, eene door Wralda geschapen. Zij is juist gelijk uwe bierkruik daar, haar hals is naauw, doch in haar buik kunnen wel duizend groote booten liggen; maar wij hebben geene burgt, noch burgtwapenen, om de roofschepen er uit<br />
<br />
<span style="font-size: x-small;">* Phonisiar, hier Puniers, Carthagers.</span></td>
<td valign="top">p. 201 [147-149]</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhApMuOqvqT9enzqseqvdjGsy7vNBO5TI9FWUEKmKRFmCYFZITb0zhnpIAFKOf0UVB6uyS9NrExVJAjdvMDeTzi6karh5L4cCHaElUHxrrqsNW8LL_-LJ5uwxpFGffBqNTj2lkepub1owg/s1600/203+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="942" data-original-width="565" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhApMuOqvqT9enzqseqvdjGsy7vNBO5TI9FWUEKmKRFmCYFZITb0zhnpIAFKOf0UVB6uyS9NrExVJAjdvMDeTzi6karh5L4cCHaElUHxrrqsNW8LL_-LJ5uwxpFGffBqNTj2lkepub1owg/s320/203+1876+Ottema.jpg" width="191" /></a></div>
</td>
<td valign="top">te houden. Dan moest gij er eene maken, zeide Friso. Goed geraden, antwoordden de Jutten, maar wij hebben geene ambachtslieden, noch bouwgereedschap; wij alle zijn visschers en jutters. De anderen zijn verdronken of naar de hooge landen gevlucht. Middelerwijl zij dus praatten, kwamen mijne boden met de Zeelander heeren aan zijn hof. Hier moet gij nu opletten, hoe Friso allen wist te bedotten, tot genoegen van beide partijen en ten bate van zijn eigen doel. Aan de Zeelanders beloofde hij, zij zouden jaarlijks vijftig schepen hebben naar vaste afmetingen en voor vaste gelden, toegerust met ijzeren ketenen en kraanbogen en met volle tuig, gelijk het voor krijgsschepen noodig en nuttig is; maar de Jutten zouden zij dan met vrede laten, en al het volk dat tot Fryaskinderen behoorde. Ja, hij wilde meer doen; hij wilde al onze zeekampers uitnoodigen, dat zij mede zouden vechten en rooven. Toen de Zeelanders vertrokken waren, liet hij veertig oude schepen beladen met burgtwapenen, hout, hardgebakken steenen, timmerlieden, metselaren en smeden om daarmede burgten te bouwen. Witto, dat is <i>witte</i>, zijn zoon, zond hij mede om toe te zien. Wat er al is voorgevallen, is mij niet gemeld, maar zoo veel is mij duidelijk geworden, dat aan beide zijden van den havenmond eene versterkte burgt gebouwd is, en daarin is volk gelegd, dat Friso uit de Saksenmarken trok. Witto heeft Siuchthirte bevrijd en tot zijne vrouw genomen. Wilhem, zoo heette haar vader, hij was opperste Olderman der Jutten, dat is opperste Grevetman of Graaf. Wilhem is kort daarna gestorven, en Witto is in zijne plaats gekozen.<br />
<br />
<div style="text-align: center;">
<b>Wat Friso verder deed.</b></div>
<div style="text-align: center;">
<br /></div>
Van zijn eerste vrouw had hij twee zwagers overgehouden, die zeer kloek waren. Hetto, dat is <i>heete</i>, den jongste zond hij als zendbode naar Kattaburgt,</td>
<td valign="top">p. 203 [149-150]</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhzfxHovnOG8qgr7_XTMIsUhmJTMonAbsl956l4UOpZPtDBw8Zv0kRirLFUiact5Q4bpsQG_T2wAS8Q7DbW-uljVQXj0Vor5CEyRZSLQ7QYXysB48micYDZ2B6eeen4h3hlpu3x-jNinyk/s1600/205+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="938" data-original-width="566" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhzfxHovnOG8qgr7_XTMIsUhmJTMonAbsl956l4UOpZPtDBw8Zv0kRirLFUiact5Q4bpsQG_T2wAS8Q7DbW-uljVQXj0Vor5CEyRZSLQ7QYXysB48micYDZ2B6eeen4h3hlpu3x-jNinyk/s320/205+1876+Ottema.jpg" width="193" /></a></div>
</td>
<td valign="top">dat diep in de Saksenmarken ligt. Hij had van Friso medegekregen zeven paarden, behalve zijn eigen, beladen met kostbare zaken door de zeekampers geroofd. Bij ieder paard waren twee jonge zeekampers en twee jonge ruiters met rijke kleederen gekleed, en met geld in hunne buidels. Gelijk hij Hetto naar Kattenburgt zond, zoo zond hij Bruno, dat is <i>bruine</i>, den anderen zwager naar Mannagarda oord; Mannagarda oord is vroeger in dit boek* Mannagarda forda geschreven, maar dat is fout. Alle rijkdommen, die zij mede hadden, werden naar omstandigheden weggeschonken aan vorsten en vorstinnen en aan uitverkorene meisjes. Kwamen dan zijne knapen op de gelagkamer om daar met het jongvolk te dansen, dan lieten zij korven met kruidkoek en bargen of tonnen van het beste bier komen. Na deze boden liet hij gedurig jongvolk over de Saksenmarken trekken, die alle geld in de buidels hadden en alle giften of geschenken medebrachten, en op de gelagkamer teerden zij steeds onbekommerd voort. Als het nu gebeurde dat de Saksen knapen daar afgunstig op zagen, dan lachten zij goedelijk en zeiden: als gij den algemeenen vijand durft bestrijden, dan kunt gij uw bruid nog veel rijker geschenken geven en dan nog vorstelijke vertering maken. Alle beide zwagers van Friso zijn getrouwd met dochters van de aanzienlijkste vorsten, en naderhand kwamen de Saksische jongelingen en meisjes bij geheele troepen naar het Flymeer afzakken.<br />
<br />
<span style="font-size: x-small;">* Zie bl. 11.</span><br />
<br />
De Burgtmaagden en oude maagden, die nog van hare vroegere grootheid wisten, helden niet over tot Frisos bedrijf; daarom spraken zij geen goed van hem. Maar Friso, slimmer als zij, liet haar babbelen. Maar de jonge maagden verknochte hij met gouden vingeren aan zijne zaak. Zij zeiden alomme: wij hebben langer geene Moeder meer, maar dat komt daar van daan dat wij meerderjarig zijn. Tegenwoordig past ons een koning, opdat wij onze landen terug winnen, die de Moeders verloren hebben door hare onvoor-</td>
<td valign="top">p. 205 [150-152]</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjOFquh7WIS7CqqaV4jB79DoWXjTGoW6k6F4mv8iBDKfGtZSlU0H5XUft6HIIGA7D9zhRGmZYvjrCp4NnHrJzEXdt0hXraY43kyevLb2X0bwDtJPCLa5gjH77byVwgm9h79tNkL5SE72Y4/s1600/207+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="976" data-original-width="573" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjOFquh7WIS7CqqaV4jB79DoWXjTGoW6k6F4mv8iBDKfGtZSlU0H5XUft6HIIGA7D9zhRGmZYvjrCp4NnHrJzEXdt0hXraY43kyevLb2X0bwDtJPCLa5gjH77byVwgm9h79tNkL5SE72Y4/s320/207+1876+Ottema.jpg" width="187" /></a></div>
</td>
<td valign="top">zichtigheid. Verder spraken zij: Aan ieder Fryaskind is vrijheid gegeven, zijne stem te laten hooren, voor dat er besloten wordt bij het kiezen van een vorst, maar als het zoover komen mogt, dat gij u weder een koning kiest, dan wil ik ook mijne meening zeggen. Naar al wat ik beschouwen kan, is Friso daartoe door Wralda gekozen: want hij heeft hem wonderlijk hier heen geleid. Friso kent de ranken der Golen, wier taal hij spreekt, hij kan dus tegen hunne listen waken. Dan is er nog iets in het oog te houden: welken graaf zoude men tot koning kiezen, zonder dat de anderen daar wangunstig over waren. Al zulke praatjes werden door de jonge maagden gehouden, maar de oude maagden, ofschoon weinig in getal, tapten hare redenen uit een ander vat. Zij spraken allerwegen en tot iedereen: Friso, zoo spraken zij, doet, gelijk de spinnen doen, des nachts spant hij zijne netten naar alle zijden en des daags verschalkt hij daarin zijne onergdenkende vrienden. Friso zegt dat hij geene priesteren noch vreemde vorsten lijden mag, maar ik zeg, hij mag niemand lijden dan hem zelven. Daarom wil hij niet gedoogen, dat de burgt Stavia weder opgericht wordt. Daarom wil hij geene Moeder weer hebben. Vandaag is Friso uw raadgever, maar morgen wil hij uw koning worden, opdat hij over u allen rechten mag. In den boezem des volks ontstonden nu twee partijen. De ouden en armen wilden nu weder eene Moeder hebben, maar het jongvolk, dat vol strijdlust was, wilde een Vader of koning hebben. De eersten noemden zich Moederszonen, en de anderen noemden zich Vaderszonen; maar de Moederszonen werden niet geteld; want omdat er vele schepen gemaakt werden, was hier overvloed voor de scheepmakers, smeden, zeilmakers, reepmakers en voor alle andere ambachtslieden. Daarenboven brachten de zeekampers allerhande sieraden mede. Daarvan hadden de vrouwen genoegen, de maagden genoegen, de meisjes genoegen, en daarvan hadden alle hunne bloedverwanten genoegen, en alle hunne goede kennissen en vrienden.</td>
<td valign="top">p. 207 [152-153]</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgIFj1e5nP_YAwHJCMy4i5eltRY7ypL8b1Kj9wMb1_K0z2x9FUHZiGCj_7rjyuEv_EQ8D8x_wU7rOxaIvh8VKhFjZfiFiRpQtnjjZC3e2EFfczFNtBSLei1_47dDCJ9v3XOQDyzU2pHrKg/s1600/209+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="936" data-original-width="569" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgIFj1e5nP_YAwHJCMy4i5eltRY7ypL8b1Kj9wMb1_K0z2x9FUHZiGCj_7rjyuEv_EQ8D8x_wU7rOxaIvh8VKhFjZfiFiRpQtnjjZC3e2EFfczFNtBSLei1_47dDCJ9v3XOQDyzU2pHrKg/s320/209+1876+Ottema.jpg" width="194" /></a></div>
</td>
<td valign="top">Toen Friso bij de veertig jaren te Staveren had huis gehouden, stierf hij.* Door zijne bemoeijing had hij vele staten weder tot malkander gebracht, maar of wij daardoor beter werden, durf ik niet bevestigen. Van alle Graven die voor hem waren, was er niemand zoo befaamd als Friso geweest. Doch zoo als ik vroeger zeide, de jonge maagden spraken zijn lof, terwijl de oude maagden alles deden om hem te laken en hatelijk te maken bij alle menschen. Daarmede nu konden de oude maagden hem wel niet verstoren in zijne bemoeijingen, maar zij hebben met haar misbaar toch zooveel uitgewerkt, dat hij gestorven is zonder dat hij koning was.<br />
<br />
<span style="font-size: x-small;">* 263 v. Chr.</span><br />
<br />
<div style="text-align: center;">
<b>Nu wil ik schrijven over zijn zoon Adel.</b></div>
<br />
Friso die onze geschiedenis had leeren kennen uit het boek der Adellingen, had alles gedaan om hunne vriendschap te winnen. Zijn eersten zoon dien hij hier won bij zijne vrouw Swethirte, heeft hij terstond Adel genoemd. En ofschoon hij kampte met al zijne macht, om geene burgten te herstellen noch op te bouwen, zond hij toch Adel naar de burgt te Texland, opdat hij door en door bekend worden mocht met alles wat tot onze wetten, taal en zeden behoort. Toen Adel twintig jaren telde, liet Friso hem naar zijn eigen school komen, en toen hij daar volleerd was, liet hij hem door alle staten reizen. Adel was een beminnenswaardig jongman; op zijne reizen heeft hij vele vrienden gewonnen, daardoor is het gekomen, dat het volk hem Atharik (vriendenrijk) genoemd heeft, iets dat hem naderhand zoo wel te pas is gekomen, want toen zijn vader gestorven was, bleef hij in zijne plaats, zonder dat er over het kiezen van een anderen graaf sprake kwam. Terwijl Adel te Texland in de leer was, bevond zich aldaar tevens eene heel lieve maagd op de burgt. Zij kwam uit de Saksenmarken weg, uit de staat die genoemd is Suobaland, daarom werd zij te Texland</td>
<td valign="top">p. 209 [153-155]<br />
<br />
"de oude maagden" was "de oude vrouwen" (2x);<br />
"maar zij hebben" was "maar zij hadden";<br />
"door en door" was "hoe eer hoe beter"</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhhNTXFBjfIgtGNt1Ss3370bg4mCXgOEE9UWm1S33NpPJL30oI0EOEHodDwDHTs15ke7CBptiVjABK9Hih-gLe-ohy-1_DqB13wusg1O_0BijZBljZSmUFjq_H5wHqqFHgHT6z-XoPFAOs/s1600/211+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="943" data-original-width="571" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhhNTXFBjfIgtGNt1Ss3370bg4mCXgOEE9UWm1S33NpPJL30oI0EOEHodDwDHTs15ke7CBptiVjABK9Hih-gLe-ohy-1_DqB13wusg1O_0BijZBljZSmUFjq_H5wHqqFHgHT6z-XoPFAOs/s320/211+1876+Ottema.jpg" width="193" /></a></div>
</td>
<td valign="top">Suobene* genoemd, ofschoon haar naam Ifkja was. Adel had haar lief gekregen, en zij had Adel lief; maar zijn vader beval hem, dat hij nog al wat wachten zoude. Adel was gehoorzaam, maar zoodra zijn vader gestorven was en hij gezeten, zond hij terstond boden naar Bertholde haren vader (met verzoek) of hij zijne dochter tot vrouw mogt hebben. Bertholde was een vorst van onverbasterde zeden, hij had Ifkja naar Texland in de leer gezonden in de hoop, dat zij eens tot burgtmaagd zoude gekozen worden in zijn land. Doch hij had hun beider begeerte leeren kennen, daarom ging hij heen en gaf hun zijnen zegen. Ifkja was eene flinke Friesin. Voor zoo verre ik haar heb leeren kennen, heeft zij steeds gewerkt en gewroet, opdat Fryas kinderen weder mochten komen onder dezelfde wet en onder eenen bond. Om de menschen op hare zijde te krijgen, was zij met haren echtgenoot van haren vader af door alle Saksenmarken gereisd en voorts naar Geertmannia. Geertmannia, zoo hadden de Geertmannen hunne staat geheeten, die zij door Gosas bemoeijing gekregen hadden. Daarop gingen zij naar de Denemarken. Van de Denemarken gingen zij te scheep naar Texland. Van Texland gingen zij naar Westflyland en zoo langs de zee naar Walhallagara. Van Walhallagara vertrokken zij langs den Zuiderrijn (de Waal), totdat zij met groote vrees boven den Rijn bij de Marsaten kwamen,** waarvan onze Apollonia geschreven heeft. Toen zij hier eene wijle geweest waren, gingen zij weer naar de laagte.*** Als zij nu een tijdlang naar de laagte afgevaren waren, totdat zij in de streek van de oude burgt Aken kwamen, zijn er onverhoeds vier knechten vermoord en naakt uitgekleed. Zij waren een weinig achteraan gekomen. Mijn broeder, die overal bij was, had hun vaak verboden, doch zij hadden niet geluisterd. De moordenaars die dat gedaan hadden, waren Twisklanders, die heden ten dage stoutweg over den Rijn komen te moorden en te rooven. De Twisklanders, dat zijn gebannen en weggeloopen Fryas-<br />
<br />
<span style="font-size: x-small;">* Hamconius, p. 8 Suobinna.</span><br />
<span style="font-size: x-small;">** Zie bl. 150.</span><br />
<span style="font-size: x-small;">*** Delte nog in N. Holland in gebruik, laagte.</span></td>
<td valign="top">p. 211 [155-157]<br />
<br />
"vader beval hem" was "vader verzocht hem"</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEitzakavVLAI7dWZtSmVq6NEIuzD04pvTUxfHf5HloEquoG7G_IAa61UPNtwOyb6r6QIQK_epvYz2u2Mpsdh3tpmquUMBS-UI2R1prMuITOxx7nXMfyNSUKSQgAw09YfK68Tqio76F9huk/s1600/213+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="919" data-original-width="563" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEitzakavVLAI7dWZtSmVq6NEIuzD04pvTUxfHf5HloEquoG7G_IAa61UPNtwOyb6r6QIQK_epvYz2u2Mpsdh3tpmquUMBS-UI2R1prMuITOxx7nXMfyNSUKSQgAw09YfK68Tqio76F9huk/s320/213+1876+Ottema.jpg" width="196" /></a></div>
</td>
<td valign="top">kinderen, maar hunne vrouwen hebben zij van de Tartaren geroofd. De Tartaren zijn een bruin Findas volk, aldus genoemd, omdat zij alle volken ten strijde uittarten. Zij zijn allen ruiters en roovers. Daar van daan zijn de Twisklanders evenzoo bloeddorstig geworden. De Twisklanders, welke die boosheid bedreven hadden, noemden zich zelven Frijen of Franken. Er waren, zeide mijn broeder, roode, bruine en witte onder. Die‚ welke rood of bruin waren, beten hun haar met kalkwater* wit. Naardien echter hunne aangezichten bruin bleven, werden zij des te leelijker daardoor. Even als Apollonia beschouwden zij naderhand Lydasburgt en het Alderga. Daarna trokken zij over Staverens oorden bij hunne lieden rond. Zij hadden zich zoo beminnelijk aangesteld, dat de menschen hen allerwege houden wilden. Drie maanden later zond Adel boden naar alle vrienden die hij gewonnen had en liet hun verzoeken, dat zij in de Minnemaand wijze lieden tot hem zouden zenden,**<br />
<br />
<span style="font-size: x-small;">* Diod. Sic. V. 28.</span><br />
<span style="font-size: x-small;">** Hier heeft de afschrijver Hiddo oera Linda een blad te veel omgeslagen, en daardoor twee bladzijden overgeslagen.</span></td>
<td valign="top">p. 213 [157]</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEibYNljWxEIkVkrqjbJaw98Tx2g4C8hyphenhyphen_4_sKeUGL2w5xjZpEaQygZogVXhpfNhxBWiDoq97Br20PJmK710iAWyd8aFKCdRa3YctppQQ7UF16JvY9p5bz4Q_k44NaVhXORFfRpyIYDCums/s1600/215+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="938" data-original-width="568" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEibYNljWxEIkVkrqjbJaw98Tx2g4C8hyphenhyphen_4_sKeUGL2w5xjZpEaQygZogVXhpfNhxBWiDoq97Br20PJmK710iAWyd8aFKCdRa3YctppQQ7UF16JvY9p5bz4Q_k44NaVhXORFfRpyIYDCums/s320/215+1876+Ottema.jpg" width="193" /></a></div>
</td>
<td valign="top">zijne vrouw, zeide hij, die maagd geweest was te Texland, had daarvan een afschrift gekregen. Te Texland worden nog vele geschriften gevonden, die niet in het boek der Adelingen overgeschreven zijn. Van deze schriften had Gosa een bij haar uiterste wil gelegd, 't welk door de oudste maagd Albetha openbaar gemaakt moest worden, zoodra Friso gestorven was.<br />
<br />
<div style="text-align: center;">
<b>Hier is dit geschrift met Gosas raad.</b></div>
<div style="text-align: center;">
<br /></div>
Toen Wralda kinderen gaf aan de moeders van het menschelijk geslacht, toen legde hij ééne taal in aller tongen en op aller lippen. Dit geschenk had Wralda aan de menschen gegeven, opdat zij elkander daarmede mochten kenbaar maken, wat men vermijden moet en wat men najagen moet om zaligheid te vinden en zaligheid te houden in alle eeuwigheid. Wralda is wijs en goed en alles voorziende. Naardien hij nu wist, dat geluk en zaligheid van de aarde moet vlieden, als de boosheid de deugd bedriegen kan, zoo heeft hij aan de taal eene regtvaardige eigenschap verbonden. Deze eigenschap is hierin gelegen, dat men daarmede geen leugen zeggen, noch bedriegelijke woorden spreken kan zonder stamelen, noch zonder blozen, waardoor men de boozen van harte terstond onderkennen kan. Naardien dus onze taal tot geluk en zaligheid den weg baant, en dus mede waakt tegen de booze neigingen, daarom is zij met alle recht godestaal (de taal des goeds) genoemd, en alle degene, die haar in eere houden, hebben daar eere van. Doch wat is er gebeurd. Zoodra er onder onze halfzusteren en halfbroederen bedriegers opkwamen, die zich zelf voor dienaren des goeds uitgaven, is dat weldra anders geworden. De bedriegelijke priesters en de boosaardige vorsten, die altijd te zamen heulden, wilden naar willekeur leven en buiten de wetten des goeds handelen. In hunne ondeugendheid zijn zij heen</td>
<td valign="top">p. 215 [157-159]</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgNKWx0ziEM_S_pRmzW3nC2aF-qldC1f_140eAAanniKL3fXsF38DQi5AVVVxk-Tpvh0xhBtBWU8RSlxk0HgAYMcDJcn_j3hSNgOPWTD4O9cIk1-l03l9eewD7C5N4alvs9umvY_Lix5mQ/s1600/217+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="885" data-original-width="566" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgNKWx0ziEM_S_pRmzW3nC2aF-qldC1f_140eAAanniKL3fXsF38DQi5AVVVxk-Tpvh0xhBtBWU8RSlxk0HgAYMcDJcn_j3hSNgOPWTD4O9cIk1-l03l9eewD7C5N4alvs9umvY_Lix5mQ/s320/217+1876+Ottema.jpg" width="204" /></a></div>
</td>
<td valign="top">gegaan en hebben andere talen verzonnen, opdat zij heimelijk konden spreken in tegenwoordigheid van ieder ander over alle booze dingen en over alle onwaardige zaken, zonder dat stamelen hen zoude verraden, noch blozen hun gelaat ontsieren. Maar wat is daaruit geboren? Even gemakkelijk als het zaad van goede kruiden van onder den grond weg ontkiemt, dat in 't openbaar gezaaid is door goede menschen bij lichten dag, even gemakkelijk brengt de tijd de schadelijke kruiden aan het licht, die gezaaid zijn door booze menschen in het verborgene en bij duisternis.<br />
<br />
De wulpsche meisjes en verwijfde knapen, die met de onzedelijke priesters en vorsten boeleerden, ontlokten die nieuwe talen aan hunne boelen, derwijze zijn zij verspreid onder de volken, tot dat zij godestaal glad vergeten hebben. Wilt gij nu weten, wat daarvan geworden is? Nu het stamelen en de gelaatskleur hunne booze driften niet meer verrieden, is de deugd van uit hun midden geweken, de wijsheid is gevolgd en de vrijheid is medegegaan; de eendracht is te zoek geraakt, en tweespalt heeft hare plaats ingenomen; de liefde is gevlucht, en de ontucht zit met nijd aan tafel; en waar vroeger rechtvaardigheid heerschte, heerscht nu het zwaard. Allen zijn slaven, de lieden van hunne heeren, de heeren van nijd, booze lusten en begeerlijkheid. Hadden zij nu maar ééne taal uitgevonden, mogelijk was het dan nog eene wijle goed gegaan. Maar zij hebben zoo vele talen uitgevonden als er staten zijn. Daardoor kan het eene volk het andere volk even min verstaan als de koe den hond of de wolf het schaap. Dit kunnen de zeelieden betuigen. Doch daar van daan is het nu gekomen, dat alle slavenvolken elkander als andere menschen beschouwen, en dat zij tot straf van hunne onbezonnenheid en vermetelheid elkander zoo lang moeten beoorlogen en bestrijden tot dat zij alle verdelgd zijn.</td>
<td valign="top">p. 217 [159-161]<br />
<br />
"van hunne heeren, de heeren van nijd" was "van hunne heeren van nijd"</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjKxsaIGmjquluZljYbW_Nmn43PJzIIDhG1VR5QllVqoSuBwhNVxnjjENeiUJo8tZfpJJgppsLq6KCvoP6kcZ44wZbuvfsXekLVzI_N3jH8t9jw0XuM9Lfn9YZzWO3vNDM9czQycy845Go/s1600/219+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="961" data-original-width="563" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjKxsaIGmjquluZljYbW_Nmn43PJzIIDhG1VR5QllVqoSuBwhNVxnjjENeiUJo8tZfpJJgppsLq6KCvoP6kcZ44wZbuvfsXekLVzI_N3jH8t9jw0XuM9Lfn9YZzWO3vNDM9czQycy845Go/s320/219+1876+Ottema.jpg" width="187" /></a></div>
</td>
<td valign="top"><div style="text-align: center;">
<b>Hier is nu mijn raad.</b></div>
<div style="text-align: center;">
<br /></div>
Zijt gij alzoo begeerig, dat gij de aarde alleen wilt beërven, zoo behoort gij nimmer meer eene andere taal over uwe lippen te laten komen als godestaal, en dan behoort gij te zorgen, dat uw eigen taal vrij blijft van uitheemsche klanken. Wilt gij nu dat er sommige van Lydas kinderen en van Findas kinderen blijven, dan doet gij even zoo. De taal der Oost Schoonlanders is door de vuile Magyaren verdraaid; de taal der Keltana volgers is door de smerige Golen verdorven. Nu zijn wij zoo mild geweest om de terugkeerende Hellenia volgers weder in ons midden te nemen, maar ik schroom en ben zeer bezorgd, dat zij onze mildheid zullen vergelden met verontreiniging van onze zuivere taal.<br />
<br />
Veel hebben wij wedervaren, maar van alle burgten die door de booze tijd verstoord en verdelgd zijn, heeft Irtha Fryasburgt onverlet behouden; ook mag ik daar bij vermelden dat Fryas of godes taal hier even ongeschonden behouden is.<br />
<br />
Hier op Texland moest men dus scholen stichten; van alle staten, die het met de oude zeden houden, moest het jong volk hier heen gezonden worden; daarna mochten zij die volleerd waren, de anderen helpen die te huis verbeiden. Willen de andere volken ijzerwaren van u koopen en daarover met u spreken en dingen, dan moeten zij tot godestaal terugkeeren. Leeren zij godestaal, dan zullen de woorden <i>vrij zijn</i> en <i>recht hebben</i> tot hen inkomen, in hun brein zal het dan beginnen te glimmen en te gloren tot dat alles tot eene vlam wordt. Deze vlam zal alle slechte vorsten verteeren en alle schijnvrome en smerige priesters.<br />
<br />
De inlandsche en uitlandsche zendboden hadden genoegen van dat geschrift, doch er kwamen geene scholen. Toen stichtte Adel zelf scholen, na hem deden de andere vorsten hetzelfde. Jaarlijks gingen Adel en Ifkja de scholen in oogenschouw nemen. Bevonden zij dan onder de inlanders of bui-</td>
<td valign="top">p. 219 [161-162]<br />
<br />
"godes taal" was "Gods taal"<br />
<br />
<br /></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEibtkpnYOYbOIBYp2zMnUN6Sr22a6yrPzqdDlv2wjWuFwDNvL11AHRKzLHJjpo_J1NH8CcoW3D5d1y1Uj97C04hlCjMpUReVF9M9wT5j_H-bcmsDrey00mii3a_3svNh74PFVlw3V2Ckk4/s1600/221+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="935" data-original-width="564" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEibtkpnYOYbOIBYp2zMnUN6Sr22a6yrPzqdDlv2wjWuFwDNvL11AHRKzLHJjpo_J1NH8CcoW3D5d1y1Uj97C04hlCjMpUReVF9M9wT5j_H-bcmsDrey00mii3a_3svNh74PFVlw3V2Ckk4/s320/221+1876+Ottema.jpg" width="193" /></a></div>
</td>
<td valign="top">tenlanders gelukkigen, die elkander vriendschap toedroegen, dan lieten zij beide groote blijdschap blijken. Hadden sommige gelukkigen elkander vriendschap gezworen, dan lieten zij alle menschen bij elkander komen, en met groote staatsie lieten zij dan hunne namen in een boek schrijven, door hun het boek der vriendschap genoemd: daarna werd feest gevierd. Al deze gebruiken werden onderhouden om de afzonderlijke takken van Fryas stam weder te zamen te snoeren. Doch de maagden die op Adel en Ifkja afgunstig waren zeiden, dat zij het nergens anders om deden, dan om een goeden roep en om allengs te heerschen over een anders staat.<br />
<br />
Bij mijn vaders schriften heb ik een brief gevonden geschreven door Liudgert den Geertman,* behalve sommige zaken die mijn vader alleen aangaan, geef ik hier het andere ten beste.<br />
<br />
<span style="font-size: x-small;">* Zie bl. 164.</span><br />
<br />
Pangab, dat is vijf wateren, en waar nevens wij weg komen, is eene rivier van bijzondere schoonheid, en vijf wateren genoemd, omdat vier andere rivieren door zijn mond in zee stroomen. Heel verre oostwaarts is nog eene groote rivier, de heilige of vrome Ganges geheeten. Tusschen deze beide rivieren is het land der Hindos. De beide rivieren loopen van de hooge bergen naar de laagte neer. De bergen, waar zij van afstroomen, zijn zoo hoog, dat zij tot den hemel reiken (laia), daarom wordt het gebergte Himmellaia gebergte genoemd. Onder de Hindos en andere uit die landen zijn er sommige lieden die in stilte bij elkander komen. Zij gelooven dat zij onverbasterde kinderen van Finda zijn. Zij gelooven dat Finda van uit het Himmellaia gebergte geboren is, van waar zij met hare kinderen naar de delta of de laagte getrokken is. Sommigen onder hen gelooven, dat zij met hare kinderen op het schuim van de heilige Ganges naar beneden gegaan is. Daarom zoude die rivier de heilige Ganges heeten. Maar de priesters die uit een ander land weg komen lieten die menschen opsporen en verbranden; daarom durven</td>
<td valign="top">p. 221 [162-164]<br />
<br />
"gelukkigen, die elkander" was "zoodanige, die elkander" (2x)</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiiJGiYy5QzgBFwe1vm5Rz_2t8HEW8KDP49xVmIjY5JUTrtLGYd6tMCKxFcPxLef6Ai1qD6KsJqdaL8X_CrvXPnoUzV2iWqrDpoxjTWXensH_JsingqdfKARZq8vxQcvxMULVXjSpyUQrY/s1600/223+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="933" data-original-width="561" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiiJGiYy5QzgBFwe1vm5Rz_2t8HEW8KDP49xVmIjY5JUTrtLGYd6tMCKxFcPxLef6Ai1qD6KsJqdaL8X_CrvXPnoUzV2iWqrDpoxjTWXensH_JsingqdfKARZq8vxQcvxMULVXjSpyUQrY/s320/223+1876+Ottema.jpg" width="192" /></a></div>
</td>
<td valign="top">zij voor hunne zaak niet openlijk uitkomen. In dit land zijn alle priesters dik en rijk. In hunne kerken worden allerlei gedrochtelijke beelden gevonden, daaronder zijn vele van goud. Bewesten Pangab zijn de Yren (Iraniers) of wrangen (Drangianen), de Gedrosten (Gedrosiers) of weggeloopenen, en de Urjetten (Oriten) of vergetenen. Al deze namen zijn hun door de nijdige priesters gegeven, omdat zij hen ontvlieden wegens de zeden en het geloof. Bij hunne komst hadden onze voorouders zich ook aan den oostelijken oever van den Pangab neergezet, maar om der priesteren wille zijn zij ook naar den westelijken oever gevaren. Daardoor hebben wij de Yren en anderen leeren kennen. De Yren zijn geen wilden, maar goede menschen, die geen beelden toelaten noch aanbidden: ook willen ze geen kerken noch priesteren dulden, en even als wij het heilige licht van Fasta aanhouden, zoo houden zij allerwege vuur in hunne huizen brandende. Komt men echter heel westelijk, zoo komt men bij de Gedrosten. Van de Gedrosten: deze zijn met andere volken verbasterd, en spreken alle afzonderlijke talen. Deze menschen zijn wezenlijk wilde moordenaren, die altijd met hunne paarden over de velden dwalen, die altijd jagen en rooven, en die zich als soldaten verhuren aan de omwonende vorsten, ter wier wille zij alles neder houwen, wat zij kunnen bereiken. Het land tusschen den Pangab en de Ganges is even vlak als Friesland aan de zee, afgewisseld met velden en wouden, vruchtbaar in alle deelen; maar dit kan niet beletten dat daar bijwijlen duizenden bij duizenden van honger bezwijken. Deze hongersnood mag daarom noch aan Wralda, noch aan Irtha geweten worden: maar alleen aan de vorsten en priesters. De Hindos zijn even bloode en vervaard voor hunne vorsten als de hinden voor de wolven zijn. Daarom hebben de Yren en anderen hen Hindos genoemd, dat hinden beteekent. Maar van hunne blooheid wordt afschuwelijk misbruik gemaakt. Komen er uitheemsche kooplieden om koorn te koopen, dan wordt alles te gelde</td>
<td valign="top">p. 223 [164-166]<br />
<br />
"Urjetten (Oriten)" was "Urgetten";<br />
"Komt men echter" was "Komt men later"<br />
<br />
<br /></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgJvh514njG70v-ZfnuLGVJd59OdqS4CqZgC4Ny-269mv1wDvsUGnD08GbAAPKiJjjBCsYyQ858rg7z33rS2gzQfo2eGc4VOf-AfoufjN0eDZ1iXO3VSkgDlDXLaTRQo7AT2RhlOqbzf8I/s1600/225+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="910" data-original-width="573" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgJvh514njG70v-ZfnuLGVJd59OdqS4CqZgC4Ny-269mv1wDvsUGnD08GbAAPKiJjjBCsYyQ858rg7z33rS2gzQfo2eGc4VOf-AfoufjN0eDZ1iXO3VSkgDlDXLaTRQo7AT2RhlOqbzf8I/s320/225+1876+Ottema.jpg" width="201" /></a></div>
</td>
<td valign="top">gemaakt, en door de priesters wordt het niet geweerd, want deze nog listiger en hebzuchtiger als alle vorsten te zamen, weten heel goed, dat al het geld eindelijk in hunne buidels komt. Buiten en behalve dat de menschen daar veel van hunne vorsten lijden, moeten zij ook nog veel van het vergiftige en wilde gedierte lijden. Daar zijn groote olifanten, die bij geheele kudden loopen, die soms geheele koornvelden vertrappen en geheele dorpen. Daar zijn bonte en zwarte katten, tijgers geheeten, die zoo groot als groote kalveren zijn, die mensch en dier verslinden. Buiten vele andere kruipende dieren zijn er slangen van de grootte van een worm af tot de grootte van een boom. De grootste kunnen eene geheele koe verslinden, maar de kleinste zijn nog vreeselijker als die. Zij houden zich tusschen bloemen en vruchten verscholen om de menschen te overrompelen, die ze willen afplukken. Is men daardoor gebeten zoo moet men sterven, want tegen haar vergif heeft Irtha geene kruiden gegeven, alzoo dat de menschen zich hebben schuldig gemaakt aan afgoderij. Voorts zijn daar allerlei soort van hagedissen, schild padden en krokodillen; al deze disken zijn evenals de slangen van een worm tot een boomstam groot; naar dat zij groot of vreeselijk zijn, zijn hunne namen, die ik alle niet noemen kan, de allergrootste adisken heeten alligators, omdat zij even gretig bijten in het verrotte vee, dat met de stroom van boven naar de laagte drijft, als in het levende gedierte, dat zij kunnen overrompelen. Aan de westzijde van Pangab, waar wij van daan komen, en waar ik geboren ben, bloeijen en groeijen dezelfde vruchten en granen als aan de oostzijde. Te voren werden er ook dezelfde kruipende dieren gevonden, maar onze voorvaderen hebben alle kreupelbosschen verbrand, en al zoo vaak achter het wilde gedierte gejaagd, dat er slechts weinige meer over zijn. Komt men heel westelijk van Pangab, dan vindt men nevens vetten kleigrond ook</td>
<td valign="top">p. 225 [166-167]</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgA2u2oWWqKP2h2Q3AN1dl4ViNpYWh4nLLf3f5ea00h6WAAGGAmKHoMDYIKXlkGTDN2CuUKKsof6mo6lIuxwHNSQ2WBCnFJwu_ERWOG94rKPwE6pps9UCjktDtn_80mNv2mvFrZmE3n6zQ/s1600/227+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="874" data-original-width="571" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgA2u2oWWqKP2h2Q3AN1dl4ViNpYWh4nLLf3f5ea00h6WAAGGAmKHoMDYIKXlkGTDN2CuUKKsof6mo6lIuxwHNSQ2WBCnFJwu_ERWOG94rKPwE6pps9UCjktDtn_80mNv2mvFrZmE3n6zQ/s320/227+1876+Ottema.jpg" width="209" /></a></div>
</td>
<td valign="top">dorre geestlanden, die eindeloos schijnen, bij wijlen afgewisseld met liefelijke streken, waaraan het oog geboeid blijft. Onder de vruchten van het land zijn er vele, die ik hier niet gevonden heb. Onder allerlei koorn is er ook goudgeel; ook goudgeele appelen, van welke sommige zoet zijn als honing, en andere zoo wrang als azijn. Bij ons worden noten gevonden zoo groot als kinderhoofden; daar zit kaas en melk in; worden ze oud dan maakt men er olie van; van de bast maakt men touw, en van de kernen maakt men kelken en ander huisraad. Hier in de wouden heb ik kruip- en steekbessen gezien. Bij ons zijn bessenboomen zoo groot als uwe lindeboomen, waarvan de bessen veel zoeter en driewerf grooter als uwe doornbessen zijn. Wanneer de dagen op het langste zijn en de zon uit het toppunt schijnt, dan schijnt ze lijnrecht op uw hoofd neder. Is men dan met zijn schip heel ver zuidelijk gevaren, en men des middags met zijn gelaat naar het oosten gekeerd, zoo schijnt de zon tegen uwe linkerzijde, gelijk zij anders aan uwe rechterzijde doet. Hiermede wil ik eindigen, maar na mijn schrijven zal het u licht genoeg vallen, om de leugenachtige verhalen te kunnen schiften van de ware berichten. Uw Liudgert.<br />
<br />
<div style="text-align: center;">
<b>Het geschrift van Beeden.</b></div>
<div style="text-align: center;">
<br /></div>
Mijn naam is Beeden, zoon van Hachgana. Konereed mijn oom is nooit getrouwd geweest en alzoo kinderloos gestorven. Mij heeft men in zijne plaats gekozen. Adel, de derde koning van dezen naam, heeft die keuze goedgekeurd, mits ik hem als mijn meester erkennen wilde. Behalve het volle erf van mijn oom, heeft hij mij eene plek gronds gegeven, die aan mijn erf paalde, onder voorwaarde, dat ik daarop menschen zoude stellen, die zijne lieden nimmer zouden...*<br />
<br />
<span style="font-size: x-small;">* Hier ontbreken in het H.S. twintig bladzijden (misschien meer), waarin Beeden geschreven heeft over dien Koning Adel III. (Bij onze kroniekschrijvers Ubbo genoemd.)</span></td>
<td valign="top">p. 227 [167-168]</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjyoY-ERSbPxCTxjWnzRR6vO1h318JUgf1jmdkoxG9NxoMzVZnjUAHygwwT-FPB9HtlAVGOQPWreb1AB_hKxoHg61E6_x9n5AIwfDojO5ymHO2nDPHJTSi66bfVOPoZFN8uqafgu2SPcTs/s1600/229+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="937" data-original-width="564" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjyoY-ERSbPxCTxjWnzRR6vO1h318JUgf1jmdkoxG9NxoMzVZnjUAHygwwT-FPB9HtlAVGOQPWreb1AB_hKxoHg61E6_x9n5AIwfDojO5ymHO2nDPHJTSi66bfVOPoZFN8uqafgu2SPcTs/s320/229+1876+Ottema.jpg" width="192" /></a></div>
</td>
<td valign="top">daarom wil ik dit hier eene plaats vergunnen.<br />
<br />
<div style="text-align: center;">
<b>Brief van Rika de Oudmaagd, voorgelezen te Staveren bij het juulfeest.</b></div>
<br />
Gij allen wier voorvaderen met Friso hier kwamen, mijne eerbiedenis tot u. Gelijk gij meent, zijt gij niet schuldig aan afgoderij. Daar wil ik heden niet over spreken, maar heden wil ik u op een gebrek wijzen, dat weinig beter is. Gij weet het of gij weet het niet, hoe Wralda duizend eernamen heeft. Doch dat weet gij allen, dat hij Alvoeder wordt genoemd, uit oorzaak dat alles uit hem wordt en wast tot voeding van zijne schepselen. Het is waar, dat Irtha bijwijlen ook Alvoedster genoemd wordt, omdat zij alle vruchten en granen baart, waarmede mensch en dier zich voeden. Doch zij zoude geene vruchten en granen baren, bijaldien Wralda haar geene krachten gaf. Ook vrouwen, die hare kinderen zogen aan hare borsten, worden voedsters genoemd. Doch gaf Wralda daar geene melk in, zoo zouden de kinderen daar geen baat bij vinden. Zoodat bij slot van rekening Wralda alleen de voeder blijft. Dat Irtha bijwijlen Alvoedster geheeten wordt, en eene <i>mem </i>(moeder) <i>voedster</i>, kan nog door eene wending (overdrachtelijke spreekwijze): maar dat een <i>taat </i>(vader) zich <i>voeder </i>laat noemen, omdat hij taat is, strijdt tegen alle reden.<br />
<br />
Doch ik weet, waar deze dwaasheid van daan komt. Hoor hier, zij komt van onze vijanden, en wanneer die gevolgd worden, zoo zult gij daardoor slaven worden tot smart van Frya en tot straf van uwen hoogmoed. Ik zal u melden, hoe het bij de slavenvolken toegegaan is, daaruit moogt gij leeren. De vreemde koningen, die naar willekeur leven, steken Wralda naar de kroon; uit nijd dat Wralda Alvader heet wilden zij ook vaderen der volken genoemd worden. Nu weet iedereen dat een koning niet over den</td>
<td valign="top">p. 229 [189-190]</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgNSbls-IMUw29dT6ZBICa_PzKobTCa25-BGcF-yabX_Uxh8FVzNQtrFXnC5GUrB82I4xIIO0bk0k0jNiPynbfXtppOkpjqOUBQsxX_oL0Mf6M4Tr_ndXFubBvFlLAl2bK6uQjjiTIdV_M/s1600/231+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="940" data-original-width="562" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgNSbls-IMUw29dT6ZBICa_PzKobTCa25-BGcF-yabX_Uxh8FVzNQtrFXnC5GUrB82I4xIIO0bk0k0jNiPynbfXtppOkpjqOUBQsxX_oL0Mf6M4Tr_ndXFubBvFlLAl2bK6uQjjiTIdV_M/s320/231+1876+Ottema.jpg" width="191" /></a></div>
</td>
<td valign="top">wasdom heerscht, en dat hem zijne voeding door het volk gebracht wordt; maar toch wilden zij volharden bij hunne vermetelheid. Opdat zij tot hun doel mochten komen, zoo zijn zij in het eerst niet voldaan geweest met de vrije giften, maar hebben het volk eene schatting opgelegd. Voor de schat, die daarvan kwam, huurden zij buitenlandsche soldaten, die zij rondom hunne hoven legden. Vervolgens namen zij zoo vele vrouwen, als hun lustte, en de kleine vorsten en heeren deden eveneens. Toen naderhand twist en tweespalt in de huishouding sloop, en daarover klachten kwamen, hebben zij gezegd: ieder man is de vader (voeder) van zijn huisgezin, daarom zal hij ook meester en rechter daarover wezen. Toen kwam de willekeur, en even als die met de mannen over het huisgezin heerschte, ging zij ook met de koningen over de volken doen. Toen de koningen het zoo ver gebracht hadden, dat zij vaderen der volken heetten, gingen zij heen en lieten beelden naar hunne gedaante maken; deze beelden lieten zij in de kerken stellen naast de beelden der afgoden, en degene die daar niet voor buigen wilde, werd omgebracht of in ketenen gedaan. Uwe voorvaderen en de Twisklanders hebben met de vreemde koningen omgegaan, daarvan hebben zij deze dwaasheid geleerd. Doch niet alleen dat sommige uwer mannen zich schuldig maken aan roof van eernamen, ook moet ik mij over vele uwer wijven beklagen. Worden bij u mannen gevonden, die zich met Wralda op een lijn willen stellen, er worden bij u ook wijven gevonden, die dit met Frya willen doen. Omdat zij kinderen gebaard hebben, laten zij zich <i>moeder </i>noemen. Doch zij vergeten, dat Frya kinderen baarde zonder toegang eens mans. Ja, niet alleen hebben zij Frya en de Eeremoeders van hare eervolle namen willen berooven, met welke zij toch niet zich gelijk kunnen stellen; zij doen het even zoo met de eernamen van hare naasten. Er zijn wijven, die zich <i>vrouwe </i>laten noemen,</td>
<td valign="top">p. 231 [190-192]</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhSiJbZBe8OMrYKh9tIg89GcnzYu4PneFIhblV9VKZfaxKV27vsS7sPgE5i-jFnScIEpmolD5UQHINObKZ2t9IjXGzL6jk2bGi6izmvhQThdbqcRqOUgVoLcFUrP-VvDA-NqKo4KVjkvts/s1600/233+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="944" data-original-width="574" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhSiJbZBe8OMrYKh9tIg89GcnzYu4PneFIhblV9VKZfaxKV27vsS7sPgE5i-jFnScIEpmolD5UQHINObKZ2t9IjXGzL6jk2bGi6izmvhQThdbqcRqOUgVoLcFUrP-VvDA-NqKo4KVjkvts/s320/233+1876+Ottema.jpg" width="194" /></a></div>
</td>
<td valign="top">ofschoon zij weten, dat deze naam alleen aan vrouwen van vorsten toebehoort. Ook laten zij hare dochters <i>maagden </i>noemen, ondanks zij weten, dat geene jonge dochter zoo heeten mag, tenzij zij tot eene burgt behoort. Gij allen waant, dat gij door dat naam stelen beter wordt, doch gij vergeet, dat er afgunst aan kleeft, en dat elk kwaad zijne tuchtroede zaait. Keert gij niet terug, zoo zal de tijd daar wasdom aan geven, zoo sterk, dat men er het eind niet van kan zien. Uwe nakomelingen zullen daarmede gegeeseld worden; zij zullen niet begrijpen, waar die slagen van daan komen. Maar ofschoon gij de maagden geene burgten bouwt en aan het lot overlaat, toch zullen er blijven, zij zullen uit wouden en holen komen, zij zullen uwe nakomelingen bewijzen, dat gij daar moedwillig schuldig aan zijt. Dan zal men u verdoemen, uwe schimmen zullen vervaard uit hunne graven oprijzen, zij zullen Wralda, zij zullen Frya en hare maagden aanroepen, doch niemand zal er iets aan kunnen verbeteren bevorens het Juul een anderen loopkring intreedt, maar dat zal eerst gebeuren als drie duizend jaren verloopen zijn na deze eeuw.<br />
<br />
<div style="text-align: center;">
<b>Einde van Rikas brief.</b><br />
<b><br /></b>
<br />
<div style="text-align: left;">
<span style="font-size: x-small;">Hier eindigde het schrijven van Beeden. In het H.S. ontbreken twee bladzijden volgens de paginatuur. Maar zonder twijfel ontbreekt er meer. De afgebroken aanhef van het volgende wijst aan, dat de aanvang van het volgende geschrift verloren gegaan is en daarmede ook de aanduiding van den naam des schrijvers, die een zoon of kleinzoon van Beeden kan geweest zijn.</span></div>
</div>
</td>
<td valign="top"><div style="text-align: center;">
<div style="text-align: left;">
p. 233 [192]</div>
</div>
</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjRsksSqsyJCeLukC0sv5M-wKwr9xcCJtVNlC-Uh21rKB757p60BEtrA802Lmzfcr4UTu_Z2vxiQtmqLseAsfWO_yJMdtjdHYA89Q_1d502b9OmOVyhQ613RA6wOrUW31El0HjipRhm1hI/s1600/235+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="935" data-original-width="566" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjRsksSqsyJCeLukC0sv5M-wKwr9xcCJtVNlC-Uh21rKB757p60BEtrA802Lmzfcr4UTu_Z2vxiQtmqLseAsfWO_yJMdtjdHYA89Q_1d502b9OmOVyhQ613RA6wOrUW31El0HjipRhm1hI/s320/235+1876+Ottema.jpg" width="193" /></a></div>
</td>
<td valign="top">daarom wil ik eerst over zwarte Adel schrijven. Zwarte Adel was de vierde koning na Friso. In zijne jeugd heeft hij op Texland geleerd, naderhand heeft hij te Staveren geleerd en vervolgens heeft hij door alle staten gereisd. Toen hij vier en twintig jaar oud was, heeft zijn vader gemaakt dat hij tot Asega Asker gekozen is. Toen hij eenmaal Asker was, eischte hij altijd in het voordeel van de armen. De rijken, zeide hij, plegen genoeg ongerechte dingen door middel van hun geld, daarom behooren wij te zorgen, dat de armen naar ons omzien. Door deze en andere redeneringen, was hij de vriend der armen en de schrik der rijken. Het is zoo erg gekomen, dat zijn vader hem naar de oogen zag. Toen zijn vader gestorven was, heeft hij diens zetel beklommen, toen wilde hij even goed zijn ambt behouden gelijk de koningen van het oosten plegen te doen. De rijken wilden dat niet dulden, maar nu liep al het andere volk te hoop, en de rijken waren blijde dat zij heelhuids van de vergadering afkwamen. Van toen aan hoorde men nimmer meer over gelijkheid van recht praten. Hij veroordeelde de rijken en hij vleide de armen, met wier hulp hij alle zaken eischte, daar hij bestek op had. Koning Askar, gelijk hij altijd genoemd werd, was bij de zeven aardvoet lang, en zoo groot zijne gestalte was, waren ook zijne krachten. Hij had een helder verstand, zoodat hij alles verstond, waarover gesproken werd, doch in zijn doen kon men geene wijsheid bespeuren. Bij een schoon gelaat had hij eene gladde tong, maar nog zwarter als zijn haar is zijne ziel bevonden. Toen hij een jaar koning was, noodzaakte hij alle jongelingen uit zijn staat, om jaarlijks in het kamp te komen en daar een schijnoorlog te maken. In het eerst had hij daar moeite mede, maar ten laatste werd het zoo manierlijk, dat oud en jong uit alle oorden weg kwamen, om te vragen, of zij mochten mede doen. Toen hij het zoo ver gebragt had liet hij krijgsscholen stichten. De rijken kwamen te klagen en</td>
<td valign="top">p. 235 [195-196]</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi7PQDhCuNBuoC5kQUmMxuWEo7H4Ni1UTkpa4Lsnul2k5DnDsaMXSTVUwbhez30O5OGsS7oLA91pkn9mvbZ5CnhmXLOiGlaSYqfr4FHYCIgaJmPTkDTtsTFe4yd8N9gKK5Qc2E8H9Io4Dk/s1600/237+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="935" data-original-width="563" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi7PQDhCuNBuoC5kQUmMxuWEo7H4Ni1UTkpa4Lsnul2k5DnDsaMXSTVUwbhez30O5OGsS7oLA91pkn9mvbZ5CnhmXLOiGlaSYqfr4FHYCIgaJmPTkDTtsTFe4yd8N9gKK5Qc2E8H9Io4Dk/s320/237+1876+Ottema.jpg" width="192" /></a></div>
</td>
<td valign="top">zeiden, dat hunne kinderen geen lezen of schrijven meer leerden. Askar sloeg er geen acht op, maar toen er kort daarop weer schijnoorlog gehouden werd, ging hij op een gestoelte staan en sprak luidde: De rijken zijn tot mij gekomen te klagen, dat hunne knapen geen lezen of schrijven genoeg leeren; ik heb daar niets op gezegd; doch hier wil ik mijne meening zeggen, en de algemeene vergadering laten beslissen. Toen elk nu nieuwsgierig naar hem op zag, zeide hij verder: Naar mijn begrip moet men tegenwoordig het lezen en schrijven aan de maagden en oude wijze lieden overlaten. Ik wil geen kwaad spreken van onze voorvaderen, ik wil alleen zeggen, in die tijden, waarop door sommigen zoo hoog geroemd wordt, hebben de burgtmaagden tweespalt over onze landen gebragt en de Moeders voor en na konden de tweespalt niet weder uit het land drijven. Nog erger, terwijl zij praatten en keuvelden over noodelooze gewoonten, zijn de Golen gekomen en hebben al onze schoone zuiderlanden geroofd. Heden ten dage zijn zij met onze verbasterde broeders en hunne soldaten reeds over de Schelde gekomen, er schiet ons dus over te kiezen tusschen het dragen van een juk of een zwaard. Willen wij vrij zijn en vrij blijven, zoo behooren de jongelieden het lezen en schrijven voorhands achterwege te laten, en in stede dat zij op hun gezelschappen wip en zwik spelen, moeten zij met zwaard en speer spelen. Zijn wij in allen deele geoefend, en de knapen groot genoeg om helm en schild te dragen en de wapenen te hanteeren, dan zal ik mij met uwe hulp op de vijanden werpen. De Golen mogen dan de nederlagen van hunne helpers en soldaten op onze velden schrijven met het bloed dat uit hunne wonden druipt. Hebben wij den vijand eenmaal voor ons uitgedreven, zoo moeten wij daarmede voortgaan, tot dat er geen Golen, noch Slaven, noch Tartaren meer van Fryas erf te verdrijven zijn. — Dat is recht, riepen de meesten, en de rijken durfden hunne monden niet open doen.</td>
<td valign="top">p. 237 [196-198]<br />
<br />
"en oude wijze lieden" was "en wijze lieden"<br />
<br />
<br /></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjsApnAQqGoAiIU_ht2miwo25XBQsVPk8v07BuZqdFIH90F5_kA8vRwI2onlgqpjqyaH8BF-o7miXRU6ZIKrEMzQYtCr7R3yTkTD9wcxCin5tY6oPNmXvo1djbPNAN98T6FO88_T8JmrHk/s1600/239+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="940" data-original-width="565" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjsApnAQqGoAiIU_ht2miwo25XBQsVPk8v07BuZqdFIH90F5_kA8vRwI2onlgqpjqyaH8BF-o7miXRU6ZIKrEMzQYtCr7R3yTkTD9wcxCin5tY6oPNmXvo1djbPNAN98T6FO88_T8JmrHk/s320/239+1876+Ottema.jpg" width="192" /></a></div>
</td>
<td valign="top">Deze toespraak had hij zeker te voren bedacht en laten overschrijven, want des avonds van dien zelfden dag waren de afschriften daarvan in wel twintig handen; en die alle waren eensluidend. Naderhand beval hij de scheepslieden, zij moesten dubbele voorstevens maken, waaraan men eene stalen kraanboog kon bevestigen. Die hierin achterwege bleef werd beboet; kon iemand zweeren, dat hij geene middelen bezat, dan moesten de rijken van het dorp het betalen. Nu zal men zien, waarop al dat boha uitgeloopen is. Aan het noordeinde van Brittannia dat vol met hooge bergen is, daar zit een Schotsch volk, voor het meerendeel uit Fryas bloed gesproten; voor het eene deel zijn zij uit de Keltana-volgers, voor het ander gedeelte uit Britten en vluchtelingen, die allengs met der tijd uit de tinlanden derwaarts vluchtten. Die uit de tinlanden kwamen, hebben al te gader buitenlandsche vrouwen of van buitenlandsch ras. Zij zijn alle onder de heerschappij der Golen, hunne wapenen zijn houten bogen en sprieten met punten van hertshoornen, of ook van flinten. Hunne huizen zijn van zoden en stroo, en sommigen wonen in de holen der bergen. Schapen, die zij geroofd hebben, is hun eenige schat. Onder de afstammelingen van de Kelta-navolgers hebben sommigen nog ijzeren wapenen, die zij van hunne voorvaderen geërfd hebben. Om nu goed verstaan te worden, moet ik mijn verhaal over het Schotsche volk laten rusten, en iets van de heinde Krekalanden (Italie) schrijven. De heinde Krekalanden hebben te voren ons alleen toebehoord, maar sedert onheugelijke tijden hebben zich daar ook nakomelingen van Lyda en Finda nedergezet, van deze laatsten kwamen eindelijk een heele hoop van Troje. Troja alzoo heeft eene stad geheeten, die het volk van de verre Krekalanden (Griekenland) heeft ingenomen en verwoest. Toen de Trojanen in de heinde Krekalanden genesteld waren, toen hebben zij daar met tijd en vlijt eene sterke stad met wallen en burgten gebouwd, Rome, dat</td>
<td valign="top">p. 239 [198-199]</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi5qzxVQaSZd-413OgbLSwa93rHy0iUZxlJxcwKLdiEn9jJGpe-51uUMIMw3VLQCCvZm3cOm1L3dKCC6RctTOOV1pGWPmcBTDbYkohiFUCkbezoi8dIBCyL25hEynBHiUL62oh1M_rzUM8/s1600/241+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="941" data-original-width="568" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi5qzxVQaSZd-413OgbLSwa93rHy0iUZxlJxcwKLdiEn9jJGpe-51uUMIMw3VLQCCvZm3cOm1L3dKCC6RctTOOV1pGWPmcBTDbYkohiFUCkbezoi8dIBCyL25hEynBHiUL62oh1M_rzUM8/s320/241+1876+Ottema.jpg" width="193" /></a></div>
</td>
<td valign="top">is Ruim, geheeten. Toen dat gedaan was, heeft het volk zich door list en geweld van het geheele land meester gemaakt. Het volk, dat aan de zuidzijde der Middellandsche zee huist, is voor het meerendeel uit Phoenicie weg gekomen. De Phoeniciers (Puniers) zijn een basterd volk, zij zijn van Fryas bloed en van Findas bloed en van Lydas bloed. Het volk van Lyda is daar als slaven, maar door de ontucht der vrouwen hebben deze zwarte menschen al het andere volk verbasterd en bruin geverfd. Dit volk en die van Rome kampen gestadig om het meesterschap van de Middellandsche zee. Voorts leven die van Rome in vijandschap met de Phoeniciers. En hunne priesteren, die het rijk alleen beheerschen willen over de aarde, mogen de Golen niet zien. Eerst hebben zij den Phoeniciers Missellia afgenomen, daarna alle landen die zuidwaarts, westwaarts en noordwaarts liggen, ook het zuiderdeel van Brittannia, en allerwege hebben zij de Phoenicische priesters, dat is de Golen, verjaagd; daarop zijn duizende Golen naar Noordbrittannia getogen. Kort verleden was daar de opperste der Golen gezeten op de burgt, die geheeten is Kerenak, dat is hoek, van waar hij zijne bevelen gaf aan alle Golen. Ook was daar al hun goud te zamen gebracht. Keren herne (uitverkoren hoek) of Kerenak is eene steenen burgt, die aan Kalta behoorde. Daarom wilden de Maagden van de nakomelingen der Kaltana-volgers de burgt weder hebben. Alzoo was door de vijandschap der Maagden en der Golen veete en twist over het Bergland gekomen met moord en brand. Onze zeelieden kwamen daar dikwijls wol halen, die zij kochten voor bereide huiden en linnen. Askar was dikwijls mede geweest; in stilte had hij met de Maagden en met sommige vorsten vriendschap gesloten, en zich verbonden, om de Golen te verjagen uit Kerenak. Toen hij daarna weder terug kwam, gaf hij de vorsten en krijgshaftigste mannen ijzeren helmen en stalen bogen. De oorlog was mede gekomen en kort daarna vloeiden stroomen bloed bij</td>
<td valign="top">p. 241 [199-201]</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjM_p1m_G01a4W-hdcBzaPIN_DSniyj7aYQPcZ2HDNRQ5FxEXVWLDp3d88Ir6AhujZgiwXxMvb2dwKjKFYXIL6Jk-MGmhON0zg05DaboAHhoZDRJJ9XtG03BDBb1AmkDPaTyKX0KEEC1Yo/s1600/243+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="943" data-original-width="563" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjM_p1m_G01a4W-hdcBzaPIN_DSniyj7aYQPcZ2HDNRQ5FxEXVWLDp3d88Ir6AhujZgiwXxMvb2dwKjKFYXIL6Jk-MGmhON0zg05DaboAHhoZDRJJ9XtG03BDBb1AmkDPaTyKX0KEEC1Yo/s320/243+1876+Ottema.jpg" width="191" /></a></div>
</td>
<td valign="top">de hellingen der bergen neder. Toen Askar meende, dat de kans hem toelachte, ging hij met veertig schepen heen, en nam Kerenak en den opperste der Golen met al zijn goud. Het volk waarmede hij tegen de soldaten der Golen had gestreden, had hij uit de Saksenmarken gelokt met beloften van grooten krijgsbuit en roof. Dus werd den Golen niets gelaten. Naderhand nam hij twee eilanden tot bergplaats voor zijne schepen, en vanwaar hij later uitging, om alle Phoenicische schepen en steden te berooven, die hij beloopen konde. Toen hij terug kwam bracht hij bijna zeshonderd der grootste knapen van het Schotsche bergvolk mede. Hij zeide, dat zij hem tot borgen gegeven waren, opdat hij zeker wezen mocht, dat de ouders hem getrouw zouden blijven; doch dat was onwaar, hij hield die als eene lijfwacht aan zijn hof, waar zij dagelijks les kregen in het rijden en in het hanteeren van allerlei wapenen. De Denemarkers, die zich sinds lang boven alle andere zeelieden, trotschelijk zeekampers noemen, hadden zoodra niet van Askars glorierijke daden gehoord, of zij werden daarop afgunstig, dermate dat zij oorlog wilden brengen over de zee en over zijne landen. Zie hier, hoe hij een oorlog konde vermijden. Tusschen de bouwvallen van de verwoeste burgt Stavia was nog een schrandere Burgtmaagd met eenige Maagden gevestigd. Haar naam was Reintja en er ging een groote roep van hare wijsheid uit. Deze Maagd bood Askar hare hulp aan, onder beding, dat Askar de burgt Stavia weder zoude laten opbouwen. Toen hij zich hiertoe verbonden had, ging Reintja met drie Maagden naar Hals;* 's nachts ging zij reizen, en bij dag sprak zij op alle markten en in alle gezelschappen. Wralda, zeide zij, had haar door donder laten toeroepen, dat al het Fryas volk vrienden moest worden, als zusters en broeders vereenigd; anders zoude Findas volk komen en hen alle van de aarde verdelgen. Na dien donder waren Fryas zeven waakmaagden haar in den droom verschenen, zeven nachten achtereen; zij hadden ge-<br />
<br />
<span style="font-size: x-small;">* Holstein.</span></td>
<td valign="top">p. 243 [201-203]</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhHypTn8qAiQ65FhysFLHpeaOxTb-jbyw5gX9L-g4jUBdIKbUJNw2MViyrUUbIu38hTQu36SVsuvq1lTrDb9U2CZjlPaBFsdoYfzEBd21WITgbrPTcOjGRGCQ9mZ708Qmo5EI6G-QvWqMs/s1600/245+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="940" data-original-width="571" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhHypTn8qAiQ65FhysFLHpeaOxTb-jbyw5gX9L-g4jUBdIKbUJNw2MViyrUUbIu38hTQu36SVsuvq1lTrDb9U2CZjlPaBFsdoYfzEBd21WITgbrPTcOjGRGCQ9mZ708Qmo5EI6G-QvWqMs/s320/245+1876+Ottema.jpg" width="194" /></a></div>
</td>
<td valign="top">zegd: boven Fryas landen zwabbert ramp met juk en ketenen. Daarom moeten alle volken, die uit Fryas bloed gesproten zijn, hunne toenamen wegwerpen en zich alleen Fryaskinderen of Fryas volk noemen. Voorts moeten allen opstaan en Findas volk van Fryas erf verdrijven. Willen ze dat niet doen, zoo zullen zij slavenbanden om hunne halzen krijgen; zoo zullen de buitenlandsche heeren hunne kinderen misbruiken en laten geesselen, totdat het bloed zijgt in uwe graven. Dan zullen de schimmen uwer voorvaderen u komen wekken en u bekijven over uwe lafheid en zorgeloosheid. Het domme volk, dat door toedoen der Magyaren reeds aan zoo veel dwaasheid gewend was, geloofde alles wat zij zeide, en de moeders klemden hare kinderen tegen hare borsten aan. Toen Reintja den koning van Hals en alle andere menschen tot eendracht had overgehaald, zond zij boden naar Askar en toog zelve langs de Baltische zee; van daar ging zij bij de Lithauers, alzoo genoemd omdat zij hunne vijanden altijd naar het aangezicht houwen. De Lithauwers zijn voortvluchtigen en verbannenen van ons eigen volk, dat in de Twisklanden zit en omdwaalt. Hunne vrouwen hebben zij meest alle van de Tartaren geroofd. De Tartaren zijn een deel van Findas geslacht, en aldus door de Twisklanders genoemd, omdat zij nimmer geen vrede willen, maar de menschen altijd uittarten tot strijden. Voorts ging zij achter de Saksenmarken, dwars door de andere Twisklanden heen, om allerwege dat zelfde te verkondigen. Nadat twee jaren om waren, kwam zij langs den Rijn te huis. Bij de Twisklanders had zij zich zelve voor Moeder uitgegeven, en gezegd, dat zij mochten als vrije en franke menschen terugkomen; maar dan moesten zij over den Rijn gaan, en de Gola volgers uit Fryas zuiderlanden verjagen. Als zij dat deden, dan zoude haar koning Askar over de Schelde gaan en daar het land afwinnen. Bij de Twisklanders zijn vele kwade gewoonten van de Tartaren en Magyaren binnengeslopen, maar er zijn ook vele van onze</td>
<td valign="top">p. 245 [203-204]<br />
<br />
"lafheid en zorgeloosheid" was "lafheid en onbezonnenheid"<br />
<br />
<br /></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjYEYRnWfxK9H7A7bCdrSUPrbCmzfc028ytd5f4CqSYqlHMBd6eJnvSwuUpP5PzcvbESwgoC1mrgDXev3XhRQK1hPE7NF38yCMalSbAQbRIqUI7jZWLaDgZu3JmpeyQmmRTVAqdZPQF-a4/s1600/247+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="931" data-original-width="571" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjYEYRnWfxK9H7A7bCdrSUPrbCmzfc028ytd5f4CqSYqlHMBd6eJnvSwuUpP5PzcvbESwgoC1mrgDXev3XhRQK1hPE7NF38yCMalSbAQbRIqUI7jZWLaDgZu3JmpeyQmmRTVAqdZPQF-a4/s320/247+1876+Ottema.jpg" width="196" /></a></div>
</td>
<td valign="top">zeden gebleven. Daardoor hebben zij ook nog Maagden, die de kinderen onderwijzen en de ouden raad geven. In den beginne waren zij Reintja vijandig, maar ten laatste werd zij door haar gevolgd en gediend en allerwege geprezen, waar het nuttig en noodig was. Zoodra Askar van Reintjas boden vernam, hoe de Jutten gezind waren, zond hij terstond boden van zijnentwege naar den koning van Hals. Het schip, waarmede de boden gingen, was vol geladen met vrouwen sieraden, en daarbij was een gouden schild, waarop Askars gedaante kunstig was afgebeeld. Deze boden moesten vragen of Askar des konings dochter Frethogunsta tot zijne vrouw mocht hebben. Frethogunsta kwam een jaar later te Staveren; bij haar gevolg was ook een Magy, want de Jutten waren sedert lang verdorven. Kort nadat Askar met Frethogunsta getrouwd was, werd er te Staveren eene kerk gebouwd; in de kerk werden booze gedrochtelijke beelden gesteld, met goud doorwevene kleederen. Ook is er beweerd dat Askar bij nacht en bij ontijde met Frethogunsta zich daar voor nederboog. Maar zooveel is zeker, de burgt Stavia werd niet weder opgebouwd.<br />
<br />
Reintja was reeds teruggekomen, en ging nijdig naar Prontlik de Moeder te Texland zich beklagen. Prontlik ging heen en zond allerwege boden, die verkondigden: Askar is overgeven aan afgoderij. Askar deed alsof hij het niet merkte, maar onverwacht kwam er een vloot uit Hals. Des nachts werden de Maagden uit de burgt gedreven, en des ochtens konde men van de burgt slechts eene gloeijende puinhoop zien. Prontlik en Reintja kwamen bij mij om eene schuilplaats; toen ik daar later over nadacht, scheen het mij toe dat het kwaad voor mijne staat bedijen konde. Daarom hebben wij te zamen eene list verzonnen, die ons allen moest baten. Zie hier hoe wij te werk gegaan zijn. Midden in het Krijlwoud beoosten Liudwerd ligt onze vlied of weerburg, die men alleen langs doolpaden kan genaken. Op deze burgt had ik sints langen</td>
<td valign="top">p. 247 [204-206]</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjln29MOSbzsCHgooWeLcF7ldiGa3GD86mpNFx4rmzuZB99doL01aPZ1RoemAwmc8R4sUA966FpgQKliY8pPbBD9WZ8aeTqjEiKD1kRh7i_LnRYXg6yzNkA6tK25n_TjatY1-7N9O4Ech4/s1600/249+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="913" data-original-width="571" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjln29MOSbzsCHgooWeLcF7ldiGa3GD86mpNFx4rmzuZB99doL01aPZ1RoemAwmc8R4sUA966FpgQKliY8pPbBD9WZ8aeTqjEiKD1kRh7i_LnRYXg6yzNkA6tK25n_TjatY1-7N9O4Ech4/s320/249+1876+Ottema.jpg" width="200" /></a></div>
</td>
<td valign="top">tijd jonge wachters gesteld, die alle een afschuw van Askar hadden en alle andere menschen daar vandaan hielden. Nu was het bij ons al zoo ver gekomen, dat vele vrouwen en ook mannen al praatten over spoken, witte wijven en kabouter mannekes even als de Denemarkers. Askar had al deze dwaasheden tot zijn voordeel aangewend, en dat wilden wij nu ook tot ons voordeel doen. Bij eene duistere nacht bragt ik de Maagden naar de burgt en daarna gingen zij met hare dienaressen langs de doolpaden spoken in witte kleederen gehuld, zoo dat er naderhand geen mensch meer durfde komen. Toen Askar meende dat hij de handen ruim had, liet hij de Magjaren onder allerlei namen door zijne staten reizen en behalve in Groningen en in mijne staat werden zij nergens geweerd. Nadat Askar alzoo met de Jutten en de andere Denemarkers was verbonden gingen zij alle te zamen rooven; doch dat heeft geene goede vruchten gebaard. Zij brachten allerhande buitenlandsche schatten te huis. Maar juist daardoor wilden de jonge mannen geen ambacht leeren, noch op het veld arbeiden; zoodat hij ten laatste wel slaven nemen moest. Maar dat was geheel tegen Wraldas wil en tegen Fryas raad. Daarom konde de straf niet achterwege blijven. Zie hier hoe de straf gekomen is. Eens hadden zij te zamen eene geheele vloot gewonnen, deze kwam uit de Middellandsche zee. Deze vloot was geladen met purperen kleederen en andere kostbaarheden, die uit Phoenicie kwamen. Het zwakke volk der vloot werd bezuiden de Seine aan wal gezet, maar het sterke volk werd gehouden. Dat moest hun als slaven dienen. De schoonste werden gehouden om op het land te blijven, en de leelijkste en zwartste werden aan boord gehouden om op de banken te roeijen. In het Fly werd de boedel gedeeld, maar zonder hun weten werd ook de straf gedeeld. Van de menschen, die op de buitenlandsche schepen gesteld waren, werden zes door buikpijn gedood. Men dacht dat het eten en</td>
<td valign="top">p. 249 [206-207]<br />
<br />
"behalve in Groningen en in mijne staat" was "behalve mijne staat"</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhyPY4ulywQ3jsrbV01Dix2cGsTr1ziB2KG5aac4N7Lhiq4k1Yn-dVUeYC_kNsxoggYaU-_PtBmj2LVMGbvhlRLFAr9aDMB4AoST3bf06wLiNhtDb1T0y9RQNMMh3CKM10V8An-R_Pqi4o/s1600/251+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="937" data-original-width="568" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhyPY4ulywQ3jsrbV01Dix2cGsTr1ziB2KG5aac4N7Lhiq4k1Yn-dVUeYC_kNsxoggYaU-_PtBmj2LVMGbvhlRLFAr9aDMB4AoST3bf06wLiNhtDb1T0y9RQNMMh3CKM10V8An-R_Pqi4o/s320/251+1876+Ottema.jpg" width="193" /></a></div>
</td>
<td valign="top">drinken vergiftigd waren, daarom werd alles over boord gegooid. Doch de buikpijn bleef en allerwege, waar slaven of goederen kwamen, kwam ook de buikpijn binnen. De Saksmannen brachten ze over hunne marken; met de Jutten voer zij naar Schoonland en langs de kusten van de Baltische zee; met Askar zijne zeelieden voer zij naar Brittannia. Wij en die van Grenega lieten geene goederen noch menschen over onze landpalen komen, en daarom bleven wij van de buikpijn bevrijd. Hoevele menschen de buikpijn heeft weggeraapt, weet ik niet te schrijven, maar Prontlik die het naderhand van de andere Maagden hoorde heeft mij gemeld, dat Askar duizendmaal meer vrije menschen uit zijne staten geholpen heeft, als hij er vuile slaven in bracht. Toen de pest voor goed geweken was, kwamen de vrij geworden Twisklanders naar den Rijn, maar Askar wilde met de vorsten van dat vuile verbasterde volk niet op eene lijn staan. Hij wilde niet dulden dat zij zich Fryas kinderen zouden noemen, gelijk Reintja aangeboden had; maar hij vergat daarbij dat hij zelf zwart haar had. Onder de Twisklanders waren er twee volken, die zich zelven geen Twisklanders noemden. Het eene volk kwam heel ver uit het zuidoosten weg, ze noemden zich Allemannen. Dezen naam hadden zij zich gegeven, toen zij nog zonder vrouwen in de wouden als bannelingen omdwaalden. Later hebben zij van het slavenvolk vrouwen geroofd, evenals de Lithauwers, maar zij hebben hun naam behouden. Het andere volk, dat meer in de nabijheid omdwaalde, noemde zich Franken, niet omdat zij vrij waren, maar Frank zoo had de eerste koning geheeten, die zich zelf met hulp van de ontaarde Maagden tot erflijk koning over zijn volk gemaakt had. De volken, die aan hem grensden, noemden zich Thioth-his zonen dat is volkszonen, zij waren vrije menschen gebleven, naardien zij nimmer een koning, noch vorst, noch meester erkennen wilden, als dengene die bij algemeene wil gekozen was op de algemeene vergadering. Askar had</td>
<td valign="top">p. 251 [207-209]</td>
</tr>
<tr>
<td valign="top"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiUSJEURg2DZmFQw7VuH4U4PC3LGYBrc0Wg9BUVKg3yACKkHcXcIDSD4vpr4Eay7m9Q3RaDqMC39vGxsXsiBgeezo-a-TNvu_Tu4PoORTreECm2_7FNKIvAwTte5WeK4NoV-A2RORFCV0E/s1600/253+1876+Ottema.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="939" data-original-width="567" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiUSJEURg2DZmFQw7VuH4U4PC3LGYBrc0Wg9BUVKg3yACKkHcXcIDSD4vpr4Eay7m9Q3RaDqMC39vGxsXsiBgeezo-a-TNvu_Tu4PoORTreECm2_7FNKIvAwTte5WeK4NoV-A2RORFCV0E/s320/253+1876+Ottema.jpg" width="193" /></a></div>
</td>
<td valign="top">reeds van Reintja vernomen, dat de Twisklander vorsten meest altijd met elkander in vijandschap en veete waren. Nu stelde hij hun voor, dat zij één hertog van zijn volk zouden kiezen, omdat hij bang was, gelijk hij zeide, dat zij met elkander zouden twisten om het meesterschap. Ook zeide hij dat zijne vorsten met de Golen konden spreken. Dat zeide hij was ook de meening der Moeder. Toen kwamen de vorsten der Twisklanders bij elkander, en na driemalen zeven etmalen kozen zij Alrik tot hertog. Alrik was Askars neef, hij gaf hem tweehonderd Schotten en honderd van de grootste Saksmannen mede tot eene lijfwacht. De vorsten moesten driemaal zeven van hunne zonen naar Staveren zenden tot borg van hunne trouw. Tot nu toe was alles naar zijn wensch gegaan, maar toen men over den Rijn zoude varen, wilde de koning der Franken niet onder Alriks bevelen staan. Daardoor liep alles in de war. Askar, die meende, dat alles goed ging, landde met zijne schepen aan de overkant der Schelde, maar daar was men reeds van zijne komst ingelicht en op zijne hoede. Zij moesten even haastig vluchten als zij gekomen waren, en Askar werd zelf gevangen genomen. De Golen wisten niet, wien zij gevangen hadden, en zoo werd hij naderhand uitgewisseld voor een aanzienlijken Gole, dien Askars volk had medegevoerd. Terwijl dit alles gebeurde, liepen de Magyaren nog stoutmoediger over de landen onzer naburen heen. Bij Egmuda, waar te voren de burgt Forana gestaan had, lieten zij eene kerk bouwen nog grooter en rijker als Askar te Staveren gedaan had. Naderhand zeiden zij, dat Askar den strijd had verloren tegen de Golen, omdat het volk niet wilde gelooven, dat Wodan hen konde helpen, en dat zij hem daarom niet wilden aanbidden. Voorts gingen zij heen en schaakten jonge kinderen, die zij bij zich hielden en opvoedden in de geheimenissen van hunne verfoeijelijke leer. Waren er menschen, die</td>
<td valign="top">p. 253 [209-210]</td>
</tr>
</tbody></table>
Otharushttp://www.blogger.com/profile/08872620553034922705noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-864442572810761783.post-42824690346184405102014-09-26T09:43:00.001+02:002014-09-26T09:43:12.671+02:00New transliteration<span style="font-family: Verdana,sans-serif;">The transliteration used on this website is no longer of my liking.</span><br />
<span style="font-family: Verdana,sans-serif;">I am working on an improvement.</span><br />
<span style="font-family: Verdana,sans-serif;"><br /></span>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<span style="font-family: Verdana,sans-serif;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgXJXpQnKKRAp1RVA5DuJc7ljSW8UEu2CKoArnaq1V0gf6HI0fjl2JjHCN-r9JX0T20bEFjY8OpFs5wZ-qD9FAyXTjVjc15l1wmp1UNEk1yXNV-SlaYf4NBMt9_YdYPcSaRkMTcu_sd05Dj/s1600/translit.png" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgXJXpQnKKRAp1RVA5DuJc7ljSW8UEu2CKoArnaq1V0gf6HI0fjl2JjHCN-r9JX0T20bEFjY8OpFs5wZ-qD9FAyXTjVjc15l1wmp1UNEk1yXNV-SlaYf4NBMt9_YdYPcSaRkMTcu_sd05Dj/s1600/translit.png" height="312" width="640" /></a></span></div>
Otharushttp://www.blogger.com/profile/08872620553034922705noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-864442572810761783.post-63244204262592156672014-03-22T14:24:00.001+01:002020-10-27T20:35:21.413+01:00Norse - Lien (2013) link list<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<span style="font-family: "Courier New",Courier,monospace;">Source: <a href="http://web.archive.org/web/20150308024759/http://oeralindabook.com/forord-3/">http://oeralindabook.com/</a> by Hans Olav Lien</span><br />
<br />
<span style="font-family: "Courier New",Courier,monospace;">[aaa/bb] : </span><br />
<span style="font-family: "Courier New",Courier,monospace;">aaa = page number in original manuscript </span><br />
<span style="font-family: "Courier New",Courier,monospace;"> bb = line number</span><br />
<br />
<span style="font-family: "Courier New",Courier,monospace;">the unnumbered pages (letters LIKO & HIDDE) are named 00a-00b<br />
<br />for original manuscript order, see below<br />
<br />
01a <a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/1a-norsk.html">[047/01]-[050/18]</a><br />01b <a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/1b-norsk.html">[050-19]-[053/12]</a><br />01c <a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/1c-norsk.html">[053/12]-[056/20]</a><br />01d <a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/1d-norsk.html">[056/21]-[060/11]</a><br />01e <a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/1e-norsk.html">[060/12]-[061/27]</a><br /><br />02a <a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/2a-norsk.html">[061/28]-[065/14]</a><br />02b <a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/2b-norsk.html">[065/15]-[068/16]</a><br />02c <a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/2c-norsk.html">[068/17]-[071/29]</a><br />02d <a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/2d-1-norsk.html">[033/21]-[039/05]</a> + <a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/2d-2-norsk.html">[039/05]-</a></span><a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/2d-2-norsk.html"><span style="font-family: "Courier New",Courier,monospace;"><span style="font-family: "Courier New",Courier,monospace;">[040/10]</span></span></a><br />
<span style="font-family: "Courier New",Courier,monospace;">02e <a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/2e-norsk.html">[072/01]-[075/07]</a><br /><br />03a <a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/3-norsk.html">[075/08]-[079/10]</a><br /><br />04a <a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/4a-1-norsk.html">[079/11]-[</a></span><span style="font-family: "Courier New",Courier,monospace;"><a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/4a-1-norsk.html"><span style="font-family: "Courier New",Courier,monospace;">087/18</span>]</a> + <a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/4a-2-norsk.html">[141/26]-[142/01]</a> <br />04b <a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/4b-norsk.html">[001/01]-[005/29]</a><br />04c <a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/4c-norsk.html">[091/11]-[097/28]</a><br />04d <a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/4d-norsk.html">[087/19]-[091/11]</a><br />04e <a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/4e-norsk.html">[106/10]-[113/21]</a><br />04f <a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/4f-norsk.html">[134/22]-[141/25]</a><br /><br />05a <a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/5a-norsk.html">[163/10]-[168/19]</a><br />05b <a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/5b-norsk.html">[120/10]-[126/01]</a><br />05c <a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/5c-norsk.html">[126/01]-[130/20]</a><br /><br />06a <a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/6a-1-norsk.html">[113/23]-[120/10]</a> + <a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/6a-2-norsk.html">[130/21]-[133/16]</a> <br />06b <a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/6b-1-norsk.html">[133/17]-[134/21]</a> + <a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/6b-2-norsk.html">[142/01]-[142/32]</a> + <a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/6b-3-norsk.html">[157/32]-[163/09]</a> <br />06c <a href="http://aldfryas.blogspot.nl/2013/08/6c-norsk.html">[143/01]-[150/19]</a><br />06d <a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/6d-norsk.html">[150/19]-[157/32]</a><br />06e <a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/6e-norsk.html">[168/20]-[168/32] + [189/01]-[192/32]</a> <br /><br />07a <a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/7a-norsk.html">[195/01]-[198/19]</a><br />07b <a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/7b-norsk.html">[198/19]-[202/06]</a><br />07c <a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/7c-norsk.html">[202/06]-[206/29]</a><br />07d <a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/7d-norsk.html">[206/30]-[210/32]</a><br /><br />08a <a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/02/8a-norsk-lien.html">[00a/--]-[00b/--]</a><br /><br />09a <a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/9a-norsk.html">[011/13]-[014/08]</a><br />09b <a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/9b-norsk.html">[014/09]-[014/31]</a><br />09c <a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/9c-norsk.html">[040/11]-[044/27]</a><br />09d <a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/9d-1-norsk.html">[029/13]-[033/20]</a> + <a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/9d-2-norsk.html">[026/21]-[027/11]</a> <br />09e <a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/9e-norsk.html">[015/01]-[021/14]</a><br />09f <a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/9f-norsk.html">[027/12]-[029/12]</a><br />09g <a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/9g-norsk.html">[021/15]-[026/20]</a><br /><br />10a <a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/02/10a-norsk.html">[005/30]-[006/32]</a><br />10b <a href="http://aldfryas.blogspot.de/2013/09/10b-norsk.html">[097/29]-[103/25]</a><br />10c <a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/10c-norsk.html">[045/01]-[047/05]</a><br />10d <a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/02/10d-norsk.html">[007/01]-[011/12]</a><br />10e <a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/10e-1-norsk.html">[044/07]-[044/27]</a> + <a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/10e-2-norsk.html">[103/26]-[106/09]</a> </span><br />
<br />
<span style="font-family: "Courier New",Courier,monospace;">~ ~ ~ ~ ~ ~</span><br />
<br />
<span style="font-family: "Courier New",Courier,monospace;">In
the following table, the fragments are sorted in the original order;
the last column shows where they can be found on this website.</span><br />
<span style="font-family: "Courier New",Courier,monospace;"><br /></span>
<br />
<table border="0" cellspacing="0" cols="3" frame="VOID" rules="NONE">
<colgroup><col width="79"></col><col width="79"></col><col width="37"></col></colgroup>
<tbody>
<tr>
<td align="LEFT" height="17" width="79"><span style="font-family: Courier New;">[00a/--]</span></td>
<td align="LEFT" width="79"><span style="font-family: Courier New;">[00b/--]</span></td>
<td align="RIGHT" width="37"><span style="font-family: Courier New;"><a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/02/8a-norsk-lien.html">8a</a></span></td>
</tr>
<tr>
<td align="LEFT" height="17"><span style="font-family: Courier New;">[001/01]</span></td>
<td align="LEFT"><span style="font-family: Courier New;">[005/29]</span></td>
<td align="RIGHT"><span style="font-family: Courier New;"><a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/4b-norsk.html">4b</a></span></td>
</tr>
<tr>
<td align="LEFT" height="17"><span style="font-family: Courier New;">[005/30]</span></td>
<td align="LEFT"><span style="font-family: Courier New;">[006/32]</span></td>
<td align="RIGHT"><span style="font-family: Courier New;"><a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/02/10a-norsk.html">10a</a></span></td>
</tr>
<tr>
<td align="LEFT" height="17"><span style="font-family: Courier New;">[007/01]</span></td>
<td align="LEFT"><span style="font-family: Courier New;">[011/12]</span></td>
<td align="RIGHT"><span style="font-family: Courier New;"><a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/02/10d-norsk.html">10d</a></span></td>
</tr>
<tr>
<td align="LEFT" height="17"><span style="font-family: Courier New;">[011/13]</span></td>
<td align="LEFT"><span style="font-family: Courier New;">[014/08]</span></td>
<td align="RIGHT"><span style="font-family: Courier New;"><a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/9a-norsk.html">9a</a></span></td>
</tr>
<tr>
<td align="LEFT" height="17"><span style="font-family: Courier New;">[014/09]</span></td>
<td align="LEFT"><span style="font-family: Courier New;">[014/31]</span></td>
<td align="RIGHT"><span style="font-family: Courier New;"><a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/9b-norsk.html">9b</a></span></td>
</tr>
<tr>
<td align="LEFT" height="17"><span style="font-family: Courier New;">[015/01]</span></td>
<td align="LEFT"><span style="font-family: Courier New;">[021/14]</span></td>
<td align="RIGHT"><span style="font-family: Courier New;"><a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/9e-norsk.html">9e</a></span></td>
</tr>
<tr>
<td align="LEFT" height="17"><span style="font-family: Courier New;">[021/15]</span></td>
<td align="LEFT"><span style="font-family: Courier New;">[026/20]</span></td>
<td align="RIGHT"><span style="font-family: Courier New;"><a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/9g-norsk.html">9g</a></span></td>
</tr>
<tr>
<td align="LEFT" height="17"><span style="font-family: Courier New;">[026/21]</span></td>
<td align="LEFT"><span style="font-family: Courier New;">[027/11]</span></td>
<td align="RIGHT"><span style="font-family: Courier New;"><a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/9d-1-norsk.html">9d1</a></span></td>
</tr>
<tr>
<td align="LEFT" height="17"><span style="font-family: Courier New;">[027/12]</span></td>
<td align="LEFT"><span style="font-family: Courier New;">[029/12]</span></td>
<td align="RIGHT"><span style="font-family: Courier New;"><a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/9f-norsk.html">9f</a></span></td>
</tr>
<tr>
<td align="LEFT" height="17"><span style="font-family: Courier New;">[029/13]</span></td>
<td align="LEFT"><span style="font-family: Courier New;">[033/20]</span></td>
<td align="RIGHT"><span style="font-family: Courier New;"><a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/9d-2-norsk.html">9d2</a></span></td>
</tr>
<tr>
<td align="LEFT" height="17"><span style="font-family: Courier New;">[033/21]</span></td>
<td align="LEFT"><span style="font-family: Courier New;">[040/10]</span></td>
<td align="RIGHT"><span style="font-family: Courier New;"><a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/2d-1-norsk.html">2d1</a></span><br />
<span style="font-family: Courier New;"><a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/2d-2-norsk.html">2d2</a></span></td>
</tr>
<tr>
<td align="LEFT" height="17"><span style="font-family: Courier New;">[040/11]</span></td>
<td align="LEFT"><span style="font-family: Courier New;">[044/27]</span></td>
<td align="RIGHT"><span style="font-family: Courier New;"><a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/9c-norsk.html">9c</a></span></td>
</tr>
<tr>
<td align="LEFT" height="17"><span style="font-family: Courier New;">[044/07]</span></td>
<td align="LEFT"><span style="font-family: Courier New;">[044/27]</span></td>
<td align="RIGHT"><span style="font-family: Courier New;"><a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/10e-1-norsk.html">10e1</a></span></td>
</tr>
<tr>
<td align="LEFT" height="17"><span style="font-family: Courier New;">[045/01]</span></td>
<td align="LEFT"><span style="font-family: Courier New;">[047/05]</span></td>
<td align="RIGHT"><span style="font-family: Courier New;"><a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/10c-norsk.html">10c</a></span></td>
</tr>
<tr>
<td align="LEFT" height="17"><span style="font-family: Courier New;">[047/01]</span></td>
<td align="LEFT"><span style="font-family: Courier New;">[050/18]</span></td>
<td align="RIGHT"><span style="font-family: Courier New;"><a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/1a-norsk.html">1a</a></span></td>
</tr>
<tr>
<td align="LEFT" height="17"><span style="font-family: Courier New;">[050-19]</span></td>
<td align="LEFT"><span style="font-family: Courier New;">[053/12]</span></td>
<td align="RIGHT"><span style="font-family: Courier New;"><a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/1b-norsk.html">1b</a></span></td>
</tr>
<tr>
<td align="LEFT" height="17"><span style="font-family: Courier New;">[053/12]</span></td>
<td align="LEFT"><span style="font-family: Courier New;">[056/20]</span></td>
<td align="RIGHT"><span style="font-family: Courier New;"><a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/1c-norsk.html">1c</a></span></td>
</tr>
<tr>
<td align="LEFT" height="17"><span style="font-family: Courier New;">[056/21]</span></td>
<td align="LEFT"><span style="font-family: Courier New;">[060/11]</span></td>
<td align="RIGHT"><span style="font-family: Courier New;"><a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/1d-norsk.html">1d</a></span></td>
</tr>
<tr>
<td align="LEFT" height="17"><span style="font-family: Courier New;">[060/12]</span></td>
<td align="LEFT"><span style="font-family: Courier New;">[061/27]</span></td>
<td align="RIGHT"><span style="font-family: Courier New;"><a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/1e-norsk.html">1e</a></span></td>
</tr>
<tr>
<td align="LEFT" height="17"><span style="font-family: Courier New;">[061/28]</span></td>
<td align="LEFT"><span style="font-family: Courier New;">[065/14]</span></td>
<td align="RIGHT"><span style="font-family: Courier New;"><a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/2a-norsk.html">2a</a></span></td>
</tr>
<tr>
<td align="LEFT" height="17"><span style="font-family: Courier New;">[065/15]</span></td>
<td align="LEFT"><span style="font-family: Courier New;">[068/16]</span></td>
<td align="RIGHT"><span style="font-family: Courier New;"><a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/2b-norsk.html">2b</a></span></td>
</tr>
<tr>
<td align="LEFT" height="17"><span style="font-family: Courier New;">[068/17]</span></td>
<td align="LEFT"><span style="font-family: Courier New;">[071/29]</span></td>
<td align="RIGHT"><span style="font-family: Courier New;"><a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/2c-norsk.html">2c</a></span></td>
</tr>
<tr>
<td align="LEFT" height="17"><span style="font-family: Courier New;">[072/01]</span></td>
<td align="LEFT"><span style="font-family: Courier New;">[075/07]</span></td>
<td align="RIGHT"><span style="font-family: Courier New;"><a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/2e-norsk.html">2e</a></span></td>
</tr>
<tr>
<td align="LEFT" height="17"><span style="font-family: Courier New;">[075/08]</span></td>
<td align="LEFT"><span style="font-family: Courier New;">[079/10]</span></td>
<td align="RIGHT"><span style="font-family: Courier New;"><a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/3-norsk.html">3</a></span></td>
</tr>
<tr>
<td align="LEFT" height="17"><span style="font-family: Courier New;">[079/11]</span></td>
<td align="LEFT"><span style="font-family: Courier New;">[</span><span style="font-family: Courier New;"><span style="font-family: Courier New;">087/18</span>]</span></td>
<td align="RIGHT"><span style="font-family: Courier New;"><a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/4a-1-norsk.html">4a1</a></span></td></tr>
<tr>
<td align="LEFT" height="17"><span style="font-family: Courier New;">[087/19]</span></td>
<td align="LEFT"><span style="font-family: Courier New;">[091/11]</span></td>
<td align="RIGHT"><span style="font-family: Courier New;"><a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/4d-norsk.html">4d</a></span></td>
</tr>
<tr>
<td align="LEFT" height="17"><span style="font-family: Courier New;">[091/11]</span></td>
<td align="LEFT"><span style="font-family: Courier New;">[097/28]</span></td>
<td align="RIGHT"><span style="font-family: Courier New;"><a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/4c-norsk.html">4c</a></span></td>
</tr>
<tr>
<td align="LEFT" height="17"><span style="font-family: Courier New;">[097/29]</span></td>
<td align="LEFT"><span style="font-family: Courier New;">[103/25]</span></td>
<td align="RIGHT"><span style="font-family: Courier New;"><a href="http://aldfryas.blogspot.de/2013/09/10b-norsk.html">10b</a></span></td>
</tr>
<tr>
<td align="LEFT" height="17"><span style="font-family: Courier New;">[103/26]</span></td>
<td align="LEFT"><span style="font-family: Courier New;">[106/09]</span></td>
<td align="RIGHT"><span style="font-family: Courier New;"><a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/10e-2-norsk.html">10e2</a></span></td>
</tr>
<tr>
<td align="LEFT" height="17"><span style="font-family: Courier New;">[106/10]</span></td>
<td align="LEFT"><span style="font-family: Courier New;">[113/21]</span></td>
<td align="RIGHT"><span style="font-family: Courier New;"><a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/4e-norsk.html">4e</a></span></td>
</tr>
<tr>
<td align="LEFT" height="17"><span style="font-family: Courier New;">[113/23]</span></td>
<td align="LEFT"><span style="font-family: Courier New;">[120/10]</span></td>
<td align="RIGHT"><span style="font-family: Courier New;"><a href="http://aldfryas.blogspot.nl/2013/08/6a-1-nederlands.html">6a1</a></span></td>
</tr>
<tr>
<td align="LEFT" height="17"><span style="font-family: Courier New;">[120/10]</span></td>
<td align="LEFT"><span style="font-family: Courier New;">[126/01]</span></td>
<td align="RIGHT"><span style="font-family: Courier New;"><a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/5b-norsk.html">5b</a></span></td>
</tr>
<tr>
<td align="LEFT" height="17"><span style="font-family: Courier New;">[126/01]</span></td>
<td align="LEFT"><span style="font-family: Courier New;">[130/20]</span></td>
<td align="RIGHT"><span style="font-family: Courier New;"><a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/5c-norsk.html">5c</a></span></td>
</tr>
<tr>
<td align="LEFT" height="17"><span style="font-family: Courier New;">[130/21]</span></td>
<td align="LEFT"><span style="font-family: Courier New;">[133/16]</span></td>
<td align="RIGHT"><span style="font-family: Courier New;"><a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/6a-2-norsk.html">6a2</a></span></td>
</tr>
<tr>
<td align="LEFT" height="17"><span style="font-family: Courier New;">[133/17]</span></td>
<td align="LEFT"><span style="font-family: Courier New;">[134/21]</span></td>
<td align="RIGHT"><span style="font-family: Courier New;"><a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/6b-1-norsk.html">6b1</a></span></td>
</tr>
<tr>
<td align="LEFT" height="17"><span style="font-family: Courier New;">[134/22]</span></td>
<td align="LEFT"><span style="font-family: Courier New;">[141/25]</span></td>
<td align="RIGHT"><span style="font-family: Courier New;"><a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/4f-norsk.html">4f</a></span></td>
</tr>
<tr>
<td align="LEFT" height="17"><span style="font-family: Courier New;">[141/26]</span></td>
<td align="LEFT"><span style="font-family: Courier New;">[142/01]</span></td>
<td align="RIGHT"><span style="font-family: Courier New;"><a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/4a-2-norsk.html">4a2</a></span></td>
</tr>
<tr>
<td align="LEFT" height="17"><span style="font-family: Courier New;">[142/01]</span></td>
<td align="LEFT"><span style="font-family: Courier New;">[142/32]</span></td>
<td align="RIGHT"><span style="font-family: Courier New;"><a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/6b-2-norsk.html">6b2</a></span></td>
</tr>
<tr>
<td align="LEFT" height="17"><span style="font-family: Courier New;">[143/01]</span></td>
<td align="LEFT"><span style="font-family: Courier New;">[150/19]</span></td>
<td align="RIGHT"><span style="font-family: Courier New;"><a href="http://aldfryas.blogspot.nl/2013/08/6c-norsk.html">6c</a></span></td>
</tr>
<tr>
<td align="LEFT" height="17"><span style="font-family: Courier New;">[150/19]</span></td>
<td align="LEFT"><span style="font-family: Courier New;">[157/32]</span></td>
<td align="RIGHT"><span style="font-family: Courier New;"><a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/6d-norsk.html">6d</a></span></td>
</tr>
<tr>
<td align="LEFT" height="17"><span style="font-family: Courier New;">[157/32]</span></td>
<td align="LEFT"><span style="font-family: Courier New;">[163/09]</span></td>
<td align="RIGHT"><span style="font-family: Courier New;"><a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/6b-3-norsk.html">6b3</a></span></td>
</tr>
<tr>
<td align="LEFT" height="17"><span style="font-family: Courier New;">[163/10]</span></td>
<td align="LEFT"><span style="font-family: Courier New;">[168/19]</span></td>
<td align="RIGHT"><span style="font-family: Courier New;"><a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/5a-norsk.html">5a</a></span></td>
</tr>
<tr>
<td align="LEFT" height="17"><span style="font-family: Courier New;">[168/20]</span></td>
<td align="LEFT"><span style="font-family: Courier New;">[</span><span style="font-family: Courier New;"><span style="font-family: Courier New;">192/32</span>]</span></td>
<td align="RIGHT"><span style="font-family: Courier New;"><a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/6e-norsk.html">6e</a></span></td>
</tr>
<tr>
<td align="LEFT" height="17"><span style="font-family: Courier New;">[195/01]</span></td>
<td align="LEFT"><span style="font-family: Courier New;">[198/19]</span></td>
<td align="RIGHT"><span style="font-family: Courier New;"><a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/7a-norsk.html">7a</a></span></td>
</tr>
<tr>
<td align="LEFT" height="17"><span style="font-family: Courier New;">[198/19]</span></td>
<td align="LEFT"><span style="font-family: Courier New;">[202/06]</span></td>
<td align="RIGHT"><span style="font-family: Courier New;"><a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/7b-norsk.html">7b</a></span></td>
</tr>
<tr>
<td align="LEFT" height="17"><span style="font-family: Courier New;">[202/06]</span></td>
<td align="LEFT"><span style="font-family: Courier New;">[206/29]</span></td>
<td align="RIGHT"><span style="font-family: Courier New;"><a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/7c-norsk.html">7c</a></span></td>
</tr>
<tr>
<td align="LEFT" height="17"><span style="font-family: Courier New;">[206/30]</span></td>
<td align="LEFT"><span style="font-family: Courier New;">[210/32]</span></td>
<td align="RIGHT"><span style="font-family: Courier New;"><a href="http://aldfryas.blogspot.de/2014/03/7d-norsk.html">7d</a></span></td>
</tr>
</tbody>
</table>
</div>
Otharushttp://www.blogger.com/profile/08872620553034922705noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-864442572810761783.post-43600164369885427662014-03-22T11:58:00.001+01:002014-03-22T11:58:12.853+01:005c) Norsk<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Norsk - Hans Olav Lien<br />
<br />
{126/01}<br />
FRISO THÉR KÉNING WÉR OVER.A FLATE.<br />
HÉDE EN SVN AND EN TOGHATER TUS<br />
SA BJUSTRE FRES<br />
AS JEF HJA PAS UT FRYA.S LAND WÉI KVMEN WÉREN<br />
AND SA WONDER SKÉN AS NIMMAN MOCHT HUGJA.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Friso, som var konge over flåten, <br />hadde en sønn og ei datter hjemme, <br />så veldig lyse <br />som om de nettopp var kommet fra Frøyasland, <br />og så underskjønne som ingen kan huske.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
THJV HROP THÉRVR GVNG WR ALLE KRÉKA.LANDA<br />
AND KÉM IN THA ARA FON DEMÉTRIUS.<br />
DEMÉTRIUS WÉRE WL AND VNSÉD.LIK<br />
AND HI THOGTE THAT.IM ELLA FRY STVNDE.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Ryktet om dette gikk over hele Krekaland, <br />og kom i ørene til Dêmêtrius. <br />Dêmêtrius var råtten og usedelig, <br />og han trodde alt sto ham fritt.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">HI LÉT THIU TOGHATER AVBÉR SKAKJA.<br />
THJU MODER NE THVRADE HJRA JOI NAVT WACHTJA.<br />
JOI <i>NOMAHT</i> THA STJURAR WIVA HJRA MANA.<br />
THAT IS BLIDESKIP.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Han lot dattera åpenlyst bortføre. <br />Mora torde ikke vente på sin ’Joi’. – <br />’Joi’ kaller styrmennenes koner sine menn – <br />det vil si ’glede’.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">AK SEGZATH HJA SWÉT.HIRTE.<br />
THA STJURAR HÉTON HJRA WIVA TRAST.<br />
AND FRO JEFTA FROW </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">THAT IS FRU AK FRO.LIK.<br />
THAT IS ÉLIK AN FRU.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">De sier også ’swêthirte’ [sweetheart]. <br />Styrmennene kaller sine koner ’trâst’ [trøst], <br />og ’fro’ eller ’frow’ [fryd] – <br />det vil si ’fryd’; også frolik [’frydefull’] – <br />det er lik ‘fryd’.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
THRVCHDAM HJU HJRA MAN NAVT WACHTJA THURADE.<br />
GVNG HJU MITH HJRA SVNE </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">NÉI DÉMÉTRIUS AND BAD<br />
HI SKOLDE HJA HJRA TOGHATER <i>WITHER</i> JÉVA.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Ettersom hun ikke torde vente på sin mann, <br />gikk hun med sin sønn </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">til Dêmêtrius og ba <br />(om at) han skulle gi henne si datter tilbake.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">MEN AS DEMÉTRIUS HIRA SVN SA.<br />
LÉT.ER THAM NÉI SINRA HOVE FOR A.<br />
AND DÉDE ALÉN MITH HIM<br />
AS.ER MITH THAMHIS SUSTER DÉN HÉDE.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Men da Dêmêtrius så sønnen hennes, <br />lot han ham føre til palasset sitt, <br />og gjorde bare med ham <br />som han hadde gjort med hans søster.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
ANDA MODER SAND HI EN BUDA GOLD.<br />
THACH HJU STIRT.ET IN SÉ.<br />
AS HJU T.US KÉM<br />
WARTH HJU WAN.SINNICH.<br />
ALLERWÉIKES RUN HJU WRA STRÉTE<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Til mora sendte han en pose gull, <br />men hun slang den i sjøen. <br />Da hun kom hjem <br />var hun vanvittig. <br />Overalt løp hun rundt i gatene:</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
N.AST MIN KINDAR NAVT SJAN.<br />
O WACH.<br />
LÉT.IK TO JOW SKUL SÉKA.<br />
WAND MIN JOI WIL MI DÉJA<br />
FOR THA.K SINA KINDAR WÉI.BROCH HAV. {127}<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">”Har dere ikke sett ungene mine? <br />Å ve! <br />La meg søke skjul hos dere, <br />for min Joi vil drepe meg <br />for at jeg har brakt vekk ungene hans!”</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
THA DEMÉTRIUS FORNOM<br />
THAT FRISO TO HONK WÉRE.<br />
SAND.I EN BODJA TO HIM SEGZANDE<br />
THAT HI SINA BERN TO HIM NOMEN HÉDE<br />
WMBERA TO FORA TO.N HAGE STAT.<br />
VMBE TO LANJA HIM TOFARA SINA THJANESTA.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Da Dêmêtrius hørte <br />at Friso var hjemme, <br />sendte han et bud til ham som sa <br />at han hadde tatt barna til seg <br />for å føre dem til en høy stand, <br />for å belønne ham for hans tjenester.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
MEN FRISO THÉR STOLTE AND HERD.FOCHTICH WÉRE<br />
SAND EN BODJA MITH.EN BRÉVE NÉI SINUM BERN THA.<br />
THÉR IN MANDER HI HJAM<br />
HJA SKOLDE DEMÉTRIUS TO WILLA WÉSA<br />
VRMITHIS THAM HJARA LUK JÉRDE.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Men Friso, som var stolt og ufølsom, <br />sendte et bud med et brev til barna sine. <br />I det mante han dem (til at) <br />de skulle være til Dêmêtrius’ lyst [egtl. vilje], <br />siden de begjærte sin lykke.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
THACH THENE BODJA HÉDE </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">JETA.N ORA BRÉVE MITH FENIN.<br />
THÉRMÉI BIFAL.ER<br />
HJA SKOLDE THAT INNIMMA<br />
HWAND SÉID.ER.<br />
<br />
Men budet hadde </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">enda et annet brev – med gift. <br />I det befalte han <br />at de skulle innta den. <br />”For”, sa han,<br />
<br />
VNWILLING.LIK IS THIN LIF BIWLLAD.<br />
THAT NE SKIL JOW NAVT TO RÉKNED NI WRDE.<br />
THACH SAHWERSA JOW JOWE SÉLE BIWLLATH<br />
SA NE SKIL JOW NIMMERTHE TO WAL.HALLA NE KVMA.<br />
<br />
”deres legemer er ufrivillig besudlet – <br />det skal dere ikke bli tilregnet. <br />Men hvis dere besudler deres sjeler, <br />så skal dere aldri komme til Walhâlla [Valhall].<br />
<br />
JOW SÉLE SKIL THAN OVER JRTHA OMME.WARA.<br />
SVNDER A THET LJUCHT SJA TO MVGANDE.<br />
LIK THA FLARA.MUSA AND NACHT.ULA<br />
SKILSTV ALRA DYSTIK IN THINA HOLA SKULA.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Din sjel vil da fare omkring over Jrða <br />uten å kunne se lyset. <br />Lik flaggermusene og nattuglene <br />skal du alle dine dager skjule deg i dine huler</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">THES NACHT.IS UTKVMA.<br />
THEN VP VSA GRAVA GRAJA AND HULA.<br />
THAHWILA FRYA HJRA HAVED FON JOW OFWENDA MOT.<br />
<br />
og komme ut om natta; <br />så gråte og ule på våre graver, <br />mens Frøya må vende sitt hode bort fra dere.”<br />
<br />
THA BERN DÉDE LIK.RA BIFALEN WARTH.<br />
DEMÉTRIUS LÉT RA LIKKA IN SÉ WERPA<br />
AND TO THA MANNISKA WRDE SÉID<br />
THAT HJA FLJUCHT WÉRON.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Barna gjorde slik de ble befalt. <br />Dêmêtrius lot deres lik bli kastet i sjøen, <br />og til menneskene ble det sagt <br />at de var flyktet.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
NW WILDE FRISO </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">MITH ALLE MAN NÉI FRYA.S LAND FARA.<br />
THÉR.I ÉR WÉST HÉDE.<br />
MEN THA MÉST NILDE THAT NAVT NE DVA.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Nå ville Friso <br />fare med alle mann til Frøyasland, <br />der han før hadde vært. <br />Men de fleste ville ikke gjøre det.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">NW GVNG FRISO TO<br />
AND SKAT THET THORP MITH.A {128}<br />
KÉNINGLIKA FAR.RÉD.SKURUM ANDA BROND.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Nå gikk Friso til verks <br />og skjøt landsbyen med de <br />kongelige forrådsskurene i brann.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
HJUD NE KV NI THVRADE NINMAN NE BILIWA.<br />
AND ALLE WÉRON BLIDE<br />
THAT HJA BUTA WÉRE.<br />
BIHALVA WIF AND BERN HÉDON WI ELLA ABEFTA LÉTEN.<br />
THACH WI WÉRON TO LÉDEN<br />
MITH LIFTOCHTUM AND ORLOCH.TUCH.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Nå kunne eller torde ingen å bli værende, <br />og alle var glade <br />for at de var ute. <br />Foruten koner og barn hadde vi latt alt tilbake, <br />men vi var lastet <br />med livsnødvendigheter og krigmateriell.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
FRISO NÉDE NACH NÉN FRÉTHE.<br />
THA WI BI THÉRE ALDA HAVE KÉMON<br />
GVNG.ER MITH SINA DRISTA LJUDUM TO<br />
AND SKAT VNWARLINGA THA BROND INNA SKÉPA<br />
THÉR.I MITH SINA PILUM BIGANA KV.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Friso hadde ennå ingen fred. <br />Da vi kom til den gamle havna <br />gikk han til verks med sine modige folk, <br />og skjøt uventet brann i de skipene <br />som han kunne nå med pilene sine.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
AFTER SEX DÉGUM<br />
SAGON WI THA ORLOCH.FLATE FON DEMÉTRIUS.<br />
VP VS TO KVMA. <br />
FRISO BIFAL VS.<br />
WI MOSTON THA LITHSTE SKÉPA AFTER HADE.<br />
IN ÉNE BRÉDE LINE.<br />
THA STORA MITH WIF AND BERN FARUT.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Etter seks dager <br />så vi orlogsflåten til Dêmêtrius <br />komme opp mot oss. <br />Friso befalte oss <br />at vi måtte holde de små skipene akterut <br />i ei brei linje, <br />de store med koner og barn forut.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
FORTH BAD.ER<br />
WI SKOLDON THA KRAN.BOGA FON FOR NIMMA<br />
AND ANDA AFTE STÉWENE FASTIGJA. <br />
HWAND SÉID.ER<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Videre ba han om at <br />vi skulle ta tranebuene [armbrøstene] fra forut <br />og feste i akterstavnen. <br />”For”, sa han,</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">WI ACHON AL FLJUCHTANDE TO FJUCHTANE.<br />
NIM MAN NE MÉI HIM FORMÉTA<br />
VMB.EN ENKELDERA FJAND TO FORFOLGJANDE.<br />
ALSA SÉID.ER </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">IS MIN BISLUT.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">”vi akter å kjempe i flukt. <br />Ingen må våge <br />å forfølge en eneste fiende.” <br />”Slik”, sa han, </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">”er min beslutning”.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
THAHWILA WI THÉRMITHA AL DVANDE WÉRON<br />
KÉM WIND VS VPPA KOP.<br />
TO THÉRA LAFA AND THÉRA WIVA SKRIK.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Mens vi var travle med det, <br />kom vinden oss for baugen – <br />til de feiges og kvinnenes skrekk.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">THRVCHDAN WI NÉNE SLAVONA NAVT NÉDE<br />
AS THÉRA THÉR VS BI AJN WILLA FOLGAN WÉRE.<br />
WI NE MACHTON HJA THUS </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">NAVT THRUCH ROJA NI VNTKVMA.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Fordi vi ikke hadde andre slaver <br />enn dem som fulgte oss av egen vilje, <br />kunne vi således </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">ikke unnslippe dem ved å ro.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
MEN WR.ALDA WISTE WEL<br />
HWÉRVMB.ER SA DÉDE.<br />
AND FRISO {129} THÉR.ET FATA.<br />
LÉT THA BARN.PILA RING INNA KRAN.BOGA LIDSA.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Men Wralda visste godt <br />hvorfor han gjorde slik; <br />og Friso, som fattet det, <br />lot brannpilene straks legges i tranebuene.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">TO LIK BAD.ER </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">THAT NIM MAN SKIATA NE MACHTE<br />
ÉR HY SKATEN HÉDE.<br />
FORTH SÉID.ER THAT WI ALLE </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">NÉI THAT MIDLOSTE SKIP SKIATA MOSTE.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Likeledes ba han <br />om at ingen måtte skyte <br />før han hadde skutt. <br />Videre sa han at vi alle <br />måtte skyte mot det midterste skipet.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">IS THAT DOL GOD BIRACHT SÉID.ER<br />
SA SKILUN THA ORA HIM TO HELPANE KVMA<br />
AND THAN MOT ALREK SKIATA<br />
SA.R A ALDERBESTA MÉI.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">”Er målet godt anbrakt”, sa han, <br />”da vil de andre komme ham til hjelp, <br />og da må enhver skyte <br />som aller best han kan.”</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
AS WI NW ARHALF KETTENG FON RA OF WÉRE<br />
BIGOSTON THA PHONISIAR TO SKIATA.<br />
MEN FRISO N.ANDERE NAVT<br />
BIFARA THA EROSTE PIL DEL FALDE<br />
A SEX FADEMA FON SIN SKIP.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Da vi nå var halvannen kjetting fra dem, <br />begynte fønikerne å skyte. <br />Men Friso svarte ikke <br />før den første pila hadde falt ned <br />seks favner [ca. 10 meter] fra skipet hans.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
NW SKAT.ER.<br />
THA ORA FOLGADE<br />
THET LIKTE EN FJUR.RÉIN<br />
AND THRVCHDAM VSA PILA MITH WIND MÉI GVNGON<br />
BILÉVON HJA ALLE AN BROND<br />
AND NAKADA SELVA THA THRIDDE LAGE.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Nå skjøt han – <br />de andre fulgte (etter). <br />Det liknet et ildregn, <br />og fordi våre piler også gikk med vinden, <br />ble de alle (satt) i brann <br />og (det) nådde selv det tredje laget.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
ALLERA MANNELIK GIRADON AND JUWGADE.<br />
MEN THA KRÉTA VSAR WITHERLAGUM WÉRON SA HERDE<br />
THET.ET VS THET HIRTE BINÉPEN WARTH.<br />
AS FRISO MÉNDE THAT ET TO KOSTE.<br />
LÉT.ER OFHALDA </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">AND WI SPODE HINNE.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Alle fløytet og jublet. </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Men skrikene til våre motstandere var så sterke <br />at hjertene våre krympet seg.<br />Da Friso mente at det kunne være nok, <br />lot han holde opp, <br />og vi hastet av sted.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
THACH NÉI THAT WI TWA DÉGA FORTH PILATH HÉDE<br />
KÉM THÉR EN ORE FLATE ANT SJOCHT.<br />
FON THRITTICH SKÉPUN<br />
THÉR VS STÉDIS IN WNNE.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Men etter at vi hadde pilt videre i to dager, <br />kom det en annen flåte innen sikt – <br />på tretti skip, <br />som stadig innhentet oss.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
FRISO LÉT VS WITHER RÉD MAKJA.<br />
MEN THA OTHERA SANDON </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">EN LICHTE SNAKA FVL ROJAR FORUT.<br />
THA BODON THÉRA BADON UT ALE RA NOMA<br />
JEF HJA MITH FARA MACHTE.<br />
HJA WÉRON JOHNJAR.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Friso lot oss gjøre klar igjen. <br />Men de andre sendte ut <br />en lett slupp full av roere. <br />Budene deres ba på vegne av alle <br />om de kunne seile med (oss). <br />De var jonere.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
THRVCH DEMÉTRIUS WÉRON HJA WALDANTLIK<br />
NÉI THERE {130} ALDA HAVE SKIKAD.<br />
THÉR HÉDON HJA FON THÉRE KÉSE HÉRAD<br />
AND NW HÉDON HJA THET STOLTA SWÉRD ANTJAN<br />
AND WÉRON VS FOLGJAD.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">De var sendt av Demêtrius med makt <br />til den gamle havna. <br />Der hadde de hørt om trefningen, <br />og nå hadde de iført seg det stolte sverd [‘tatt mot til seg’] <br />og fulgt (etter) oss.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
FRISO THÉR FUL MITHA JOHNJAR FAREN HÉDE<br />
SÉIDE JA <br />
MEN WICH.HIRTE VSA KÉNING </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">SÉIDE NÉ.<br />
THA JOHNJAR SEND AFGODA THJANJAR<br />
SÉID.ER.<br />
IK SELVA HAV HÉRAD.<br />
HO HJA THI AN HROPTE.<br />
<br />
Friso, som hadde seilt mye med jonerne, <br />sa: ”Ja”. <br />Men Wichhirte, kongen vår, <br />sa: ”Nei”. <br />”Jonerne er avgudstjenere”, <br />sa han, <br />”jeg har selv hørt <br />hvordan de påkaller dem”.<br />
<br />
FRISO SÉIDE<br />
THET KVMATH THRVCH THA WANDEL<br />
MITH THA AFTA KRÉKALANDAR.<br />
THAT HAV IK VAKEN SELVA DÉN.<br />
THACH BEN IK ALSA HERDE FRYAS<br />
AS THA FINSTE FON JOW.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Friso sa: <br />”Det kommer av byttehandelen <br />med de ekte krekalenderne. <br />Det har jeg ofte gjort selv, <br />likevel er jeg likeså sterkt friser <br />som den fineste av dere.”</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">FRISO WÉRE THENE MAN<br />
THÉR VS TO FRYASLAND WISA MOSTE.<br />
THUS GVNGON THA JOHNJAR MITH.<br />
AK LIKTET NÉI WRALDA.S HÉI.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Friso var den mannen <br />som skulle vise oss til Frøyasland, <br />så jonerne dro med – <br />og det syntes (å ha vært) etter Wraldas ånd,</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">HWAND ÉR THRJA MONATHA OM HLAPEN WÉRON.<br />
GVNGON WI ALLINGEN BRITANNJA<br />
AND THRJA DÉGA LÉTER<br />
MACHTON WI HO.N SÉEN HROPA.<br />
<br />
for før tre måneder var forløpt <br />seilte vi langs Brittanja; <br />og tre dager seinere <br />kunne vi rope ”Hvilken velsignelse!”</span>Otharushttp://www.blogger.com/profile/08872620553034922705noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-864442572810761783.post-50226818391007623792014-03-22T11:25:00.000+01:002014-03-22T11:25:08.344+01:005b) Norsk<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Norsk - Hans Olav Lien<br />
<br />
{120/10}<br />
LJUD.GÉRT.<br />
THENE SKOLTE BI NACHTA FON WICH.HIRTE<br />
WARTH MIN ATHE AFTERNÉI MIN FRJUND.<br />
FON UT SIN DÉI.BOK<br />
HAV IK THJU SKÉDNESE<br />
THÉR HIR AFTER SKIL FOLGJA.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Ljudgêrt, <br />Wichhirtes kontreadmiral, <br />ble kameraten min – etterpå min venn. <br />Ut fra hans dagbok <br />har jeg historia <br />som heretter skal følge:</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
NEI THAT WI </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">12 MEL 100 AND TWIA.12 JÉR BI THA FIF WÉTRUM SÉTEN HÉDE<br />
THAHWILA VSA SÉ.KAMPAR </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">ALLE SÉA BIFAREN HÉDE THÉR TO FINDANE.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Etter at vi hadde bodd <br />12 ganger 100 og to ganger 12 år [1224 år] ved ’De fem vannene’, <br />mens våre sjøkrigere <br />hadde navigert alle hav som fantes,</span><br />
<br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">KÉM ALEXANDRE THAM KÉNING </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">MITH EN WELDICH HÉR<br />
FON BOPPA ALLINGEN THÉR STRAM<br />
VSA THORPA BIFARA.<br />
<br />
kom Aleksander [den store], kongen, <br />med en veldig hær <br />ovenfra langs strømmen <br />til våre landsbyer [326 fvt.].<br />
<br />
NIMMAN NE MACHT IM WITHER WORDA.<br />
THACH WI STJURAR THÉR BY THA SÉ SATON<br />
WI SKÉPTVS MITH AL VSA TILBÉRE HAVA IN<br />
AND BRUDA HINNA.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Ingen maktet å stå ham imot, <br />men vi styrmenn som bodde ved sjøen, <br />vi skipet med oss alle våre bærbare eiendeler <br />og dro avsted.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
THA ALEXANDRE FORNOM<br />
THAT IM SAN.E GRATE FLATE VNTFARA WAS.<br />
WARTH ER WODIN.LIK. <br />
TO SWÉRANDE HI SKOLDE ALLE THORPA AN LOGHA OFFERJA<br />
JEF WI NAVT TO BEK KVMA NILDE.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Da Aleksander fikk vite <br />at en så stor flåte var unnsluppet ham, <br />ble han som rasende <br />og sverget at han skulle ofre alle landsbyene til flammene <br />om vi ikke ville komme tilbake.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
WICHHIRTE LÉIDE SIAK TO BEDDE.<br />
THA ALEXANDRE THAT FORNOM<br />
HETH ER WACHT ALONT ER BÉTER WÉRE.<br />
AFTERNÉI KÉM ER TO HIM.<br />
SÉR KINDLYK SNAKKANDE {121}<br />
THACH HI THRJVCHDE LIK HI ÉR DÉN HÉDE.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Wichhirte lå syk til sengs. <br />Da Aleksander fikk vite det, <br />ventet han til han var bedre. <br />Etterpå kom han til ham, <br />og snakket svært vennlig. <br />Men han truet slik han hadde gjort før.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
WICH.HIRTE ANDERE THÉR AFTER. <br />
O ALDERGRATESTE THÉRA KÉNINGAR.<br />
WI STJURAR KVMATH ALLERWÉIKES.<br />
WI HAVEN FON JOW GRATE DÉDUN HÉRED.<br />
THÉRVMBE SEND WI FVL ÉRBIDENESE TO FARA JOWA WÉPNE.<br />
THA JET MAR VR THINA WITSKIP.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Wichhirte svarte deretter: <br />”Å, aller største av konger. <br />Vi styrmenn kommer allevegne, <br />vi har hørt om dine store dåder; <br />derfor er vi fulle av ærbødighet for dine våpen, <br />men enda mer for din viten.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
MEN WI OTHERA.<br />
WY SEND FRY BERN FRYA.S BERN.<br />
WY NE MUGON NÉNE SLAFONA NAVT NE WRDE.<br />
JEF IK WILDE.<br />
THA ORA SKOLDE RÉDER STERVA WILLA.<br />
HWAND ALSA IST THRVCH VSA ÉWA BIFOLEN.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Men vi andre, <br />vi er født som frie Frøyas barn. <br />Vi kan ikke bli slaver. <br />(Selv) om jeg ville, <br />skulle de andre heller ville dø, <br />for slik er det anbefalt i våre lover.”</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
ALEXANDRE SÉIDE <br />
IK NIL THIN LAND NAVT NE MAKJA TO MIN BUT<br />
NER THIN FOLK TO MINA SLAVONA.<br />
IK WIL BLAT THAT STV MY THJANJA SKOLSTE VMB LAN.<br />
THÉRVR WIL IK SWÉRA BY VS BÉDAR GODUM.<br />
THAT NIMMAN VR MY WROGJA NE SKIL.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Aleksander sa: <br />”Jeg vil ikke gjøre ditt land til mitt bytte, <br />eller ditt folk til mine slaver. <br />Jeg vil bare at dere skulle tjene meg for lønn. <br />Det vil jeg sverge på ved våre begges guder, <br />slik at ingen skal klandre meg.”</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
THA ALEXANDRE AFTERNÉI BRAD AND SALT MITH IM DÉLADE.<br />
HETH WICH.HIRTE <i>THAT</i> WISTE DÉL KASEN.<br />
HI LÉT THA SKÉPA HALA THRVCH SIN SVNE.<br />
THA THI ALLE TOBEK WÉRON.<br />
HETH ALEXANDRE THI ALLE HÉRED.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Da Aleksander etterpå delte brød og salt med ham, <br />hadde Wichhirte valgt den viseste delen. <br />Han lot skipene hente av sine sønner. <br />Da de alle var tilbake, <br />hyret Aleksander dem alle.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
THÉRMITHA WILDE HI SIN FOLK NÉI THA HÉLGE GONGGA FARA.<br />
THÉR HI TO LAND NAVT HÉDE MUGE NAKA.<br />
NW GVNG.ER TO AND KAS ALTHAM </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">UT SIN FOLK AND UT SINA SALT.ATHA<br />
THÉR WENATH WÉRON WR.NE SÉ TO FARANE.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Dermed ville han seile folkene sine til den hellige Gôngga [Ganges], <br />som han ikke hadde kunnet nå til lands. <br />Nå gikk han igang og valgte alle dem <br />blant sine folk og blant sine soldater <br />som var vant til å seile på sjøen.</span><br />
<br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">WICH.HIRTE WAS WITHER SIAK WRDEN<br />
THÉRVMBE GVNG IK ALLÉNA MITHA<br />
AND NÉARCHUS FON THES KENINGIS WÉGA.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Wichhirte var blitt syk igjen, <br />derfor dro jeg med alene – <br />og Nearchus på kongens vegne.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
THI TOCHT HLIP SVNDER FARDÉL TO.N.ENDE.<br />
UTHAVEDE THA {122} JOHNJAR IMMERTHE </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">AN VNMIN WÉRON WITH THA PHONISJAR.<br />
ALSA NÉARCHUS THÉR SELVA NÉN BAS OVIR BILIWA NE KV.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Toktet falt ikke heldig ut [egtl. ‘løp til ende uten fordel’], <br />ettersom jonerne alltid <br />var i krangel med fønikerne – <br />noe selv Nêarchus ikke kunne bli sjef over.</span><br />
<br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">INTWISKA HÉDE THAM KÉNING NAVT STILE NÉST.<br />
HI HÉDE SINA SALT.ATHA BAMA KAPJA LÉTA<br />
AND TO PLANKA MAKJA.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Imidlertid hadde ikke kongen vært i ro. <br />Han hadde latt sine soldater kappe trær <br />og lage planker.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
THRVCH HELP VSAR TIMBERLJUD </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">HÉDER THÉR OF SKÉPA MAKAD.<br />
NW WILDER SELVA SÉ.KÉNING WERTHA.<br />
AND MITH ÉL SIN HÉR THJU GONGGA VPFARA.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Med hjelp av våre tømmerfolk <br />hadde han lagd skip av det. <br />Nå ville han være sjøkonge selv, <br />og seile opp Gongga med hele sin hær.</span><br />
<br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">THACH THA SALT.ATHA THÉR FON THET BERG.LAND KÉMON<br />
WÉRON ANG TO FARA SÉ.<br />
AS HJA HÉRADON THAT HJA MITH MOSTE<br />
STATON HJA THA TIMBER HLOTHA ANE BROND.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Men soldatene, som kom fra berglandet, <br />var engstelige for sjøen. <br />Da de hørte at de måtte med, <br />stakk de tømmerlagrene i brann.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
THÉRTHRVCH WRDE VS ÉLE THORP ANDA ASKA LÉID.<br />
THET FORMA WANDE WY </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">THAT ALEXANDRE THAT BIFALEN HÉDE<br />
AND JAHWÉDER STAND RÉD VMB SÉ TO KJASANE.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Derved ble hele landsbyen vår lagt i aske [325 fvt.]. <br />Først trodde vi </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">at Aleksander hadde befalt det, <br />og (alle og) enhver stod klar til å velge sjøen.</span><br />
<br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">MEN ALEXANDER WÉRE WODIN<br />
HI WILDE THA SALT.ATHA THRVCH SIN AJN FOLK OMBRENSA LÉTA.<br />
MEN NÉARCHUS THAM NAVT ALLÉNA SIN ÉROSTE FORST<br />
MEN AK SIN FRJUND WÉRE<br />
RÉDE HIM OWERS TO DVANDE.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Men Aleksander ble rasende. <br />Han ville la soldatene ombringes av sine egne folk. <br />Men Nêarchus – som ikke bare var hans førsteoffiser, <br />men også hans venn – <br />rådet ham til å gjøre det annerledes.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
NW BÉRADER ASWEN DER LAVADE<br />
THET VNLUK ET DÉN HÉDE.<br />
THA HI NE THVRADE SIN TOCHT NAVT VRFATA.<br />
NW WILDER TOBEK KÉRA.<br />
THACH ÉR HI THAT DÉDE.<br />
LÉT.ER THET FORMA BISÉKA HWA.R SKELDICH WÉRON.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Nå bar han seg som om han trodde <br />at et uhell hadde gjort det. <br />Men han torde ikke gjenoppta toktet sitt.<br />Nå ville han dra tilbake, <br />men før han gjorde det, <br />lot han først undersøke hvem som var skyldig.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
DRY.R THAT WISTE.<br />
LÉT ER ALTHAM SVNDER WÉPNE BILIWA.<br />
VMB EN NY THORP TO MAKJANDE.<br />
FON SIN AJN FOLK LÉT.ER WEPNED </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">VMBE THA ORA TO {123} TAMMA.<br />
AND VMBE ÉNE BURCH TO BVWANDE.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Så snart han visste det, <br />lot han alle sammen være uten våpen, <br />for å lage en ny landsby. <br />Men sitt eget folk lot han være bevæpnet, <br />for å temme de andre <br />og for å bygge en borg [325 fvt.].</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">WY MOSTON WIV AND BERN MITH NIMMA.<br />
KÉMON WI ANDA MUDA THÉRE ÉUPHRAT<br />
SA MACHTON WI THÉR EN STÉD KIASA <i>JEFTHA</i> OMKÉRA.<br />
VS LAN SKOLD.VS ÉVIN BLID TO DÉLATH WRDE.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Vi måtte ta med koner og barn. <br />Når vi kom til munningen av Êuphrat [Eufrat], <br />da kunne vi velge et sted der eller dra tilbake – <br />vår lønn skulle bli tildelt oss uansett.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">AN THA NYA SKÉPA<br />
THÉR THA BROND VNTKVMA WÉRON<br />
LET.ER JOHNJAR AND KRÉKALANDAR GA.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">På de nye skipene <br />som var unnsluppet brannen, <br />lot han jonere og krekalendere dra.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
HI SELVA GVNG MITH SIN ORA FOLK<br />
ALLINGEN THÉRE KAD.<br />
THRVCH THA DORRA WOSTÉNA.<br />
THAT IS THRVCH.ET LAND </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">THAT JRTHA VPHÉID HÉDE UTA SÉ.<br />
THA HJU THJU STRÉTE AFTER VSA ÉTHELA VPHÉIDE<br />
AS HJA INNA RADE SÉ KÉMON.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Han selv dro med det andre folket <br />sitt langs kysten, <br />gjennom de tørre ørknene [324 fvt.] – <br />det vil si gjennom det landet <br />som Jrða hadde løftet opp av havet, <br />da hun løftet opp stredet etter våre forfedre, <br />da de kom inn i Râde sê [Rødehavet].</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
THA WI TO NY.GÉRT.MANJA KÉMON.<br />
NY.GÉRT.MANJA IS EN HAVA THÉR WI SELVA MAKAD HEDE.<br />
VMBE THÉR TO WÉTERJA.<br />
MÉTON WI ALEXANDRE MITH SIN HÉR.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Da vi kom til Ny Gêrtmanja [Ny Germania] – <br />Ny Gêrtmanja er ei havn som vi selv har lagd, <br />for der å ta inn vann [egtl. vanne] – <br />møtte vi Aleksander med sin hær.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
NÉARCHUS GVNG WAL VP AND BÉIDE THRJA DÉGA.<br />
THA GVNGET WITHER FORTH.<br />
THA WI BI THÉRE ÉUPHRAT KÉMON.<br />
GVNG NÉARCHUS MITH THA SALT.ATHA </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">AND FÉLO FON SIN FOLK WAL VP.<br />
THA HI KÉM HRING WITHER.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Nêarchus gikk i land og ventet tre dager. <br />Da bar det igjen videre. <br />Da vi kom til Êuphrat, <br />gikk Nearchus i land med soldatene <br />og mange fra hans folk. <br />Men han kom raskt tilbake.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
HI SÉIDE <br />
THI KÉNING LÉT JOW BIDDA.<br />
I SKILE JET.EN LITHGE TOCHT TO SINRA WILLE DVAN.<br />
ALONT ET ENDE FON.A RADE.SÉ.<br />
THÉRNÉI SKIL JAHWEDER SA FUL GOLD KRÉJA </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">AS.ER BÉRA MÉI.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Han sa: <br />”Kongen lar dere anmode <br />om at dere skal gjøre enda et lite tokt for hans skyld – <br />til enden av Râde sê. <br />Deretter skal enhver få så mye gull <br />som han kan bære.”</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
THA WI THÉR KÉMON<br />
LÉT.ER VS WISA<br />
HWÉR THJU STRÉTE ÉR WÉST HÉDE.<br />
THÉRNÉI WYLAD.ER ÉN AND THRITICH DÉGA<br />
ALAN UT SJANDE WRA WOSTÉNE.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Da vi kom dit, <br />lot han oss vise <br />hvor stredet før hadde vært. <br />Deretter drøyde han i en og tretti dager, <br />stadig skuende ut over ørkenen.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
THO THA LESTA KÉM.ER EN HLOTH MANNISKA.<br />
MITH.FORANDE {124} TWA.HONDRED ÉLEPHANTA.<br />
THVSEND KÉMLUN. TOLÉDEN </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">MITH WODEN BALKUM. RAPUM<br />
AND ALLERLÉJA ARK </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">VMBE VSA FLATE NÉI THA MIDDELSÉ TO TYANDE.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Til sist kom det en tropp mennesker <br />som førte med seg to hundre elefanter, <br />tusen kameler – lastet <br />med trebjelker, rep <br />og allslags redskap – <br />for å taue flåten vår til Middel-sê [Middelhavet].</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">THAT BISAWD.VS </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">AND LIKT VS BALTO.<br />
MEN NÉARCHUS TELD.VS.<br />
SIN KÉNING WILDE THA OTHERA KÉNINGGAR TANA.<br />
THAT.I WELDIGER WÉRE<br />
SA THA KÉNINGGAR FON THIRIS ÉR WÉSEN HÉDE.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Det forbauset oss, <br />og så dårlig ut for oss; <br />men Nêarchus fortalte oss <br />at hans konge ville betone (overfor) de andre kongene <br />at han var mektigere <br />enn kongene av Đírhis [Tyros] før hadde vært.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">WI SKOLDON MEN MITH HELPA.<br />
SÉKUR SKOLDE VS THAT NÉN SKADA NAVT DVA.<br />
WI MOSTON WEL SWIKA.<br />
AND NÉARCHUS WISTE ELLA SA PRONT TO BIRJUCHTE<br />
THAT WI INNA MIDDEL.SÉ LÉIDE<br />
ÉR THRJA MONATHA FORBY WÉRON.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Vi skulle bare hjelpe til. <br />Det skulle sikkert ikke gjøre oss noen skade. <br />Vi måtte saktens gi etter, <br />og Nêarchus visste å ordne alt så korrekt <br />at vi lå i Middel-sê <br />før tre måneder var forbi.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
THA ALEXANDRE FORNOM<br />
HO.T MITH SINRA ONWERP OFKVMEN WAS.<br />
WARTH.ER SA VRMÉTEN<br />
THAT.ER THA DRAGE STRÉTE UT.DIAPA WILDE.<br />
JRTHA TO.N SPOT.<br />
<br />
Da Aleksander hørte <br />hvordan det hadde gått med hans prosjekt, <br />ble han så dumdristig <br />at han ville grave ut det tørre stredet – <br />Jrða til spott.<br />
<br />
<i>MEN</i> WR.ALDA LÉT SINE SÉLE LAS.<br />
THÉRVMBE VRDRONK.ER INNA WIN<br />
AND IN SINA OVIR MODICH HÉD.<br />
ÉR THAT.ER BIJINA KVSTE.<br />
<br />
Men Wralda løslot hans sjel, <br />derfor druknet han i vin <br />og i sin overmodighet <br />før han kunne begynne.<br />
<br />
AFTER SIN DAD<br />
WRDE THET RIK DÉLAD THRVCH SINA FORSTA.<br />
HJA SKOLDE ALREK EN DÉL TOFARA SINA SVNUM WARJA.<br />
THACH HJA WÉRON VNMÉNIS.<br />
ELK WILDE SIN DÉL BIHALDA AND SELVA FORMARA.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Etter hans død <br />ble riket delt mellom hans fyrster. <br />De skulle alle sikre en del til sine sønner, <br />men de ble uenige. <br />Hver ville beholde sin del og endog ha mer [egtl. ‘forøke’].</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
THA KÉM ORLOCH </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">AND WI NE KVSTE NAVT OMME KÉRA.<br />
NÉARCHUS WILDE NW.<br />
WI SKOLDE VS DEL SETTA </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">AN PHONISI HIS KAD.<br />
MEN THAT NILDE NIMMAN NAVT NE DVA.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Da kom krig [319 fvt.], <br />og vi kunne ikke vende om. <br />Nêarchus ville nå <br />at vi skulle slå oss ned <br />på Phonisi his [Fønikias] kyst, <br />men det ville ingen gjøre.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">WI SÉIDE. <br />
RÉDER WILLATH WAGA<br />
NÉI {125} FRYAS.LAND TO GANA.<br />
THA BROCHT.ER VS </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">NEI THÉRE NYA HAVE FON ATHENJA.<br />
HWÉR ALLE AFTE FRYA.S BERN </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">FORMELS HINTÉIN WÉRON.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Vi sa (at vi) <br />heller ville våge <br />å dra til Frøyasland. <br />Så brakte han oss <br />til den nye havna i Aðenja [Athen], <br />hvor alle ekte Frøyas barn <br />tidligere var tatt hen.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">FORTH GVNGON WI SALT.ATHA LIFTOCHTA AND WÉPNE FARA.<br />
AMONG THA FÉLO FORSTA HÉDE NÉARCHUS EN FRJUND<br />
MITH NOME ANTIGONUS.<br />
THISSE STRÉDON BÉDE VMB EN DOL.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Videre gikk vi <br />[</span><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">frakte</span>] soldatene <strike>(for å) frakte</strike> livsfornødenheter og våpen. <br />Blant de mange fyrstene hadde Nêarchus en venn <br />med navn Antigonos. <br />Disse stred begge for ett mål –</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
SA HJA SÉIDON AS FOLLISTAR TOFARA.T KÉNINGLIKE SLACHTE<br />
AND FORTH VMBE ALLE KRÉKA.LANDA<br />
HJARA ALDE FRYDOM WITHER TO JÉVANE.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">så sier de, som tilhengere av den kongelige slekt, <br />og videre, for å gi alle Krêkalandene <br />deres gamle frihet tilbake.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">ANTIGONUS HÉDE AMONG FÉLO OTHERUM ÉNNEN SVN.<br />
THI HÉTE DEMÉTRIUS.<br />
AFTER TONOMAD THENE STÉDA WINNER.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Antigonos hadde, blant mange andre, en sønn <br />som het Dêmêtrius [Demetrios I] – <br />seinere benevnt Bybeseireren [Poliorkétes].</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
THISSE GVNG ÉNIS VPPER STÉDE SALAMES OF.<br />
NÉI THAT.ER THÉR EN EN ÉLE STUT MÉI STRÉDEN HÉDE<br />
MOST.ER MITH THÉRE FLATE STRIDA FON PTHOLEMÉUS.<br />
PTHOLEMÉUS ALSA HÉTE <i>THENE</i> FORST<br />
THÉR WELDA OVIR ÉGIPTA.LAND.<br />
<br />
Denne dro en gang avsted til byen Salâmes [Salamis]. <br />Etter at han hadde stridd med der ei lang stund, <br />måtte han stri med flåten til Ptholemêus [Ptolemaios I Sotar]. <br />Ptholemêus – så het fyrsten <br />som hersket over Êgiptaland [Egypt].<br />
<br />
DÉMÉTRIUS WN THÉRE KÉSE.<br />
THA NAVT THRVCH SINA SALT.ATHA.<br />
MEN THRVCH DAM WY HIM HELPEN HÉDE.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Dêmêtrius vant kampen, <br />men ikke gjennom sine soldater, <br />men fordi vi hadde hjulpet ham.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">THIT HÉDE WI DÉN THRVCH ATH.SKIP TOFARA NÉARCHUS.<br />
WAND WI HIM FAR BASTERD BLOD BIKANDE<br />
THRVCH SIN FRISKA HUD<br />
AND BLAWA AGON MITH WIT HÉR.<br />
<br />
Det hadde vi gjort av vennskap med Nêarchus, <br />fordi vi gjenkjente i ham bastardblod <br />gjennom hans friske hud <br />og blå øyne med lyst hår.<br />
<br />
AFTERNÉI GVNG DÉMTRIUS LAS VP HRODUS.<br />
THÉR HINNE BROCHTON WI </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">SINA SALT.ATHA AND LIFTOCHTA WR.</span><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"> </span></span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Deretter gikk Dêmêtrius løs på Hrodus [Rhodos] [305 fvt.]. <br />Dit hen brakte vi <br />hans soldater og livsfornødenheter over. </span></span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"> </span></span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">THA WI THA LESTE RÉIS TO HRODUS KÉMON<br />
WAS ORLOCH VRTYAN.<br />
DÉMÉTRIUS WAS NÉI ATHENJA FAREN.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Da vi kom til Hrodus den siste gangen, <br />var krigen over [304 fvt.]. <br />Dêmêtrius hadde seilt til Aðenia. <br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">THA VS KÉNING THAT VNDERSTANDE<br />
LÉD.ER VS TO BEK.<br />
THA WI ANDA HAVE KÉMON<br />
WÉRE {126} ÉL.ET THORP IN ROW BIDOBBEN. </span><br />
<br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Da kongen vår forsto det, <br />ledet han oss tilbake [til Athen].</span></span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Da vi så kom inn i havna [i Aðenja] [304 fvt.] <br />var hele landsbyen begravd i sorg.</span></span><br />
<br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
[oppfølger: <b>5c - FRISO</b>]</span></span></span>Otharushttp://www.blogger.com/profile/08872620553034922705noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-864442572810761783.post-78021098801787533772014-03-21T15:01:00.003+01:002014-03-21T15:01:46.171+01:007d) Norsk<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Norsk - Hans Olav Lien<br />
<br />
{206/30}<br />
THA ASKAR MÉNDE<br />
THAT.ER THA HONDA RUM HÉDE<br />
LÉT.I THA MAGJARA </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">VNDER ALLERLÉJA NOMA THRVCH OVIR SINA {207} STATA FARA<br />
AND BUTA GRÉNE.GA AND BUTA MINA STAT<br />
NE WRDON HJA NARNE NAVT NE WÉRATH. ~<br />
<br />
Da Âskar trodde <br />at han hadde hendene frie, <br />lot han magjarerne <br />reise gjennom statene sine under allslags navn; <br />og utenom i Grênegâ [Groningen] og utenom i min stat, <br />ble de ingensteds avvist.<br />
<br />
NÉI THAT ASKAR ALSA MITH THA JUTTAR<br />
AND THA ORA DÉNA.MARKAR FORBONDEN WAS<br />
GVNGON HJA ALSÉMINE RAWA.<br />
THACH THAT NETH NÉNE GODE FRUCHDA BARED.<br />
<br />
Etter at Âskar således var forbundet med juttene <br />og de andre dênamarkerne, <br />dro de alle sammen (for å) røve; <br />men det har ikke båret noen gode frukter.<br />
<br />
HJA BROCHTON ALLERLÉJA VRLANDISKA SKATA TO HONK<br />
MEN JUST THÉR THRVCH<br />
NILDON THAT JONG FOLK NÉN AMBACHT LÉRA<br />
NACH VPPA THA FJELDUM NAVT NE WERKA.<br />
SA THAT HI TO THA LERSTA WEL SLAVONA NIMMA MOSTE.<br />
<br />
De brakte hjem alle slags utenlandske skatter, <br />men nettopp av den grunn <br />ville ungfolket ikke lære noe handtverk, <br />eller arbeide på markene – <br />slik at han til sist saktens måtte ta slaver.<br />
<br />
MEN THIT WAS ÉL AL AJEN WR.ALDA HIS WILLE<br />
AND AJEN FRIA.S RÉD<br />
THÉRVMBE KV STRAF NAVT AFTER WÉGA NE BILIWA. ~<br />
SJAN HIR HO STRAFFE KVMEN IS. ~<br />
<br />
Men alt dette var helt imot Wraldas vilje <br />og imot Frøyas råd, <br />derfor kunne straff ikke bli unnlatt. <br />Se her hvordan straffen har kommet:<br />
<br />
ÉNIS HÉDON HJA TO SÉMINE ÉNE ÉLE FLATE WNNEN.<br />
HJA KÉM FON UT.A MIDDEL.SÉ.<br />
THJUS FLATE WAS TO LÉDEN<br />
MITH PURPERA KLATHAR AND ORA KOSTLIKHÉD<br />
THÉR ALLE FON OF PHONISJA KÉMON.<br />
<br />
En gang hadde de sammen kapret en hel flåte. <br />Den kom fra Middel-sê [Middelhavet]. <br />Denne flåten var lastet <br />med purpurklær og annen kostbarhet <br />som alt kom fra Phonisja [Fønikia].<br />
<br />
THAT WRAKA FOLK THÉRE FLATE<br />
WARTH BISUDA THÉRE SÉJENE AN WAL SET<br />
MEN THAT STORA FOLK WARTH HALDEN.<br />
THAT MOS RA AS SLAVONA THJANJA.<br />
<br />
Det ørkesløse folket på flåten <br />ble satt på bredden syd for Sêjene [Seinen], <br />men det sterke folket ble beholdt – <br />som skulle tjene dem som slaver. <br />
<br />
THA SKÉNNESTE WRDON HALDA<br />
VMBE VPPET LAND TO BILIWANE<br />
AND THA LÉDLIKSTA AND SWARTSTE<br />
WRDON AN BORD HALDEN<br />
VMBE VPPA THA BENKA TO ROJANDE.<br />
<br />
De peneste ble beholdt <br />for å være på land, <br />og de styggeste og svarteste <br />ble holdt om bord <br />for å ro på benkene.<br />
<br />
AN.T FLI WARTH THA BODEL DÉLATH<br />
MEN SVNDER HJARA WÉTA<br />
WARTH AK HJARA STRAF DÉLATH. ~<br />
<br />
I Flí [Vlie] ble formuen delt, <br />men uten deres vitende <br />ble også straffen deres delt.<br />
<br />
FON THA MANNISKA THÉR </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">VPPA THA VRLANDISKA SKÉPUN STALT WÉRON<br />
WÉRON SEX THRVCH BUK.PIN FELTH.<br />
MAN TOCHTE THAT.ET ÉTA AND DRINKA VRJYVEN WÉRE<br />
THÉRVMBE WARTH ALLES {208} OVIR BORD JOMPTH.<br />
<br />
Av de menneskene som <br />ble plassert på de utenlandske skipene, <br />ble seks drept av magevondt. <br />Man tenkte at maten og drikken var forgiftet, <br />derfor ble alt kastet over bord.<br />
<br />
MEN BUK.PIN RESTE.<br />
AND ALLERWÉIKES HWÉR SLAVONA JEFTHA GOD KÉM<br />
KÉM AK BUK.PIN BINNA.</span><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"> </span></span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Men magevondet vedvarte <br />og allevegne hvor slaver eller gods kom, <br />kom også magevondt inn.</span></span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"> </span> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">THA SAXMANNA BROCHTON HJU OVIR HJARA MARKA.<br />
MITH THA JUTTAR FOR HJU NÉI SKÉNLAND<br />
AND ALINGEN THÉRE KAD FON THA BALDA.SÉ.<br />
MITH ASKAR HIS STJURAR FOR HJU NÉI BRITANJA.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Saxmennene [sachserne] brakte det over sine markeder, <br />med juttene fôr det til Skenland [Skandinavia] <br />og langs kysten av Baldahavet [Det baltiske hav], <br />med Âskars styrmenn fôr det til Britanja.<br />
<br />
WI AND THAM FON GRÉNE.GA<br />
NE LÉTON NÉN GOD NER MINNISKA<br />
OVIR VSA PALA NAVT NE KVMA<br />
AND THÉRVMBE BILÉWON WI FON THA BUK.PIN FRY. ~<br />
<br />
Vi [folket i Ljudgârda], og de fra Grênegâ [Groningen], <br />tillot ingen gods eller mennesker <br />å komme over våre påler [grenser], <br />og derfor forble vi fri for magevondt.<br />
<br />
HO FÉLO MANNISKA BUK.PIN WÉI RAPTH HETH<br />
NÉT IK NAVT TO SKRIWANE<br />
MEN PRONT.LIK<br />
THÉR.ET AFTERNÉI FON THA ORA FAMNA HÉRDE</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"></span><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
Hvor mange mennesker magevondet hadde rykket vekk, <br />vet jeg ikke å skrive; <br />men Prontlik, <br />som hørte det etterpå av de andre jomfruene,</span></span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"> </span> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">HETH MY MELTH<br />
THAT ASKAR THUSAND MEL MARA FRYA MANNISKA<br />
UT SINA STATUM HULPEN HETH<br />
AS.ER WLA SLAVONA INBROCHTE. ~<br /><br />har meldt meg <br />at Âskar har hjulpet tusen ganger flere frie mennesker <br />ut av sine stater <br />enn han brakte råtne slaver inn.<br />
<br />
THA PEST FAR GOD WYKEN WAS<br />
THA KÉMON THA FRI WRDEN TWISK.LANDAR NÉI THÉRE RÉNE<br />
MEN ASKAR NILDE MITH THA FORSTUM<br />
FON THAT WLA VRBASTERDE FOLK<br />
NAVT AN ÉNE LINE NAVT NE STONDA.<br />
<br />
Da pesten var veket for godt, <br />da kom de befridde twisklenderne til Rêne [Rhinen]; <br />men Âskar ville ikke <br />stå på linje med fyrstene <br />fra det råtne, vanslektede folket.<br />
<br />
HI NILDE NAVT NE DAJA<br />
THA HJA SKOLDON HJARA SELVA FRIAS BERN HÉTA<br />
LIK RÉINTJA BIBODEN HÉDE.<br />
MEN HI VRJET THÉRBI<br />
THATI SELVA SWARTE HÉRA HÉDE. ~<br />
<br />
Han ville ikke tolerere <br />at de skulle kalle seg Frøyas barn, <br />slik Rêintja hadde bebudet. <br />Men han glemte dermed <br />at han selv hadde svart hår.<br />
<br />
EMONG THA TWISK.LANDAR WÉRON THÉR TWA FOLKAR<br />
THÉR HJARA SELVA NÉNE TWISK.LANDAR HÉTON.<br />
THAT ÉNE FOLK KÉM ÉL FÉR UT.ET SUD.ASTEN WÉI<br />
HJA HÉTON HJARA SELVA ALLE.MANNA.<br />
<br />
Blant twisklenderne var det to folk <br />som ikke kalte seg twisklendere. <br />Det ene folket kom helt fjernt fra sydøst; <br />de kalte seg alemannere [‘alle menn’].<br />
<br />
HISSA NOMA HÉDON HJA HJARA SELVA JÉVEN<br />
THA HJA JETA SVNDER WIVA INNA THA WALDA </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">AS BANNANE {209} OMME.DWARERDE.<br />
LÉTAR HAVON HJA FON.ET SLAVONA FOLK WIVA RAVATH<br />
ÉVIN SA THA HLITHAWAR<br />
MEN HJA HAVON HJARA NOME BIHALDEN.<br />
<br />
Dette navnet hadde de gitt seg selv <br />da de ennå streifet omkring i skogene <br />uten kvinner, som bannlyste. <br />Seinere har de røvet kvinner fra slave(r)folket, <br />slik som hliðhâwerne; <br />men de har beholdt navnet sitt.<br />
<br />
THAT ORA FOLK<br />
THAT MARA HÉINDE OMME.DWARELDE<br />
HÉTON HJARA SELVA FRANKA.<br />
NAVT VMBE THAT HJA FRY WÉRON.<br />
MEN FRANK ALSA HÉDE THENE ÉROSTE KANING HÉTEN<br />
THAM HIM SELVA MITH HULPE FON THA VRBRUDA FAMNA<br />
TO ERV.LIK KANING OVER SIN FOLK MAKAD HÉDE.<br />
<br />
Det andre folket, <br />som streifet omkring mer nært, <br />kalte seg frankere; <br />ikke fordi de var frie, <br />men Frank – det hadde den første kongen hett <br />som hadde gjort seg til arvekonge over sitt folk <br />med hjelp fra de fordervede jomfruene.<br />
<br />
THA FOLKAR THAM AN HIM PALADON.<br />
HÉTON HJA RA SELVA THJOTH.HIS SVNA<br />
THAT IS FOLK.HIS SVNA.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">De folkene som grenset til ham, <br />kaller seg Đjoðhis svna [Teutonere] – <br />det betyr ’folkets sønner’.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">HJA WÉRON FRYA MANNISKA BILÉWEN<br />
NÉIDAM HJA NIMMER ÉNEN KANING<br />
NER FORSTE NACH MASTER BIKANNNA NILDE. </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">AS THENE JENGE<br />
THAM BY MÉNA WILLA WAS KÉREN<br />
VPPA THÉRE MÉNA ACHT. ~<br />
<br />
De har forblitt frie mennesker, <br />ettersom de aldri ville anerkjenne <br />en konge eller fyrste eller mester <br />enn dem <br />som var valgt på den allmenne folkeforsamlinga <br />ved allmenn bestemmelse.<br />
<br />
ASKAR HÉDE AL FON RÉINTJA FORNOMMEN<br />
THAT THA TWISK LANDAR FORSTA<br />
MÉST ALTI IN FIANDSKIP AND FAITHA WÉRON.<br />
<br />
Âskar hadde allerede fått vite av Rêintja <br />at de twisklandske fyrstene <br />nesten alltid var i fiendskap og feide. <br />
<br />
NV STALD.I HJAM TO FARA<br />
HJA SKOLDE ÉNEN HÉRTOGA FON SIN FOLK KIASA<br />
VMBE THAT.ER ANG WÉRE SEID.ER<br />
THAT HJA SKOLDE MITH MANLIKOTHERUM <strike>SKOLDUN</strike> TWISTA<br />
OVIR.ET MASTERSKIP.<br />
<br />
Nå forespeilte han dem <br />at de skulle velge en hertug fra hans folk – <br />fordi han var engstelig, sa han, <br />for at de skulle krangle med hverandre <br />over herredømmet.<br />
<br />
AK SÉID.ER<br />
KVNDON SINA FORSTA MITH.A GOLUM SPRÉKA.<br />
THAT SÉID.ER<br />
WÉRE AK MODER HIS MÉNE.<br />
<br />
Han sa også <br />at hans fyrster kunne snakke med golerne – <br />det, sa han, <br />var også moras mening.<br />
<br />
THA KÉMON THA FORSTA THÉRA TWISK.LANDAR TO EKKORUM<br />
AND NÉI THRIJA SIUGUN ETMELDE<br />
KÉRON HJA AL.RIK TO RA HERTOGA UT.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Så kom twisklendernes fyrster sammen, <br />og etter tre ganger sju døgn <br />valgte de ut Alrik til sin hertug.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">AL.RIK WÉRE ASKAR HIS NÉVA.<br />
HI JEF HIM TWÉN HVNDRED SKOTSE<br />
AND HVNDRED THÉRA STOROSTA SAXMANNA<br />
MITH TO LIF.WÉRA. ~<br />
<br />
Alrik var Âskars nevø. <br />Han ga ham to hundre skotter <br />og hundre av de sterkeste saxmennene <br />med som livvakter.<br />
<br />
THA FORSTA MOSTON THRIJA SJVGUN<br />
FON {210} HJARA SVNUM NÉI STAVEREN SENDA<br />
TO BORG HJARAR TROW.</span><br />
<br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Fyrstene måtte sende tre ganger sju <br />av sine sønner til Stâveren <br />som garanti på deres troskap.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
TO NV WAS ALLES NÉI WINSK GVNGEN<br />
MEN THA MAN OVIRE RÉNE FARA SKOLDE.<br />
NILDON THENE KANING THÉRA FRANKA<br />
NAVT VNDER AL.RIKIS BIFÉLA NAVT NE STVNDA.<br />
<br />
Til nå var alt gått etter ønske, <br />men da man skulle dra over Rêne [Rhinen], <br />ville kongen til frankerne <br />ikke stå under Alriks befaling.<br />
<br />
THÉRTHRVCH LIP ALLES AN THA TIS.<br />
ASKAR THÉR MÉNDE THAT ALLES GOD GVNG.<br />
LANDE MITH SINA SKÉPA<br />
ANNA THA ORE SIDE THÉRE SKELDA.<br />
MEN THÉR WAS MAN LONG FON SIN KVMSTE TO LJUCHT<br />
AND VPPA SIN HOD.<br />
<br />
Derfor løp alt ut i forvirring. <br />Âskar, som mente at alt gikk bra, <br />landet med sine skip <br />på den andre sida av Skelda [Schelde]. <br />Men der var man forlengst informert om hans ankomst, <br />og på vakt.<br />
<br />
HJA MOSTON ALSA RING FLJUCHTA<br />
AS HJA KVMEN WÉRON<br />
AND ASKAR WRDE SELVA FATH.<br />
<br />
Han måtte flykte så snart <br />som han var kommet, <br />og Âskar ble selv tatt [ca. 10 fvt.].<br />
<br />
THA GOLA NISTON NAVT<br />
HWA HJA FENSEN HÉDE<br />
AND ALSA WARTH HI AFTERNÉI UTWIXLATH<br />
FORI ÉNNEN HAGE GOL<br />
THÉR ASKAR HIS FOLK MITH FORATH HÉDE. ~<br />
<br />
Golerne visste ikke <br />hvem de hadde fanget, <br />og således ble han etterpå utvekslet <br />mot en høytstående goler <br />som Âskars folk hadde ført med (seg).<br />
<br />
THAWILA THAT.ET ALLES BÉRADE<br />
HLIPON THA MAGJARA JETA DRISTER AS TO FARA<br />
OVIR VSA BURA RA LANDA HINNA.<br />
<br />
Mens alt dette pågikk <br />løp magjarerne enda freidigere enn før hen <br />over våre naboers land. <br />
<br />
BY EGMVDA HWÉR TO FARA<br />
THÉRE BURCH FOR.ANA STAN HÉDE<br />
LÉTON HJA ÉNE CHERKA BVWA<br />
JETA GRATER AND RIKAR<br />
AS ASKAR TO STAVEREN DÉN HÉDE. ~<br />
<br />
Ved Egmvda [Egmond], hvor før <br />borgen Forâna [Vronen/Sint Pancras] hadde stått, <br />lot de bygge en kirke – <br />enda større og rikere <br />enn det Âskar hadde gjort i Stâveren.<br />
<br />
AFTER NÉI SÉIDON HJA<br />
THAT ASKAR THJU KASE VRLÉREN HÉDE WITH THA GOLA<br />
THRVCHDAM.ET FOLK NAVT LAWA NAVT NILDE<br />
THAT WODIN HJAM HELPA KVSTE<br />
AND THAT HJA HIM THÉRVMBE NAVT ANBIDDA NILDE.<br />
<br />
Etterpå sa de <br />at Âskar hadde tapt kampen mot golerne <br />fordi folket ikke ville tro <br />at Wodin kunne hjelpe dem, <br />og at de derfor ikke ville tilbe ham.<br />
<br />
FORTH GVNGON HJA TO<br />
AND SKAKTON JONGA BERN<br />
THAM HJA BY RA HILDON<br />
AND VPBROCHTEN IN </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">THA HÉMNISSA FON HJARA VRBRUDA LÉRE. ~<br />
WÉRON THÉR MANNISKA THAM...<br />
<br />
Videre gikk de til (verks) <br />og bortførte unge barn <br />som de beholdt hos seg <br />og oppdro i <br />sin fordervede læres hemmeligheter. <br />Var det mennesker som…<br /><br /><i>(her slutter manuskriptet)</i></span>Otharushttp://www.blogger.com/profile/08872620553034922705noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-864442572810761783.post-22913874831576873842014-03-21T14:22:00.001+01:002014-03-21T14:22:14.651+01:007c) Norsk<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Norsk - Hans Olav Lien<br />
<br />
{202/06}<br />
THA DÉNA.MARKAR </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">THAM HJARA SELVA SUNT LONG </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">BOPPA ALLE ORA STJURAR. STOLTLIKE SÉKAMPAR HÉTE.<br />
HÉDON SA RINGE NAVT FON ASKAR SINA GLOR.RIKA DÉDUM NAVT NE HÉRED.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Dênamarkerne [danskene], <br />som i lange tider hadde kalt seg <br />‘stolte sjøkrigere over alle andre styrmenn’ [?], <br />hadde knapt hørt om Âskars gloriøse dåder,</span><br />
<br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">JEF HJA WRDON NIDICH THÉR VR. THÉR.MÉTE.<br />
THAT HJA WILDE ORLOCH BRENSA </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">OVER.NE SÉ AND OVER SINA LANDA. ~<br />
SJAN HIR HO HI ORLOCH FORMITHA MACHTE. ~<br />
<br />
før de ble misunnelige på det til en slik grad <br />at de ville bringe krig <br />over sjøen og over hans land. <br />Se her hvordan han klarte å unngå krig:<br />
<br />
TWISK THA BVW.FALA THÉRE VRHOMELDE BURCH STAVJA<br />
WAS JETA ÉNE SNODE BURCH.FAM MITH SVME FAMNE SÉTEN.<br />
HJRA NOME WAS RÉINTJA<br />
AND THÉR GVNG EN GRATE HROP FON HJRA WIS HÉD UT.<br />
<br />
Blant ruinene av den ødelagte borgen Stâvja [i Stavoren] <br />var det ennå etablert ei smart borgjomfru med noen jomfruer. <br />Hennes navn var Rêintja, <br />og det gikk ut et stort frasagn om hennes vishet. <br />
<br />
THJUS FAM BAD AN ASKAR HJRA HELPE </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">VNDER BITHING THAT ASKAR SKOLDE </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">THA BURCH STAVJA WITHER VPBVWA LÉTA.<br />
AS.ER HIM THÉR TO FORBONDEN HÉDE<br />
GVNG RÉINTJA MITH THRIM FAMNA NÉI HALS.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Denne jomfrua tilbød Âskar si hjelp, <br />på betingelse av at Âskar skulle <br />la borgen Stâvja gjenoppbygges. <br />Da han hadde bundet seg til dette, <br />dro Rêintja med tre jomfruer til Hals [Hals på Nord-Jylland].</span><br />
<br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">NACHTIS GVNG HJU RÉISA<br />
AND THES DÉIS KÉTHE HJU VPPA ALLE MARKUM<br />
AND BINNA ALLE MÉIDUM.<br />
<br />
Om natta dro hun på reise, <br />og om dagen talte hun på alle markeder <br />og i alle gildestuer.<br />
<br />
WR.ALDA SÉIDE HJU<br />
HÉDE HJA THRVCH THONGAR TO HROPA LÉTA<br />
THAT ALLET FRIAS FOLK MOSTON FRJUNDA WERTHA.<br />
LIK SUSTAR AND BROTHAR TAMED.<br />
OWERS SKOLDE FINDAS FOLK KVMA<br />
AND RA ALLE FON JRTHA VRDILLIGJA.<br />
<br />
Wralda, sa hun, <br />hadde latt henne påkalle gjennom torden <br />for at alle Frøyasfolk måtte bli venner – <br />tøylet som søstre og brødre, <br />ellers ville Findas folk komme <br />og utrydde dem alle fra Jrða.<br />
<br />
NÉI {203} THONGAR WÉRON FRIA.S SJVGUN WAK.FAMKES<br />
HJA ANDA DRAME FORESKINNEN.<br />
SJVGUN NACHTA AFTER EKKORUM.<br />
HJA HÉDE SÉITH.<br />
<br />
Etter tordenen hadde Frøyas sju våkejomfruer <br />vist (seg for) henne i drømme <br />sju netter etter hverandre. <br />De hadde sagt: <br />
<br />
BOPPA FRIA.S LANDUM SWABBERT RAMP<br />
MITH JUK AND KÉDNE OMME<br />
THÉRVMBE MOTON ALLE FOLKAR<br />
THÉR UT FRIA SPROTEN SEND<br />
HJARA TONOMA WÉI WERPA<br />
AND HJARA SELVA ALLÉNA FRIA.S BERN JEFTHA FOLK HÉTA.<br />
<br />
”Over Frøyas land raver ulykke <br />med åk og lenker omkring, <br />derfor må alle folk <br />som er sprunget av Frøya <br />kaste bort sine tilnavn <br />og bare kalle seg Frøyas barn eller folk.<br />
<br />
FORTH MOTON ALLE VPSTONDA<br />
AND ET FINDA.S FOLK FON FRIA.S ERV DRIVA.<br />
NILLATH HJA THAT NAVT NE DVA<br />
ALSA SKILUN HJA SLAVONA BENDA VMBE HJARA HALSA KRÉJA.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Videre må alle reise seg <br />og drive Findas folk (bort) fra Frøyas arvegode. <br />Vil de ikke gjøre det, <br />så skal de få slaveband om halsene sine.</span><br />
<br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">ALSA SKILUN THA VRLANDASKA HÉRA<br />
HJARA BERN MISBRUKA AND FYTRA LÉTA<br />
TILTHJU THAT BLOD SIGATH INNA JOWRE GRÉVA.<br />
<br />
Da skal de utenlandske herrene <br />la deres barn bli misbrukt og lenkebundet, <br />slik at blodet siger ned i gravene deres.<br />
<br />
THAN SKILUN </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">THA SKINNA JOWRE ÉTHLA JO KVMA WEKJA<br />
AND JO BIKIVJA </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">VR JO LEFHÉD AND VNDIGERHÉD.<br />
<br />
Deretter skal <br />deres forfedres skygger komme og vekke dere <br />og refse dere <br />for deres feighet og uforsiktighet.”<br />
<br />
THAT DVME FOLK<br />
THAT THRVCH TODVAN THÉRA MAGJARA<br />
AL AN SA FUL DWÉSHÉD WENTH WAS<br />
LAVADON ALLES HWAT HJU SÉIDE<br />
AND THA MAMMA KLIMDON<br />
HJARA BERN AJEN HJARA BROSTA AN.<br />
<br />
Det dumme folket, <br />som gjennom magjarernes aktivitet <br />allerede var vant med så mye dårskap, <br />trodde alt hva hun sa; <br />og mammaene klemte <br />barna sine til sine bryster.<br />
<br />
THA RÉINTJA THENE KENING FON HALS<br />
AND ALLE OTHERA MANNISKA<br />
TO ÉNDRACHT VRWROCHT HEDE<br />
SAND HJU BODON NÉI ASKAR<br />
AND TAG SELVA A LINGEN THENE BALDA.SÉ.<br />
<br />
Da Rêintja hadde brakt kongen av Hals <br />og alle andre mennesker <br />til enighet, <br />sendte hun bud til Âskar, <br />og trakk selv langs Baldahavet [Det baltiske hav].<br />
<br />
DANA GVNG HJA BY THA HLITH.HAWAR<br />
ALTHUS HÉTEN VMBE THAT HJA </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">HJARA FIANDA IMMER NÉI THET ONHLITE HAWE.<br />
THA HLITH.HAWAR SEND BRITNE<br />
AND BANNENE FON VS AJN FOLK {204}<br />
THAT INNA THA TWISLANDA SIT AND OMME DWARELT.<br />
<br />
Deretter dro hun til hliðhâwerne [litauerne] – <br />kalt slik for at de <br />alltid hogger sine fiender etter ansiktet. <br />Hliðhâwerne er borttrukkede <br />og bannlyste av vårt eget folk, <br />som bor og streifer omkring i Twislandene [‘Tysklandene’].<br />
<br />
HJARA WIVA HAWON HJA MÉST ALGADUR FON THA TARTARA RAWED.<br />
THA TARTARA SEND EN DÉL FON FINDA.S SLACHTE<br />
AND ALTHUS THRVCH THA TWISLANDAR HÉTEN<br />
VMBE THAT HJA NIMMERTHE NÉN FRÉTHO WILLE.<br />
MEN THA MANNISKA ALTI UTTARTA TO STRIDANDE. ~<br />
<br />
Nesten alle konene deres har de røvet fra tartarene. <br />Tartarene er en del av Findas slekt, <br />og kalt slik av twislenderne <br />fordi de aldri vil ha noen fred, <br />men alltid terger [‘tarter’] menneskene ut til strid.<br />
<br />
FORTH GVNG HJU AFTERA SAXNA.MARKA<br />
TWERES THRVCH THA ORA TWISK.LANDA HIN.<br />
ALLERWÉIKES THAT SELVA UTKÉTHA.<br />
NÉI TWAM JÉR OM WÉRON<br />
KÉM HJU ALINGGEN THÉRE RÉNE TO HONK. ~<br />
<br />
Etter Saxnamarka [Sachsen] dro hun av sted videre <br />tvers igjennom de andre Twisklandene, <br />for allevegne å forkynne det samme. <br />Etter at to år var omme, <br />kom hun hjem langs Rêne [Rhinen].<br />
<br />
BY THA TWISK.LANDAR HÉDE HJU<br />
HJARA SELVA AS MODER UTJAN<br />
AND SÉID THAT HJA MOCHTON<br />
AS FRY AND FRANKA MANNISKA WITHER KVMA.<br />
MEN THAN MOSTEN HJA OVIR THA RÉNE GVNGGA<br />
AND THA GOLA FOLGAR UT FRYAS SUDAR LANDUM JAGJA.<br />
<br />
Hos twisklenderne hadde hun <br />utgitt seg for mor <br />og sagt at de måtte <br />komme tilbake til (å være) frie og franke mennesker. <br />Men da måtte de dra over Rêne <br />og jage goler-tilhengerne ut av Frøyas sørlige land.<br />
<br />
AS HJA THAT DÉDE<br />
SA SKOLDE HJRA KÉNING ASKAR OVERA SKELDA GVNGGA<br />
AND THÉR THAT LAND OF WINNA. ~ ~<br />
<br />
Når de gjorde det, <br />da skulle deres kong Âskar dra over Skelda [Schelde] <br />og der vinne landet tilbake.<br />
<br />
BY THA TWISK.LANDAR SEND FÉLO TJODA PLÉGA<br />
FON THA TARTARUM AND MAGJARA BINNA GLUPTH<br />
MEN AK FUL SEND THÉR FON VSA SÉDUM BILÉWEN.<br />
THÉR THRVCH HAVATH HJA JETA FAMNA<br />
THÉR THA BERN LÉRA<br />
AND THA ALDA RÉD JEVA.<br />
<br />
Hos twisklenderne har mange avskyelige skikker <br />fra tartarene og magjarerne sneket seg inn; <br />men det har også blitt værende mange av våre seder. <br />Derfor har de ennå jomfruer <br />som lærer barna <br />og gir de eldre råd.<br />
<br />
BI T.ANFANG WÉRON HJA REINTJA NIDICH<br />
MEN TO THA LESTA WARTH HJU THRVCH HJAM FOLGATH AND THJANJATH<br />
AND ALLERWÉIKES BOGATH<br />
HWÉR.ET NETTE AND NÉDLIK WÉRE. {205} ~<br />
<br />
I begynnelsen var de sinte på Rêintja; <br />men til sist ble hun fulgt og tjent av dem, <br />og berømmet overalt <br />hvor det var nyttig og nødvendig.<br />
<br />
ALSA RINGEN ASKAR FON RÉINTJA HJRA BODON FORNOM<br />
HO THA JUTTAR NIGATH WÉRON<br />
SAND HI BISTONDA BODON FON SIN ANT WEGUM<br />
NÉI THA KANING FON HALS.<br />
<br />
Så snart Âskar fikk vite av Rêintjas bud <br />hvordan juttene [jydene] var stemt, <br />sendte han på egne vegne umiddelbart bud(bærere) <br />til kongen av Hals.<br />
<br />
THAT SKIP WÉR MITH THA BODON GVNGON<br />
WAS FVL LÉDEN MITH FAMNA SIRHÉDUM<br />
AND THÉR BI WÉR EN GOLDEN SKILD<br />
HWÉRVPPA ASKAR HIS DANTE </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">KUNSTA LIK WAS UT EBYLD.<br />
<br />
Skipet som budene dro med <br />var fullastet med kvinnesmykker, <br />og dertil var det et gullskjold <br />hvorpå Âskars skikkelse </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">var kunstferdig avbildet.<br />
<br />
THISSA BODON MOSTON FRÉJA<br />
JÉF ASKAR THES KANING HIS TOGHTER FRÉTHO.GUNSTA<br />
TO SIN WIF HAVE MACHTE. ~<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Disse budene skulle spørre <br />om Âskar kunne ha kongens datter, Frêðogunsta, <br />til sin kone.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">FRÉTHO.GUNSTA KÉM EN JÉR LÉTER TO STAVEREN.<br />
BI HJARA FOLGAR WÉRE AK ÉNEN MAGI<br />
HWAND THA JUTTAR WÉRON SUNT LONG VRBRUD. ~<br />
<br />
Frêðogunsta kom et år seinere til Stâveren. <br />Med hennes tilhengere var også en magí, <br />for juttene var blitt bedervet for lenge siden.<br />
<br />
KIRT AFTER THAT ASKAR<br />
MITH FRÉTHO.GUNSTA BOSTIGJATH WAS<br />
WARTH THÉR TO STAVEREN ÉNE SCHERKE BVWED.<br />
INNA THJU SCHERKE WRDON TJODA<br />
DROCHTEN LIKANDA BYLDON STALTH.<br />
MITH GOLD TRVCH WROCHTNE KLATHAR.<br />
<br />
Kort etter at Âskar <br />var blitt gift med Frêðogunsta, <br />ble det bygd en kirke i Stâveren. <br />I kirken ble avskyelige <br />avgudelige bilder oppstilt, <br />med klær gjennomarbeidet med gull.<br />
<br />
AK IS ER BIWÉRATH <i>T</i>HAT ASKAR </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">THÉR NACHTIS AND VNTIDIS MITH FRÉTHO.GUNSTA FAR NITHER BUWGADE.<br />
MEN SA FUL IS SÉKUR. <br />
THJU BURCH STAVJA NE WARTH NAVT WITHER VPEBVWED. ~<br />
<br />
Det er også hevdet at Âskar <br />bøyde seg ned for dem der i tide og utide med Frêðogunsta. <br />Men så mye er sikkert – <br />borgen Stavja ble ikke gjenoppbygd.<br />
<br />
RÉINTJA WAS AL TO BEK KVMEN.<br />
AND GVNG NIDICH NÉI PRONT.LIK </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">THJU MODER ET TEXLAND BARJA.<br />
PRONT.LIK GVNG TO<br />
AND SAND ALLERWÉIKES BODON THÉR UT KÉTHON.<br />
ASKAR IS VRJÉVEN AN OFGODJE.<br />
<br />
Rêintja var allerede kommet tilbake, <br />og dro forbannet til Prontlik, <br />mora i Texland [Texel], for å klage. <br />Prontlik gikk til verks <br />og sendte allevegne bud som kunngjorde: <br />“Âskar er overgitt til avguderi!”<br />
<br />
ASKAR DÉDE AS MURK.I T NAVT<br />
MEN VNWARLINGEN KÉM THÉR ÉNE {206} FLATE UT HALS.<br />
NACHTIS WRDON THA FAMNA UT.ÉRE BURCH DRIWEN<br />
AND OGTIN.S KVN MAN FON THÉRE BURCH<br />
ALLÉNA ÉNE GLANDERE HAPE SJAN.<br />
<br />
Âskar gjorde som han ikke merket det, <br />men uventet kom det en flåte fra Hals. <br />På natta ble jomfruene drevet ut av borgen, <br />og på formiddagen kunne man av borgen <br />kun se en glødende hop.<br />
<br />
PRONTLIK AND RÉINTJA<br />
KÉMEN TO MY VMB SKUL.<br />
THA IK THÉR AFTERNÉI VR NÉI TOCHTE<br />
LÉK IT MY TO THAT IT KWADLIK<br />
FAR MIN STAT BIDÉJA KVSTE.<br />
<br />
Prontlik og Rêintja <br />kom til meg for (å søke) tilflukt.<br />Da jeg tenkte over det etterpå, <br />virket det for meg som om det skadelige <br />kunne være tjenlig for min stat. <br />
<br />
THÉRVMBE HAVON TO SÉMNE<br />
ÉNE LEST FORSONNEN<br />
THÉR VS ALLE BATA MOST.<br />
SJAN HIR HO WI TO GVNGEN SEND. ~<br />
<br />
Derfor har vi sammen <br />pønsket ut en listighet <br />som kan gagne oss alle. <br />Se her hvordan vi har gått til (verks):<br />
<br />
MIDDEL IN.T KRILWALD<br />
BI ASTEN LJVD.WERDE<br />
LÉITH VSA FLI JEFTHA WÉRA<br />
THÉR MAN AL LÉNA<br />
THRVCH DWARL.PADA MÉI NAKA.<br />
<br />
Midt i småkogen <br />øst for Ljvdwêrde [Leeuwarden], <br />ligger vår tilflukt eller (vårt) vern, <br />som man bare <br />kan nå via gangstier. <br />
<br />
IN VPPA THJUS BURCH HÉD IK<br />
SUNT LONGE JONGA WAKAR STALD<br />
THÉR ALLE ÉNE GRINS AN ASKAR HÉDE<br />
AND ALLE ORA MANNISKA DANATH HALDEN.<br />
<br />
På denne borgen hadde jeg <br />allerede lenge hatt unge vakter plassert <br />som alle hadde en avsmak for Âskar, <br />og som holdt alle andre mennesker (borte) derfra.<br />
<br />
NV WAST BI VS AK AL SA WID KVMEN<br />
THAT FÉLO WIVA AND AK MANNA<br />
AL PATÉRADE VR SPOKKA<br />
WITTE WIVA AND ULDERMANKES.<br />
LIK THA DÉNAMARKAR.<br />
<br />
Nå var det også hos oss allerede kommet så langt <br />at mange kvinner – og også menn – <br />alle pratet om spøkelser, <br />hvite damer og huldremenn, <br />lik dênamarkerne [danskene].<br />
<br />
ASKAR HÉDE AL THISSA DWASHÉDA<br />
TO SIN BATA ANWENTH<br />
AND THAT WILDON WI NV AK<br />
TO VSA BATA DVA.<br />
<br />
Âskar hadde anvendt alle disse tåpelighetene <br />til sin (egen) fordel, <br />og det ville vi nå også <br />gjøre til vår fordel. <br />
<br />
BI.NE THJUSTRE NACHT<br />
BROCHT IK THA FAMNA NÉI THÉRE BURCH<br />
AND DANA GONGON HJA MITH HJARA FAMNA<br />
IN THRVCH THA DWARL.PADA<br />
SPOKKA IN WITTA KLATHAR HULED.<br />
SA THAT THÉR AFTER NÉI NÉN MANNISK </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">MARA KVMA NE THVRADE.<br />
<br />
Ei mørk natt <br />brakte jeg jomfruene til borgen, <br />og deretter gikk de med sine jomfruer <br />inn mellom de falske stiene, <br />innhyllet i hvite klær som spøkelser – <br />slik at ingen mennesker <br />torde komme dit mer etterpå.</span>Otharushttp://www.blogger.com/profile/08872620553034922705noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-864442572810761783.post-75171215710713506102014-03-20T13:18:00.000+01:002014-03-20T13:18:26.073+01:007b) Norsk<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Norsk - Hans Olav Lien<br />
<br />
{198/19}<br />
AN.T NORTH.ENDE FON BRITANJA<br />
THAT FVL MITH HAGA BERGUN IS<br />
THÉR SIT EN SKOTS FOLK.<br />
VR.ET MARA DÉL UT FRYA.S BLOD SPROTEN.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">I nordenden av Britanja, <br />som er full av høye fjell, <br />der bor et skotsk [grovt] folk – <br />for de flestes del sprunget av Frøyas blod.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">VR.A ÉNE HELTE SEND HJA UT KALTANA FOLGAR<br />
VR.ET ORA DÉL UT BRITNE AND BANNANE<br />
THÉR BI GRADUM MITH TID<br />
FON UT.A TINLONUM THÉR HINNA FLJUCHTE.<br />
<br />
For den ene halvparten(s vedkommende) er de av kältertilhengere, <br />for den andre delen(s vedkommende) av borttrukkede og forviste <br />som med tida gradvis <br />flyktet dit hen fra Tinnlandene [Cornwall og Wales].<br />
<br />
THÉR UT.A TINLONA KÉMON<br />
HAVATH ALGADUR VRLANDISKA WIVA<br />
JEFTHA FON VRLANDHIS TUK.<br />
<br />
De som kommer fra Tinnlandene <br />har alle sammen utenlandske kvinner <br />eller (kvinner) av utenlandsk rase.<br />
<br />
THI ALLE SEND VNDER.ET WELD THÉRA GOLUM.<br />
HJARA WÉPNE SEND WODEN BOGA<br />
AND SPRITA MITH PINTUM FON HERT HIS HORNUM<br />
AK FON {199} FLINTUM.<br />
<br />De er alle under golernes makt. <br />Våpnene deres er trebuer <br />og spyd med spisser av hjortehorn <br />og av flint.<br />
<br />
HJARA HUSA SEND FON SADUM AND STRÉ<br />
AND SVME HÉMATH INNA HOLA THÉRA BERGUM.<br />
SKÉPON THÉR HJA RAVED HAVE<br />
IS HJARA ÉNGE SKAT.<br />
<br />
Husene deres er av gresstorv og halm, <br />og noen bor i hulene i fjellene. <br />Sauer som de har røvet <br />er deres eneste formue. <br />
<br />
MONG THA AFTERKVMANDA THÉRA KALTANA FOLGAR<br />
HAVATH SVME JETA ISERA WÉPNE<br />
THÉR HJA FON HJARA ÉTHLUM URVEN HAVE. ~<br />
<br />
Blant etterkommerne av kälter-tilhengerne <br />har enkelte ennå jernvåpen <br />som de har arvet fra sine forfedre.<br />
<br />
VMBE NV GOD FORSTAN TO WERTHANDE<br />
MOT IK MIN TELLING<br />
VR THAT SKOTSE FOLK RESTA LÉTA.<br />
AND ÉWET FON THA HÉINDA KRÉKA.LANDA SKRIVA. ~<br />
<br />
For nå å Bli godt forstått, <br />må jeg la mi fortelling <br />om det skotske folk bero, <br />og skrive noe om de nære Krekalandene [Italia].<br />
<br />
THA HÉINDA KRÉKA.LANDA </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">HAVON VS TO FARA ALLÉNA TO HÉRATH.<br />
MEN SUNT VNHUGLIKA TIDUM<br />
HAVON RA THÉR AK AFTER.KVMANDA<br />
FON LYDA AND FON FINDA NITHER SET.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">De nære Krêkalandene <br />har før tilhørt oss alene, <br />men siden uminnelige tider <br />har også etterkommere <br />fra Lyda og fra Finda bosatt seg der.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">FON THA LERSTA<br />
KÉMON TO THA LERSTA </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">EN ÉLE HAPE FON TROJE.<br />
TROJE ALSA HETH.ÉNE STÉDE HÉTEN<br />
THÉR ET FOLK FON THA FÉRE KRÉKA.LANDA<br />
INNOMTH AND VRHOMELT HETH.<br />
<br />
Fra de siste <br />kom det til slutt <br />en hel hop fra Trôje [Troja]. <br />Trôje, det har en by hett <br />som folket fra Det fjerne Krêkaland [Grekenland] <br />har inntatt og ødelagt. <br />
<br />
THA THA TROJANA<br />
TO THA HÉINDA KRÉKA LANDUM NEST.LED WÉRON.<br />
THA HAVON HJA THÉR MITH TID AND FLIT<br />
ÉNE STERKE STÉD MITH WALLA AND BURGUM BVWED<br />
ROME THAT IS RUM HÉTEN.<br />
<br />
Da trôjanerne <br />hadde tatt bolig i De nære Krekalandene, <br />da hadde de med tid og flid <br />bygd en sterk by med murer og borger, <br />kalt Rome [Roma] – det betyr ’romslig’.<br />
<br />
THA THAT DÉN WAS<br />
HETH THAT FOLK HIM SELVA THRVCH LEST AND WELD<br />
FON THAT ÉLE LAND MASTER MAKED. ~<br />
<br />
Da det var gjort, <br />hadde folket gjennom list og vold <br />gjort seg til mester over hele landet.<br />
<br />
THAT FOLK THAT ANDA SUD.SIDE THÉRE MIDDEL.SÉ HÉMTH<br />
IS FAR.ET MARA DÉL FON FHONISJA WÉI KVMEN.<br />
THA FHONISJAR SEND EN BASTRED FOLK.<br />
HJA SEND FON FRYA.S BLOD.<br />
AND FON FINDA.S BLOD {200}<br />
AND FON LYDA HIS BLOD.<br />
<br />
Det folket som bor på sydsida av Middel-sê [Middelhavet] <br />har for de flestes del kommet fra Fhonísja [Fønikia]. <br />Fhonísjerne [fønikerne] er et vanartet folk; <br />de er av Frøyas blod <br />og av Findas blod <br />og av Lydas blod.<br />
<br />
THAT FOLK FON LYDA SEND THÉR AS SLAVONA.<br />
MEN THRVCH THA VNTUCHT THÉR WIVA<br />
HAVON THISSA SWARTE MANNISKA<br />
AL.ET ORA FOLK BASTRED AND BRUN VRFARVET.<br />
<br />
Folket fra Lyda er der som slaver, <br />men gjennom kvinnenes utukt <br />har disse svarte menneskene <br />vanslektet alt det andre folket og farget det brunt.<br />
<br />
THIT FOLK AND THAM FON ROME KAMPATH OLAN<br />
VMB ET MASTERSKIP FON THA MIDDEL.SÉ.<br />
FORTH LÉVATH THAM FON ROMA<br />
AN FJANDSKIP WITH THA FONISJAR<br />
AND HJARA PRESTERA<br />
THÉR ET RIK ALLÉNA WELDA WILLE WR JRTHA<br />
NE MUGON THA GOLA NAVT NE SJAN.<br />
<br />
Dette folket og de fra Roma kjemper stadig <br />om herredømmet over Middel-sê. <br />Videre lever de i Roma <br />i fiendskap med fonísjerne; <br />og deres prester, <br />som vil herske over et rike på Jrða alene, <br />vil ikke se golerne [gallerne].<br />
<br />
THAT FORMA HAVON HJA THA FPHONISJAR MIS.SELLJA OF NOMEN.<br />
DANA ALLE LANDA THÉR SUDWARD<br />
WESTWARD AND NORTHWARD LIDSA.<br />
AK.ET SUDAR.DÉL FON BRITTANJA<br />
AND ALLERWÉIKES HAVON HJA THA FONISJAR PRESTERA.<br />
THAT HÉTH. THA GOLA VRJÂGETH.<br />
<br />
Først har de tatt Misselja [Marseille] fra fphonísjerne [49 fvt.], <br />dernest alle land som ligger sydover, <br />vestover og nordover – <br />også den sydlige delen av Brittanja [43 fvt.]; <br />og allevegne har de jagd (bort) de fonísjiske prestene – <br />som kalles golerne.<br />
<br />
DANA SIND THUSANDA GOLA<br />
NÉI NORTH BRITTANJA BRIT.<br />
KIRT VRLÉDEN WAS THÉR THA VRESTE THÉRA GOLUM SÉTEN<br />
VPPA THÉRE BURCH THÉR IS KÉTHEN KÉRENAK.<br />
THAT IS HERNE.<br />
HWANATH HI SIN BIFÉLA JEF AN ALLE ORA GOLA.<br />
<br />
Deretter har tusener av golere <br />trukket til Nord-Brittanja. <br />For kort tid siden var den øverste av golerne etablert <br />på borgen der, som er kalt Kêrenäk [Lindisfarne] – <br />det vil si ’hjørne’, <br />hvorfra han ga si befaling til alle andre golere.<i></i><br />
<br />
AK WAS THÉR AL HJARA GOLD TOGADUR BROCHT.<br />
KÉREN.HERNE JEFTHA KÉREN.AK<br />
IS ÉNE STÉNE BURCH<br />
THÉR ÉR AN KALTA HÉRDE.<br />
THÉRVMBE WILDON THA FAMNA<br />
FON THA AFTERKVMANDE THÉRA KALTANA FOLGAR<br />
THA BURCH WITHER HA.<br />
<br />
Og så var alt deres gull brakt sammen der. <br />Kêrenherne, eller Kêrenäk, <br />er en steinborg <br />som før tilhørte Kälta, <br />derfor ville jomfruene <br />til etterkommerne av kälter-tilhengerne <br />ha borgen tilbake.<br />
<br />
ALSA WAS THRVCH THA FIANSKIP<br />
THÉRA FAMNA AND THÉRA GOLUM.<br />
FAITHE AND TWIST {201} IN OVIR THAT BERCH.LAND KVMEN<br />
MITH MORTH AND BROND. ~<br />
<br />
Således, gjennom fiendskapet <br />(mellom) jomfruene og golerne <br />var det kommet feide og tvist inn over berglandet [Skottland] <br />med mord og brann.<br />
<br />
VSA STJURAR KÉMON THÉR<br />
FAKEN WOL HALJA<br />
THAT HJA SELLADE FORI<br />
TO BIRÉDE HUDUM AND LINNE.<br />
<br />
Våre styrmenn kom <br />stadig dit (for å) hente ull, <br />som de kjøpte for <br />tilberedte huder og lin.<br />
<br />
ASKAR WAS OFTEN MITH WÉST.<br />
AN STILNESSE HÉDER MITH THA FAMNA<br />
AND MITH SVME FORSTUM ATH.SKIP SLOTEN.<br />
AND HIM SELVA FORBONDEN<br />
VMBE THA GOLA TO VRJAGANE UT KÉREN.AK.<br />
<br />
Âskar hadde ofte vært med. <br />I stillhet hadde han sluttet vennskap med jomfruene <br />og med enkelte fyrster, <br />og bundet seg <br />til å jage golerne ut av Kêrenäk.<br />
<br />
AS.ER THÉRNÉI WITHER KÉM<br />
JÉF HI THA FORSTA AND WIGANDLIKSTA MANNA<br />
ISERE HELMA AND STÉLA BOGA.<br />
ORLOCH WAS MITH KVMEN<br />
AND KIRT AFTER FLOJADON STRAMA BLOD<br />
BY THA HELLINGA THÉRA BERGUM DEL. ~<br />
<br />
Da han kom tilbake dit, <br />ga han fyrstene og de tapreste mennene <br />jernhjelmer og stålbuer. <br />Krig var kommet med, <br />og kort etter fløyt strømmer av blod <br />nedover fjellenes skråninger.<br />
<br />
THA ASKAR MÉNDE<br />
THAT KANS HIM TO LAKTE.<br />
GVNG.ER MITH FJUWERTICH SKÉPUM HIN<br />
AND NAM KÉREN.AK<br />
AND THENE VRESTE THÉRA GOLUM<br />
MITH AL SINE GOLD.<br />
<br />
Da Âskar mente <br />at sjansen smilte til ham, <br />dro han av sted med førti skip <br />og tok Kêrenäk <br />og den øverste av golerne <br />med alt sitt gull.<br />
<br />
THAT FOLK WÉRMITH HI<br />
WITH THA SALT.ATHUM THERA GOLUM KAMPED HÉDE<br />
HÉD.ER UT.A SAXANA.MARKUM LVKTH<br />
MITH LOFTE FON GRATE HÉRA.RAVE AND BUT.<br />
THUS WARTH THA GOLA NÉWET LÉTEN.<br />
<br />
Folket, med hvilket han <br />hadde kjempet mot soldatene til golerne, <br />hadde han lokket fra Saxanamarkum [Sachsen] <br />med løfte om stort hærfang og bytte. <br />Således ble ingenting etterlatt til golerne.<br />
<br />
AFTER NÉI NAM.ER TWA É.LANDA<br />
TO BERCH FAR SINUM SKÉPUM.<br />
AND HWANATH HI LÉTER UTGVNG<br />
VMB ALLE FONISJAR SKÉPA AND STÉDA TO BIRAWANE<br />
THÉR.I BIGANA KV.<br />
<br />
Etterpå tok han to øyer <br />til beskyttelse for skipene sine, <br />og hvorfra han seinere dro ut <br />for å berøve alle fonísjiske [fønikiske] skip og steder <br />som han kunne nå.<br />
<br />
THA.ER TO BEK KÉM<br />
BROCHT.I TOMET SEX.HVNDRED<br />
THÉRA STORESTE KNAPUM<br />
FON THAT SKOTSE BERCH.FOLK MITH.<br />
HI SÉIDE THAT HJA HIM TO BORGUM JÉVEN WÉRON.<br />
TILTHJU HI SÉKUR {202} WÉSA MACHTE<br />
THAT THA ELDRA HIM SKOLDE TROW BILIWA.<br />
<br />
Da han kom tilbake <br />brakte han med seg nesten seks hundre <br />av de sterkeste guttene <br />fra det skotske fjellfolket. <br />Han sa at de var gitt ham som garantier, <br />slik at han skulle være sikker <br />på at foreldrene skulle forbli ham trofast.<br />
<br />
MEN.T WAS JOK.<br />
HI HILD RA AS LIF.WÉRE ET SINA HOVA<br />
THÉR HJA ALLERA DISTIK LES KRÉJON<br />
IN.T RIDA AND IN.T HONDTÉRA<br />
FON ALLERLÉJA WÉPNE.<br />
<br />
Men det var et triks. <br />Han beholdt dem som livvakter på sin residens, <br />der de alle daglig fikk undervisning <br />i ridning og i handtering <br />av allslags våpen.</span>Otharushttp://www.blogger.com/profile/08872620553034922705noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-864442572810761783.post-85424904662256507152014-03-19T16:54:00.000+01:002014-03-19T16:54:32.106+01:007a) Norsk<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Norsk - Hans Olav Lien</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
<i>(Ifølge pagineringa mangler det to sider her. Ottema hevder at det mangler mer. Han sier at forfatteren av det følgende avsnittet kunne ha vært en sønn eller sønnesønn av Bêden. Men det kan umulig være riktig, ettersom Bêden var en nevø av Konerêd, som i sin tur var sønn av Wiljo og Freðorik, som levde under naturkatastrofen i 306-305 fvt. Forfatteren av det følgende avsnittet forteller om hendelser som ifølge historia skjedde rundt år 49 fvt. – derfor må han nødvendigvis ha levd på eller etter den tida, og ha vært et seinere medlem av Oera Linda-familien. Skrift av anonym skriver:)</i><br />
<br />
{195}<br />
THÉRVMBE WIL IK THAT FORMA<br />
VR SWARTE A.DEL SKRIVA. ~<br />
SWARTE A.DEL WÉRE </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">THENE FJURDE KENING AFTER FRISO.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">[...] Derfor vil jeg først <br />skrive om Svarte Adel.<br />Svarte Adel var </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">den fjerde kongen etter Friso.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">BI SIN JUGED HETHER TO TEX.LAND LÉRED.<br />
AFTERNÉI HETHER TO STAVEREN LÉRED.<br />
AND FORTH HETH.ER </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">THRVCH OVIR ALLE STATA FAREN. ~<br />
<br />
I sin ungdom hadde han studert i Texland [Texel], <br />etterpå hadde han studert i Stâveren [Stavoren], <br />og dernest hadde han <br />reist gjennom alle statene.<br />
<br />
THA THAT.ER FJVWER AND TVINTICH JÉR WÉRE<br />
HETH SIN TAT MAKED<br />
THAT.ER TO A.SEGA.ASKAR KÉREN IS. ~<br />
THA.ER ÉN.MEL ASKAR WÉRE.<br />
ASKTE HI ALTI IN.T FARDÉL THÉRA ARMA.<br />
<br />
Så, da han var fire og tjue år, <br />hadde hans pappa gjort <br />at han ble valgt til dommer. <br />Da han engang var dommer <br />dømte han alltid til de fattiges fordel.<br />
<br />
THA RIKA. SÉD.ER<br />
PLÉGATH ÉNOCH VNRJUCHTA THINGA<br />
THRVCH MIDDEL FON HJARA JELD.<br />
THÉRVMBE AGON WI TO NJVDANE<br />
THAT THA ARMA NÉI VS OMME SJAN. ~<br />
<br />
”De rike”, sa han, <br />”begår nok urette ting <br />ved hjelp av sine penger, <br />derfor har vi å sørge <br />for at de fattige ser seg rundt til oss.”<br />
<br />
THRVCH THA.S AND ORA RÉDNE<br />
WÉR.I THENE FRJUND THÉRA ARMA<br />
AND THÉRA RIKA SKRIK.<br />
ALSA ARG IS.T KVMEN<br />
THAT SIN TAT HIM NÉI THA AGUM SACH. ~<br />
<br />
Med disse og andre argumenter <br />ble han vennen til de fattige, <br />og de rikes skrekk. <br />Så ille har det blitt <br />at hans pappa så ham i øynene.<br />
<br />
THA SIN TAT FALLEN WAS<br />
AND HY VPPA THAMHIS SÉTEL KLIWED.<br />
THA WILD.ER ÉVIN GOD SIN AMBT BIHALDA.<br />
LIK AS THA KENINGAR FON.T ASTA PLÉGATH.<br />
<br />
Da hans pappa var falt (bort), <br />og han kløyv opp på hans sete, <br />da ville han like godt beholde sitt embete – <br />liksom kongene fra Østen pleier.<br />
<br />
THA RIKA NILDON THAT NAVT NE DAJA.<br />
MEN NW HLIP ALLET ORA FOLK TO HAPE<br />
AND THA RIKA WÉRON BLIDE<br />
THAT HJA HÉL.HUDIS FON THÉRE ACHT OF KÉMON. ~<br />
<br />
De rike ville ikke tillate det, <br />men nå gikk alt det andre folket sammen, <br />og de rike var glade <br />for at de kom helskinnet fra samlinga.<br />
<br />
FON TO NE HÉRADE MAN NIMMER MARA<br />
OVIR É.LIKA RJUCHT PETARJA.<br />
HI DUMDE THA RIKA<br />
AND HI STRYKTE THA ARMA<br />
MITH HWAMHIS HELPE HI ALLE SÉKUM ASKTE<br />
THÉR.ER BISTEK VP HÉDE. ~<br />
<br />
Fra da av hørte man aldri mer <br />prat om lik rett. <br />Han dømte de rike <br />og han smigret de fattige – <br />med hvis hjelp han dømte i saker <br />som han brant for.<br />
<br />
KÉNING ASKAR<br />
LIK.ER IMMER HÉTEN WARTH.<br />
WÉRE BY SJUGUN JRTH.FÉT LONGE.<br />
SA GRAT SIN TOL {196} WÉR<br />
WÉRON AK SINA KREFTA.<br />
<br />
Kong Âskar, <br />som han alltid ble kalt, <br />var omkring sju jordfot lang. <br />Så stor som hans skikkelse var, <br />var óg hans krefter.<br />
<br />
HI HÉDE.N HEL FORSTAN<br />
SA THAT.ER ALLES FORSTANDE<br />
HWÉRWR THAT SPRÉKEN WARTH.<br />
THACH IN SIN DVAN<br />
NE MACHT MAN NÉNE WISDOM SPÉRA.<br />
<br />
Han hadde en klar forstand, <br />slik at han forsto alt <br />som det ble snakket om; <br />men i sin gjøren <br />kunne man ikke spore noen visdom.<br />
<br />
BI.N SKÉN ONHLITE<br />
HÉDE.R ÉNE GLADE TONGE.<br />
MEN JETA SWARTER AS SIN HÉR<br />
IS SINE SÉLE FVNDEN. ~<br />
<br />
Ved siden av et pent ansikt <br />hadde han ei glatt tunge; <br />men enda svartere enn hans hår <br />var hans sjel funnet (å være).<br />
<br />
THA THAT.ER ÉN JÉR KENING WÉRE.<br />
NÉDSÉKTE HI ALLE KNAPA FON SIN STAT.<br />
HJA SKOLDON JÉRLIKIS VPP.ET KAMP KVMA<br />
AND THÉR SKIN.ORLOCH MAKJA.<br />
<br />
Da han hadde vært konge i ett år, <br />nødet han alle gutter i staten sin <br />(til at) de årlig skulle komme på en leir, <br />og der lage liksom-krig.<br />
<br />
IN.T ÉROST HÉDE.R THÉR SPUL MITH.<br />
MEN TO THA LERSTA WARTH.ET SA MENÉRLIK<br />
THAT ALD AND JONG UT ALLE WRDUM WÉI KÉMOM<br />
TO FRÉJANDE JEF HJA MACHTE MITHA DVA.<br />
<br />
I førstninga hadde han stri med det, <br />men til sist ble det så gjengs <br />at gammel og ung fra alle steder kom <br />for å spørre om de kunne være med.<br />
<br />
THA HI.T ALSA FÉRE BROCHT HÉDE<br />
LÉT.ER WÉR.SKOLA STIFTA.<br />
THA RIKA KÉMON TO BARANE AND SÉIDON<br />
THAT HJARA BERN NW </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">NÉN LÉSA NACH SKRIVA NAVT NE LÉRADE.<br />
<br />
Da han hadde brakt det så langt, <br />lot han stifte krigsskoler. <br />De rike kom og klagde og sa <br />at deres barn nå <br />ikke lærte å skrive eller lese.<br />
<br />
ASKAR NE MELDE.T NAVT.<br />
MEN AS THÉR KIRT AFTER WITHER<br />
SKIN.ORLOCH HALDEN WARTH<br />
GVNG.ER VPPEN VPSTAL STONDA.<br />
AND KÉTHA HLUD.<br />
<br />
Âskar enset det ikke; <br />men da det kort etter igjen <br />ble holdt liksom-krig, <br />gikk han og sto på et podium <br />og talte høyt:<br />
<br />
THA RIKA SIND TO MY KVMEN TO BARANA<br />
THAT HJARA KNAPA NÉN LÉSA NACH SKRIVA NOCH LÉRA.<br />
IK N.AV THÉR NAWET VP SÉITH<br />
THACH HIR WIL IK MINE MÉNONG SEDSA.<br />
AND ANTHA MÉNA ACHT BITHINGA LÉTA.<br />
<br />
”De rike har kommet til meg for å klage på <br />at deres gutter ikke lærer noen lesing og skriving. <br />Jeg har ikke sagt noe på det, <br />men her vil jeg si mi mening <br />og la det bedømmes på den allmenne folkeforsamlinga.”<br />
<br />
THA ALREK NW NÉISGIRICH NÉI HIM VPSACH.<br />
SÉID.ER FORTHER.<br />
NÉI MIN BIGRIP MOT MAN<br />
HJUD THAT <strike>THAT</strike> LÉSA AND SKRIVA.<br />
THA FAMNA {197} AND ALDA.LICHTA VRLÉTA.<br />
<br />
Da alle nå så nysgjerrig på ham, <br />sa han videre: <br />”Etter mitt begrep må man <br />i dag overlate lesinga og skrivinga <br />til jomfruene og de gamle opplyste.<br />
<br />
IK NIL NÉN KWAD SPRÉKA </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">VR VSA ÉTHLA.<br />
IK WIL ALLÉNA SEGA.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Jeg vil ikke snakke noe vondt <br />om våre forfedre, <br />jeg vil bare si</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">VNDERA TIDA<br />
HWÉRVP THRVCH SVME SA HERDE BOGATH WARTH<br />
HAVON THA BURCH.FAMNA<br />
TWISPALT INOVIR VSA LANDA BROCHT.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">at i de tidene <br />som av enkelte er så sterkt oppskrytt <br />hadde borgjomfruene <br />bragt splid inn over landene våre,</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">AND THA MODERA FUR AND NÉI<br />
NE KVNDON TWISPALT NAVT </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">WITHER TO.T LAND UT NE DRIVA.<br />
<br />
og mødrene før og etter <br />kunne ikke drive spliden <br />ut av landet igjen.<br />
<br />
JETA ARGER<br />
THAHWILA HJA KALTA AND PETARADE<br />
VR NADELASA PLÉGA.<br />
SEND THA GOLA KVMEN<br />
AND HAVON AL VSA SKÉNA SUDARLANDA RAWETH. ~<br />
<br />
Enda verre – <br />mens de pratet og skravlet <br />om unødvendige skikker, <br />har golerne [gallerne] kommet <br />og røvet alle våre skjønne sydlige land.<br />
<br />
HÉMIS DÉGA SEND HJA<br />
MITH VSA VRBRUDA BROTHARUM AND HJARA SALT.ATHUM<br />
AL OVERA SKELDA KVMEN.<br />
VS REST THUS TO KJASANE<br />
TWISK.ET BÉRA FON JUK JEF SWÉRD.<br />
<br />
Forleden dag kom de alle <br />med våre fordervede brødre og deres soldater <br />over Skelda [Schelde]. <br />Det gjenstår således for oss å velge <br />mellom bæring av åk eller sverd.<br />
<br />
WILLATH WI FRI SEND AND FRI BILIWA<br />
ALSA AGON THA KNAPA<br />
THAT LÉSA AND SKRIVA FAR.HONDIS<br />
AFTERWÉI.N TO LÉTANE<br />
AND IN STÉDE THAT HJA </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">INVPPA THÉRE MÉIDE HWIP AND SWIK SPÉLE<br />
MOTON HJA MITH SWÉRD AND SPIRI SPÉLA. ~<br />
<br />
Vil vi bli frie, <br />da bør guttene <br />foreløpig la lesinga og skrivinga <br />bli sløyfet <br />og isteden for at de <br />spiller Wip og Zwik i gildestua, <br />bør de leke med sverd og spyd.<br />
<br />
SEND WI IN ALLE DÉLA OFNED<br />
AND THA KNAPA STOR ENOCH<br />
VMB HELMET AND SKILD TO BÉRANE<br />
AND THA WÉPNE TO HONTÉRANE<br />
THEN SKIL IK MY MITH JOWER HELPA<br />
VPPA THENE FJAND WERPA.<br />
<br />
Er vi øvde i alle deler, <br />og guttene store nok <br />til å bære hjelm og skjold <br />og å handtere våpnene, <br />da skal jeg med deres hjelp <br />kaste meg over fienden.<br />
<br />
THA GOLA MÉJEATH THEN THA NITHER LÉGA<br />
FON HJARA HELPAR AND SALT.ATHUM<br />
VPPA VSA FJELDUM SKRIWA<br />
MITH.ET BLOD<br />
THAT UT HJARA WNDUM DRJUPTH. ~<br />
<br />
Golerne kan så skrive nederlagene <br />til sine hjelpere og soldater <br />på våre marker <br />med blodet <br />som drypper fra deres sår.<br />
<br />
HAVON WI THENE FIAND ÉN MEL FAR VS UT DRÉVEN<br />
ALSA MOTON WI THÉRMITH FORTH GVNGA<br />
ALHWENNE {198} THÉR NÉN GOLA<br />
NER SLAVONA NACH TARTARA MARA<br />
FON FRYA.S ERV TO VRDRIVANE SEND.<br />
<br />
Har vi engang drevet fienden bort fra oss, <br />da må vi følgelig gå videre, <br />helt til det ikke er noen golere <br />eller slaver(e) eller tartarer mer <br />å fordrive fra Frøyas arv.”<br />
<i><br /></i>
THA.S RJUCHT<br />
HRIPON THA MASTA<br />
AND THA RIKA NE THVRADON<br />
HJARA MULA NAVT ÉPEN NE DVA. ~<br />
<br />
”Det er rett!” <br />ropte de fleste, <br />og de rike torde ikke <br />å åpne sine munner [egtl. ‘gjøre sine munner åpne’].<br />
<br />
THJUS TOSPRÉKE HÉD SEKUR TOFARA FORSONNEN </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">AND VRSKRIVA LÉTEN<br />
HWAND .S.ÉWENDIS FON THÉRE SELVARE DÉI<br />
WÉRON THA OFSKRIFTUM THÉRA<br />
HWEL IN TWINTICH HONDA<br />
AND THI ALLE WÉRON ÉNIS HLUDENDE.<br />
<br />
Denne talen hadde han sikkert pønsket ut på forhånd <br />og latt skrive av, <br />ettersom det på kvelden den samme dagen <br />var avskrifter av den <br />i vel tjue hender, <br />og de var alle enslydende.<br />
<br />
AFTER NÉI BIFEL.ER THA SKIP.MANNA<br />
HJA SKOLDON DUBBELE FAR.STÉWENE MAKJA LÉTA.<br />
HWÉR AN MAN ÉNE STÉLEN KRAN.BOGE MOCHT FASTIGJA.<br />
THÉRA THÉR AFTERWÉI BILÉV </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">WARTH BIBOT.<br />
<br />
Etterpå befalte han skipsmennene [skipsbyggerne] <br />at de skulle la doble forstavner bli lagd, <br />hvorpå man kunne feste ei stål-tranebue. <br />De som ble (liggende) etter, </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">ble bøtelagt.<br />
<br />
KVN IMMAN SWÉRA<br />
THAT.ER NÉNE MIDLE NAVT NÉDE<br />
ALSA MOSTON THA RIKA<br />
FON SIN GA.T.BITALJA.<br />
HJUD SKIL MAN SJAN<br />
HVÉR VPPA AL THAT BAHÉI UT.HLAPEN IS.<br />
<br />
Kunne noen sverge <br />at han ikke hadde noen midler, <br />så måtte de rike <br />i hans region betale det.<br />I dag kan man se <br />hvordan all denne ståheien falt ut.</span>Otharushttp://www.blogger.com/profile/08872620553034922705noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-864442572810761783.post-82641877524710378192014-03-19T13:44:00.001+01:002014-03-19T13:44:17.215+01:006e) Norsk<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Norsk - Hans Olav Lien<br />
<br />
{168/20}<br />
MINE NOM IS BÉDEN.<br />
HACH.GANA HIS SVN.<br />
KONE.RÉD MIN ÉM </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">IS NIMMER BOSTIGJATH<br />
AND ALSA BERNLAS STURVEN.<br />
MY HETH MAN IN SIN STÉD KOREN.<br />
<br />
Mitt navn er Bêden, <br />Hachgânas sønn -<br />Konerêd, min onkel, <br />ble aldri gift, <br />og døde således barnløs. <br />Man har valgt meg i hans sted [som asega i Leeuwarden].<br />
<br />
A.DEL THENE THREDDE KANING FON THJUSE NOME<br />
HETH THJU KÉSE GOD KÉRTH<br />
MITES IK HIM AS <i>M</i>INA MASTRE BIKENNA WILDE.<br />
<br />
Adel, den tredje kongen med dette navnet, <br />har godkjent valget, <br />såfremt jeg ville anerkjenne ham som min mester.<br />
<br />
BUTA THAT FVLLE ERV MINRE ÉM<br />
HETH.ER MI EN ÉLE PLEK GRVND JÉVEN<br />
THAT AN MINA ERVA PALADE.<br />
VNDER FARWÉRDE<br />
THAT IK THÉR.VP SKOLDE MANNISKA STALLA<br />
THÉR SINA LJUDA NINMERTHE SKOLDE ...<br />
<br />
Foruten den fulle arven (fra) min onkel, <br />har han gitt meg ei hel tomt (med) grunn <br />som grenset til mitt arvegode, <br />under forutsetning <br />av at jeg på den skulle (bo)sette mennesker <br />som aldri ville […] hans folk […]<br />
<br />
<i>(Her mangler det 20 sider. Den Adel som er nevnt ovenfor, er Adel III, hvis regjeringstid var 167-151 fvt., hvis vi velger å tro de gamle frisiske historieskriverne. Etter ham kom Ubbo, som regjerte 151-71 fvt. I hans tid fant den store kimbriske oversvømmelsen sted, som er anslått til å ha skjedd mellom 120 og 114 fvt. Kanskje er denne oversvømmelsen grunnen til at det er et opphold her.)</i><br />
<br />
</span><br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
{189}<br />
... THÉRVMBE WIL IK THET HIR-NE STED FORJUNE. ~<br />
<br />
[...] derfor vil jeg forunne det en plass her:<br />
<br />
<b>BRÉF FON RIKA THJU ALD.FAM. </b><br />
<b>VPSÉID TO STAVEREN BY.T JOL.FÉRSTE.</b><br />
<b><br /></b>
<b>Brev fra Rika, eldstejomfrua, <br />opplest i Stâveren ved Julefesten</b><br />
<br />
JY ALLE HWAM HIS ÉTHLA </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">MITH FRISO HIR KÉMON.<br />
MIN ÉR.BIDNESSE TO JO.<br />
ALSA JY MÉNE<br />
SEND JY VNSKELDICH AN OFGODJE.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Til dere alle hvis forfedre <br />kom hit med Friso: <br />min ærbødighet til dere. <br />Som dere mener, <br />er dere uskyldige i avguderi.</span><br />
<br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">THÉR NIL IK JVD NAVT VR SPRÉKA.<br />
MEN JVD WIL IK JO VPPEN LEK WISA<br />
THAT FÉ BÉTRE SI. ~<br />
<br />
Det vil jeg i dag ikke snakke om, <br />men i dag vil jeg vise til en mangel <br />for dere som ikke er stort bedre.<br />
<br />
JY WÉTATH JEFTHA JY NÉTATH NAVT.<br />
HO WR.ALDA THUSAND GLOR.NOMA HETH.<br />
THACH THAT WÉTHATH JY ALLE.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Dere vet – eller dere vet ikke – <br />hvordan Wralda har tusen hedersnavn. <br />Men det vet dere alle –</span><br />
<br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">THAT HY WARTH AL.FÉDER HÉTEN.<br />
UT ÉRSÉKE THAT ALLES IN UT IM WARTH AND WAXTH<br />
TO FÉDING SINRA SKEPSELA.<br />
<br />
at han blir kalt Alfêder [Allfostrer] <br />av den årsak at alt er fra ham og vokser <br />til føde for hans skapninger.<br />
<br />
T.IS WÉR THAT JRTHA<br />
WARTH BIHWILA AK AL.FÉDSTRE HÉTEN.<br />
THRVCHDAM HJU ALLE FRUCHD AND NOCHTA BÉRTH<br />
HWERMITHA MANNISK AND DJAR HJARA SELVA FÉDE.<br />
THACH NE SKOLDE HJU NÉNE FRUCHD NER NOCHT NAVT NE BÉRA<br />
BIDAM WRALDA HJA NÉNE KREFTA NE JEF.<br />
<br />
Det er sant at Jrða <br />også iblant blir kalt Alfêdstre [Allfostrerinne], <br />fordi hun bærer alle gleder og nytelser <br />hvormed menneske og dyr ernærer seg. <br />Likevel skulle hun ikke bære noen glede eller nytelse <br />dersom Wralda ikke ga henne noen krefter.<br />
<br />
AK WIVA THER HJARA BERN<br />
MAMA LÉTA AN HJARA BROSTA<br />
WERTHAT FÉDSTRA HÉTEN.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Også kvinner som lar sine barn <br />amme ved sine bryster <br />blir kalt fostrere.</span><br />
<br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">THA NE JÉF WR.ALDA THÉR NÉN MELOK IN<br />
SA NE SKOLDON THA BERN THÉR NÉNE BATE BY FINDA.<br />
SA THAT BI SLOT FON REKNONG<br />
WR.ALDA ALLÉNA FÉDER BILIWET. ~<br />
<br />
Men ga ikke Wralda noe melk i dem, <br />da skulle ikke barna finne noe utbytte av det – <br />slik at ved slutten av regninga <br />forblir Wralda alene fostrer.<br />
<br />
THAT JRTHA BYHWILA WARTH AL.FÉDSTRE HETEN<br />
AND ÉNE MAM FÉDSTRE<br />
KAN JETA THRVCH.NE WENDE.<br />
MEN THAT.NE MAN HIM LÉT FÉDER HÉTE<br />
VMBE THAT.ER TAT SI.<br />
THAT STRID WITH.AJEN ALLE {190} RÉDNUM.<br />
<br />
At Jrða iblant blir kalt Alfêdstre, <br />og ei mamma fostrerinne, <br />kan så være som et unntak, <br />men at en mann lar seg kalle fostrer [fêder = fader] <br />fordi at han er pappa, <br />det strider mot all fornuft.<br />
<br />
THA IK WÉT<br />
WANAT THJUS DWÉSHÉD WÉI KVMTH.<br />
HARK HIR.<br />
SE KVMTH FON VSA LÉTHA.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Men jeg vet <br />hvor dette tullet kommer fra. <br />Hør her! <br />Det kommer fra våre forulempere;</span><br />
<br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">AND SAHWERSA THI FOLGATH WERTHE<br />
SA SKILUN JY THÉRTHRVCH SLAVONA WERTHA<br />
TO SMERT FON FRYA<br />
AND JOWE HAG.MOD TO.NE STRAF. ~<br />
<br />
og hvis det blir fulgt, <br />da skal dere gjennom det bli slaver – <br />til smerte for Frøya, <br />og deres hovmot til straff.<br />
<br />
IK SKIL JO MELDA<br />
HO T. BI THA SLAVONA FOLKAR TO GVNGEN IS.<br />
THÉR AFTER MÉI JY LÉRA. ~<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Jeg skal si dere <br />hvordan det er gått til med slave(r)folket – <br />av det kan dere lære.</span><br />
<br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">THA POPPA KANINGGAR<br />
THAM NÉI WILKÉR LÉVA<br />
STÉKATH WRALDA NÉI THÉRE KRONE.<br />
UT NID THAT WR.ALDA AL.FÉDER HÉT.<br />
SA WILDON HJA FÉDRUM THÉRA FOLKAR HÉTA. ~<br />
<br />
<strike>Marionett</strike> [Fremmed] kongene, <br />som lever etter vilkårlighet, <br />stikker Wralda etter krona. <br />Av misunnelse på at Wralda kalles Alfêder <br />ville de kalles ’Folkenes fostrere’.<br />
<br />
NW WÉT ALLERA MANNALIK<br />
THAT.NE KÉNING NAVT OVIR.NE WAXDOM NE WELTH<br />
AND THAT.IM SIN FÉDING THRVCH THAT FOLK BROCHT WARTH. ~<br />
MEN THACH WILDON HJA FVLHERDJA<br />
BY HJARA FORMÉTENHÉD. ~<br />
<br />
Nå vet alle og enhver <br />at en konge ikke hersker over veksten, <br />og at han blir brakt sin føde gjennom folket; <br />men likevel vil de fortsette <br />med sin tankeløshet.<br />
<br />
TILTHJU HJA TO.RA DOL KVMA MACHTE<br />
ALSA HAVON HJA THET FORMA NAVT FVLDÉN WÉST<br />
MITH THA FRYA JEFTA<br />
MEN HAVON HJA THAT FOLK ÉNE TINS VPLÉID.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">For at de skulle komme til sitt mål, <br />så har de først ikke vært fornøyd <br />med de frie gavene, <br />men de har pålagt folket ei avgift.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">FORI THENE SKAT THAM THÉROF KÉM<br />
HÉRADON HJA VRLANDISKA SALT.ATHA .<br />
THAM HJA IN.OM HJARA HOVA LÉIDON.<br />
<br />
For den skatten som derav kom, <br />hyrte de utenlandske soldater <br />som de forla rundt omkring sine gårder.<br />
<br />
FORTH NAMON HJA </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">ALSA FÉLO WIVA AS.RA LUSTE.<br />
AND THA LITHIGA FORSTA AND HÉRA </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">DÉDON AL.ÉN. ~</span><br />
<br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Videre tok de <br />så mange koner som de lystet, <br />og de små fyrstene og herrene <br />gjorde likeså.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
AS TWIST AND TVISPALT AFTERNÉI<br />
INNA HUSHALDNE GLUPTE<br />
AND THÉRVR KLACHTA KÉMON<br />
THA HAVON HJA SÉID.<br />
<br />
Da tvist og splid etterpå <br />snek seg inn i husholdningene, <br />og klager på det kom, <br />da hadde de sagt:<br />
<br />
JAHWEDER MAN IS THENE FÉDER </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">FON SIN HUSHALDEN<br />
THÉRVMBE SKIL.ER AK </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">BAS AND RJUCHTER {191} OVIR WÉSA.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">”Enhver mann er fostreren <br />for sin husholdning, <br />derfor skal han også <br />være sjef og dommer over den.”</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">THA KÉM WIL.KÉR<br />
AND ÉVIN AS THAM MITHA MANNUM<br />
INOVIR THA HUSHALDNE WELDE<br />
GVNG.ER MITH THA KANINGGAR<br />
INOVIR HJARA STAT AND FOLKAR DVAN.<br />
<br />
Da kom vilkårlighet – <br />og liksom denne hersket med mennene <br />over husholdningene, <br />gikk den og gjorde (det samme) med kongene <br />over deres stat og folk.<br />
<br />
THA THA KANINGGAR ET ALSA WID BROCHT HÉDE<br />
THAT HJA FÉDERUM THÉRA FOLKAR HÉTE<br />
THA GVNGON HJA TO<br />
AND LÉTON BYLDON AFTER HJARA DANTNE MAKJA.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Da kongene hadde brakt det så langt <br />at de kaltes ‘Folkenes fostrere’, <br />da gikk de i gang <br />og lot lage bilder etter deres skikkelser.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">THISSA BYLDON LÉTON HJA INNA THA CHERKA STALLA<br />
NÉST THA BYLDON THÉRA DROCHTNE<br />
AND THI JENA THAM THÉR NAVT FAR BUGJA NILDE<br />
WARTH OM BROCHT JEFTHA AN KÉDNE DÉN. ~<br />
<br />
Disse bildene lot de stille i kirkene <br />ved siden av bildene av deres avguder; <br />og de som ikke ville bøye seg for dem <br />ble avrettet eller lagt i lenker.<br />
<br />
JOW ÉTHLA AND THA TWISK.LANDAR<br />
HAVON MITH.A POPPA FORSTA OMME GVNGEN<br />
DANA HAVON HJA THJUSE DWÉSHÉD LÉRED.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Deres forfedre og twisklenderne <br />hadde omgåttes marionettfyrstene. <br />Derfra har de lært denne dårskapen.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">THA NAVT ALLÉNA THAT SVME JOWER MAN<br />
HJARA SELVA SKELDICH MAKJA AN GLOR.NOMA RAW.<br />
AK MOT IK </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">MY VR FÉLO JOWER WIVA BIKLAGJA.<br />
<br />
Men ikke bare (det) at enkelte av deres menn <br />gjør seg skyldige i hedersnavnrov; <br />jeg må også </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">beklage meg over mange av deres kvinner.<br />
<br />
WERTHAT BY JO MAN FVNDEN<br />
THAM MITH WRALDA AN ÉN LIN WILLE<br />
THÉR WERTHAT BY JO WIVA FVNDEN<br />
THÉR ET MITH FRYA WILLE.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Blir det funnet menn hos dere <br />som vil på samme linje som Wralda, <br />så blir det funnet kvinner hos dere <br />som vil det med Frøya.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">VMBE THAT HJA BERN BÉRED HAVE<br />
LÉTATH HJA HJARA SELVA MODAR HÉTA.<br />
THA HJA VRJETTATH<br />
THAT FRYA BERN BÉRDE<br />
SVNDER JENGONG ÉNIS MAN.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Fordi de har født barn, <br />lar de seg kalle ’mødre’. <br />Men de glemmer at Frøya fødte barn <br />uten tilgang til en mann.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">JA. NAVT ALLÉNA<br />
THAT HJA FRYA AND THA ÉRE.MODAR<br />
FON HJARA GLOR.RIKA NOMA BIRAWA WILLE<br />
HWÉRAN HJA TACH NAVT NAKA NE MUGE.<br />
HJA DVATH AL.ÉN<br />
MITH.A GLOR.NOMA FON HJARA NÉSTA.<br />
<br />
Ja, ikke bare <br />at de ville berøve Frøya og æresmødrene <br />for deres gloriøse navn, <br />som de dog ikke kan nærme seg – <br />de gjør likedan <br />med hedersnavnene til sine neste.<br />
<br />
THÉR {192} SEND WIVA<br />
THÉR HJARA SELVA LÉTATH FROWA HÉTA<br />
AFSKÉN HJA WÉTE THAT HJUSE NOME<br />
ALLÉNA TO FORSTA WIVA HÉRETH.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Det er kvinner <br />som lar seg kalle ’fruer’, <br />skjønt de vet at dette navnet <br />bare tilhører fyrstekvinner.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">AK LÉTATH HJA HJARA TOGHATERA FAMNA HÉTA<br />
VNTANKIS HJA WÉTE<br />
THAT NÉNE MANGÉRT ALSA HÉTA NE MÉI.<br />
WARA HJU TO ÉNE BURCH HÉRTH. ~<br />
<br />
Og så lar de sine døtre kalle ’jomfruer’, <br />trass (i at) de vet <br />at ingen jente kan hete slik <br />med mindre hun hører til en borg.<br />
<br />
JY ALLE WANATH<br />
THAT JY THRVCH THAT NOMRAWA BÉTRE WERTHE<br />
THACH JY VRJETTATH<br />
THAT NID THÉR AN KLIWET<br />
AND THAT ELK KWAD SINE TUCHT.RODE SÉJATH.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Dere alle innbiller dere <br />at dere gjennom dette navnerøveriet blir bedre, <br />men dere glemmer <br />at det hefter misunnelse ved det, <br />og at ethvert onde sår sin tuktestav.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">KÉRATH JY NAVT NE WITHER<br />
SA SKIL TID THÉR WAXDOM AN JÉVA.<br />
ALSA STÉRIK THAT MAN ET ENDE THÉR OF NAVT BISJA NE MÉI.<br />
<br />Vender dere ikke om, <br />da skal gis tid til veksten – <br />så kraftig at man ikke kan øyne en ende på det.<br />
<br />
JOW AFTER KVMANDA </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">SKILUN THÉRMITH FÉTARATH WERTHA.<br />
HJA NE SKILUN NAVT NE BIGRIPA<br />
HWANAT THI SLAGA WÉI KVME.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Deres etterkommere </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">skal bli pisket av det; <br />de skal ikke begripe <br />hvor slagene kommer fra.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">MEN AFSKÉN JY THA FAMNA NÉNE BURGA BVWE<br />
AND AN LOT VRLÉTE<br />
THACH SKILUN THÉR BILIWA.<br />
<br />
Men skjønt dere ikke bygger borg til jomfruene <br />og overlater dem til skjebnen, <br />så skal det likevel vedvare.<br />
<br />
HJA SKILUN FONUT WALD AND HOLUM KVMA.<br />
HJA SKILUN JOW AFTER KVMANDE BIWISA.<br />
THAT JY THÉR WILLENS SKILDECH AN SEND.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">De skal komme ut fra skog og huler; <br />de skal bevise for deres etterkommere <br />at dere er skyldige med vilje.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">THAN SKIL MAN JO VRDEMA.<br />
JOW SKINA SKILUN VRFÉRTH<br />
FON UT.A GRÉVUM RISA.<br />
<br />
Da skal man fordømme dere. <br />Deres skygger skal forferdet <br />reise seg opp av gravene.<br />
<br />
HJA SKILUN WR.ALDA.<br />
HJA SKILUN FRYA AND HJRA FAMNA ANHROPA<br />
THA NIMMAN SKIL.ER AWET AN BÉTRA NE MUGE<br />
BIFARA THAT JOL INOP EN ORE HLAP.HRING TRÉTH.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">De skal (påkalle) Wralda, <br />de skal påkalle Frøya og hennes jomfruer; <br />men ingen skal kunne bedre noe på det <br />før hjulet trer inn i et annet kretsløp.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">MEN THAT SKIL ÉRIST BÉRA<br />
AS THRÉ-THUSAND JÉR VR.HLAPEN SEND.<br />
AFTER THISSE ÉW. ~<br />
ENDE FON RIKA.S BRÉF.<br />
<br />
Men det skal først skje <br />når tre tusen år har forløpt <br />etter dette århundret [ca. 3000 vt.].<br />Slutt på Rikas brev.</span>Otharushttp://www.blogger.com/profile/08872620553034922705noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-864442572810761783.post-73095272379779330072014-03-19T12:45:00.001+01:002014-03-19T12:54:59.498+01:005a) Norsk<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Norsk - Hans Olav Lien</span><br />
<br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
{163/10}<br />
BY MIN TAT SINRA SKRIFTUM HAV IK ÉNEN BRÉF FUNDEN.<br />
SKRÉVIN THRVCH LJUD.GÉRT THENE GÉRT.MAN.<br />
BIHALVA SVMLIKA SÉKA THÉR MIN TAT ALLÉNA JELDE.<br />
JÉV IK HIR THAT OTHERA TO THAT BESTA.<i><b> </b></i>~ ~ ~<br />
<br />
Blant min pappa [Frêðorik] sine skrifter har jeg funnet et brev <br />skrevet av gêrtmannen Ljudgêrt<br />Foruten enkelte saker som bare gjelder min pappa, </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">gir jeg her det andre til det beste:</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
PANG.AB. THAT IS FYF WATERA.<br />
AND HWÉR NEFFEN WI WECH KVME<br />
IS.NE RUN.STRAME FON AFSVNDERLIKA SKÉNHÉD.<br />
AND FIF WATERA HÉTEN<br />
VMB THET FJUWER ORA RUN.STRA<br />
THRVCH SINE MVND IN SÉ FLOJA. <br />
<br />
Pangab [Punjab/ Sindh] – det betyr ’Fem vann’, <br />og hvor i nærheten vi kommer fra, <br />er ei elv av ualminnelig skjønnhet – <br />og kalt ’Fem vann’ <br />fordi fire andre elver <br />flyter ut i sjøen gjennom dens munning [munningen av Indus].<br />
<br />
ÉL FÉRE ASTWARTH IS NOCH.NE GRATE RUN.STRAME<br />
THER HÉLIGE JEFTHA FRANA GONG.GA HÉTEN. <br />
TWISK THYSUM RUNSTRAMNE IS.T LOND THERA HINDOS.<br />
BÉDA RUN.STRAMA RUNATH FON THA HAGA BERGUM<br />
NÉI THA DELTA DEL. ~</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br /></span><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Helt lengst østover er det enda ei stor elv, <br />kalt den hellige eller fromme Gongga [Ganges]. <br />Mellom disse elvene er landet til hinduene. <br />Begge elvene renner fra de høye fjellene <br />og ned mot deltaet.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
THA BERGA HWANA SE DEL STRAME<br />
SIND ALSA HACH THET SE TO THA HIMEL LAJA.<br />
THÉRVMBE WARTH.ET BERCHTA HIMEL.LAJA BERCHTA HÉTEN.<br />
<br />
Fjellene hvorfra de strømmer ned, <br />er så høye at de rekker til himmelen. <br />Derfor blir fjellene kalt Himelläja-fjellene [Himalaya].</span><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">VNDER THA HINDOS AND OTHERA UT.A LONDUM<br />
SIND WELKA LJUDA MANK<br />
THÉR AN STILNISE BI MALKORUM KVMA.<br />
<br />
Blant hinduene og andre fra disse landene <br />er det enkelte folk <br />som kommer sammen i stillhet.</span><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">SE GELAVATH THET SE VNFORBASTERE {164} BERN FINDA.S SIND.<br />
SE GELAVAH THET FINDA FONUT.ET HIMMEL.LAJA BERTA BERN IS.<br />
HVANA SE MITH HJARA BERN NÉI THA DELTA JEFTHA LÉGTE TOGEN IS. ~</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br /></span><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">De tror at de er udegenererte Findasbarn. <br />De tror at Finda er født utav Himmelläja-fjellene, <br />hvorfra hun er trukket med sine barn mot deltaet eller lavlandet.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
WELKE VNDER THAM GELAVATH THET SE MITH HJRA BERN </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">VPPET SKUM THER HÉLIGE GONGG.A DEL GONGGEN IS.<br />
THÉRVMBE SKOLDE THI RUN.STRAME HÉLIGE GONGG.A HÉTA.<br />
<br />
Enkelte blant dem tror at hun hadde dratt med sine barn <br />nedover på den hellige Gonggäs skum, <br />derav skulle elva hete den hellige Gonggä.</span><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">MAR THA PRESTERA THÉR UT EN OR LOND WECH KVMA<br />
LÉTON THI LJUDA VP SPÉRA AND VRBARNA.<br />
THÉR VMBE NE THURVATH SE </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">FAR HJARA SÉK NIT OPENTLIK UT NI KVMA. ~</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br /></span><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Men prestene, som kom fra et annet land, <br />lot folkene oppspore og brenne, <br />derfor torde de ikke <br />komme åpenlyst ut for sin sak.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
IN THET LOND SIND OLLE PRESTERA TJOK AND RIK.<br />
IN HJARA CHARKA WERTHAT OLLERLÉJA DROCHTENLIKA BYLDON FVNDEN.<br />
THÉR VNDER SIND FÉLO GOLDEN MANK.<br />
<br />
I det landet er alle prestene tjukke og rike. <br />I deres kirker kan man finne allslags avgudelige bilder, <br />deriblant er mange av gull.</span><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"></span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
BI WESTA PANG.AB THÉR SIND THA IRA JEFTHA WRANGA.<br />
THA GEDROSTNE JEFTHA BRITNE. </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">AND THA ORJETTEN JEFTHA VRJETNE.<br />
<br />
Vest for Pangab, der er ir(an)erne eller ’de vrange’, <br />gedroserne eller ’rømlingene’, <br />og orittene eller ’de glemte’.</span><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">OL THISA NOMA </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">SIND AR THRVCH THA NIDIGE PRESTERA JÉVEN<br />
THRVCHDAM HJA FON AR FLJUCHTE. </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">VMB SÉDA AND GELAV. ~</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br /></span><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Alle disse navnene </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">er gitt dem av de harme prestene, <br />fordi de flyktet fra dem </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">på grunn av skikker og tro.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
BI HJARA KVMSTE HÉDON VSA ÉTHLA<br />
HJARA SELVA AK AN THA AST.LIKA OWER FON PANG.AB DEL SET.<br />
MEN VMB THÉRA PRESTAR WILLE </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">SIND SE AK NÉI THER WESTER OWER FAREN.<br />
<br />Ved sin ankomst [i 1550 fvt.] hadde våre forfedre <br />slått seg ned også på den østlige bredden av Pangab, <br />men etter prestenes ønske <br />hadde de også dratt til den vestre bredden.</span><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">THÉRTHRVCH HAVON WI </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">THA IRA AND THA OTHERA KENNA LÉRTH.<br />
THA IRA NE SIND NÉNE IRA MAR GODA {165} MINSKA<br />
THER NÉNA BYLDON TOLÉTA NACH ONBIDDA.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br /></span><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Derigjennom har vi <br />lært írerne og de andre å kjenne. <br />Ir(an)erne er ikke vrede [íra], men gode mennesker <br />som ikke tillater eller tilber noen bilder.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
AK WILLATH SE NÉNA </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">CHARKA NACH PRESTAR DOGA.<br />
AND ÉVIN ALS WY.T FRANA LJUCHT FON FASTA VPHOLDA.<br />
ÉVIN SA HOLDON SE OLLERWECHS </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">FJUR IN HJARA HUSA VP.<br />
<br />
De vil heller ikke </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">akseptere noen kirker eller prester; <br />og slik som vi opprettholder det fromme lyset til Fästa, <br />likeså holder de alle vegne </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">oppe ild i sine hus.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
KVMTH MON EFTER ÉL WESTLIK<br />
OLSA KVMTH MON BY THA GEDROSTNE<br />FON THA GEDROSTNE.<br />
THISA SIND MITH ORA FOLKRUM BASTERED<br />
AND SPRÉKATH OLLE AFSVNDERLIKA TALA. ~</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br /></span><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Kommer man imidlertid helt vest, <br />da kommer man til gedroserne. <br />Vedrørende gedroserne – <br />disse er vanartet med andre folk <br />og snakker alle særskilte språk.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
THISA MINSKA SIND WÉRENTLIK IRA BONAR.<br />
THÉR AMMER MITH HJARA HORSA VP OVERA FJELDA DWALA.<br />
THÉR AMMER JAGJA AND RAWA<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Disse menneskene er virkelig vrede ugjerningsmenn <br />som alltid streifer over markene med sine hester – <br />som alltid jakter og røver</span><br />
<br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">AND THÉR HJARA SELVA ALS SALT.ATHA </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">FORHÉRA ANTHA OMHÉMMANDE FORSTA.<br />
THER WILLE HWAM SE ALLES NITHER HAWA<br />
HWAT SE BIRÉKA MUGE. ~<br />
<br />
og som verver seg som soldater <br />til de omkringboende fyrstene – <br />på hvis vilje de hogger ned alt <br />hva de kan rekke (over).<br /><br />
THET LOND TWISK PANG.AB AND THER GONGG.A<br />
IS LIKE FLET AS FRYA.S LOND AN THA SÉ.<br />
AFWIXLATH MITH FJELDUM AND WALDUM. </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">FRUCHTBAR AN ALLE DÉLUM.<br /> </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Landet mellom Pangab og Gonggä <br />er like flatt som Frøyasland ved sjøen – <br />avvekslet med marker og skoger, <br />fruktbart i alle områder.</span><br />
<br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">MAR THET MACH NIT VRLETTA<br />
THAT THÉR BIHWILA THUSANDA BY THUSANDA </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">THRVCH HONGER BISWIKE.<br />
<br />
Men det kan ikke forhindre <br />at tusener på tusener iblant <br />segner av hunger.<br /><br />
THISA HONGERNÉDE MACH THÉRVMBE NIT </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">AN WRALDA NACH AN JRTHA WYTEN NIT WERTHA.<br />
MAR ALLÉNA ANTHA FORSTA AND PRESTERA.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br /></span><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Denne hungersnøden kan derfor ikke <br />bli forårsaket av Wralda eller av Jrða, <br />men alene av fyrstene og prestene.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br /></span>
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
THA HINDOS SIND IVIN BLODE AND FORFÉRED FROM HJARA FORSTUM<br />
ALS THA HINDNE FROM THA WOLVA. SIND.<br />
THÉRVMBE HAVON THA IRA AN ORA RA HINDOS HÉTEN.<br />
THET HINDNE BITJOTH. {166}</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br /></span><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Hinduene er like veike og redde for fyrstene sine <br />som hindene for ulvene, <br />derfor har ir(an)erne og andre kalt dem hinduer – <br />som betyr ’hinder’.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
MAR FON HJARA BLODHÉD WARTH AFGRISLIKA MISBRUK MAKTH.<br />
KVMAT THÉR FERHÉMANDE KAPLJUD VMB KÉREN TO KAPJANDE<br />
ALSA WARTH ALLES TO JELDUM MAKTH.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br /></span><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Men det blir gjort avskyelig misbruk av deres veikhet. <br />Kommer det fremmede kjøpmenn for å kjøpe korn, <br />så blir alt omgjort til penger.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
THRVCH THA PRESTERA NI WARTH.ET NIT WÉRTH.<br />
HWAND THISA NOCH SNODER AND JIRIGER </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">ALS ALLE FORSTA TO SAMENE.<br />
WYTATH ÉL GOD<br />
THET AL.ET JELD ENDLIK </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">IN HJARA BUDAR KVMTH.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br /></span><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Gjennom prestene blir de ingenting verdt, <br />fordi disse – enda sluere og griskere <br />enn alle fyrster til sammen – <br />vet veldig godt <br />at alle pengene til slutt <br />kommer i deres punger.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
BUTA AND BIHALVA THET THA LJUDA THÉR FUL </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">FON HJARA FORSTA LYDA.<br />
MOTON HJA AK NOCH FUL </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">FON THET FENINIGE AND WILDE KWIK LYDA.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br /></span><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Foruten at folket der lider mye <br />under sine fyrster, <br />må de også lide enda mer <br />under de giftige og ville dyrene.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
THÉR SIND STORE ELEFANTA THÉR BY ÉLE KIDDUM HLAPA.<br />
THÉR BIHWILA ÉLE FJELDA KÉREN VRTRAPPE<br />
AND ÉLE THORPA.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br /></span><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Det er store elefanter som løper i hele bølinger, <br />som iblant tramper ned hele kornåkre <br />og hele landsbyer.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
THÉR SIND BONTE AND SWARTE KATTA. TIGRUM HÉTEN<br />
THÉR SA GRAT ALS GRATE KALVAR SIND.<br />
THÉR MINSK AND DJAR VRSLYNNE.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br /></span><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Det er spraglete og svarte katter – kalt tigre, <br />som er så store som store kalver, <br />som sluker mennesker og dyr.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
BUTA FÉLO ORA WRIGGUM SIND THÉR SNAKA<br />
FON AF THA GRATE ÉNER WIRME<br />
OL TO THA GRATE ÉNER BAM.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br /></span><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Foruten mange andre krypdyr er det slanger <br />fra på størrelse med en mark <br />og helt til på størrelse med et tre.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
THA GRATESTE KENNATH EN ÉLE KV VRSLYNNA.<br />
MAR THA LITHSTE </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">SIND NOCH FRÉSLIKER ALS THAM.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br /></span><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">De største kan sluke ei hel ku, <br />men de minste </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">er enda farligere enn dem.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
SE HOLDON HJARA SELVA TWISK BLOM AND FRUCHTA SKUL.<br />
VMB THA MINSKA TO BIGANA<br />
THAM THÊR AF PLOKJA WILLE.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br /></span><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">De holder seg skjult mellom blomster og frukter <br />for å angripe menneskene <br />som vil plukke av dem.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
IS MON THÉR FON BYTEN.<br />
SA MOT MON STARVA<br />
HWAND AJEN HJARA FENYN </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">HETH JRTHA NÉNA KRUDA JÉVEN.<br />
OLSANAKA THA MINSKA </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">HJARA SELVA HAVON SKILDICH MAKT AN AFGODJE.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br /></span><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Er man derfor bitt, <br />da må man dø, <br />for mot deres gift <br />har Jrða ikke gitt noen urter – <br />så lenge menneskene <br />selv har gjort seg skyldig i avguderi.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
FORTH SIND THÉR OLLERLÉJA SLACHT </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">FON HACH.DISKA. NYN.DISKA AND A.DISKA.<br />
OL THISA DISKA SIND </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">YVIN ALS THA SNAKA {167} <br />
FON OF.NE WIRME TIL.NE BAMSTAME GRAT.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br /></span><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Videre er det forskjellige slag <br />av firfisler, skilpadder og krokodiller. <br />Alle disse reptilene er, <br />i likhet med slangene, <br />fra en mark til en trestamme store.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
NÉI THAT HJA GRAT JOF FRÉSLIK SIND.<br />
SIND HJARA NOMA </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">THÉR IK ALLE NIT NOMA NI KEN.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br /></span><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Foruten at de er store og farlige, <br />er det navnene deres, <br />som jeg ikke kan nevne alle (sammen).</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
THA ALDERGRATESTE A.DISKA SIND AL.GATTAR HÉTEN<br />
THRVCHDAM SE YVIN GRUSICH BITTE AN THET ROTTE KWIK<br />
THAT MITH.A STRAMA FON BOPPE NÉI THA DELTA DRIWETH<br />
AS AN THET LÉVANDE KWIK<br />
THAT SE BIGANA MUGE. ~</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br /></span>
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">De aller største reptilene er kalt algättar [‘alt-fåere’ = alligatorer], <br />fordi de glefser enda grådigere i seg de råtne dyrene <br />som driver ovenfra med strømmene mot deltaet, <br />enn de levende dyrene <br />som de måtte angripe.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
AN THA WEST.SIDE FON PANG.AB </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">WANA WI WECH KVMA.<br />
AND HWER IK BERN BEN.<br />
THÉR BLOJATH AND WAXATH </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">THA SELVA FRUCHTA AND NOCHTA<br />
AS AN THA AST.SIDE.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br /></span><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">På vestsida av Pangab, <br />hvor vi kommer fra, <br />og hvor jeg ble født, <br />der blomstrer og vokser </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">de samme gledene og nytelsene <br />som på østsida.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
TO FARA WRDON.ER AK THA SELVA WRIGGA FONDEN.<br />
MAR VSA ÉTHLA HAVON ALLE KRIL.WALDA VRBARNATH<br />
AND ALSANAKA AFTER.ET WILDE KWIK JAGED<br />
THAT THER FÉ MAR RESTA.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br /></span><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Tidligere fantes også de samme krypdyrene der, <br />men våre forfedre har brent all småskog <br />og jaktet så lenge på de ville dyrene <br />at det er bare få igjen.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
KVMTH MAN ÉL WEST.LIK FON PANG.AB<br />
THEN FINTH MAN NEFFEN FETTE ETTA </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">AK DORRA GÉST.LANDA<br />
THÉR VN.ENDLIK SKINA </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">BIHWILA OFWIXLATH MITH LJAFLIKA STRÉKA </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">HWÉRAN THET AG FORBONDEN BILIWET.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br /></span><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Kommer man helt vest i Pangab, <br />da finner man ved siden av fete beitemarker <br />også tørre geestland <br />som virker endeløse – <br />iblant variert med idylliske områder <br />som øyet blir trollbundet av.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
VNDER THA FRUCHTA FON MIN LAND<br />
SIND FÉLO SLACHTA MANK<br />
THÉR IK HYR NIT FONDEN HAV.<br /><br />Blant fruktene fra mitt land <br />er det mange arter blant dem <br />som jeg ikke har funnet her [i Frøyasland].</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
VNDER ALLERLÉJA KÉREN IS.ER AK GOLDEN MANK.<br />
AK GOLD.GÉLE APLE<br />
HWÉR FON WELKE SA SWÉT ALS HUNING SIND<br />
AND WELKE SA WRANG ALS ÉK.<br />
<br />Blant forskjellig slags korn er det også mange gylne <br />og gyllengule epler – <br />hvorav enkelte er så søte som honning [appelsiner], <br />og enkelte så sure som eddik [sitroner].<br /><br />BY VS WERTHAT NOCHTA FONDEN </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">LIK BERN HAVEDA SA GRAT.<br />
THÉR SIT TSIS AND MELOK IN.<br />
WERTHAT SE ALD<br />
SA MAKTH MAN THER OLJA FON. ~</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br /></span><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Hos oss blir det funnet nøtter <br />så store som barnehoder. <br />Det sitter ost og melk inni. <br />Blir de gamle, <br />da lager man olje av dem.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
FON THA {168} BASTUM MAKTH MAN TAW<br />
AND FON THA KERNUM </span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">MAKTH MAN CHELKA AND OR GERAD. ~</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br /></span><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Av basten lager man tau, <br />og av skallene <br />lager man begere og annet utstyr.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
HIR INNA WALDA HAV IK KRUP AND STAK.BÉJA SJAN.<br />
BY VS SIND BÉI.BAMA ALS JOW LINDA.BAMA.<br />
HWÉR FON THA BÉJA FUL SWÉTER<br />
AND THRÉ WARA GRATER AS STAKBÉJA SIND. ~<br />
<br />I skogene her har jeg sett krype- [blåbringebær] og stikkelsbær. <br />Hos oss er bærtrær som deres lindetrær, <br />hvorpå bærene er mye søtere <br />og tre ganger større enn stikkelsbær.<br /><br />
HWERSA THA DÉGA VPPA SIN OLDERLONGSTE SIND<br />
AND THJU SVNNE FON TOP SKINTH.<br />
THEN SKIN SE LIN.RJUCHT VPPA JOW HOLE DEL.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br /></span><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Når dagene er på sitt aller lengste <br />og Sola skinner fra toppen [i senit], <br />da skinner den rett ned på ditt hode.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
IS MAN THEN MJTH SIN SKIP ÉL FÉR SUDLIK FAREN<br />
AND MAN THES MIDDÉIS MITH SIN GELAT NÉI.T ASTEN KÉRED.<br />
SA SKINTH SVNNE AJEN THINE WINSTERE SIDE<br />
LIK SE OWERS AJEN THINE FÉRRE SIDE DVAT. ~</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br /></span><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Har man da reist veldig langt syd med sitt skip, <br />og man ved middag har sitt ansikt vendt mot øst, <br />da skinner Sola mot di venstre side <br />liksom den ellers gjør mot di høyre side.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br />
HIRMITHA WIL IK ENDA ~<br />
MAR AFTER MIN SKRIWE<br />
SKIL.ET THI LICHT NOG FALLA.<br />
VMB THA LÉJEN AFTIGA TELTJAS TO MUGE SKIFTANE<br />
FON THA WARA TELLINGA. ~<br />
JOW LJUD.GÉRT.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br /></span><span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Hermed vil jeg avslutte – <br />men av mi skriving <br />skal det nok falle deg lett <br />å kunne skjelne de løgnaktige skrønene <br />fra de sanne fortellingene. <br />Deres Ljudgêrt.</span>Otharushttp://www.blogger.com/profile/08872620553034922705noreply@blogger.com0